N° 18.
126e Jaargang.
1883.
Maandag
22 Januari.
Middelburg 20 Januari.
Benoemingen en besluiten.
Kerknieuws
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentiën20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Agenten voor dit blad zijn te Vlissingen: J. C. Tielrooij en te Goes A. A. W. Bolland.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a.
Berlijn, Weenen, Zurich enz.
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL, j
Ramp te Muiden.
MIDDELKIIRGSCHE
Prov. blad n° 6 bevat de bepaling van de
plaatsen waar, en van de dagen en uren waarop
de loting voor de nationale militie in 1883 zal
geschieden.
Te Middelburg, den 7 Febr., te 9 uren voor
Amemuiden en Nieuw- en St. Joosland, te 10 uren
voor Middelburg.
Te Vlissingen, den 8 Febr., te 9§ uren voor
Vlissingen, te 11 uren voor Westkapelle en Big-
gekerke en te 1J uren voor Koudekerke, Oost- en
West-Souburg, Ritthem en Zoutelande.
Te Hulst, den 10 Febr., te 9 uren voor Hulst,
Ossenisse, Hengstdijk, Hontenisse, Boscbkapellé,
Stoppeldijk, Grauw, Clinge en St. Jansteen.
Te Axel, den 12 Febr., te 9 uren voor Axel,
Zuiddorpe, Overslag, ZaamslagWestdorpe en
Koewachtte 11 uren voor Ter Neuzen Hoek
Sas van Gent en Philippine.
Te IJzendijke, den 14 Febr., te 9 uren voor
Nieuwvliet, Groede, Breskens, Schoondijke, Hoofd
plaat, Biervliet, Waterland kerke en IJzendijke.
Te Sluis, den 16 Febr., te 9 uren voor Sluis,
Aardenburg, Eede, St. Kruis, te 10£ uren voor
Oostburg, Cadzand, Zuidzande en Retranchement.
Te Veere, den 19 Febr., te 10 uren voor Seroos-
kerke, St. Laurens,Veere, Vrouwepolder en Grijps-
kerke; te 11 uren voor Aagtekerke, Domburg,
Meliskerke en Oostkapelle.
Te Zierikzee, den 21 Febr., te 9 uren voor Zie-
rikzeete 10y uren voor Bruinisse, Oosterland,
Ouwerkerk, Dveisehor en Nieuwerkerk.
Te Brouwershaven, den 22 Febr., te 9 uren voor
Brouwershaven, Burgh, Haamstede, Duivendijke,
Elkerzee, Ellemeet, Noordwelle, Serooskerke, Re-
nesse, Kerkwerve, Zonnemaire, Noordgouwe.
Te Cortgene, den 24 Febr., te 10 uren voor
Cortgene, Cats en Coljjnsplaatte 11 uren voor
Wissekerke.
Te Tholen, den 26 Febr., te 9§ uren voor Tholen,
Oud Vosmeer, St. Pbilipsland, Stavenisse, St. An-
naland, St. Maartensdijk, Scherpenisse en Poort
vliet.
Te Goes, den 28 Febr., te 9 uren voor Goes;
te 10§ uren voor Borssele, Ellewoutsdijk, 's Heeren-
hoek, Heinkenszand en 's Heer Arendskerkeden 1
Maart, te 9 uren, voor Kloetinge, 's Gravenpolder,
's Heer Abtskerke, Kattendijke en Wolfaartsdjjk
te 10| uren voor Baarland, Oudelande, Nisse, Ove-
zand, Driewegen en Hoedekenskerke.
Te Kapelle, den 2 Maart, te 10j uren voor
Kapelle, Wemeldinge, Yerseke en Kruiningen te
1 uren voor Krabbendijke, Scbore, Waarde en Ril-
land-Bath.
Ter bepaling van het aandeel, door de gemeenten
te dragen in het gedeelte hetwelk door de pro
vincie in de lichting voor de nationale militie van
1883 moet worden geleverd, worden samengevoegd
de na te melden gemeenten 's Gravenpolder en
's Heer Abtskerke Baarland en Oudelande Dom
burg en MeliskerkeZoutelande en Ritthemen
Noordwelle en Serooskerke (S.).
