N° 2.
126® Jaargang.
1883.
W oensdag
3 Januari.
1882.
Middelburg 2 Januari.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent:
Ad ver ten tien: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor bet Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
Veemarkt te Middelburg,
(Gambetta's laatste Levensjaar.)
MIDDELBU
COURANT.
Donderdag den 4*" Januari 1883, van des
voormiddags 8 tot des namiddags 4 uren.
Middelburg, den 2en Januari 1883.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
P I C K
De secretaris,
G. 1ST. DE STOPPELAAR.
Uit de oudheid is een spreekwoord tot ons
gekomen„dien de goden liefhebben, laten
zij jong sterven." Gelooft men dat, dan is
Gambetta, wiens dood ons zoo even gemeld
werd, geen gunsteling geweest van de Hoogere
Macht, die der menschen lot bestuurt. Yoor
zijn roem/ heeft hij tenminste een jaar en ette
lijke weken te lang geleefd. Of wel, er had
den hem nog eenige jaren geschonken moeten
worden, om te kunnen toonen dat hij iets meer
was dan een held van het woord.
Zoon van een welgestelden kruidenier, wiens
vader uit Genua verhuisd was, werd Gambetta
den 30en October 1838 te Cahors geboren. Op
zijn 25e jaar nam hij reeds ijverig deel aan
volksbewegingen bij verkiezingen te Parijs en
pleitte hij, als advocaat, welsprekend in staat
kundige processen. Hij was 31 jaren toen hij
door de werklieden-arrondissementen van Parijs
en Marseille te gelijker tijd naar het wetge
vend lichaam afgevaardigd werd. Een jaar
lang was hij, als de heftigste, meest gevatte
en best bespraakte woordvoerder der kleine
groep van „onverzoenlijke" republikeinen, een
geducht bestrijder van het zoogenaamd „libe
rale" ministerie, waar Napoleon III, het laatste
jaar voor zijn ondergang, zijn behoud in zocht.
Weer een jaar later, toen de keizer een
gevangen man was, wierp Gambetta, aan 't
hoofd eener volksmenigte, hetgeen er nog van
't keizerrijk over was omver en zichzelf op tot
minister van binnenlandsche zaken, in 't bewind
dat zich, bij gebreke van een regelmatiger
naam, dien van Gouvernement provisoire de la
defense nationale gaf, Na vijf weken ontsteeg
hij, per luchtballon, het ingesloten Parijs, door
zijne ambtgenooten met de taak belast om,
evenals Carnot vóór 90 javen de overwinning
gedaan had, nu de verdediging des lands te
gaan „organiseeren." Van toen af tot den
vrede van Versailles oefende hij, minister van
oorlog en van binnenlandsche zaken te gelijk,
dictatoriale macht uit.
Ware Gambetta toen gestorven, kort voor of
na den vrecF, tegen welken hij protesteerde,
zóo lang tot zelfs de in Parijs gebleven minis
ters genoodzaakt waren zijne proclamatien nul
en geener waarde te verklaren,de „goden"
hadden waarlijk getoond hem lief te hebben.
De overspanning, de vermoeienis en de arbeid,
die hij als dictator maandenlang te dragen
had, waren genoeg geweest om, ook indien
't geluk van een Pruisischen kogel hem ont
zegd bleef, een sterker lichaam dan 't zijne te
sloopen. Hoe bitter en gegrond ook oprechte repu
blikeinen, als George Sand, bedachtzame staats
lieden, als Thiers, vaderlandslievende generaals,
als d'Aurelles, mochten klagen over de dolzin
nigheden, de dwalingen en misstappen van
zijn bewind, de eer' had hem niet betwist kunnen
worden, dat zooveel als het stuiptrekkende
Frankrijk tegen een overmachtige#1^and ver
mocht uit te richten, voor het grootste deel te
danken was aan de ontembare geestkracht van
dezen tot dictator en veldheer géïmproviseerden
32jarigen advocaat. De nakomelingschap had
hem als martelaar gekroond, en het volk, dat
Jeanne Dare als eene heilige vereert en den
gevangene van Pavia lief heeft als een koning,
wien de eer meer gold dan de overwinning,
pon geene plaats in het Pantheon zijner be
roemde zonen ontzegd hebben aan den jongen
man, die, toen alles verloren scheen, heeft
helpen redden wat van Frankrijks eer nog te
behouden was.
