302.
125e Jaargang.
1882.
V rijdag
22 December.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentiën: 20 Cent per regel»
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
Middelburg 21 December.
O
IDDELBEJ
COIIRA
De tweede kamer heeft, in hare gisteren gehou
den avondzitting, de vesting-begrooting met 57
tegen 9 stemmen en de begrooting van oorlog in
haar geheel met 39 tegen 26 stemmen aangenomen.
Vooraf ging nog eene uitvoerige gedachten-
wisseling
1°. Over het dezen zomer gebeurde in het
kamp te Milligen en bij de manoeuvres, waarom
trent de heer Viruly zoowel uit een militair als uit
een constitutioneel oogpunt verschillende vragen aan
den minister stelde. Deze antwoordde zeer uit
voerig en uit dat antwoord bleek, dat, blijkens
de door hem ontvangen rapporten, van de oefe
ningen in het kamp zooveel nut is getrokken als
onder de bestaande omstandigheden mogelijk was;
dat geen overschrijding van het grondgebied van
het kamp heeft plaats gehaddat daaren
tegen vrije bewegingen aan de troepen buiten
diensttijd niet verboden warendat de minister,
bij uitzondering, had toegestaan de door den kom-
inandant gevraagde manoeuvres in het kampdat
in tegenwoordigheid van Z. M. den koning, op
diens last, door de troepen eenige bewegingen
zijn uitgevoerddat er slechts éen marsch
(volgens den minister te vermoeiend voor de
jongere soldaten) uit het kamp naar Nederpelt
en terug heeft plaats gehad voor 19 Augustus
dat de groote manoeuvres zijn gelast bij konink
lijk besluit, door den minister gecontrasigneerd
en onder diens verantwoordelijkheiddat de
ook door Z. M. zeer aanbevolen zorg voor de ge
zondheid der troepen, na lang aarzelen, heeft doen
besluiten de manoeuvres de drie laatste dagen op
te schorten en eindelijk af te kommandeeren, en
dat dit hoog noodig was om ziekten en zelfs
sterfgevallen te voorkomen.
De minister deelde later mede dat in het vol
gende jaar geen kamp te Milligen zal plaats heb
ben, maar dat in overleg met kolonel Kromhout
een uitgebreid plan van gecombineerde manoeu
vres van zee- en landmacht, in het Gooi en de
Vecht-stelling te houden, is ontworpen. De minis
ter gaf daarvan een uitvoerig relaas.
Verder is nog gesproken o. a. over de leveran-
ciën bij het leger, waaromtrent de minister de
overweging van gewijzigde voorschriften toezegde.
Bij de vesting-begrooting werden door de hee-
ren Van der Schrieck en Kool belangrijke be
schouwingen geleverd over de draagkracht der
torpedo-granaten, die bij de onlangs beproefde
mortieren van 21 c. M. zijn gebruikt en waarop
de minister beloofde zijn aandacht gevestigd
te houden, bij de beslissing omtrent de bewapening
van de Amsterdamsche linie.
Naar wij vernemen is in eene gisteren met ge
sloten deuren gehouden zitting van den gemeente
raad van Middelburg, de bij voortduring deels
ergerlijke, deels belachelijke exploitatie van den
stoomtram naar Vlissingen ter sprake gebracht.
Er moet besloten zijn tot het doen van stappen,
die öf de concessie, öf den tegenwoordigen onhoud-
baren toestand een einde zullen doen nemen.
