N° 253.
125e Jaargang.
1882.
Donderdag
26
Octobjpr.
Een kalm toeschouwer.
FEUILLETON.
Middelburg 25 October.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent;
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van i -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
GEMEENTERAAD.
Door B. H. BUXTON.
MIDDELBURGSCIIE COURANT.
De burgemeester van Middelburg maakt bekend,
dat op Vrijdag den 27en October 1882des
namiddags te een uur, een openbare zitting van
den gemeenteraad zal plaats hebben.
Middelburg, den 23en October 1882.
De burgemeester voornoemd
PIG KÉ.
De N. Rott. Ct heeft in drie hoofdartikelen het
wetsontwerp tot wijziging der kieswet bestreden.
De gronden voor die bestrijding zijn niet moeilijk
te raden, wanneer men met de vroegere vertoogen
van het blad over hetzelfde onderwerp, doch
buiten verband met eenig voorstel, hekend is.
De N. R. Ct heeft steeds dezelfde batterij gereed
tegen iedere bewering, dat de tegenwoordige sa
menstelling der staten-generaal te wenschen over
laat, èn dat daarin door verandering van het
kiezerslichaam verbetering te brengen is. Het
eerste, zegt zij, is niet bewezen en het andere
kan niet bewezen worden. Zoo lang dit tweeledig
bewijs niet geleverd wordt, acht zij bet beter alles
te laten zoo als het is. Slechts in éen geval zou
de N. R. Ct zich met eene wijziging kunnen ver
eenigen nl. wanneer die niet ingrijpend
ware.
»Algemeene verlaging van den census, zegt
zij, kan niet in aanmerking komenmaar wel
eene verlaging in' die gemeenten waar, naar even
redigheid, de census buitensporig hoog is. Dat
b. v. het district Breda op 90.000 zielen 4000, en
Amsterdam op 300.000 zielen 5000 kiezers heeft,
is zoo ontzettend dwaas, dat, alvorens de verte
genwoordiging worde gekozen, die over de voor
stellen van grondwetsherziening zal hebben te
oordeelen, aan die onevenredigheden een einde
moet worden gemaakt. Ook de indeeling der
districten kan verbeterd wordenzooals nu de
indeeling is, geeft de stembus niet het zuiverst
mogelijke beeld (altijd, naar het stelsel dat de
grondwet oplegt) van de denkbeelden der bevolking."
Nu evenwel de regeering zich niet tot deze
bescheiden taak bepaald heeft, is haar voorstel
voor de N. R. Ct niet aannemelijk. Zij voert er
tegen aan, dat de minister evenmin het cijfer van
22000, waarmede hij het kiezerslichaam versterken
wil, als de vijf census-klassen, of de wijze waarop
de verschillende districten en gemeenten in die
klassen geplaatst zijn, verdedigd of gerechtvaar
digd heeft. Zij maakt er den minister eene grief
van dat hij binnen weinige dagen een vluchtig en
oppervlakkig ontwerp gereed en van de wenken
en opmerkingen van de gedeputeerde staten der
provinciën niet het minste gebruik gemaakt heeft.
»Er zijn zonderlinge bepalingen in het ontwerp.
Zoo staan Groningen en Utrecht in census gelijk
met Middelburg, een stad van 70.000 zielen op
éene lijn met eene van 16.000! Zoo hebben Goes,
33
HOOFDSTUK XVII.
In liet atelier.
De grondstof, die zij hiervoor noodig had, ging
juffrouw Andries voor haar koopen en die goede
oude ziel, wier huisje haar trots en haar vreugde
uitmaakte, was opgetogen toen juffrouw Smith, als
een vlugge, geoefende werkster, aan de taak be
gon, die zij zichzelf had opgelegd.
Om elf uur kwam mijnheer Hetheringham en
werd juffrouw Smith verzocht heneden in de zij
kamer te komen, daar de huurder, als gewoonlijk
afwezig was (hij had zijn werk in de City).
«Wilt gij met mij naar mijn atelier gaan?"
vraagt Percy en ziet met genoegen de gezonde
kleur die op hare wangen teruggekeerd is. »Daar
kunnen wij op ons gemak praten."
»En hebt gij waarlijk iets gevonden dat
ik voor u doen kan?" zegt Clara, het atelier
betredende.
Wat is het hier mooiDen vorigen avond leek
jiet aljeen ruim, duister, onhuiselijk, door de
Zierikzee, Dokkum een lioogeren census 30)
dan Zutfen en Deventer f 24). Waarom omdat
die steden in verschillende provinciën liggen. Zie
daar al wat men tot verklaring verneemt.
„Eenigermate willekeurig zal de census-bepaling
voor de verschillende streken en plaatsen altijd
wel wezen. Maar bij dit ontwerp schijnt wille
keur de eenige maatstaf te zijn."
