N° 131.
126® J aargang.
1883.
AY oensdag
6 Juni.
v
V
K I T.
mr W. J. Snouck Hurgronje,
W. J. van Gorkom,
Middelburg 5 Juni.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentien- 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels/1 i,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Voor de a. s. verkiezing voor een lid
der tweede kamer op Dinsdag 12
Juni bevelen wij ten dringendste aan
in het district Middelburg.:
en in het district Goes
Veemarkt te Middelburg,
MIDDELBIIRGSCHE COllRAIMT.
Agenten voor dit blad zijn te VlissingenP. G. he Veij Mestdagh, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van der Peul, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Niedwenhüijzen, en te Ter Neuzen: A. van der Peijl Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube en Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich, enz.
Advocaat te 's Gravenhage,
Schoolopziener te Goes.
Donderdag den 7en Juni 1883van des
voormiddags 8 tot des namiddags 4 uren.
Middelburg, den 5en Juni 1883.
De burgemeester en wethouders van Middelburg.
PICKÉ.
De secretaris,
G. N. DE STOPPELAAR,
i
Het schoolopzienerschap der candidaten, voor
de a. tamer-verkiezing van liberale zijde in
onze provincie gesteld, zal vooral door de
anti-revolutionairen in woord en geschrift breed
uitgemeten worden. Men zal in verschillende
variaties dat thema behandelen en niet weinig
totkelen op het klavier der volksconcientie, waarop
het woord onderwijs geschreven staat.
Voor de niet doordenkende volgelingen der
partij is dit dan ook een teer punt. Maar onbe
grijpelijk is het zeker dat dit ook bij de meer
gemoedelijke aanhangers der anti-revolutionaire
richting van invloed kan wezen.
Van schuld aan het tot stand komen der wet
op het lager onderwijs kan natuurlijk bij die
candidaten geen sprake zijn, al zal men ook gaarne
hen daarvoor aansprakelijk stellen.
Zij zijn geroepen om de wet te helpen uitvoeren,
en juist de ervaring, door hen daarbij opgedaan,
maakt hen als vertegenwoordigers des te verkies
lijker.
Zij kennen beter dan menig ander de leemten
die de wet aankleven; zij zijn meer dan iemand
anders op de hoogte van de behoeften in ver
schillende gemeenten en kunnen dus als vertegen
woordigers meewerken om zoo noodig de wet te
helpen wijzigen of om practische wenken te geven
aan de regeering betreffende de uitvoering daarvan.
In plaats van tegenwerking om hun schoolop
zienerschap verdient hun candidatuur eer onder
steuning.
Men zie vooral niet over het hoofd dat niet
ieder, al is hij een groot voorstander van openbaar
neutraal onderwijs, daarom dweept met de tegen-
EEIVE HERUVUKKRIie.
door
James Payn.
HOOFDSTUK XXIII.
V
19e scheiding*
Het is vreemdvoor Maud was de afwezig
heid van Kit bijna een verlichting. Gedurende
de eerste dagen na die redding uit de rivier zou
zij door dankbaarheid, of iets dat, zoo het al
geen liefde was, er toch veel op geleek, gedreven,
de zijne geworden zijn, indien hij haar gevraagd
had, maar dat deed hij niet; hij vergenoegde
zich met de zijdelingsche liefdesbetuigingen die
wij kennen. Maud sloeg hem in dien tijd op
merkzaam gade en het kwam haar voor dat hij
iets had wat hem hinderdedat zijn vroolijkheid
gedwongen was en dat hij zelfs eens blijk gege
ven had van angstige gejaagdheid. Zij was dus
heimelijk verheugd dat hij zweeg; want zij zou
hem op dat öogenblik alleen genomen hebben
uit een gevoel van verplichting haar genegen
heid moest nog gewijzigd worden eer zij ware
liefde was een geval wat bij jonge dames wel
eens meer voorkomt.
woordige wet en de wijze waarop zij wordt uit
gevoerd. Het beste bewijs daarvoor is wel hetgeen
de heer Pické dien men toch wel niet van
dubbelzinnigheid op het gebied van onderwijs
beschuldigen kan, en die om zijne ridderlijke
verklaringen nog al menigen aanval van de tegen
partij heeft te verduren in de zitting der tweede
kamer van 20 Jan. 1881 sprak.
Daarbij heeft hij ten ernstigste gewaarschuwd
tegen overdreven opvoering der kosten voor het
onderwijs, vooral bij het bouwen van kweekscho
len, en bij het inrichten van nieuwe schoollokalen.
Daarbij heeft hij erkennende dat de nieuwe
wet verbetering gebracht heeft hare leemten
aangewezen en vooral de wijze waarop zij werd
uitgevoerd, getoetst aan de eischen van billijkheid
en recht tegenover de gemeenten, voor wier
financieele belangen een man als de heer Pické
zich krachtig in de bres stelde.
