Een kalm toeschouwer.
MJDDELRURGSCHE COURANT
FEUILLETON.
BIJVOEGSEL
Maaudag 16 October 1882. N°. 244.
Verkiezing van zes leden van de
kamer van koophandel
en fabrieken.
Gemeenteraad van Mddelburg.
De Heerengracht.
Door B. H. BUXTON.
VAN DE
VAN
De burgemeester en wethouders van Middelburg
maken bekend
dat op Vrijdag den 17 November a. in de
bovenachterzaal van het raadhuis eene vergadering
van kiesgerechtigden zal gehouden worden, ter
voorziening in de plaatsen van de heerenmr
W. C. Borsius, J. Luteijn, J. P. Fokker, J. A. Tak,
F. G. Sprenger en P. de Bruijne, leden van de
kamer van koophandel alhier, welke met het
einde des jaars aan de beurt van aftreding zijn;
dat de inlevering der stembriefjes in de ter
vergadering aanwezige stembus, op gemelden dag
zal aanvangen des voormiddag a te 10 uren en
voortduren tot des namiddags éen uur, na welk
uur geen stembiljetten meer zullen worden aan
genomen, dan van de kiezers in de zaal aanwezig,
terwijl onmiddellijk daarna met de opening der
biljetten zal worden aangevangen
dat de lijst der kiesgerechtigden dagelijks uit
gezonderd des Zondags, tot en met den 3en No
vember a., ter inzage zal liggen op de gemeente
secretarie van des voormiddags 10 tot des
namiddags 2 uren;
dat de bezwaren tegen die lijst bij burgemeester
en wethouders schriftelijk moeten worden inge
leverd, tot uiterlijk binnen acht dagen na heden,
na welk tijdstip deze niet meer in aanmerking
zullen komen, terwijl niemand tot de vergadering
kan worden toegelaten, wiens naam niet op de
lijst is vermeld en
dat voor den dag der verkiezing aan de huizen
der kiesgerechtigden stembiljetten ter invulling
zullen worden bezorgd.
Middelburg, den 13en October 1882.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
PICKÉ._
De secretaris,
G. N. DE STOPPELAAR.
Zittine; van Vrijdag 13 October.
Voorzitter mr C. J. Pické.
Afwezig de heeren J. A. v. Hoek, W. A. v.
Hoek, Van Berlekom en Snouck Hurgronje.
Behalve de gisteren reeds gemelde besluiten
werd nog zonder beraadslaging of hoofdelijke stem
ming goedkeuring verleend aan eene suppletoire
begrooting voor de gasfabriek voor 1882.
Onder de ontvangsten wordt 1, opbrengsten
der fabriek, met 2000 en 3, ontvangsten uit
de gemeentekas voor nieuwe werken, met f 5000
verhoogd.
De uitgaven worden daarmede in verhand ge
bracht door 3, kosten voor nieuwe werken, met
5000 en 4, renten en afschrijvingen, met
2000 te verhoogen.
De uitgaven zijn: werken in 1881 besteld ƒ1600;
hoogere kosten van het leggen en verleggen van
een gedeelte van het buizennet 1400voor het
eerste gedeelte der mainboven het geraamde
bedrag 700; voor nieuwe selfsealing retort-
monden 500 voor herstelling van schoorsteenen
enz. 320 en voor het maken van een ammoni-
akput 730samen 5250. De gas-commissie
meent echter tengevolge van verschillende hespa
ringen met 5000 te kunnen volstaan.
De onder de ontvangsten vermelde 2000,
meer ontvangsten, grondt de gas-commissie op
de resultaten van de exploitatie gedurende de
eerste zeven maanden van 1882, vergeleken met
die van 1881.
Eveneens wordt zonder beraadslaging besloten
tot wijziging der gemeente-begrooting voor 1882,
tengevolge waarvan het totaal bedrag met
26.479.86 vermeerdert.
De vermeerdering der ontvangsten bestaat in
gedeelte van het vermoedelijk batig slot der reke
ning over 1881 14.290.29 batig slot der exploi
tatie van de gemeentelijke gasfabriek 2000; een
nieuw artikelbijdrage iu de kosten van den
cursus tot opleiding van hoofdonderwijzers 240;
30 van het rijk vergoeding kosten lager onder
wijs 157.50; andere ontvangsten 9.992.07.
Onder de ontvangsten moet voorts nog de post
bijdrage van het rijk in de kosten van het gym
nasium met 200 verminderd worden.