Van de directie van den stoomtram tusschen
Middelburg en Vlissingen ontvangen wjj bet vol
gende overzicht van de exploitatie in het afgeloopen
jaar.
Maand. Aantal reizigers. Opbrengst. Gemid. per dag.
Jan. 5948 1073.01 34.71
Febr. 6038 800.21 28.84
Maart 9338 1163.04 37.97
April 14513 2142.42 70.37
Mei 16820 2332.68 74.24
Juni 15397 1936.77 64.31
Juli 20700 3141.91 101.35
Aug. 22456 3509.85 113.22
Sept. 16052 2121.95 72.664
Oct. 13640 1753.94 56.58
Nov. 9315 1387.55 46.25
Dec.
9189
1275.98
41.16
Gemiddeld was de opbrengst per dag alzoo
62.024,
Vlissingen, 20 Januari. Heden middag te
2 uren zijn op het raadhuis alhier de biljetten
geopend, die ingezonden zijn ter deelneming aan
de uitgeschreven 4 leening groot 45,000.
Er is als volgt ingeschreven.
De Zeemans- en Visschersbeurs te Vlissingen,
yoor 26 obligatiè'n van/ 1000 a 100- .T, Zip,
Door het overlijden van den heer G. H. Kake-
beeke te Goes zijn de betrekkingen van gemeente
ontvanger van Nisse en secretaris-penningmeester
van het burgerlijk armbestuur aldaar vacant ge
worden.
Ellewoutsdijk. Sedert eenige dagen is
het bestek der grondboringen in het calamiteuse
waterschap Ellewoutsdijk in uitvoering. De aan
nemer heeft, naar de bepaalde volgorde, een aan
vang gemaakt met de boring op de Oosthavennol.
Hét. resultaat van het onderzoek tot 40 M- diepte
constateert dat de grondlagen uit zand bestaan.
Mansweert, 19 Jan. Tengevolge van dikke
mist geraakte heden voormiddag, omstreeks 11
uren, tusschen de le en 2e zwarte boei in bet
Zuidergat omhoog de Belgische stoomboot Waas
land der Red Star Line, met stukgoederen ge
laden en een 70 tal passagiers aan boord, opreis
van New York naar Antwerpen.
Nadat elf sleepbooten gedurende een 4 tal uren
hunne beste krachten beproefd hadden om de boot
af en in vlot water te brengen, mocht men eerst
te middernacht hierin slagen. De Waeslandhad
oogenschijnlijk niet geleden.
Vrjjdagavond had te Rotterdam eene bijeen
komst plaats, uitgeschreven door de kiesvereeniging
Burgerplicht, teneinde van gedachten te wisselen
over grondwetsherziening in verhand met kies-
wetswjjziging.
De opkomst was vrjj talrijk.
Inleider van het debat was de heer Goeman
Borgesius, die, na een historisch overzicht van de
feiten, welke de grondwetsherziening van 1848 vooraf
gingen, het standpunt aanwees waarop wjj thans
staan.
Hij verlangde grondwetsherzieningop den be-
staanden grondslag kan hier kieswetregeling niet
goed en gelijktijdig grondwettig zijn. Grondwets
herziening is noodzakelijk omdat de constitutie
door te veel details een keurslijf is geworden, en
omdat op bijna elk gebied van wetgeving de
belemmering van de grondwet sterk wordt gevoeld.
Dat zjj onmogelijk zou wezen is niet bewezen;
de proef is nog niet genomen. In 1848, toen er
eene meerderheid van 3/4 noodig was, is het er
wel toe gekomen.
Ook de quaestie van art. 194 der grondwet bracht
hij ter sprake. Hij gelooft dat de kerkeljjke
partijen zich nog wel eens zullen bedenken voor
zij daarvan wjjziging eischen, maar al ware het
ook anders, concessiën mogen niet gedaan worden;
doch als het bewezen wordt dat het artikel in den
geest der grondwet wijziging behoeft, dan zou de
heer Borgesius daarvan niet alles afhankelijk willen
maken.
