N° 52.
126* Jaargang.
1883.
V rijdag
2 Maart.
Middelburg 1 Maart.
FEUILLETON.
De Steen® ma» ei Je Steele»
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
IDDËLBURGSË
CODRAiVT.
Agenten voor dit blad zijn te VlissingenP. G. de Veij Mestdagh, le Goes; A. A. W. Bolland, te Kruiningen; F. van dee Peijl, te Zierikzee: A. G. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieüwenhtjijzen, en te Ter Neuzen; A. van der Peul Jz.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube en Cie. le Parijs, Londen, Frankfort a. M, Berlijn, Weenen, Zurich, enz.
De gisteren avond gehouden vergadering van
de afd. Middelburg der Vereen, t. b. v. fabriek- en
haiidwerksnijv. in Ned. was, zooals kon verwacht
"worden, druk bezocht. Zoowel de behandeling
van de in de vorige vergadering geopperde vraag
omtrent de lichtsterkte van het gas, als de met
proeven opgehelderde natuurkundige bijdrage van
den heer Koning, hadden de belangstelling in
hooge mate gewekt en verdienden die, de een zoo
wel als de ander, ten volle.
In de eerste plaats werden eenige huishoudelijke
zaken behandeld. Wij vermelden daarvan de
mededeeling van den voorzitter, den heer J. W.
de Raad, dat de heer Alberts, die in de vorige
vergadering benoemd is tot lid der commissie uit
den handel in zake het scheepvaartverkeer, die
benoeming heeft aangenomen. De heer J. Borsius,
eveneens tot lid dier commissie gekozen, heeft
bedankt, waarna het bestuur den heer M. G.
Boasson uitgenoodigd heeft daarin zitting te nemen,
waartoe deze zich bereid verklaard heeft.
De commissie is alzoo geconstitueerd, heeft hare
werkzaamheden reeds aangevangen en de toezeg
ging gedaan in de eerstvolgende vergadering haar
rapport te zullen indienen.
Nog deelde de voorzitter mede dat van drie
patroons voordrachten ontvangen zjjn voor beloo
ningen wegens betoonden langdurigen dienst. Deze
voordrachten zijn in handen van het bestuur ge
steld, dat daarop in eene volgende vergadering
advies uitbrengen zal.
Alsnu werd de behandeling geopend over de
in de vorige vergadering in de vraagbus gevondene
vraag, luidende als volgt
»In de laatste dagen werden te recht of ten
onrechte klachten vernomen over het lichtgevend
vermogen van het gas, door de gemeente-gasfabriek
alhier geleverd.
Zoude het op den weg onzer vereeniging liggen
aan de commissie voor de gasfabriek beleefd te
verzoeken, om, evenals in andere plaatsen ge
schiedt, periodiek in de nieuwspapieren de uitkomst
der analyse van het gas te willen mededeelen,
teneinde dergelijke beweringen, als boven vermeld,
te ontzenuwen."
De heer P. D. Koning had de inleiding van
deze vraag op zich genomen, als zijnde de steller
ervan. Aanleiding tot het doen der vraag was
zeide de heer Koning dat enkele personen bij
hem, hekend beoefenaar der natuurkunde, ge
weest waren en het lichtgevend vermogen van het
gas besproken hadden. Vooropstellende dat waar
nemingen als in de vraag bedoeld met het oog
geschieden moeten, toonde spreker aan dat er
geen onzer zintuigen is dat ons meer parten spe
len kan dan dat van het gezicht en kwam hij tot
de conclusie dat alzoo waarnemingen door niet-
deskundigen gedaan weinig waarde hebben.
Vervolgens ging de spreker na hetgeen in den
3
Eene vertelling uit de vorige eeuw.
DOGE
Ernst pasqué,
i.
'ï'weé Omt'lieillsClie handelshuizen.
En als de oude heer Lorenz naar zjjn zakjes of
zjjn stamper terugkeerde bromde hij zuchtend voor
zich heen.