De uitgaafs-posten, die verhoogd worden, zijn
een nieuw artikelbestrating, rioleering van de
loskaai enz. f 2854.85J; nieuwe werken gasfa
briek 500jaarwedde onderwijzers school D
200, toelagen en bijdragen opleiding onderwijzers
250kosten van het stichten van schoollokalen
enz. 18500huur- schoollokalen enz. 40.00§,
verlichting 35.
De post voor jaarwedden van onderwijzers aan
het gymnasium wordt het 400 verminderd.
Het dossier betrekking hebbende op de verbete
ring van den toestand der Heerengracht is weder
met een aantal rapporten verrijkt, die als gedrukte
stukken aan de leden van den raad zijn toegezonden.
In de eerste plaats het rapport der commissie
van fabricage, die andermaal de bedoelde quaestie
met nauwgezetheid overwogen heeft. Bij dat
onderzoek werden door haar geraadpleegd het door
d' Van Berlekom aan burg. en weth, gericht
schrijven van 29 Nov. 1880 en het rapport der
gezondheidscommissie dd. Jan. 1881. Ofschoon de
goede bedoelingen waardeerende, waarvan beide
stukken de blijken dragen, kan de commissie niet
adviseeren een der genoemde middelen ter verbe
tering in toepassing te brengen. Daarvoor stonden
de belangrijke fïnancieele offers in den weg, ter
wijl wat het voorstel van dr Van Berlekom betreft,
bij de commissie wel eenige twijfel gerezen is over
de uitvoerbaarheid ervan, ook in verband met de
kosten, geraamd op 10,000.
Zonder te spreken over de technische bezwaren
van een rioleering van de Langeviele binnen-
brug af tot aan de manége, zag men ook alge
meen op tegen de groote kosten, geraamd op
20,000, aan zoodanig werk verbonden.
Daarom werd de vraag overwogen óf er geene
mogelijkheid bestaan zou om op eene andere,
meer goedkoope wijze, verbetering aan te brengen,
en na eene inspectie in loco meent de commissie
daarvan de oplossing gevonden te hebben, door
den aanleg van een afvoerkanaal voor het gracht
water ter wijdte van 0,50 M. middellijn van de
Noordstraat tot aan het riool bij de manége, in
welk kanaal zou behooren te worden opgenomen
het riool van de Noordpoortstraat, thans in de
Heerengracht uitmondende.
Door zulk een afvoerkanaal zou volgens de bereke
ningen die aan de commissie door den gemeente
bouwmeester verstrekt zijn, in 24 uren 10,000 M3
grachtwater kunnen worden afgevoerd, of, aanne
mende dat de gracht 1000 M. lang en 25 M.
breed is 25,000 M1, iedere 24 uren, wanneer
znlks mocht blijken noodig te zijn, over die op
pervlakte 0,40 M. water kunnen worden afgelaten.
Niet iederen dag echter zullen de riolen zoo
mede de rioolwatergang naar Veere in staat zijn
die hoeveelheid af te voeren, daar hij overvloe-
digen regen en eventueele aflating van het droge-
dok, die werken de daarvoor gevorderde capaciteit
zouden missen. De commissie durft zich echter
vleien, dat wanneer de waterafiapping met eenig
overleg plaats heeft en naar de omstandigheden
geregeld wordt, zulk eene aanzienlijke waterver-
versching niet iedere 24 uren zal behoeven te
geschieden.
Bovendien mag niet worden voorbijgezien, dat
door de opname van het riool uit de Noordpoort
straat, waartoe ook het gasthuis kan gerekend
worden, reeds eene belangrijke verbetering wordt
verkregen.
Alvorens dus aan te raden meer kosten te
maken, zou de commissie gaarne die proef zien
genomenmocht later de noodzakelijkheid blij
ken en besloten worden de rioleering langs de
gracht van de voormalige Noordbrug af, hetzij tot
24
HOOFDSTUK XIII.
Zwervende.
Jackson merkt op dat mevrouw die vraag op
volstrekt geen bitsen toon doet en komt tot de
gevolgtrekking dat er zeker iets in den brief van
mynheer Harold heeft gestaan, dat de stemming
van mama voor de gouvernante zooveel verzacht
heeft.
>Ik heb zelf haar avondeten bovengebracht,
mevrouw11, zegt de kamenier, met ophef van dit
dienstbetoon gewagende, in de hoop dat mevrouw
het op prijs zal stellen, »en ik had de keukenmeid
nog al om iets extra's gevraagd, omdat juffrouw
Clara aan de thee niets gegeten had; maar
ik geloof dat zjj om negen uur naar bed is gegaan,
want toen ik aan de deur tikte, kreeg ik geen
antwoord en dus heb ik het blad maar in den
gang gezet."