Aan het debat namen o. a. deel de heeren m'
Van Gilse, Hoos, Spliethoff, Heldt enWittop Koning.
De beer Heldt bracht het algemeen stemrecht
ter sprake, en beval dit aan. Daartegen kwam
de heer Denekamp, voorzitter der vergadering, op.
Volgens hem werkt dit niet zoo uitstekend, wat
hij met een beroep op Frankrijk bewees. Over
het geheel leverde het debat weinig belangrijks op.
Volgens Le siècle heeft zich te Amsterdam, met
het oog op de internationale tentoonstelling, onder
de Nederlandsche pers eene commissie gevormd,
ten einde aan de vertegenwoordigers der buiten-
landsche pers bjj die gelegenheid een waardige
ontvangst te bereiden. Die commissie koos tot
voorzitter den heer A. G. C. Van Duyl, hoofd
redacteur van Het Handelsblad, en tot viee-pre-
sidenten de hoofdredacteuren van Het Nieuws van
den Dag, De Tijd en De Standaard.
De heer Van Duyl zou voornemens zjjn zich
naar Parijs te begeven ten einde op officieele
wijze van dit plan kennis te geven en met het
syndicaat der Parijsche pers en het Letterkundig
genootschap aldaar zich verder in contact te stel
len. Aanleiding tot dit plan is de herinnering aan
de hoogst aangename wijze, waarop in 1878 het
comité der Parijsche pers zijn buitenlandsche col
lega's ontving en hun behulpzaam was.
Donderdag had te Zevenbergen de installatie
plaats van den nieuwen burgemeester, den heer
J. Van der Minne, die Vrijdag als zoodanig te
Zevenbergschenboek werd geïnstalleerd. Er had
te Middeldurg, voor 6 a 99 en 10 a 98%; J.' C. de
Koster, te Vlissingen, voor 2 a 95 J. A. Tak,
te Middelburg, voor 3 a 98j A. J. Siegers, te
Vlissingen, voor 10 a 96 Spoors en Sprenger,
te Middelburg, voor 3 a 95 en 3 a 92 C. R.
C. Wibaut, te Vlissingen, voor 1 a 97 en 1 a 94%.
Fr is alzoo voor 65,000 ingeschreven.
een optocht plaats, terwijl overal eerepoorten
waren opgericht. Onder algemeene vreugde liep
dit 'féést af.
Natuurlijk zjjn de groote bladen gevuld met
nadere berichten omtrent deze ramp. Wij ont-
leenen aan het Handelsblad de volgende bijzon
derheden daaromtrent.
Te 4 uren Vrijdag morgen waren de 60 werk
lieden van de buskruitfabriek de Krijgsman,
gelegen tusschen de Papelaan en Muiden, aan de
overzijde van den openbaren weg, naar hun werk
gegaan, en om half acht begon als gewoonljjk
de schafttijd. Tien minuten later werd een ver
schrikkelijke slag gehoord, een oogenblik later
nog een, toen weer een, en volgens enkelen nog
drie, volgens anderen nog vier kleinere slagen,
en in dat korte tijdsverloop van wellicht ander
halve minuut, waren alle gebouwen van de fabriek,
behalve het groote kruitmagazijn vernield, waren
elf menschen gedood en twee gekwetst, waren in
geheel Muiden alle glasruiten verbrijzeld en de
daken of geheel weggeslagen öf gedeeltelijk ver
woest, was in WeespAbcoude en Ouderkerk
groote schade aangericht en waren zelfs te Amster
dam eenige glasruiten door de ontzettende luchtver
plaatsing verbrijzeld. Ongeveer tot in de omstre
ken van den Dam werden alle drie slagen duide
lijk gehoord, terwijl in de buurt van de Muider- en
W eesperpoorten het geluid nog genoeg hevigheid
had om de lieden verschrikt te doen opspringen.
Compagniën infanterie en veldartillerie met
zeven brandspuiten uit Naarden kwamen spoedig
in den looppas aangesneld. Twee spuiten uit
Muiden waren reeds in werking.