„Het ontbreekt ons Jaapje aan eene goede
vrouw, die zou wel een man van hem maken.
Sedert vijftien jaar predik ik hem dit eiken dag en
als hij niet gauw naar mjj luistert, gaat het hem
als den steenen man aan de huisdeurhjj krijgt
geen vrouw en wordt een oudejongeheer. En
dat zou jammer zijn van hem en van onze oude,
schoone zaak.
En die zaak was inderdaad schoon, de oudste
en eerste in heel Keulenalleen die aan den over
kant „in de Steenen vrouw" kon ermede wedijveren.
Mjjnheer Fonson moest bjj zjjn leven uitstekende
bronnen gehad hebben voor zjjne Italiaansche
koopwaren. Zjjne citroenen en sinaasappelen kwa-
pien altjjd veel vroeger aan dan die der overige win-
laatsten tijd aan de gasfabriek gebeurd is en kon
daarbjj op Binken vooruitgang wijzen de buizen
leiding is verbeterd; we zien dat op den dag ieder
het noodige gas verkrijgen kan en we zjjn bevrijd
in onze woningen en kamers van den aanslag van
't gas, een bewijs dat de zuiverheid grooter is dan
vroeger.
Dit is ook met het lichtgevend vermogen het
geval. Het is natuurljjk eene onomstootbare
waarheid dat door omstandigheden, onafhankeljjk
van den wil van den fabrikant, gas den eenen
avond eenige meerdere lichtsterkte kan hebben
dan den anderen, maar in den regel is het hier
zoodanig dat het aan in billijkheid te stellen ei-
schen voldoet. Spreker is ervan overtuigd dat op
dit oogenblik én door den directeur én door de
gascommissie alle mogeljjke middelen in bet werk
gesteld worden, die strekken kunnen om de Mid-
delburgsche gasfabriek te doen concurreeren met de
best ingerichte van dien aard.
Het doel van de vraag was dus niet eenig af
keurend oordeel uit te lokken, maar integendeel,
ook bjj het groote publiek, de overtuiging ingang
te doen vinden dat de fabriek en haar product op
dit oogenblik allen lof verdienen.
Verbeteringen zjjn echter natuurlijk nog noodig.
Men zal die langzamerhand aanbrengen en ook
pogingen doen om, door de nevenproducten winst
gevend te maken, den gasprijs nog te verlagen,
want een groote machtige concurrent voor de
levering van licht, het electrisch licht, nadert meer
en meer.
De prijs toch van het electrisch licht daalt in
groote plaatsen reeds heneden dien van 't gas en
met zekerheid kan nu gezegd worden dat het gas
voor het electrische licht zal moeten zwichten.
Daardoor echter is het gas niet van de baan ge
schoven, verre van dien. Op tal van andere wijzen
en tot tal van andere doeleinden zal het aange
wend worden en spreker twijfelt geen oogenblik
of later zal van de goede inrichting der Middel-
burgsche gasfabriek, ook op die wijze, voordeel
kunnen getrokken worden.
Hjj stelt ten slotte de volgende motie voor
»De vergadering der afd. Middelburg van de
vereen, t. b. v. fabriek, en handiverksnijverheid in Ned.,
gehoord hebbende de meeningen over den tegen-
woordigen toestand der gasfabriek en de hoedanig
heid van het geleverde gas, waardeert de pogingen
aangewend door directeur en commissie, acht zich
gelukkig van indertijd geadviseerd te hebben tot
het in het leven roepen van den tegenwoordigen
toestand, en besluit, ten einde het groote publiek
in die meening te .versterken of te doen deelen,
der commissie uit te noodigen eenmaal per week
de onderzoekingen aangaande het gehalte van het
lichtgas openbaar te willen maken."
Met applaus vereenigde de vergadering zich met
deze motie.