Gambetta's loopbaan na 1871 zullen wij niet
in bijzonderheden volgen, teneinde met eenigen
spoed zijn laatste levensjaar te kunnen naderen.
Het was in de eerste jaren van het bestaan
der derde republiek, dat de heerschappij, welke
hij over zichzelf en over zijne volgelingen
voerde, een zoodanig karakter begon aan te
nemen, dat hier te lande, door voorstanders
eener „idealistische richting" in de politiek, in
den leider der Fransche republikeinen een zich
ontwikkelend staatsman in den waren zin des
woords begroet werd. Werkelijk was Gam
betta schrander en vaderlandslievend genoeg
om in te zien dat de grijze Thiers, met zijn
veelomvattende ervaring, invloed en kunde, de
eenige man was die Frankrijk behouden kou
en daarom gesteund moest worden door alle
republikeinen, al was zijne republikeinschge-
zindheid ook conservatief van aard. Het scheld
woord fou furieux, dat Thiers hem tijdens zijn
dictatorschap naar 't hoofd geworpen had, raakte
van weerszijden in 't vergeetboek, Ook had
Gambetta doorzicht genoeg om zijne politieke
vrienden, en de werklieden wier groote meer
derheid nog zijne leiding volgde, terug te
houden van geweldig verzet tegen de reactio
naire ministerien, die niets liever gewenscht
hadden dan zulk een weerstand, teneinde zich als
„redders der orde" verdienstelijk te kunnen
maken. Onaangetast gelaten, of slechts door
wettige middelen bestreden, stortten ze van
zelf in. Gambetta gaf eindelijk, naar het
scheen, van zelf beheersching blijk, toen
hij niet vóór den tijd op het bestormen van
ministerszetels los ging, en van politiek over
leg, toen hij, het voorzitterschap der kamer
aanvaardend, voor zich eene hooge, in 't oog
vallende en invloedrijke waardigheid bedong,
die hem het wezen der macht verschafte, maar
hem toeliet den schijn daarvan, zoo lang 't hem
goeddacht, te ontgaan.
Dat duurde tot nu ruim een jaar geleden,
den 14en November 1881. Toen waren er
zoovele republikeinsche ministeries versleten,
dat het niet verantwoord scheen, het republi
keinsche ministerie par excellencedat reeds
zoo lang achter de schermen wachtte, nog
langer aan Frankrijk te onthouden. Er had
den bovendien algemeene verkiezingen plaats
gehad, die eene krachtige republikeinsche
meerderheid, vol werklust en vol vertrouwen
in het grand ministère, naar de kamer gezonden
hadden. Zoo ooit dan was nu het oogenblik
gekomen, om te doen zien dat het tijdperk
van voorbereiding gesloten was en werkelijk
zich uit den partijleider en debater, een staats
man ontwikkeld had.
Het kabinet-Gambetta heeft 74 dagen geleefd,
waarvan er 60 zijn besteed aan voorbereiding
tot samenwerken met het parlement. Toen
het voor den dag kwam, bleek het dat de
rolverdeeling achter de schermen te wenschen
overgelaten had. Men zag onbekende groot
heden, als Allain-Targé voor financiën en
Antonin Proust voor schoone kunsten (een
nieuw geschapen departement), naast compro-
mitteerende als Paul Bert, een geleerd atheïst,
minister van onderwijs en eerediensten!
Sommige der eerste handelingen van het be
wind vielen mede er werden een paar bekwame
gezanten en een kundig generaal geplaatst,
niettegenstaande hun republikeinsch-gezindheid
de warmte van berusting in het onvermijdelijke
niet te boven ging. Het was alsof de staats
man nit het partijhoofd te voorschijn begon te
komen. Op zijn hoogst kon hem wat naïveteit
verweten worden, toen nevens die gematigde
benoemingen, de gelijktijdige aanstelling van
heftige democraten de bedoeling verraadde
om het allen naar den zin te maken. Wie
als bewindman wil ophouden partijman te zijn,
koestere d i e illusie niet.