Van den weg af was niets anders te zien dan
eer; stuk of zes flinke gebouwen, enkele van hout,
andere van steen, zonder dak en nagenoeg in
elkander gedrukt. Dieper in op het terrein was
de eigenljjke verwoesting.
Te Muiden aangekomen deed zich een tooneel
voor, dat niet gemakkelijk is te vergeten. Alle
bewoners op straat, de onbestemdste geruchten
omtrent het aantal dooden en gewonden, geen
huis zonder schade, jammerende moeders en hui
lende kinderen, groepjes hier, groepjes daar, voor
vernielde gevels, uit elkander geslagen kozijnen
met de gordijnen in flarden er achter. In de
straat, de smalle hoofdstraat, waar de kracht der
luchtverplaatsing dwars doorging, al de schade
meestal ter zjjde, de daken opengescheurd, of de
huizen zonder dak. Op de straat dakpannen en
glasscherven, puin en stukken meubilair; in de
huizen ineengeslagen bedsteden, inboedels door
elkander gesmeten. Maar erger is de verwoesting
op de grachten, waar de huizen en face de kracht
der slagen ontvingen. Is in een straat ten minste
nog een enkel venster, een raam, een hekje ge
spaard gebleven, daar is letterlijk in den voor
gevel niets heel. Doch merkwaardig genoeg is
in de huizen geen enkel ongeval van ernstigen
aard te betreuren, en liep alles met een schram
of een kleine kwetsuur af. Geen enkel perceel
is er zonder schade afgekomen.
Op het Muiderslot is in het woonvertrek van
den slotbewaarder geen ruit heel, en zjjn de spon
ningen en kozijnen vernietigdin de ridderzaal
zijn de pas door de zorgen der restauratie-commis
sie geplaatste ruiten stuk, de nieuwe luiken uit
hunne voegen geslagen en is het nieuwe metsel
werk ontzetin de jachtkauier is de schade niet
minder, terwjjl in alle bovengelegen vertrekken
de ruiten zjjn vernield. Dit oude slot, dat zoo
menigen storm heeft doorstaan, en waarvan Hooft
reeds schreef, dat 't bij hevigen wind schudde, heeft
nu ook aan de kracht van een geweldige ontplof
fing weêrstand geboden. De kruitfabriek is al ruim
een eeuw haar overbuurman.
De aanblik, die de uitgestrekte terreinen dei-
vernielde fabriek aanbieden, waarop zich de tien
a twaalf gebouwen bevinden, die deze met hare
werkplaatsen uitmaakten, kan niet beter worden
vergeleken dan met die van een slagveld in de
onmiddelljjke nabjjheid van een gebombardeerd
dorp.
Men bereikt de terreinen over een pad langs de
vaart. Eerst treft men vier huisjes, die door werk
lieden met kunne gezinnen worden bewoond. De
daken zjjn vernield, het huisraad verplaatst, maai
de vier vrouwen en dertien kinderen, die op het
oogenblik der ontploffing in huis waren, zjjn niet
gedeerd. Wat verder heeft men weder een der
gelijk huisje, dan een groote loods en nog wat
verder een bergplaats. Alles hangt daar als 't
ware door een toeval nog in elkander.
Op de eigenlijke fabriek staat nog alleen het
uitgestrekte gebouw, waarin de voorraad kruit
wordt bewaard. Van het overige staat letterlijk
niets meer dan ruïnen. De boomen zjjn neerge
veld als riet, geheel ontworteld of stuk geslagen,
de dikste steenen muren als deeg vaneen gereten,
tot zelfs de fundamenten zjjn uit den grond ge
scheurd.
Men weet niets te verklaren omtrent de oorzaak
en hoe verder het ongeval is geschied. Eerst
ging de een, en toen ging de andere en toen vloog
alles door elkaar.
De militaire macht moet vooral een uitsteken
den indruk gemaakt hebben.