Vervolgens deelde de heer Koning mede dat hjj,
door den voorzitter uitgenoodigd eene hjjdrage voor
dezen avond te leveren, tot onderwerp daarvan ge
kozen had de Sirene. Niet echter de sirene, die, vol
gens het dichterlijk verhaal met zoet lokkenden toon
kels en toch kwamen zjj den Rijn af, niet over
Holland. Daarenboven had hij de fijnste berga-
motte en oranjebloeaemolie, welke men voor het
vervaardigen der »echteeaude Cologne" gebruikte
en die kostbare specerijen kon hij veel goedkooper
verkoopen dan de Steenen man. Dat had reeds
den ouden Fils zaliger veel verdriet en ergernis
gekost en kon wel de geheime oorzaak van zijn
vroegtijdigen dood geweest zijnwant zijn huis
verloor daardoor menigen goeden klant o. a.
Nicolaas Neuman, »den fabrikant der echte eau de
Cologne op de Thurnmarkt." De weduwe Fils
wjjdde al haar liefde aan haar eenig kind, haar
Jaapje. Het ventje werd, zooals men zegt, in wat
ten gelegd en mocht volstrekt niet, zooals andere
jongens, op straat spelen.
Hjj bleef altjjd Jaapje, ofschoon hij de langste
slungel van de geheele school was, en hjj bleef
het ook nog toen hij reeds twintig jaren telde en
zijn moeder gestorven was. Voor den ouden Lorenz
heette de vjjf en dertig jarige man nog zoo en de
spotvogels in de stad noemden hem, in stilte wel
te verstaan, nooit anders dan Jaapje of de Stee
nen man.
Of de weduwe Fonson, de mooie juffrouw Sibylle,
zich in haar kleine kamertje toch niet een weinig
met haar overbuurman bezig hie\,d Het bleek
nergens uit, ofschoon die lange, zeer in het oog
vallende gestalte met die mooie blauwe oogenen
die meisjesachtige verlegenheid haar zeker reeds
lang bekend moest zjjn. Zij verkocht voor en na
hare specerijen, citroenen en sinaasappelen, noot-
den zeeman in het verderf stort, maar de Sirene,
wier schril geluid hem bjj mist en stormweer voor
gevaar waarschuwt en waarvan er in onze nabjj-
heid aan de monden der Schelde zijn geplaatst.
Alvorens tot de beschrijving en verklaring van
het werktuig over te gaan, maakte de heer Koning
zjjn hoorders, zoo door woord als proeven, den
atmosferischen druk aanschouweljjk, gaf vervolgens
eene uitlegging van de wijze waarop die druk
wordt gemeten, verklaarde en toonde aan de ex
pansie der lucht bjj verwarming, om ten slotte, na
verschillende onderdeelen van de voor een ander
gebruikt wordende werktuigen beschreven te heb
ben, een klein model eener sirene ter tafel te
brengen, te verklaren en te doen hooren.
Met groote belangstelling werd dit vervolgens dooi
de leden bezichtigd, waarna de heer Koning met zjjne
voordracht voortging door eene met afbeeldingen
opgehelderde beschrijving te geven van de heete-
lucht-machine, die gebruikt wordt om de kracht
te verkrijgen, waardoor de sirene in werking komt.
Met het werktuig zelve in afbeelding te toonen
en zjjne samenstelling te verklaren besloot de üeer
Kouing zijne leerrijke en duidelijke voordracht,
die door de aanwezigen, waaronder zich ook
eenige leerlingen der rjjks-kweekschool voor on
derwijzers bevonden, met belangstelling gevolgd
en met luide toejuichingen beloond werd. De
voorzitter, de heer De Raad, was dan ook de tolk
van allen toen hjj den spreker hartelijk dankte
voor de moeite die hij zich gegeven had, en de
hoop uitsprak dat de heer Koning nog meermalen
zal willen medewerken om de vergaderingen der
afd. nuttig en aangenaam te doen zijn.
