300. 125e Jaargang. 1882. Donderdag '28 December. FEUILLETON. Middelburg 27 December. HET HORLOGE. Dit blad verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.' Prijs per 3/m. franco f 3,50. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent: Advertentiën: 20 Cent per regel. Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50 iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité 6. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz. Hoe moeten wij onze steden reinhouden l J u MDDELBIJRGSCHE C011RA li. Aan al de eischen, zoowel van den gezondheids toestand in de steden, die alleen door dagelijksche verwijdering zonder overlast gebaat kan worden, als van den landbouw, zooals die in ons vorig nr werden uiteengezet, voldoet in volle mate het stelsel van den heer Liernur, dat in korte woorden in het volgende bestaat. Men verbeelde zich buiten de kom der gemeente een centraal of algemeen pompstation, waar door stoomluchtpompmachines den ganschen dag in groote reservoirs een gedeeltelijk luchtledig wordt onderhouden. Aan die reservoirs sluit zich eene dubbele buisleiding, die onder den grond langs VÜÏë na te vermelden straatreservoirs, mede onder het niveau der straten gelegen, loopt en je aan die van het pompstation verbindt. Daar- ran dient de éene leiding uitsluitend voor de luchtbeweging, d. w. z. tot het luchtledig zuigen van genoemde straatreservoirs, waartoe ze boven &an die reservoirs met een kraan verbonden is. De /andere leiding dient voor het overbrengen der in die straatreservoirs verzamelde stoffen naar het pompstation, sluitende mede met een kraan onder aan die reservoirs. De centraalleiding is dus het best te vergelijken met een spoorwegnet, dat verschillende stations met een enkel hoofdstation verbindt. Die straatreservoirs nu vormen de middelpunten van lediging voor de omliggende huizengroepen. Ze liggen gemeenlijk op het kruispunt van twee of ineer straten. In ieder dier straten ligt een hoofd- bu®I^iding;,w|d 12J cM., met een kraan aan het reservoir verbonden, waaraan de omliggende huizen met zijtakken van dezelfde wijdte aansluiten, zoo danig geconstrueerd, dat, als men de hoofdbuis- kraan opent, nadat vooraf het reservoir door het omdraaien van de kraan der luchtleiding lucht ledig gemaakt is, al deze takken zich gelijktijdig in 'de hoofdbuis en van d&ar in het reservoir zullen ontledigen, om het even of de eene zijtak meer gevuld is dan de andere, of zelfs, of er geheel ledige bij zijn. Deze opmerkelijke eigen schap van het pneumatische buizennet, die thans door jarenlange ondervinding te Amsterdam be wezen is zeker in hare werking te zijn, wordt verkregen door het aanbrengen van stijgingen in de zijtakken, in dier voege, dat de weêrstand, die de zuigende werking van het vacuum te over winnen heeft, bij de meest gevulde het geringst en bij de minst gevulde het grootst is, zoodat de meest gevulde het eerst zoolang zullen over- storten, totdat gaandeweg alle zijtakken in wer king komen en daarop alle op hetzelfde oogenblik ledig gezogen zullen zjjn. 3 Sf.N verhaal van een oud man DOOR IWAH Tl IKJKA'IKFF. Ik gehoorzaamde tante zonder haar in het minst te begrijpen. Zoodra ik den drempel van onzen salon overschreden had, zag ik vader met groote stappen op eh neer loopen en zich onop houdelijk in den hals krabben. Juschka stond in tranen bij de deur en in een hoek op een stoel zat Yastasi Vastasich, met een uitdruk king van groot leedvermaak in zijne uitgezette neusvleugels en zijne kleine schele oogen. Nauwelijks was ik in de kamer of mijn vader Schoot op mij toe. „Hebt gjj Juschka het horloge gegeven? Antwoord!" Ik zag Juschka aan. „Nu, antwoordt dan!" herhaalde vader en stampte op den grond. »Ja", antwoordde ik en ontving onmiddellijk .en harden oorvijg, die tante heel veel goed scheen doen. Ik hoorde haar steunen, alsof' zij een Men kan gemakkelijk zelf eene proef met deze toepassing van eene eenvoudige natuurwet nemen. Men