Dit is, dunkt ons, al genoeg bewijs dat strijders
voor de openbare school nog geen strijders voor
de nieuwe wet in al haar onderdeelen behoeven
te zijn.
Dit geldt ook voor de schoolopzieners.
Zij zijn de tusschenpersonen tusschen regeering
en gemeenten en kunnen veel ertoe bijdragen om
de belangen der laatste met de eischen der eerste
in overeenstemming te brengen. Omdat de be
trekking van schoolopziener uit haar aard, door
het bemiddelend karakter dat zij draagt, zoo geheel
en al gelegenheid geeft om de gemeenten ter wille
te zijn en hare draagkrachten te leeren kennen
is zij in onze oogen eer eene aanbeveling voor een
candidaat dan een reden om hem niet te stemmen.
Tegenover de betoogen onzer tegenpartij, die wij
over dit punt kunnen verwachten, verdient, dunkt
ons, deze opmerking ernstig overweging.
De Standaard, niettegenstaande zijne kolommen
dagelijks gevuld zijn met de schoonklinkendste
woorden en de meest geijkte termen, heeft zoo
zijn eigenaardige opvatting omtrent eerlijkheid.
Dit is ook gebleken bjj de verkiezing voor de
provinciale staten.
Het blad heeft beweerd, dat de commissaris des
konings in Friesland op den dag der stemming
voor de staten eenige burgemeesters uit den zuid
westhoek der provincie naar Leeuwarden zou heb
ben ontboden, teneinde die stemmen minder op
de anti-liberale candidaten te doen uitbrengen.
Aan de Arnhemsche courant wordt daaromtrent
uit Stavoren geschrevenDat gelaster is blijkbaar
niet uit Friesland toegezonden aan het anti-revolu
tionair hoofdorgaan, maar een schandelijk verzinsel
van iemand die in deze provincie niet thuis is.
Van de in de Standaard genoemde burgemeesters,
die op den dag der stemming te Leeuwarden
moesten zijn om „miliciens at te leveren," is die
van Gaasterland het liberale lid der eerste kamer
Van Swinderen; die van Hemelumer Oldephaert
en Noordwolde had op dien dag zijne betrekking
nog niet aanvaard, zoodat wellicht een anti-revo
lutionair waarnemer van het ambt niet in de
gelegenheid is geweest den naam van een geest-
Naarmate de tijd verliep, begon zij echter die
verplichting in een ander licht te beschouwen en
te betwijfelen of zij zich zelf wel als zijn recht
matig eigendom behoefde te beschouwen, omdat hij
haar het leven gered had, en dan had zijmeende
zijtegenover Frank eigenlijk evenveel verplichting.
Zij bewonderde Frank niet zoo, maar zij was nooit
bang voor hem en achtte hem eigenlijk hooger.
Het was haar niet ontgaan hoeveel werk hij som
tijds van Frenna maakte en zij vond hem zulk
een uitstekend echtgenoot voor haarof voor
ieder meisje. Hij bleef zich altijd geljjk, had
niet van die uitgelaten buien, maar was altijd
opgeruimd, vriendelijk en onzelfzuchtig. Een paar
weken te voren zou het haar bepaald leed gedaan
hebben als zij gezien had, zooals nu, dat er een
zekere verwijdering tusschen Frenna en Frank
scheen te bestaan, die weldra zoo in het oogloo-
pend werd dat zij toch meende haar vrienden
daarover te moeten onderhouden.
Waarom snauwt gij Frank zoo af, Frenna?"
«Afsnauwen? Mijnheer Meade afsnauwen?"
vroeg Frenna met een soort van ontzetting.
»Nu als gij het niet zoo bedoelt, dan geeft
uw gedrag iemand en hem zeker er den
indruk van. Nu Mark weg is, moeten wij het
Frank hier zoo aangenaam mogelijk maken
hij is zoo goed en vriendelijk."
«De beste man van de wereld", was het
onverwachte antwoord, met een tamelijk vaste
stem, doch met tranen in de oogen.
»Op mjjn woord! uw manier om hem te
verwant in de stembus te werpen; terwijl de
burgemeester van Hindeloopen, de heer Rinia van
Nauta indien hij reeds lang genoeg te H.
gewoond heeft om daar het kiesrecht te kunnen
uitoefenen niet tot de anti-revolutionaire partij
behoort. Zonderling is 't, dat juist de burgemeester
van Wijnbritseradeel, die gerekend wordt tot de
anti-revolutionaire partij te behooren, in de Stan
daard-insinuatie niet genoemd wordt.