Vlissirog-eii, 21 Dec, Het groote nut der dooi
de Nederlandsche en Belgische regeeringen ten
nutte der scheepvaart geplaatste sirenes (misthoorns)
bij de Nieuwe sluis (Breskens) en aan den ingang
der Wielingen, is gedurende de in de laatste dagen
geheerscht hebbende zware mist ten volle aan
het licht gekomen. Ofschoon het »onvaarbaar"
weder was, konden evenwel de stoombooten van
Harwich op Antwerpen, alsmede die van Queen-
boro op Vlissingen behouden binnen komen. Zonder
deze werktuigen ware het bevaren van den mond
der Schelde ondoenlijk geweest. Als een bewijs
van het vermogen der Sirene van de Nieuwe sluis
kan dienen, dat bij de genomen proeven, onder
gunstige gelegenheid, het geluid tot op een afstand
van elf duizend meter goed werd waargenomen
Aardenbnrg, 20 December. Gisteren werd
alhier door de vereeniging Welbegrepen Eigen
belang aanbesteed de levering van 65100 K. G.
superphosphate, minstens bevattende 14% phos-
phorzuur oplosbaar in water. Laagste inschrijver
was de heer Standaert van Waerschoot (Belgie)
voor 6.07 per 100 K. G.
Tot leden van het bestuur van bet waterschap
•Voor de uitwatering door de sluis aan den Ooster-
landpolder zijn benoemd G. J. van den Bosch en
J. J. van Weel; tot dijkgraaf vanBorrenbrood-
£>older C. van Schelven.
In de gisteren gehouden vergadering van den
raad van state zijn o. a. ingekomen konink
lijke besluiten, houdende beslissing in zake
het beroep van 0. Risseeuw, te Goes, van een
besluit van gedeputeerde staten, waarbij is gehand
haafd het besluit van den raad der gemeente Goes
om hem niet als raadslid toe te laten. Met handha
ving van het besluit van ged. staten is het beroep
ongegrond verklaard. (Vroeger reeds gemeld),
het beroep van G. E. de Leeuw, huisvrouw van
J. Visser, te Goes, van eene uitspraak van gede
puteerde staten, waarbij de aanwijzing tot den
dienst der nationale militie van haren zoon uit
vroeger huwelijk, H. Stijger, is gehandhaafd. Met
vernietiging van het besluit van gedep. staten is
H. Stijger, wegens broederdienst, van den dienst
der nationale militie vrijgesteld.
Rotterdam, 20 Dec. Waaraan denkt men
dat wij onzen nieuwen schouwburg te danken
zullen hebben Aan een bloot toeval. Aan de
gelukkige omstandigheiddat de koopers der
schouwburgloten ongelukkig genoeg zijn geweest
om niet de anderhalve ton te trekken. In de
heden gehouden vergadering der Schouwburg-
vereeniging bleek uit de mededeelingen van het
bestuur, dat wanneer niet de vereeniging zelve
had deelgenomen aan het syndicaat, hetwelk de
loten aan den roan heeft gebracht, en wanneer
niet dat syndicaat zelf de anderhalve ton had ge
trokken, van den heelen schouwburgbouw niets
had kunnen komen, want de loterijleening heeft
niet genoeg opgebracht en de overgebleven loten
zijn natuurlijk in langen tijd om zoo te zeggen
geen cent meer waard. Onze nieuwe schouwburg
zal dus in waarheid zijn een lot uit de loterij.
De financieele specialiteitdoor het bestuur
geraadpleegd, had verklaard, dat de loten »er als
vet zouden ingaan", en het bestuur had daaruit
opgemaakt dat de loten gemakkelijk te plaatsen
zouden zijn. Dat was een fout van het bestuur,
want vet wil er niet altijd goed in. En zoo ook
bleken deze loten er niet goed in te willen, al
kwamen ook zelfs Bolle en Gebr. Koster te hulp.
Al werden wij ook dezer dagen weder in de tweede
kamer afgeschilderd als een volk van spelers, deze
400,000 loten hebben wij niet verorberd.
Zóo weinig loten zijn er verkocht, dat terwijl
de berekening was dat er 600,000 zou beschik
baar zijn voor den bouw van den schouwburg, en
volgens het oorspronkelijk plan die som ook zon
besteed worden, thans het bestuur schoorvoetend
kwam verklaren, dat er, ondanks het meevallertje
van anderhalve ton, slechts 350,000 aan den
schouwburg zal kunnen verbouwd worden.