In de Vraagbus werd de volgende vraag gevonden:
Zoude het niet op den weg dezer vereeniging
liggenom te trachten eenige gelden in deze
gemeente bjjeen te krijgen, tot goedmaking der
kosten om eenige werklieden uit deze stad, die
zulk?, verdienen, de internationale tentoonstelling
te Amsterdam te doen bezoeken, hetgeen voorze
ker in het belang der njj verheid te achten zou
zijn.
Mocht deze vraag ingang vinden alsdan het
bestuur te verzoeken daartoe de noodige pogingen
in het werk te stellen".
Deze vraag zal als naar gewoonte, m eene vol
gende vergadering worden besproken.
De vereeniging Uit het Volkvoor het Volk
alhier geeft Zaterdag en Zondag weer eene uit
stekende gelegenheid tot kunstbeschouwing, dank
zjj de welwillendheid van den heer mr W. C. M.
De Jonge van Ellemeet, die zijne verzameling tee-
keningen, door geheel Noord en Zuid-Nederland
bekend als een der belangrjjkste, daarvoor afstond.
Tot aanbeveling voor een druk bezoek meenen
wij ditmaal te kunnen volstaan met de aandacht
te vestigen op het in dit nommer voorkomende
ingezonden stuk en de op die tentoonstelling
betrekking hebbende advertentie.
Wij vestigen de aandacht van belangstellenden
in goede uitvoeringen op muziekaal gebied op de
muskaat en kruidnagelen, maar vooral hare fijne
oliëen; na den dood van haar man had zjj zelfs
nog veel meer te doen dan vroeger en dat liet
zich gemakkelijk verklarenvoor het overige liet
zij haar Steenen vrouw den Steenen man en zijn
eigenaar verleid el jjk of spotachtig aanzien, al
naar dat Jaapje het wilde opnemen.
In het huis van den Steenen man was het
echter heel anders gesteld.
Al waagde mijnheer Fils het nooit om met eenig
meisje een onverschillig praatje aan te knoopen toch
klopte er in zjjn breede borst een hart, ja zelfs
een gevoelvol hart. Achhoe vaak had hjj heime-
ljjk, achter de gordijnen zijner pronkkamer ver
borgen, naar die kleine bevallige vrouw uitgezien,
toen de oude Fonson haar uit Mainz als zjjn
gade naar huis bracht. Sedert waren er tien
jaren verloopen en nog altijd maakte hjj zich elk
vrij oogenblikje ten nutte om op zjjn observatie
post aan het venster te gaan zitten, natuurljjk
nadat hjj zorgvuldig alle deuren afgesloten had
en dan staarde hjj vol verlangen naar den over
kant, naar de Steenen vrouw, dat wil zeggen naar
die van vleesch en beenen werd hij haar gewaar
dan steeg er zulk een diepe, jammerljjke zucht
uit zijn borst op, dat het hart der echte Steenen
vrouw er door vermurwd zou geworden zijn, als
zjj het had kunnen hooren.
Sedert een jaar, sedert den dood van den on-
uitstaanbaren Fonson zat het arme Jaapje evenwel
veel meer in zijn pronkkamer dan in zjjn winkel
of kantoor, waar de heer Lorenz zoo goed als
in ons nommer van heden betrekkelijk die zaak
voorkomende advertentie.
De stad onzer inwoning geeft op bedoeld gebied
niet zooveel te hooren, dat niet elke poging, om het
getal goede, degelijke muziekuitvoeringen te ver
meerderen, de ondersteuning van allen, die de
kunst beoefenen of liefhebben zou verdienen.
Door het rjjkstelegraafkantoor te Middelburg
werden gedurende het jaar 1882 verzonden 15,395
en ontvangen 16,848 regeerings- en bijzondere
telegrammen. Er werden verzonden en ontvangen
1276 meteorologische- en diensttelegrammen, op
genomen en verder geseind 227, zoodat er totaal
33,746 telegrammen werden behandeld.