»Ga dan eens zien of ze het naar binnen
gehaald heeft. Al heeft ze nog zoo leelijk ge.
handeld, behoeft ze toch geen honger te lijden."
Het lekkere diner, dat mevrouw genoten had,
en de lange brief van haar lieveling, haar Ha
rold, hadden haar zachter gestemd. Hij keert
terug, over acht of tien weken kan hij thuis zijn.
Dat plotselinge vertrek van Clara moet verhinderd
worden. Zij moet een schikking met haar maken.
Indien Harold eens onverwachts thuis kwam en
merkte dat zij het huis uitgezet was, zou hij zich
wellicht tot een ondoordachte daad laten ver
leiden, die nooit weer goed te maken was. Dat
gevaar moet tot eiken prijs afgewend worden en
daarom moet zij met Clara spreken, haar ver
manen, haar het precaire van haar positie onder
het oog brengen en toestaan te blijven onder
zekere voorwaarden en strenger toezicht.
Mevrouw is juist tot dit besluit gekomen als
Jackson haastig en verschrikt komt terugloopen.
»Zij is weg, mevrouw!" roept zij buiten
adem. »Zij heeft haar hoed en mantel en haar
lederen tasch meêgenomende hoeken zijn
weg, de kamer is geheel ledig. Zij heeft niet
gegeten en is weg
Mevrouw zet een ongeloovig gezicht.
»Weg! Praat toch geen onzin, Jackson.
Waar zou zij naar toe zijn? Zij heeft geen enkele
vriend of vriendin hier."
Maar toen Jackson de geschiedenis van de open
voordeur vertelde werd mevrouw bang.
»Dit meisje is ongetwijfeld een dievegge," roept
zij uit en vliegt de trap op.
Maar het meisje heeft niets meegenomen dat
de St. Joris- of Seis-, hetzij tot de Langeviele-
brug voort te zetten, dan zoude zulks bij gedeelten
over verschillende jaren kunnen worden verdeeld
naarmate van de beschikbare fondsen, hetzij met
of zonder bijdrage van de bewoners der Heeren
gracht, terwijl inmiddels het bestuur der gods
huizen wellicht zou kunnen worden uitgenoodigd,
reeds dadelijk zijne medewerking tot algemeene
verbetering te verleenen, door te voldoen aan het
verlangen, uitgedrukt door de gezondheids-com
missie in haar hiervoren genoemd- uitgebracht
rapport.
Door den aanleg van het dpor de commissie
voorgestelde werk, wordt in geen geval iets ver
loren, wel bestaan vele kansen dat daardoor ver
betering zal worden aangebracht.
Op grond van een en ander stelt de commissie
van fabricage voor dat besloten worde
1°. tot den aanleg van een afvoerkanaal van
de Noordstraat tot aan de Manége vanEngelsche
aarden huizen, wijd 0.50 M. middellijn, en daarin
op te nemen het riool uit de Noordpoortstraaf.
De kosten daarvan zullen bedragen 6760
2°. burg. en weth. uit te noodigen met den
meesten spoed tot de aanbesteding en de uitvoe
ring van dat werk over te gaan, opdat de vruchten
daarvan nog gedurende den aanstaanden zomer
zouden kunnen worden waargenomen.
Ten slotte vermeent de commissie dat het
overweging zoude verdienen burg. en weth. een
gestreng toezicht aan te bevelen tegen het werpen
van vuil en afval iu de gracht, alsmede de huur
ders van het water de verplichting op te leggen,
dat water tusschen de houtvlotten steeds zuiver
van rottende bestanddeelen te houden en daaruit
alle vuil te verwijderen, terwijl eindelijk de voor
waarden der vergunning, die dd. 13 Juli 1873 aan
de firma G. Alberts Lz. verleend is om het terrein
op den Seisdam tusschen het water en de hoornen
tot stapelplaats van hout tot een maximum hoogte
van 2 M. te benuttigen, stipt zouden behooren te
worden nageleefd en dus het zagen van hout en
als gevolg daarvan het nederleggen van rottende
en stank verspreidende boomschors zoude moeten
worden verboden.
In de tweede plaats heeft de gezondheidscom
missie op nieuw hare denkbeelden medegedeeld.
Ofschoon die commissie het met den gemeente
bouwmeester eens is, dat geene maatregelen, tenzij
demping, in staat zullen zijn om (althans voor
eerst) allen stank uit den weg te ruimen en dit
plan haar dus het meest toelacht, heeft zij, vooral
met het oog op de financieele motieven, het door
de comm. van fabricage aangegeven project rijpe
lijk overwogen.