Wij moeten dus 50 van onze illusiën prijs
geven. De schouwburg zal heel wat minder
grandioos worden dan ons was voorgespiegeld
Troosten wij ons met de gedachtedat wij
althans de reputatie verworven hebben van niet
zulke erge loterijspelers te zijn, als waarvoor men
ons heeft uitgemaakt.
Ten slotte een. curiositeit. De voorzitter be
loofde, dat hij voor de leden der Schoutuburgver-
eeniging zou zien te verwerven een paar vrij-entrées
voor een voorstelling. Wij doen hier niets voor
het tooneel, of wij moeten een paar vrijkaartjes
hebben. Zoo het Tooneelverbond, en zoo ook weder
deze Schouwburgvereeniging. Wij willen kunstbe
schermers zijn, als wij van de diaconie kunnen
trekken.
Volgens het Bat. Handelsblad is er sprake van
geweest om de nieuwe haven te Tandjong Priok
in de nabijheid van Batavia te noemen Prins-
Hendrik-haven, maar zou de minister van koloniën
bezwaar hebben gemaakt tegen dien naam.
Het Handelsblad dringt erop aan, dat bij de
behandeling van hoofdstuk X der staatsbegrooting
den minister van koloniën worde gevraagd, op
welke gronden bezwaar is gemaakt tegen den
naam, waarin een welverdiende hulde ware gele
gen aan de nagedachtenis van den prins, die zoo
veel tot de ontwikkeling der stoomvaart op Indië
heeft bijgedragen.
De tweede kamer heeft op hoofdstuk V (binnenl.
zaken) der staatsbegrooting dit jaar ƒ83,390 uit
gewonnen, maar tevens heeft zij 125,650 meer
toegestaan dan de minister gevraagd had, zoodat
de bezuiniging ten slotte neerkomt op een v e r-
hooging van ƒ42,260.
De St. Ct. behelst het kon. besluit waarbij be
paald wordt dat voor den vorm van het voor
quitantien en handelspapier, behouden blijft de
vorm, bij kon. besluit van den 8e December
1869 (Stbl. n°. 208) bepaald voor bet plakzegel
voor handelspapier.
Het plakzegel wordt op het aan zegelrecht on
derworpen stuk geheel en al vastgeplakt, gaaf en
ongeschonden, zooals het van rijkswege wordt uit
gegeven en zonder dat papier of eenige andere
stof tusschen het stuk en het zegel aanwezig zij.
Het wordt vastgeplakt daar, waar het stuk moet
worden onderteekend door hem, die het zegel ge
bruikt.
Deze schrijft zijne onderteekening met inkt,
op of over het zegel.
Hij vermeldt tevens, op het zegel, en mede met
inkt, het tijdstip waarop het wordt gebruikt, door
aanduiding van den dag, de maand en het jaar.
De commissaris des konings in Noord-Holland
is gemachtigd tot het bijeenroepen van de staten
dier provincie in buitengewone vergadering op
Donderdag 4 Januari 1883, om daarin aan de
orde te stellen de verkiezing van een lid van de
eerste kamer der staten-generaal, in plaats van
wijlen jhr mr C. J. A. den Tex.
De heeren Léon Estor en Michel Mortier, direc
teuren van het Franselie agentschap voor de
internationale tentoonstelling te Amsterdam, be
richten in de Figaro dat zij reeds van meer dan
500 Fransche huizen aanvragen hebben ontvangen
voor inzendingen, en op dit oogenblik zijn zij
met bijna duizend huizen in briefwisseling voor
inzendingen.
Bij de tweede kamer is ingekomen een wets
ontwerp tot onteigening voor het maken van eene
nieuwe verbinding van den Hollandschen IJsel
met de Gouwe.
De regeering verklaart dat geheele afsluiting van
den waterweg tusschen Amsterdam en Botterdam
onvermijdelijk in het verschiet ligt, indien daarin
niet spoedig op afdoende wijze wordt voorzien.