Eene soort van beginsel meent de N. R. Ct te
ontdekken in de verklaring van den minister dat.
de census voor de tweede kamer nergens beneden
de helft van het thans gevorderde bedrag be
hoort te dalenzoodat de nieuwe kiezers ge
nomen worden uit de tegenwoordige kiezers voor
de gemeenteraden.
Tegen dit beginsel trekt de N. R. Ct aldus te
velde
„Waarmee, in 's Hemels naam, hebben de ge
meenteraadskiezers deze onderscheiding verdiend?
Heeft de minister in dat korps zulk een voorheal-
digen kiezersgeest, zooveel staatkundige rijpheid
ontdekt Maar is het hem dan ontgaan, dat voor
de gemeenteraadsverkiezingen, bepaaldelijk in de
steden, het plichtverzuim der kiezers nog veel
grooter is dan voor de staten-generaal, dat niet
zelden 4/5 dier kiezers het de moeite niet waard
achten zich naar het stembureau te hegeven
»Dit merkwaardige »beginsel" is evenwel van
een zeer beperkte toepassing. Het dient eigenlijk
alleen om Amsterdam op 60 gulden te houden.
»Niet minder merkwaardig is, wat als reden
wordt aangevoerd, Waarom de drie grootste steden
wel tot 60 kunnen dalen. »De cénsus is thans
in die gemeenten zeer hoog en het karakter harer
bevolking schijnt eene aanmerkelijke verlaging te
rechtvaardigen." Wat dat heteekenen mag Dat
men in die steden nog al kerksch is dat de rust
er zonder wapengeweld bewaard blijft Wat het
zij, de eer van wegens haar karakter het kies
recht waardig te worden gekeurd, wedervaart, al
leen aan de bewoners van Amsterdam, Rotterdam
en Den Haag, altijd, wel te verstaan, voorzoover
zij ƒ60 in de directe rijksbelasting betalen!"
Uit dit betoog blijkt andermaal, dat de IV. R. Ct.
door geen enkele soort van redeneering, op het punt
van uitbreiding van het aantal kiezers, te over
tuigen is. Redeneert men uit den tegenwoordi-
gen politieken toestand, dan ontkent zij öf dat
die te wenschen overlaat, of dat het voorgestelde
middel een geneesmiddel wezen zal. Wil men
meer kiezers, op grond dat het geheel heter ver
tegenwoordigd wordt door een groot, dan door
een klein deel, dan loochent zij, of vordert het
niet te leveren bewijs, dat de toevoeging van
een zeker aantal onbekende elementen inderdaad
tot verbetering leiden zal. Doet men eindelijk,
teneinde dit bezwaar te ontgaan, zijne keus uit
hen die thans reeds tot deelneming aan de pu
blieke zaak geroepen zijn, uit de gemeenteraads
kiezers, dan wordt aan deze weder het vereischte
van „staatkundige rijpheid" ontzegd.
De slotsom isdat alles moet blijven zooals het
is. Inmiddels moeten wij „met alle kracht de
groote ruimte en de spaarzame verlichting, waar
door de eikenhouten zoldering en al de hoeken
in een spookachtige schemering gehuld waren.
Maar van morgen valt het licht door een groot
venster dat een halven wand inneemt, tot in de
verste hoekjes.
Clara staat verbaasd.
Te Forchester had zij een schilder gekend, een
vriend van haar ouden meester, die teekenles op
de school gaf en ter wille van zijn vriend het
kleine meisje geleerd had een potlood te hantee-
ren en met waterverf te kleuren. Die kunstenaar
noemde zijn achterkamer zijn atelier en daar al
leen had zij een blik geworpen in die groote
kunstwereld, waarvan de leerlingen even talrijk
en verschillend zijn als hunne woningen.
De tabaksrook, die was blijven hangen, de ezel,
het palet en de schilderstok; de doeken en de
menigte schetsen'en koppen langs de wanden
dat alles was Clara niet vreemdmaar dit weel
derige, ruime atelier, met die Perzische kleeden,
die lederen luierstoelen en fluweelen sofa, was
even verschillend van het schamele kamertje van
den armen mijnheer Bishop te Forchester, als die
bescheiden kunstenaar zelf, in zijn kaal jasje met
zijn kort pijpje, afstak bij den netten mijnheer,
die thans voor haar verscheen, in zijn keurig
fluweelen huisje, met geborduurde pantoffels aan
en een prachtigen meerschuimen pijp in de hand.
»IIebt gij er iets tegen dat ik mijn pijp
opsteek, juffrouw Maud vraagt Percy en voegt
er smeekend bij, »sta mij als 't u blieft toe dat
voorbereiding van het groote werk der grondwets
herziening bevorderen.' Met welk doel Ten
einde van het census-stelsel der grondwet vrij te
komen en, daarna „een goede kieswet" te gaan
maken.