Alhoewel niet in staat de technische zijde van
dat plan te beoordeelen, en dus ook niet, of de
smalle, éen uur lange, en slechts 5 m. hellende
bermsloot, naar Yeere, hij het geringe verschil in
gewoon hoog en laag waterpeil, de 25,000 m. water
zal kunnen opnemen en in zee storten, zonder
dat daaruit schade ontstaat voor de ingezetenen,
ontveinst zij zich niet dat ook zij voor die be
zwaren bevreesd is. Van hygienischen kant be
schouwd, heeft zij intusschen, mits eraan worde
toegevoegd een noodzakelijk hieronder vermeld
bijwerk, niet tegen dat plan als goedkoope proef,
tenzij inderdaad bewaarheid mocht worden, wat
door den gemeente-bouwmeester beweerd wordt,
dat namelijk de normale loozing der riolen met de
helft zou verminderen. Eene tot op de helft
verminderde snelheid van doorstrooming in de op
vele plaatsen zoo lekke riolen, is hygiënisch zeker
zeer af te keuren, en zoo zou inderdaad het nieuwe
plan zelfs op den bestaanden toestand ongunstig
inwerken. Mocht zulks niet het geval zijn, dan
bestaat de mogelijkheid dat er eene veel ruimere
waterverversching plaats zal hebben dan thans.
Het plan, mocht heb mislukken, preejudicieert
daarenboven niet ten nadeele van het groote plan.
Zal er intusschen door het nieuwe kanaal eene
veel ruimere waterverversching plaats hebben,
dan zal evenwel slechts het midden- of opperwater
wegvloeien, het zwaardere, onderste deel zal on-
ververscht blijven, en naar deze laag zullen be
zinken alle zwaardere riool- en privaatstoffen,
die zich thans uitstorten in de gracht. Dat uit-
niet van haar was; zelfs de afgelegde kleeren, die
Cecile haar af en toe gegeven heeft, liggen in de
lade of hangen aan den kapstok. Zij heeft het
zwarte japonnetje en den mantel aan, die zij voor
haar eigen geld gekocht had, en geen brief of iets
achtergelaten om te zeggen hoe zij weg gegaan is
of waarheen.
Mevrouw Steele heeft reeds aan Maurits meege
deeld wat zij hierover dacht; maar toen Harold
thuis kwam durfde zij tegen hem geen enkel min
achtend woord zeggen. Zijn woede en wanhoop leg
den haar het zwijgen op en er kwam een vrede
breuk tusschen moeder en zoon, die niet licht weer
te herstellen zou zijn.
Clara bekommerde er zich weinig om welke
richting zij uitliep, mits zij slechts ver van het
park en de pleinen kwam, die haar bekend waren,
en weldra bevond zij zich in een drukke straat,
bij nader inzien de Edyware straat, maar daar
zij die nooit bij avond gezien had, herkende zij
haar niet terstond.
Wat een rumoer, wat een drukte wat draven en
plassen en dringen die menschen door den modder
Het is Zaterdag avond; den avond voor het volk, hij
uitnemendheid; en het volk zelf verheugt zich in het
welverdiende weekloon en geniet dien vrijen avond
evenzeer als de rondventers van allerlei waren,
die zij op de meest verschillende manieren aan den
man zoeken te brengen. Hier vormt de schorre
stem van een kwakzalver, die een middeltje aan
de hand doet tegen den hardnekkigsten hoest
monden van privaten, hetgeen men nergens meer
gedoogt, moet noodzakelijk voor de Heerengracht
ophouden.
Wanneer de commissie zich dus met het plan
der comm. van fabricage vereenigt, dan is het
alleen onder reserve, dat alle uitmondende priva
ten van de Langeviele af worden afgesloten.
Noodzakelijk zal het dus wezen, wil men met
vrucht werken, dat de respectieve perceelen, of
van een goed tonnenstelsel worden voorzien, öf
dat de bewoners, bij bezwaar daartegen, ruim-
putten maken, welke aan door burg. en weth. te
stellen voorwaarden moeten voldoen. Zij erkent
dat hierdoor die uitgaven grooter worden, maar
zij zijn noodig. Het menagewater kan, mits ge
surveilleerd, op de gracht blijven loozen.
In geen der beide plannen vindt de commissie
melding gemaakt van de Achtergrachtzij mag
daaruit opmaken, dat men steeds voortgaat, daar
den toestand te verbeteren en gedeelten dier gracht
te slechten. Zij vereenigt zich dus ten volle, met
het ook door haar gedane voorstel om het be
stuur der godshuizen uit te noodigen de riolen
van het gesticht op de Heerengracht te verbeteren,
en wijst ten slotte nogmaals erop, dat er tot nu
toe van rijkswege geene verbetering is aangebracht
in de suatie der privaten van de infirmerie, die
op de Achtergracht en zoodoende in het polder
water van Walcheren uitloopen.