SEierilizee, 28 Febr. Op onze Nuts-verga-
dering van Dinsdag avond voerde de heer Keiler
van Hoorn, uit Dordrecht, sprekende over onder-
wjjs en opvoeding, ons de school van een realist
binnen, waar de jongens meisjes gingen er
gelukkig niet op werden klaar gemaakt voor
de praktijk, of wil men de praktijken dezes
levens. Daarvoor leerden ze, onder leiding van
een realist-schoolmeestero. a. elkaar vliegen
afvangen, oplichten, van de baan knikkerenzich
oefenen in het groepeeren van cjjfersin zoo te
schrijven dat men meer tusschen dan op de regels
kan lezenin het gebruik van groote woorden
ja zelfs in het kaarten en biljartentot het vol
tooien eener realistische opvoeding twee onmisbare
spellen. De prettige en gezellige spreker had
daarbjj stoffe te over om eenige ware maatschap
pelijke zonden zoo naar waarheid en zoo satyriek-
humoristisch te geeselen, dat het publiek hem
luide en verdiende goedkeuring schonk.
Later vergastte de spreker ons, naar aanleiding
der spelling van De Vries en Te Winkel, op twee
geestige memories een van de c en een van de
g, die beide getuigden dat hij even fpleiaierig een
voordracht zonder c als zonder g kan houden.
Ter Keuzen^ 28 Febr. In eenige dagbladen
wordt het bericht medegedeeld, dat er alhier zich
een geval van pokken had voorgedaan. Wij kun
nen als zeker mededeelen, dat dit onwaar is, wjjl
er in de gemeente niemand daaraan ljjdende is.
Alleen heeft zich voor eenige weken in de ge
meente Axel een geval voorgedaan van variceUen
(windpokken), doch geen variolyden (kinderpokken),
De patiënt is echter herstellende,
Het vertrek met de noorderzon, Volgens eelt iü
het vorig nummer voorkomend berichtvan
den sedert October 11. ontslagen directeur der
Oestermaatschappij alhier, heeft, naar men ver
neemt, voor die maatschappij hoegenaamd geen
nadeelige gevolgen.
De minister van financien, gelezen het bericht
van den pïöv. insp. der dir. belastingen enz. te
Maastricht, en de daarbjj overgelegde bescheiden,
waaruit blijkt dat de expediteur en konvooilooper
E. Wiselius, te Venlo, aan de afzenders van door
hem behandelde goederen meer invoerrechten in
rekening heeft gebracht dan door hem aan den
alleenheerscher was. Door de reten der gordjjnefl
tuurde hjj naar zijne in het geheim zoo vurig be
minde buurvrouw en werd door minnepjjn verteerd.
De oude Lorenz merkte spoedig dat zjjn patroon
in ernst verliefd wasen hjj kwam er ook achter,
op wie, hetgeen hem zeer veel genoegen deed,
want nu konden er twee vliegeik in éen klap ge
slagen worden. Wanneer hjj echter aan de be
deesdheid van het arme Jaapje dacht, werd hjj
doodsbang en verloor bijna alle hoop. Doch ein
delijk vatte hjj weer moed en zei bjj zichzelvenJ
»De liefde doet immers wonderen! Aan
mjj zei ven heb ik het wel is waar nog niet beleefd,
maar onze patroon is een veel waardiger persoon
voor hare kunstgrepen dan de oude Lorenz in
zijn besten tijd ooit geweest is; terwille van hem
zal zjj wel iets bjjzonders doen en de Steenen
man en de schoone Steenen vrouw tot elkaar
brengen; ik zal haar, zoodra de gelegenheid zich
voordoet, getrouw helpen."
In het tot nogtoe zoo stille huishouden van
juffrouw Fonson had intusschen een merkwaardige
verandering plaats gegrepen, zonder dat juffrouw
Sibylle evenwel haar zwaarmoedigheid had laten
varen. De nieuwe, jonge dienstbode Deentje van
den Boven Rjjn had die verandering teweeggebracht;
want nauw voelde zij zich in hare nieuwe om
geving een weinig thuis of zjj vierde haar aange
boren vrooljjkheid en opgewektheid den teugel.
f Wordt vervolgd.)