Dientengevolge is thans een plan ontworpen voor
een nieuwe sluis met een verbindingskanaal van
den Hollandschen IJsel naar de Gouwe, met hand
having der algemeene beginselen, die aan een
deugdelijken vaarweg van zoo groote beteekenis
als die tusschen Amsterdam en Rotterdam ten
grondslag moeten liggen, zoodat deze werken als
begin van uitvoering voor de verbetering van
dien vaarweg kunnen worden beschouwd.
De heer C. de Groot, gepensioneerd hoofdinge
nieur, chef van het mijnwezen in Indië, die in
vroeger jaren ook aan de Billiton-Maatschappij
verbonden was, heeft te 'sGravenhage in het In
disch Genootschap eene voordracht gehouden
waarin de verlenging van de aan genoemde maat
schappij verleende concessie in een geheel ander
licht gesteld werd dan tot dusverre in de tweede
kamer geschied is. De vier stellingen, welke door
den heer De Groot breedvoerig ontwikkeld en
tegen andere sprekers verdedigd werden, luidden
als volgt
1. De Billiton-Maatschappij heeft aanspraak op
verlenging der concessie, wat reeds in 1864 door
de regeering werd erkend; en de goede trouw
eischt dus zich aan de nu gesloten overeenkomst
te houden. 2. 's Lands belang is door het slui
ten van het nieuwe contract behoorlijk bevorderd,
vooral als men in aanmerking neemt, dat in een
mijnonderneming de opbrengsten de waarde van
de zaak verminderen, zoodat als de concessie af-
geloopen is, de mijn wellicht niets meer waard is.
3. Op het rapport der commissie van rapporteurs
der tweede kamer is veel aan te merken, vooral
dat zij uit het oog heeft verloren, dat er geen
sprake is van vernieuwing van het contract, maar
eenvoudig van aanvulling. Veel wat niets ter
zake doet, wordt in het rapport aangehaald, ter
wijl de geschiedenis der zaak en de adressen der
Billiton-Maatschappij niet worden medegedeeld. 4.
De cijns, door de Billiton-Maatschappij betaald, is
niet het eenige, waardoor de mijnonderneming den
staat ten goede komtbuitendien heeft de staat
nog veel voordeelen in de verpachte middelen, het
vendu-salaris, de uitgaande rechten en de patent
belasting.
De quaestie der rechtsgeldigheid van het con
tract liet de heer De Groot buiten beschouwing,
omdat de goede trouw de contraets-verlenging
gebiedt.
In eene vergadering van de afdeeling Amster
dam der Maatschappij van Nijverheid heeft de
heer J. H. Rovers, uit Groningen, de noodzake
lijkheid betoogd van de oprichting van een Crédit
maritime in ons land.
Het doel eener dergelijke inrichting moet zijn
het bevorderen, van alle zaken, die betrekking
hebben op den scheepsbouw, in den ruimsten zin
van het woord, mits op eene zoodanige wjjze, dat
ook den aandeelhouders ruime en standvastige
dividenden worden uitgedeeld.
De werkkring van het Crédit moet zijn twee
ledig. Niet alleen is het eene maritieme bankin
stelling, maar ook diene het tót het drijven van
een maritiemen commissiehandel.
Dat eene dergelijke instelling ook in ons land
levensvatbaarheid zou bezitten, bewees de heer
Rovers uit de gegevens betreffende de scheepvaart
en scheepsbouw. De vaart met stoomschepen is
nog voor aanzienlijke uitbreiding vatbaar, daar er
dringende behoefte bestaat aan een geregelden
maildienst tusschen Java en Australië, Java en
China, en Amsterdam en de Kaapstad.
Wat de zeilschepen betreft, kan ook de kust
vaart, mits op goedgekozen terrein, goede winsten
afwex-pen. Als voorbeeld deelde spreker mede, dat
Engelsche zeilschepen den eigenaars jaarlijksche
dividenden van 25, 314, 48? en 824 pet. opleve
ren, terwijl enkele stoomvaartmaatschappijen
slechts 9 pet. uitkeeren.