Begrijpe dit wie kanWanneer de toestand
nu zoo goed is, waarom moeten wij dan de
grondwet gaan herzien teneinde hem te veran
deren
De N. R. Ct. is veel te goed met de logica
vertrouwd om dat zelve ook niet in te zien. Den
sleutel tot haar, anders raadselaohtigen, gedach-
tengang heeft men in handen, wanneer men, even
als wij, overtuigd is dat al haar aandringen op
„voorbereiding van grondwetsherziening" het uit
vloeisel is van hare verzekerdheid, dat die „voor
bereiding" het beste middel is om ons tegenwoor
dig kiesstelsel nog een zeer langen tijd in stand
te houden. Die verzekerdheid en hare oppositie
tegen elke poging om het kiesstelsel, afgescheiden
van grondwetsherziening, te wijzigen, zijn, als een
paar Siameescke tweelingbroeders, aan elkander-
vastgesnoerd.
Te Hoorn worden nu weder handteekeningen
en adhassie-brief kaarten ingezameld voor een
Atjeh-adres aan den koning. Adressanten beken
nen daarin volmondig
«De cmdergeteekenden acl.ten zich geheel onbevoegd
uit te spreken door welke middelen in den diep treurigen
toestand verandering kan worden gebracht."
Deze onbevoegdheid belet hen echter niet,
»met alle kracht adhaasie te betuigen" aan de
adressen, ingezonden door prof. Opzoomer c. s.,
den heer Van der Zee te Monnickendam en den
heer Van Kempen te Beverwijk.
Ook door Assenaars is besloten tot het indienen
van een adres. Dat de toestand in Atjeh on
houdbaar" is, daarover was men dien avond te
Assen hot éïns, maar over hetge*n gedaan moet
worden, liepen de gevoelens der bewoners van
Drente's hoofdstad vooralsnog uiteen. Dit is daar
om commissoriaal gemaakt" en aan de overwe
ging van vijf ingezetenen opgedragen.
Als men een parodie wilde leveren op het recht
van petitie, kon 't niet heter
Generaal Van der Heyden is door de liberale
kiesvereeniging Vaderland en Oranjete Oude water,
tot candidaat voor het lidmaatschap der tweede
kamer gekozen.
Wij hopen dat de veroveraar van Atjeh voor
deze introductie op het glibberig terrein der poli
tiek beleefd bedanken zal. Naar de verflenste
lauweren, die aan eene stembus te behalen zijn,
behoeft hij niet te verlangen.
Door het bestuur van de Ned. Zuid-Afr. Ver-
eeniging is besloten den heer d* Jonkman, den
verdienstelijken secretaris van het vroegere Trans-
vaal-comité, als commissaris haar de Transvaal te
zenden.
Door de Standaard is tegen die opdracht be
zwaar ingebracht, op grond van de modern-ker-
keljjke en liberaal-staatkundige gevoelens van
ik rookwant ik hoop dat gij mij van morgen
een paar uren gezelschap zult willen houden en
als gij er niet tegen hebt, zou ik gaarne met
mijn werk voortgaan, terwijl gij bij~ het vuur zit.
Maar als ik niet rooken mag, vallen, vrees ik, al
mijne mooie plannen in duigen; want zonder
mjjn pijp kan ik niet voort. De indruk der tabak
bezielt en kalmeert tevens en wij mannen zijn
znlke slaven van onze ondeugden."
Gebruik niet zulk een hard woord, mijn
heer Hetheringham!" zegt Clara lachend, »ik
voor mjj vind rooken niet zulk een slechte ge
woonte want mijn arme vader, die dood is,
rookte eiken avond en had mij geleerd zijn pijp
voor hem te stoppen en aan te steken. Hij zei
dat hij altijd de wolken van den dag met zijn
tabaksrook kon verjagen en daardoor ben ik van
dien geur gaan houden."
»Een verstandig man", zegt Percy met een
zucht van verlichting en steekt onmiddellijk op.
Hij verwacht blijkbaar dat zijn gast gezellig
hij hem zal gaan zitten en het vooruitzicht om
in dit behagelijke vertrek te blijven, is hoogst
aanlokkelijk voor Clara, die een zeer artistieken
smaak en van nature veel neiging voor het zwer
vend kunstenaarsleven heeft.
»Mag ik hier bij het vuur zitten werken
terwijl gij schildert?" vraagt zij, zonder eenige
gemaaktheid, in zijn gemeenzamen toon instemmen
de en zonder een zweem van die valsche schaamte,
die slecht opgevoede meisjes kenmerkt.