Deze handigheid, om zich in verschillende kam
pen vrienden te verschaffen, bewees echter niets
voor 't staatkundig beleid van den leider. Dit
zou voor den dag komen in de voorstellen,
waarmede het nieuwe bewind de kamers
naderen zou en in de ontvangst welke die, bij
de meerderheid waarover men beschikken kon,
ondervinden zouden. De nieuwe ministers
werkten hard en maakten binnen weinige
weken belangrijke wetsontwerpen gereed. Dit
alles ging echter te gronde met Gambet
ta's voorstel tot herziening der constitutie,
ingediend met het doel om de samenstelling
van den senaat te wijzigen en de verkiezing
der kamer van afgevaardigden volgens de
scrutin de liste (d. i. de verdeeling van het
geheele land in zooveel groote kiesdistricten
als er departementen zijn), te doen plaats
hebben Dit voorstel werd den 26e" Januari
verworpen en denzelfden dag trad het „groote''
ministerie af.
De meest welwillende verklaring, die wij
hebben aangetroffen om Gambetta's handeling
te rechtvaardigen, is deze, dat de verschillende
wetsontwerpen, welke door zijne mede-minis
ters waren ingediend, deel uitmaakten van een
groot hervormingsplan, dat in het brein van den
minister-president na rijp beraad volledig vast
stond. Dat plan zag hij geen kans met de
republikeinsche meerderheid in de kamer en
den senaat, zooals die uit de verkiezingen voort
was gekomen, tot stand te brengen. Daarom
werd vóór alles herziening der constitutie ver-
eischt.
Minder goedgezinde beoordeelaars hebben het
voorstel beschouwd als een wilde partij-streek.
Het meer geavanceerde deel der linkerzijde
riep om een meer beslist republikeinschen
senaat en om eene „vuriger" gekleurde kamer
meerderheid, en Gambetta haastte zich aan
dien roep gehoor te geven. Anderen hebben
beweerd het voorstel was niets dan een gril,
het gevolg van den lust om iets buitengewoons,
iets groots te doenóf wel de vrucht van een
spoedig na de aanvaarding van het bewind
opgekomen afkeer, voor de te zware taak die
de minister-president op zijne schouders geno
men had.
Wat hiervan zij, zelfs wanneer wij ons aan
de gunstigste uitlegging houden, blijkt dat
Gambetta, na jarenlange voorbereiding, onder
gunstige omstandigheden als eerste bewindsman
optredende, de noodzakelijkste eigenschap van
den staatsman miste: kennis van zijn ver
mogen, van zijne partij en van hetgeen hij
met haar kon uitrichten.
Het is kenmerkend voor den man, op wiens
loopbaan wij terugzien, dat zijn val zich oploste
in een oratorisch vuurwerk en in eene overwin
ning als parlementair debater. Zoo welsprekend
was hij op den 26en Januari, dat zelfs zij die tegen
hem gingen stemmen, zich niet konden weer
houden hem toe te juichen. Zoo weinig had
hem zijne handigheid begeven, dat hij dit
laatste debat wist te dwingen in de richting,
waar hij zelf het sterkst, de meerderüeid het
zwakst gewapend scheen. Niet over de scru
tin de listemaar over de bevoegdheid der
grondwet herzienende vergadering liep de woor
denwisseling. Ten aanzien van dit laatste punt
verdedigde de minister de stelling, dat de consti-
tueerende vergadering gebonden zou zijn aan
eene herziening van die punten der grondwet,
welke haar door het voorafgegane votum dei-
kamer bepaaldelijk aangewezen zouden zijn.
Zij zou dus geen onbeperkte macht bezitten
om alles te veranderenzij zou niet in eene
conventie van 1791 kunnen ontaarden. Gam
betta is erin geslaagd, te vallen niet als ver
dediger van de scrutin de liste, maar als be
strijder der Jakobijnen. Hij had, om weder
op te kunnen treden, niet behoeven te wachten
tot het onzekere tijdstip dat zich eene besliste
meerderheid voor de departement-kiesdistricten
gevormd zou hebben maar hij zou in ieder
ander kabinet, des noods in een van gema
tigde richting, plaats hebben kunnen nemen.
domme d'expédiens, non de gouvernementtot
het einde toe
Wij hebben reeds in een vorig opstel aan
gestipt hoe erbarmelijk de poging van den
artijleider, om samen met Engeland eene
groote rol in de huitenlandsche politiek te
spelen, op de koele bezadigdheid en het door
zicht der Britsche staatslieden schipbreuk heeft
geleden. Aan de naweeën dier fout ging nog
het kabinet dat hem opvolgde, te gronde. Thans
is Frankrijk weder sedert eenige maanden in
't bezit van een ministerie-Duclerc. Cabinet
de circonstance of cabinet d'affairesal naar men
wil, is het aanvankelijk nog al medegevallen,
waar misschien toe medebrengt de omstandig
heid, dat de kamer het tweemaal verwisselen
van bewindslieden in éen jaar, genoeg vindt.