Het is, op grond van het bovenstaande, geen
wonder dat de Standaard bij zijn eerste artikel voor
de a. tweede kamer-verkiezing tot titel koos Heilig
den strijd.
Aan het slot van dat artikel roept de redactie uit
„En ook, Christenmannen in den lande, alleen
waar ge geknield voor uw God ligt, valt het ver
schil tusschen vrouw en man, tusschen het kind
en zijn vader weg, en kunt gij, als man, alleen
ter stembus opgaan, met u hidden kan ook uw
vrouw en uw kroost
Vooreerst zou het misschien niet ongepast wezen
om voor den leider zeiven eens te bidden dat hij
zijn volgelingen langs effen paden moge voeren waar
men de waarheid zoekt en den laster en de schijn
heiligheid verjaagt.
De Haagsche correspondent der Arnh. Courant
is zoo vrij ons bericht over het voorgevallene met
de Staatscourant bij gelegenheid van het overlijden
van H. K. H. prinses Marianne voor een sprookje
te houden. Hij gelooft niet dat er exemplaren
gedrukt zijn met het bericht van dat overlijden
en met rouwrand.
Wij kunnen dezen correspondent verzekeren dat
wij zulk een exemplaar ontvingen en hij kan zich
daarvan aan ons bureau komen overtuigen.
In de Maandag geüouden vergadering van in
gelanden van het waterschap Ellewoiitsdijk
zijn als leden van den djjkraad voor de waterkee-
ring van Ellewoutsdijk en Borssele herbenoemd
de heeren M. Blok, A. Mol Jz. en G. Njjsse Az.,
terwijl in de plaats van den heer G. Prumers, die
om redenen van voortdurende ongesteldheid ver
zocht had buiten aanmerking te blijven, benoemd
werd de heer Jacobus Smallegange.
Amsterdam, 5 Juni. De afgevaardigden
van de afdeelingen der Maatschappij van Wel
dadigheid vergaderden heden alhier ter bespreking
van verschillende belangen en tot het aanhooren
van het rapport van het bestuur omtrent den
toestand der maatschappij en de voornaamste ver
richtingen in het afgeloopen jaar. Daaraan is
het volgende ontleend:
Het landbouw-bedrijf, over 't geheel ongunstig,
gaf aan de landbouwers op 't Zand stof tot
tevredenheidde veldvruchten kwamen meestal
vrij voordeelig opde hoeveelheid stroo was zelfs
ongekend groot, terwijl ook de opbrengst van
rogge en haver meer dan middelmatig was. De
prijzen echter waren laag, zoodat ook de totaal.
laten merken hoe gij over hem denkt is al heel
zonderling. Hij begrijpt er natuurlijk niets van
en ik gevoel mij verplicht om hem in te lichten.'
»Maud Mand Ik smeek u spot niet met
dit onderwerp. Eens en vooral, al was er geen
ander op de wereld dan zou ik nooit mijnheer
Meade kunnen huwen."
«Waarom niet?"
«Vraag het mij niet. Als gij mij lief hebt,
Maud, doe dat dan nooit; spreek mij nooit meer
over hem. Mijnheer Meade en ik zijn niets voor
elkaar en zullen dat nooit worden. Laat u dit
genoeg zijn."
Maud vroeg natuurlijk niet verder; zij had ge
noeg gehoord om hare gedachten lang bezig te
houden. Zij kwam tot het besluit dat Kit door zjjn
invloed erin geslaagd was om alle genegenheid
voor Frank, zoo die ooit bestaan had, bij Frenna
uit te roeien.
Wat had die Kit toch een hevige antipathie
en een sterken wil«Welk een gevaarlijke
man, omzijn geluk aan toe te vertrouwen 1" fluis
terde iets in haar binnenste.
Het was haar een groote veflichting dat F renna
niet meer zooals van ouds bjj elke gelegenheid
den lof van haar broeder verkondigde; zij had
zich wel eens verbeeld dat Kit zijn zuster opge
dragen had om zijn zaak bjj haar te bepleiten
maar als dit zoo geweest waB dan had zjj nu haar
mandaat neergelegd.
Van Mark kwamen er uit Cambridge vellen vol
loftuitingen over zjjn vriend, die mevrouw de
winst beneden het^vorige jaar bleef, nl. 5644
tegen 9446 in 1881.