De geneeskundige inspecteur, wiens advies even
eens gevraagd is, wijst erop dat in een der rapporten
geconstateerd wordt dat het binnenstroomen van
water uit de Heerengracht in het riool eene ver
mindering van stroomsnelheid in de overige riolen
tengevolge zal hebben.
Naar zijne meening zal daarmede tevens ge
paard gaan ontsnapping van gassen uit de mon
dingen in de straten, en verbreking van de water
afsluitingen in de syphons der huizen. Iti de
St. Pieterstraat nabij de Lange Delft en elders,
is des zomers nabij de rioolmonding een zeer
walgelijke reuk waar te nemen, en de inspecteur
vreest dat dit zal toenemen, indien de gassen niet
worden afgeleid, die door het water in de richting
der straten en huizen worden geperst. Zal aan
dit bezwaar niet tegemoet gekomen worden, wan
neer men die rioolgassen opzuigt en verbrandt
in daartoe geschikte lantarens? Daar die afvoer
van water toch altijd beperkt is, zal men zooveel
mogelijk alle bronnen van stank moeten verwij
deren, waarop door de gezondheids-commissie zeer
terecht wordt aangedrongen. Daarom kan loozing
van faecaliën op de Heerengracht niet geduld
worden, doch evenmin mag men dan dulden de
loozing van faecaliën op het riool, dat uitmondt
in den singel nabij de Winterstraat op het Ach
tergrachtje.
Het invoeren van een goed tonnenstelsel in
die gedeelten der stad, die niet sueeren op het
hoofdriool, acht de inspecteur daarom noodzake
lijk. Wil het tonnenstelsel echter aan de hygiëni
sche eisehen voldoen, zoo moet de gemeente
reiniging in eigen beheer genomen worden.
Nog twee bronnen van verontreiniging der
Heerengracht vereischen voorziening
1° de loozing van het bloed der slachterijen.
Bloed en afval kunnen in vaten terstond buiten
de stad gebracht worden, hetgeen te minder be
zwaar heeft omdat zij groote waarde als meststof
fen bezitten;
2° de loozing van het water van de boterfabriek.
Dit water kan men slechts gezuiverd in de Hee
rengracht doen afvloeien. Indien het onmogelijk
is dat water van de caseine te ontdoen, zoo zal
het in tonnen moeten weggevoerd worden;
3° de verontreiniging door boomstammen enz.
In dit opzicht verdienen de opmerkingen van de
commissie van fabricage alle behartiging.
Op grond van een en ander gelooft de inspec
teur dat het leggen van een riool van de Heeren
gracht naar de Manége in den bestaanden toe
stand slechts dan veröetering zal aanbrengen,
indien voor afvoer der schadelijke gassen uit de
riolen gezorgd wordt. Tevens acht hij het zeer
wenschelyk dat suatie van riolen voor faecaliën,
van bloed en ongezuiverd fabriekswater op de
openbare wateren verboden wordt.
of tegen longontsteking, de tweede partij bij het
schelle geluid van een jongen, die volksliedjes te
koop biedt op een presenteerblad.
»Twee dozijn voor een stuiver, mijnheer
maar een stuiver mejuffrouw, laat de gelegenheid
niet voorbij gaan."
«En is er dan geen olie in de lamp
zingt de jongen, als de aanhef van een nieuw
lied, »een heel nieuw, mooi lied; je moet erom
huilen en lachen tegelijk, alles voor éen stuiver!
Koop, koopPastilles en liedjes zijn weelde
artikelen maar er zijn ook dozijnen kruiwagens,
karren en stalletjes, beladen met een menigte
eetwaren en andere nuttige zaken. Groenten
kunstig tot pyramides opgestapeld en luid aan
bevolen, als: »Versche waar! versche waar! Van
morgen geplukteen stuiver de bos, een stuiver
de bos
Die stuiver speelt altijd een groote rol op
Zaterdagavond, wanneer er op zes of zeven ver
schillende plaatien in Londen markt gehouden
wordt.
Sommige kooplieden trachten te lokken
anderen dreigen. Zij zijn altemaal ijverig en de
meesten liegen, net als de advocaten, beroepshalve
natuurlijk.
Het vleesch is op deze wekelijksche markten
voor de helft van den prijs in de winkels te
krijgen. Stuiversbokking heeft steeds veel aftrek.
Kommen, schotels, borden en kopjes zijn in ge
schonden partijtjes voor een appel en een ei te