Het waren de militairen uit Naarden die door-
hunne tegenwoordigheid van geest grooter ram
pen voorkwamen, want een 200tal bakken, elk
met 30 kilo kruit gevuld, werden van uit eene
gevaarlijke plaats, terwijl de brand in de nabij
heid woedde, door hen in een sloot geworpen.
Ook uit Amsterdam was het geheele garnizoen
ongewapend ter hnlpe gesneld, en behalve de bur
gemeester van Muiden, de procureur-generaal bjj
het gerechtshof in Noord-Holland, de officier van
justitie, waren ook de hoofdcommissaris van po
litie en de directeur der brandweer van Amster
dam op de plaats des onbeils aanwezig.
Ook de commissaris des konings jhr Schorer
spoedde zich, zoodra hij van het ongeval hoorde,
naar de plaats van het onheil.
Een werkman, zwaar gewond aan gelaat, arm
en been, sleepte zich naar een sloot en liet zich
te water vallen. Hjj werd nog gered.
De z. g. kruitbaas moet zich in zeer hacheljjke
positie hebben bevonden, doch is alleen bedwelmd.
In het bosch lag een gedeelte van een lijk, een
klomp vleesch, afgrjjseljjk om aan te zien, en
dat dan ook spoedig is weggebracht. Een der
werklieden verhaalde dat hij aan een boom het
vest had zien hangen van een vriend van hem,
die nog steeds vermist werd »en die dns ook wel
dood zou zijn" en die stoere kerel, zelfs slechts
licht geschramd, snikte het uit. Een der gedooden
laat eene vrouw met elf kinderen na en eene
vrouw, die haar man en haar broeder verloren
heeft, is enkele dagen geleden bevallen.
Tal van menschen stroomden natuurlijk naar de
plaats van het onheil.
Eenige beambten van den Gooischen stoomtram
hebben zich, naar men zegt, niet zeer menschlievend
gedragen. Een dokter was van meening dat de
zwaar gekwetsten beter in het gasthuis te Amster
dam zouden verpleegd kunnen worden en vroeg
daarom vervoer voor 2 gekwetsten, hetgeen een
voudig geweigerd werdmen floot en reed door.
De buskruitfabriek is het eigendom van de ver-
eenigde buskruitmakers van Noord- en Zuid-Hol
land en Zeeland, directeur de heer Bredius. Diens
kamers en inboedel zijn, evenals die van den
hoofdopzichter, totaal vernield.
Volgens de Amsterdammer heeft vier en dertig
jaren geleden in dezelfde fabriek een groote ont
ploffing plaats gehad, welke echter lang zoo nood
lottig niet was als die van thans. Voor zes of
zeven jaren ontploften een paar ovens toen
was de verwoesting betrekkeljjk gering. Wat
thans heeft plaats gehad is een ramp, die zich
nog jaren lang in het stedeke Muiden «al doen
gevoelen. Materieel is de schade onberekenbaar
groot; maar grooter nog is de rouw, waarin ver
scheidene gezinnen gedompeld zijn.
Te Weesp sprongen aan het station niet minder
dan 70 ruiten door de schokken der ontploffing
te Muiden; de muren van het gebouw zijn ge
scheurd. In de roomsch katholieke kerk was het
juist dienst. De kapelaan hield onmiddelljjk op
en de menigte ontvluchtte het kerkgebouw, daar
het plafond gedeeltelijk naar benedenkwam. Alle
glasruiten waren gesprongen.
burgemeestersBenoemd tot burgemeester van
Wijdenes, K. Zijp, en van Edam, H, J. Galkoen,
onder toekenning van eervol ontslag als burge
meester van Ilpendam en Landsmeer.
koloniën. Eervol uit 's lands dienst ontslagen,
op zjjn verzoek, W. G. Leembruggen, gewezen con
troleur 1' kl. bij bet binnenlandscb bestuur op de
bezittingen buiten Java en Madura, laatstelijk met
verlof hier te lande, met toekenning van pensioen.
Vlissing-en, 20 Jan. Door den kerkeraad der'
Evang. Luth. gemeente alhier is ter voorziening
in de vacature ontstaan door de intrekking van
het bereids aangenomen beroep van D' Q< W,