De uitkomsten der verhouding waren aanmer
kelijk gunstiger dan in 1881. Toen bedroeg het
verlies f 4539, thans is een winst behaald van
2712. Het weiland leverde voldoend voedsel,
en het aan te koopen hooi, voor f 9517, was
zeer goedkoop. Ingekuild groen voedsel is een
uitmuntend winter-voeder, dat het vee met graagte
en zonder nadeel opneemt, ofschoon over deze
methode met volkomen zekerheid nog geen uit
spraak kan worden gedaan. Slechts weinig vee
werd aangekocht en 45 stuks werden verkocht
voor 7970. De proeven met den melk-ontroomer
waren niet gunstig. De boterprjjzen waren meestal
hoog; sedert September 1882 wordt de boter voor
Israëlitisch gebruik bereid en in Amsterdam
verkocht. Aan boter en kaas werd voor ƒ5811, aan
vette kalveren voor f 6061 verkocht. De veestapel
bestond uit. Dec. uit 187 stuks rundvee, waaronder
128 melkkoeien, 13 kalveren, 26 paarden en 69
schapen. Met den aanleg van nieuwe bosschen
werd geregeld voortgegaan.
De uitkomsten van de verschillende industriën
waren aanmerkeljjk beter dan in het vorige jaar,
toch bedroeg het verlies 3587 tegen 2526,
voornamelijk op de mandemakerjjen. De geheele
omzet bedroeg 15073, terwjjl f 6412 aan ar
beidsloon werd uitgekeerd.
De fabriek voor verduurzaamde levensmiddelen
werkt voordeelig en is zeer nuttig voor de maat
schappij.
De bevolking bestond met inbegrip der ambte
naarsgezinnen uit 1761 zielen. Er werden 46 kinde
ren geboren; 22 sterfgevallen hadden plaats. Ter
vervanging van vertrokken gezinnen werden 3 ge
plaatst, en wel door de afdeelingen RotterdamAm
sterdam en Groningen. De gezinnen van de twee
laatste afdeelingen bestonden uit Israëlieten uit
Rusland verdreven. Het gezin, door Amsterdam
geplaatst, bestond uit man, vrouw, dochter en drie
zoons. De man moet toezien dat de boter volgens
ritueele voorschriften voor Israëlitisch gebruik be
stemd wordtdaarmede verdient hjj buiten kosten
der Ml een geregeld werkloon. De dochter is
modiste te Meppeleen zoon werkt te Amsterdam
en twee zjjn op de boerderij. Door hunne plaatsing
is een werkeljjke dienst aan de maatschappjj
bewezen.
Bjj het andere gezin daarentegen openbaarde
zich weldra de zucht om te repatrieeren, en aan
het noodige geld geholpen is het in Februari 11.
weder vertrokken.
Vier kolonisten-arbeiders werden tot vrijboeren
bevorderd, terwjjl 6 vrij boerengezinnen tot kolo
nist-arbeiders werden gedegradeerd.
Voor de vrijboeren was het geen on gunstig jaar,
zoodat 896 oude schuld werd afgedaan.
Gedurende 1882 vertrokken 43 personen uit de
koloniën, 21 als dienstboden. Opgenomen werden
28 bestedelingen, terwjjl 16 vertrokken.
Op 5 rijksscholen wordt aan ongeveer 510 kin
deren onderwijs gegeven. In de schoolspaarbank
kwam 152, terwjjl 117 er werd uitgehaald.
meisjes dikwijls voorlas; maar ofschoon Frenna
bljjkbaar gevoelig was voor die goedheid, ontlok
te zjj haar geen antwoord. Zjj sprak met dezelfde
liefde over hem als vroeger, maar over zjjne ver
diensten bewaarde zjj het atilzwjjgen.
En bij Maud vonden die brieven slechts een
flauwen weerklank. Wanneer de liefde waarljjk
bezit van ons hart genomen heeft is elke lof van
den persoon in quaestie ons aangenaam en maken
wij geen aanmerkingen op de manier waarop die
toegezwaaid wordt, zelfs al geschiedt het zoo
kwistig als Mark gewoon was Kitteprjjzen. Maal'
Maud lachte over die overdreven uitingen van
haar broer en vond hem mal ingenomen met zjjn
vriend.
Zjj vertelde dit niet aan Frankdat zou ook
overbodig geweest zjjn, daar zjj wist hoe deze ovel
Kit dacht en nu zij zich verbeelde dat Kit de plan
nen van Frank bjj Frenna gedwarsboomd had,
zou hjj wel niet vriendelijker jegens hem ge
stemd zjjn.
Frank sprak nooit over Kit, alleen stemdö
hjj met Maud in dat het jammer voor Mark was
dat hjj zoo uitsluitend met Kit omging; want op
die manier zou hjj weinig voordeel van zjjn ver-
bljjf te Cambridge hebben. Maud zei«in Kit
heeft hjj een stuk van thuis meegenomen."
«In alle geval iets van de huiseljjke at
mosfeer," antwoordde Frank. Hjj wilde Kit niet
vereenzelvigen met de bewoners van de Terp
zelfs ondanks alles wat hjj van haar wist vond hjj
het nog minder onaangenaam om Frenna daay