zuige met twee pijpensteeltjes tegelijkertijd water uit twee eA'gfelijk gevulde glazen op dan zal het water uit het volste glas zoo lang alleen opgezogen worden, totdat het niveau in beide gelijk isdaarna zal het water uit beide glazen tegelijk volgen, totdat beide ook tegelijk leeg komen. Door het behandelen van een enkele kraan worden dus 60 a 100 of meer huizen van hun dagelijksche fseeaalproductie in enkele minuten bevrijd. De in het straatreservoir overgebrachte stoffen worden daarna door het openen van de kraan der transportleiding door deze opgezogen en naar het pompstation gevoerd. Op gelijke wijze wordt met de overige hoofd buizen van hetzelfde en van de overige straat reservoirs gehandeld, zoodat de geheele fseeaal productie eener stad dagelijks, zonder den minsten overlast voor de bewoners, naar een punt buiten de stad verzameld wordt. In het pompstation aangekomen, worden de stoffen, die nu eene homogene, dun vloeibare massa vormen, door een ronddraaiende zeeftrommol ge leid, ter verwijdering van medegevoerde vreemde voorwerpen, zooals boenders, luiers, dweilen, sponzen enz., die vaak in de secreten him weg vinden. Daarna worden de stoffen verzameld in groote ver- gaarkuipen, waarin ze met een weinig zwavel- of eenig ander zuur worden gemengd tot het binden van den amoniak, die anders tijdens het verdampen van het watergehalte ontwijken zou. Yan daar komen de stoffen in groote verdam pingsketels, soortgelijk aan die in de suikerfabrieken gebruikelijk, teneinde het overtollige water door verdamping in het luchtledige eraan te onttrek ken. Ten laatste komen ze als een dikke brij op heete droogtrommels, waarop ze gedroogd en in poeder- vorm afgeslagen worden. Hiermede is het geheele procédé afgeloopen. Zoodoende wordt er van de walgelijke massa een droog, op guano gelijkend mestpoeder gemaakt, op eene wijze die aan de strengste eischen zoowel van de volksgezondheid, als aan die van de land- bouw-belangen voldoet. Immers van het oogen blik af dat de stoffen het secreet verlaten, tot dat ze als gepulveriseerde guano aan het daglicht komen, blijven ze voortdurend in luchtdicht ge sloten leidingen en toestellen besloten, worden de ontwijkende gassen en de voor het opzuigen verbruikte lucht in den vuurhaard van den stoom ketel verbrand, en de afkomende waterdampen tot onschadelijk water gecondenseerd. Daar dit geheele procédé in het luchtledig plaats vindt, waarbij uit den aard der zaak van „een ontwijken naar buiten" geen sprake kan zijn, is het reuk orgaan zelfs niet in staat te onderscheiden welke stoffen er behandeld worden. Op de meest afdoende wijze wordt ze dus de mogelijkheid ontnomen van kwaad te stichten door het in aanraking komen met den bodem, de publieke wate ren of de atmosfeer, terwijl alle micro-organismen, slok heete thee dronk. Yader vloog van mij naar Juschka. En gij schavuit) hebt het gewaagd dat hor loge als geschenk aan te nemen", raasde hij en trok hem bij de haren, „en gij hebt het ook aan den horlogemaker verkocht, gij deugnietJuschka had inderdaad, zooals ik later hoorde, in de onschuld van zijn hart, mijn horloge bij den horlogemaker in de naburige straat gebracht en die had het voor de glazen gehangen. Vastasi Yastasitch kwam voorhij, zag het, kocht het, en bracht het weer bij ons. De afstraffing van Juschka en mij duurde ove rigens niet lang, vader begon zwaar adem te halen, kreeg een hoestbui en buitendien lag het niet in zijn karakter om lang driftig te blijven. «Broeder Porphyr Petrowitch", zei tante, zoodra zij, zeker niet zonder eenigen spijt, zag dat het gevoel, zooals men zegt, vader de baas werd, »maak er u niet verder moeilijk over; het is niet de moeite waard. Maar ik zal u. een voorstel doenmet de toestemming van dén hooggeachten Yastasi en met het oog op de grove ondankbaar heid, welke uw zoon aan den dag gelegd heeft, neem ik dat horloge tot mijen daar hij door zijn gedrag getoond heeft onwaardig te zijn om het te