Dat onze vaart met zeilschepen kwijntschreef
spreker toe aan de geringe taal- en handelskennis
onzer zeevaarders en aan hun gebrek aan onder
nemingsgeest.
De vooi'uitzichten voor de vaart met stoom-
en zeilschepen, die elkaar moeten aanvullen, zijn
dus gunstig, vooi-al aan vrachtbooten van 700—
1200 ton is groote behoefte. Zoo onze werven
met geldelijke voorschotten worden gesteund, kun
nen zij de concurrentie met Schotland zeer goed
volhouden, daar de verhouding in vele opzichten
vooral wat betreft de loonen in ons land
veel gunstiger is.
Dien geldelijken steun moet het Crédit maritime
aan onze werven en reeders verleenen. Uitvoerig
zette spreker uiteen hoe een dergelijke instelling,
die als het ware de tusschenpersoon tusschen
scheepsbouwmeester en reederijen moet zijn, dient
te worden ingericht, waarna hij zijne redevoering
besloot met een woord van opwekking tot allen
die bij eene bloeiende scheepvaart en een qoed
ontwikkelden scheepsbouw belang hebben, om de
onderneming te steunen.
Er schijnen bezwaren gerezen betreffende den
verkoop van het paleis aan den Kneuterdijk te
's Gravenhage aan Z. K. H. den prins van Oranje,
niettegenstaande de gemeenteraad het bod van
den prins heeft aangenomen. Zeer waarschijnlijk
zal van den verkoop niets komen. NR. Ct.)
In eene gisteren avond gehouden vergadering
van de vereeniging De Unie te Amsterdam, is
na discussie het volgende besluit genomen
»De vergadering machtigt het bestuur een adres
te richten tot de tweede kamer, waarin De Unie
zich beslist tegen censusverlaging verklaart en
grondwetsherziening op den voorgrond stelt."
In de jongste vergadering der kamer van koop
handel te 's Gravenhage werd o. a. door de heeren
Enthoven en Knuijver verslag uitgebracht omtrent
het ontwerp van een spoorweg-waarschuwer an
den heer IJserman. Daaruit blijkt, dat de minis
ter van waterstaat enz. aan genoemden heer heeft
te kennen gegeven, dat het ontwerp zoowel in
beginsel als in samenstelling geacht wordt voor
hoofdspoorwegen ongeschikt te zijn. Naar hun
oordeel blijft thans niets anders over dan den
heer IJserman in overweging te geven, zich tot
de directiën der locaal-spoorwegen te wenden,
met vei-zoek om op haar lijnen de deugdelijkheid
van zijn ontwerp te doen onderzoeken. Alzoo
werd besloten.
De heer J. N. Wiersma, vroeger zendeling, thans
hulppredikant in de Minahassa op Celebes, heeft
sedert jaren bij zijn toespraken tot de inlanders
zijn kracht gezocht in vertellen. Bruur Joapik
van Cremer, De Framboozen van Schmidt, Nathan
der Weise en vele andere verhalen strekken dan
tot opheldering van de teksten, die hij behandelt.
Mocht iemand vinden, zoo zegt hij in zijn jaarver
slag, opgenomen in het weekblad De Hervorming
dat dit verhalen ten slotte toch zal gaan tegen
staan, dan kent hij de kracht nog niet die er in
het verhaal gelegen is, vooral voor een Oosterschs
volk.
Als er iets is, zoo gaat hij voort, dat de men-
schen hier nog meer aantrekt dan vertellen, dan
zijn het de tooneelvoorstellingen, die eens in het
jaar gegeven worden. Dit jaar gaven wij in de
nieuwe ruime kei-k to Liwoetoeng Het Pauwen-
veerke, door mij tot een Maleisch tooneelstuk
omgewerkt. Mijn leerlingen speelden zeer aardig,
en het was een genot al die menschen daar zod
stralend van vreugd te zien zitten. Natuurlijk dat