Voor 't overige verneemt men weder, van alle
kanten, dat dit kabinet nu er een zal zijn, dat
zich met het behartigen van 's lands belangen,
zonder politiektevreden zal stellen en
dat de kamer bereid is het daarbij trouw te hel
pen. Dat hebben wij reeds gehoord van ieder
ministerie dat optrad, in Frankrijk en elders
Het zou onbillijk zijn, de zwakheid onder
welke ook de Fransche republiek gebukt gaat,
te wijten aan den machtigen redenaar en den
vurigen partijleider, die in den laatsten nacht
des afgeloopen jaars den geest gegeven heeft.
De kwaal moet eene oorzaak van veel
verdriet geweest zijn voor hem, van wien
wij vastelijk gelooven dat hij de republiek
eerlijk en onbaatzuchtig liefhad. Persoon
lijk kon hij haar weinig steun meer aan
bieden. Zijn overwicht op de werklieden
bleek in de volks vergaderingen te Belleville,
waar hij het laatst het woord voerde, zoo goed
als verdwenen. De troepen, die hij jaren lang
aangevoerd had tot vestiging en bevestiging der
republiek, begonnen haar het leven onmogelijk
te maken. Aan andere vijanden of aan vrien
den die geen vinger voor haar verroeren willen,
ontbreekt het haar met iederen dag minder.
Want men vergisse zich niet: eene vernede
ring tegenover het buitenland, als Frankrijk
zich in '82 heeft moeten laten welgevallen en
eene machteloosheid in de binnenlandsche poli
tiek, welke men reeds sedert'73 herhaaldelijk,
kort maar krachtig, le gdchis noemt, brengen
hij deze hooghartige en eerzuchtige natie de
gevestigde orde zekerlijk in gevaar. Des tob-
bens en der teleurstellingen moede, gaat zij
reeds weder uitzien naar den man van de
daad, die al deze parlementeurs uiteen zal doen
stuivennaar eene staatsorde, die het ge
mis van oratorische spiegelgevechten en het
zwijgen der muziek van klinkende volzinnen
zal goed maken, door zorg voor dingen die
de bevolking nader aan 't hart leggen.
Door gedeputeerde staten van Zeeland is het
tijdstip voor den herijk van de maten en gewichten
voor 1883 bepaald als volgtMiddelburg, ook
voor St. Laurens, 15—19, 22—26 en 29—31 Jan.
12 en 57 Febr.Veere, ook voor Vrouwe
polder 18 Juni; Arnemuiden, ook voor Nieuw- en
St. Joosland 19 Juni; Oost en West-Souburg, ook
voor Ritthem 20 Juni; Vlissingen 21—23,
2530 Juni en 23 JuliSerooskerke (Wal
cheren) 4 Juli des voormiddagsOostkapelle
ook voor Grijpskerke4 Juli des namiddags;
Domburg, ook voor Aagtekerke, 5 JuliWest-
kapelle, ook voor Zoutelande, 6 Juli; Koude-
kerke, ook voor Meliskerke en Biggekerke, 7 Juli,
De verificatie van de gewichten beneden bet
gram (milligram-gewichten) geschiedt, uithoofde
der daartoe noodige fijne balansen, uitsluitend
aan het ijkkantoor te Middelburg.
St. Maartensdijk, 31 Dec. Wij laten hier
volgen eene vergelijkende opgaaf van het aantal
uitgezaaide gemeten ajuin de totale opbrengst en
den gemiddelden verkoop per HL. over de jaren
1881 en 1882 in deze gemeente.
1881.
Uitgezaaid 350 gemeten, totale opbrengst 40,000
HL., gemiddelde prijs per HL. f 2,50,
1 8 82.
Uitgezaaid 470 gemeten, totale opbrengst 32,000
HL., op heden verkocht of verscheept 20,000 HL.
gemiddeld voor den prijs van ƒ1,20 per HL. Nog
onverkocht zijn thans gebleven 12,000 HL., waar
van op dit oogenblik een lage prijs wordt te ge-
moet gezien, aangezien de handel bijna geheel
stil staat.
Miervlet, 30 Dec. Het leemngsplan
sf