»Niets zal mjj aangenamer zjjn", zegt hjj
dr Jonkman. Prof. Kuyper heeft, als lid van het
bestuur der Vereeniging, dit bezwaar persoonlijk
ondersteund. Hij ziet in d1 Jonkman een veelbe
lovend plantkundige en in alle opzichten- een
achtenswaardig manmaar hij acht hem te jong,
te weinig met handels-, nijverheids- en landbouw
zaken vertrouwdniet genoeg bekend met de ker
kelijke toestanden, en te zeer een geestverwant
van de vroegere partij-Burgers, die in de Trans
vaal nog altijd gewantrouwd wordt.
Deze bezwaren komen ons niet ongegrond voor.
De vraag was niet, een beminnelijk en verdien
stelijk man naar de Transvaal te zenden, maar
den man die met de meeste vrucht onder
de Transvalers werkzaam kon zijn. Of dr Jonk
man dit zal wezen, valt, voor zoo ver men te
voren daarover oordeelen kan, te betwijfelen.
De gemeenteraad alhier zal, op Vrijdag 27 Oc
tober a., des namiddags te éen uur, eene openbare
vergadering houden, ter behandeling der volgende
zaken ingekomen stukkenplan tot verbouwing
van het schoollokaal in den Langendelft, H n° 1
begrooting der gemeente-gasfabriek voor 1883
gemeente-begrooting voor 1883, met verder daar
toe behoorende stukken, o. a. begrooting burger
lijk armbestuur met toekenning van subsidie;
adressen van J. Sanders en J. L. van Wuijckhuize,
tot verhooging van hunne jaarwedde, met advie
zen van burg. en wetk. enz.rapporten der com-
missiën van fabricage en financiënvoorstel tot
definitieve benoeming van den heer J. van Ros-
suin du Chattel, als leeraar aan de middelbare
meisjesschool.
Door burg. en weth. van Middelburg is benoemd
tot brandmeester de heer H. Munters, thans onder
brandmeester, en tot onderbrandmeester de heer
A. C. van de Ree.
Vlissing-en, 25 Oct. De Nederlandsehe loods-
sehoener n°. 4, schipper ,1. Schot, kwam heden in
ontredderden staat uit zee binnen. Gisteren mid
dag werd de schoener op de hoogte van de Schou-
wenbank, door een zee plat op zijde geworpen.
Behalve dat de lantaarn ingeslagen en de boot
verloren is, beliep de schoener meer schade en
werden twee man der equipage licht gewond.
Ook het Hamburgsehe stoomschip Minerva, dat
heden binnenkwam, had van het onstuimige weder
te lijden. De gezagvoerder werd door eene zee
tegen boord geworpen, waardoor hij een been brak,
terwijl het schip veel averij bekwam.
Naar wij vernemen, is de Mtot Expl. van
St.sp. voornemens, behoudens goedkeuring door de
regeering, bjj de opening van de lijn Geldermalsen
Eist op den le* Nov. a. de vrachtprijzen voor
het reizigers-vervoer tusschen het Noorden en het
Zuiden, via Eist—Geldermalsen, aanmerkelijk te
verlagen. Dan zal o. a. de vracht tusschen Mid
delburg en Zutfen verminderd worden
enkele reis: le klasse 2e klasse 8e klasse
van 11.40 9.15 5.70
tot 9.25 7.25 4.50
opgewekt, »ik wacht van daag geen model, dus
is mijn arbeid in zekere mate werktuigelijk en
hij gevolg vervelend. Als gij u hier op uw gemak
wilt zetten eu een beetje met mij praten, doet
gjj mij een grooten dienst en vergemakkelijkt mijn
werk zeer."
Welke vrouw zou in staat zijn zulk een kiesch
ingekleed beroep op haar welwillendheid te weer
staan
Clara zeker niet. Zij is verrukt bij het denk
beeld dat zij hem op die manier behulpzaam kan
zijn en neemt gewillig plaats aan zijn haard,
terwijl hare vingers zich onledig houden met
het nieuw begonnen werk, bereid om te pra
ten of te luisteren, al naar dat het den ijvrigen
kunstenaar aangenaam zal zijn. Hij spreekt opge
wekt en vermaakt haar en zichzelf met verhalen
over de wisselvalligheden van zijn kunstenaars
loopbaan. Hij vertelt haar hoe dikwijls hij voorgehan
gen heeft in de Academie, en verklaart haar den
werkkring dier sehoone inrichting. Hij steekt den
draak met een paar oude pruiken", prijst anderen
en heeft veel te vertellen over de opkomende ge-
niëen van den dag; maar al praat hij nog zoo
druk, hij zit toch niet ledig integendeel, hij
hanteert zijn potlood met groote vaardigheid. Hij
maakt een schets gereed om die op hout over te
brengen. Het is het eerste ontwerp op papier van
een groote illustratie voor de Ezel, een tijdschrift
waarvan hij vast medewerker is.
Clara werpt uit haar hoekje nu en dan een blik
op zjjn werk en ziet met verbazing boe snel hjj