dragen, zal ik het aan iemand geven die zich voorzeker vereerd zal gevoelen door uwe goedheid." Wie is dat vroeg vader. »Wel, Chrysanthimus Lukitch", bracht tante na eenige aarzeling uit. ziektekiemen en hunne sporen steeds in de fsecaliën aanwezig door de gezamenlijke wer king van het zuur en de hitte op onfeilbare wijze worden gedood. Evenzeer worden de belangen van den landbouw gebaat. Het verkregen product bevat alle mest- aardige bestanddeelen van de oorspronkelijke stoffen, zonder eenig verlies, in geconcentreerden vorm, ontdaan van waardelooze bijmengsels. Het is een stapelgoed geworden, aan geen verandering of bederf onderhevig, en van voldoende waarde om, even als de guano, aanzienlijke transportkosten te kunnen dragen. Het is in een woord een handels artikel, waarvan de marktwaarde door de markt prijzen der daarin bevatte mestbestanddeelen, stikstof en phosphorzuur wordt bepaalddat een onbegrensden afzet heeften waarvan de ver koop vaste en zekere inkomsten aan de stad verzekert. Het blijft nu de vraag, in welke verhouding die inkomsten staan tot de kosten van aanleg en exploitatie. De gegevens om die vraag op te lossen worden door de te Amsterdam verkregen uitkomsten aan de hand gedaan. Ze zijn te vin den in het Mei-nummer van 1882 van den Eco nomist, in een artikel van den kapitein van den generalen staf T. de Bas, die ze uit offïcieele bescheiden heeft verzameld. Men leest aldaar dat de aanlegkosten, met inbegrip van het pomp station, doch zonder de toestellen noodig voor- het bewerken der meststoffen, bedragen 11 per meter straat. Onder dien prijs zijn begrepen de kosten voor het onderheien der leidingen, 't geen in de nieuw aangelegde straten, op slappen ondergrond, nog aan inklinken onderhevig, nood zakelijk was, doch die wegvallen in bestaande straten' met vasten ondergrond. Yoorts dat de kosten van het verzamelen, met inbegrip van rente en amortisatie van het aanlegkapitaal, be dragen 34 cent per hoofd en per jaar, wat belangrijk minder is dan die voor het tonnen stelsel of voor de pneumatische lediging van beerputten. Yoor het verwerken der stoffen tot een droog mestpoeder is verder benoodigd eene uitbreiding van het pompstation met de noodige verdampings- en andere toestellen, 't geen voor steden boven de 20 a 25000 zielen op 5 per hoofd komt te staan. Per hoofd en per jaar moet er, rekenende op eene verdunning der stoffen als in Amsterdam, 900 Kg. water verdampt worden. De verdamping daarvan in verdampingsketels a triple effet, als in suiker fabrieken gebruikelijk, eischt 1 Kg. kolen per 15 Kg. water. Yoor de 900 Kg. water zullen dus 60 Kg. kolen noodig zijn, kostende 0.60 cent, voor zwavelzuur, 4j Kg. ad 6 cent0.27 voor bediening, smeermiddelen enz. 0.50 voor rente enamortisatie van aan legkapitaal 5°/o van ƒ5. 0.25 voor vernieuwing van apparaten en onderhoud 70/o van ƒ5.. 0.35 te zamen 1.97 voegt men hierbij de verzamelkosten Chrysanthimus vroeg vader en ver volgde met een afwerende handbeweging, «mij is het precies hetzelfde; Wat mij betreft kunt gij het in den kachel smijten." Hij knoopte zijn vest, dat opengegaan was, dicht en ging krom van het hoesten de kamer uit. »En vindt gij het ook goed, neef', vroeg tante zich tot Vastasi wendendei »Met het grootste* genoegen," antwoordde hij. Gedurende het strafproces had hij,; zich niet verroerd, maar beurtelings vader, mij en Juschka met zijne vossenoogen aangezien, terwijl hij zacht snuffelde en zacht zijn vingertoppen wreef. Wij verschaften hem een waar genot Het voorstel van tante bracht mijn geheele ziel in oproer. Om het horloge bekommerde ik mij niet, maar den man aan wien zij het wilde geven bon ik niet uitstaan, Die Chrijsanthinus Lukitch, een forsche, gezonde, opgeschoten semi narist placht veel bij ons aan huis te komen de hemel weet om welke reden. »Om zich met de kinderen bezig te houden" verzekerde tante, maar hjj kon de kinderen niet bezighouden, al was het maar alleen omdat hij zelf niets geleerd had en nog dommer was dan een paard. Bovendien ge leek hij op een paardhjj stampte alsof hij hoe ven onder de voeten had, hij lachte niet, maar hinnikte en gaapte dat men hem tot acbf- de keel kon ziendaarbij had hii hoekig gelaat met platte kinnebak' een langen rok en rook naar rar beminde hem boven alles ter v ad 34 cent, die wij echter voor steden met een minder dichte be volking dan Amsterdam liever op 60 cent willen stellen 0.60 maakt totaal per hoofd en per jaar 2.57 of zegge rond. 2.60 Hiervoor verkrijgt men 50 Kg. poudrette of menschelijke guano, bevattende 8% stikstof en 2j°/o phosphorzuur, waarvan de inkoopsprijs 8 per 100 Kg. bedraagt. Rekent men echter op slechts 6, waarvoor met gemak vaste contracten met soliede mesthan delaars gesloten kunnen worden, dan maakt dit reeds per hoofd en jaar 3 uit, of 40 cent meer dan alle kosten te zamen bedragen. Ook in financieelen zin blijkt dus een conse quent opvolgen van den weg door de natuur aange wezen de juiste te zijn. Immers wordt men zoo doende niet alleen op de meest volkomen wijze van deze groote plaag der steden bevrijd, maar bovendien het gemeente-budget verlost van de jaarlijks wederkeerende kosten ten behoeve van aanleg of verbetering van riolen, uitbaggeren van grachten enz. enz., welke kosten nimmer productief gemaakt kunnen worden. In plaats van «kosten,eischt dus het Liernurstelsel slechts de „productieve aanleg van kapitaaldat uitste kende rente afwerpt, zoowel in werkelijken als overdrachtelijken zin. Yolkomen juist zegt dan ook de heer De Bas in bovenaangehaald artikel, dat het steeds in toe nemende mate blijkt dat bij toepassing van het Liernurstelsel de minst kostbare oplossing bereikt is van het vraagstuk om de steden te verlossen van den onhoudbaren toestand van vervuiling, waarin zij door eene blijvende ophooping van faecalien zijn geraakt." Voor het overige vindt men in dat stuk, op offïcieele bronnen steunend, de wederlegging van alle bezwaren die van vele zijden tegen het stelsel zijn geopperd en die door eene 12 jarige onder vinding te Amsterdam zijn gebleken niet steek houdend te zijn. Dit wordt trouwens ook feitelijk bewezen door de steeds toenemende uitbreiding van dat stelsel aldaar in de nieuw gebouwde wijken, waar thans reeds ruim 30.000 zielen daar van gebruik maken, en ruim 18.000 de voorloo- pige inrichtingen hebben, waarvan eene aansluiting aan het buizennet slechts eene vraag van tijd is. Opgave van brieven, geadresseerd aan onbe kenden, verzonden door het postkantoor Middel burg, gedurende de 2e helft der maand November 1882 T. P. J. Heijmans, AmsterdamH. J. Bach- man, DordrechtE. Lorier, Koudekerke. Door het hulpkantoor YeereJ. C. Peeman, Ylissingen. De heer P. A. Janssen is met ingang van 22 Nov. 1881 ontslagen als directeur van het huis van arrest en bewaring alhier, terwijl met ingang van 1 Januari a. als zoodanig is benoemd de heer W. Schotsman, bewaarder eerste klasse in genoemd gesticht. hem een knap man, een ridder en af en toe eelt grenadier. Hij was gewoon de kinderen op bs^j voorhoofd te tikken (toen ik klein was had hij mij ook wel getikt) met zijne harde nagels aan zijne lange vingers en dan lachte bij, ver baasde zich en zei, terwijl hij tikte: «Watklinkt het in dat hoofd!" Dat wilde zeggen: «hoe lêegEn clie akelige vent zou nu in het bezit van mijn horloge komenVoor geen geld tei* wereldzei ik bij mij zeiven, toen ik de kamef uitgeslopen was en met mijne beenen omhoog op mijn bed lag. Mijn wang gloeide en zag nog rood van den oorvijg en ook in mijn hart was bitter heid, geraaktheid en dorst naar wraak. Voör geen geldIk zal niet gedogen dat die ellendige seminarist zich vroolijk maakt over mijhet horloge aandoet, de ketting op zijn maag hangt en grinnikt van puur pleizier Zoo stonden de zaken, maar wat mJoen? hoe zou ik het verhinderen? Ik besloot tante het horlö""

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1882 | | pagina 1