N° 241.
125e Jaargang.
1882.
Donderdag
12 October.
Middelburg 11 October.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent:
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité 6. L. Daubs Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL.
GEMEENTERAAD.
MIDDELBIIRGSCHE COURAiVT.
De burgemeester van Middelburg maakt bekend,
dat op Vrijdag den 13en October 1882des
namiddags te half drie uren, een openbare zitting
van den gemeenteraad zal plaats hebben.
Middelburg, den llen October 1882.
De burgemeester voornoemd
PICKÉ.
In verband tot het in ons Bijvoegsel van heden
gegeven overzicht van eene studie van m' C. J.
Pické, burgemeester van Middelburg, over de finan
cien onzer gemeente, vestigen wij de aandacht
onzer lezers op de »beknopte tentoonstelling van
gas-verwarming- en gas-kooktoestellen," welke
in het Schuttershof alhier op Vrijdag den 20es
dezer, des avonds, gehouden zal worden.
Het verhand tusschen deze heide onderwerpen
de gemeentekas en het gebruik van gas voor andere
doeleinden dan verlichting, moge niet zoo dadelijk
in 't oog vallen, het zal duidelijker worden wanneer
wij herinneren aan de opmerkingen van den heer
Pické over de mogelijke toekomst der gemeente
gasfabriek, bij het in gebruik komen van andere
lichtbronnen dan gas. In dat geval zou de aan
wending van steenkolengas voor verwarming en
als beweegkracht, tot zekere hoogte het vermin
derd debiet voor de verlichting goed kunnen maken.
Welke diensten het gas kan bewijzen als middel
tot verwarming, heeft de heer P. Pol et, directeur
der gemeente-gasfabriek, aangetoond in een klein,
bij de firma Altorfïer alhier uitgegeven geschrift.
Daarin wordt eene door teekeningen opgehel
derde beschrijving gegeven van verschillende gas
kachels, gas-komforen en keukenfornuizen, en gas-
toestellen voor strijk- en hadkamers. Al deze
verwarmingstoestellen, welke o. a. door de Middel-
burgsche fabrikanten C. Staal en L. Vogel Jz.,
vervaardigd worden, kan men op de tentoonstelling
in 't Schuttershof leeren kennen en het lijdt bijna
geen twijfel of een vermeerderd gebruik van gas
zal van deze tentoonstelling het gevolg wezen.
Het Koloniaal Verslag over 1882 vermeldt o.
a. een reeds vroeger uit de dagbladen bekend be
richt omtrent een oproer, dat onder te Muntok op
het eiland Banka gevangen Atjehers is uitgebarsten
op het oogenblik dat zij naar hun verbanningsoord,
Banjoewangie, vervoerd zouden worden. In het
daaruit ontstaan gevecht werden vier Atjehers
ernstig, een officier en drie soldaten licht gewond.
Het Verslag voegt erbij dat de gevangenen zich
later rustig gedragen hebben, doch dat „hun ver-
vervoer naar Banjoewangie toen niet plaats kon
hebben."
Het Vaderland maakt hieruit de gevolgtrekking
dat men deze Atjehers niet aangedurfd heeft.
Dit wordt verder als „een treurig bewijs van ge
mis van kracht van het Indisch bestuur" aange
merkt en met de pogingen om „de harten der
Atjehers voortaan door liefde te winnen," (alias:
de invoering van het burgerlijk bestuur in Atjeh)
in verband gebracht.
Vergissen wij ons niet, dan berusten deze ge
volgtrekking en de daarbij te pas gebrachte groote
woorden op onkunde. Het Verslag zegtdat het
vervoer toen niet plaats heeft kunnen hebben.
Dit wil vermoedelijk zeggen dat de inscheping dei-
gevangen Atjehers op de mailboot, die te Muntok
slechts eenige uren vertoeft, toen, tengevolge van
hun verzet, niet heeft kunnen geschieden. Al
bezat ons Indisch bestuur de kracht van al de
redacteurs van het Vaderland te zamen, dan nog
zou het niet bij machte wezen om oproerige At
jehers eene weggestoomde mailboot te doen na-
zwemmen, noch hen op die wijze den geheelen
tocht van Banka naar Java's Oostpunt te doen
afleggen.
De gemeenteraad van Middelburg zal op Vrijdag
deh 13eB October a., des namiddags te 2uur,
eene openbare zitting Houden ter behandeling der
volgende zakenIngekomen stukken rekening
van het burgerlijk armbestuur 1881idem van
het bestuur der godshuizen 1881suppletoire be-
grooting der gemeente-gasfabriek over 1882; wij
ziging n° 2 der gemeente-begrooting voor 1882;
verlenging der huurovereenkomsten van gemeente
gronden met J. Dane en H. Hage; voorwaarden
Jot tolverpachting op den straatweg Middelburg—
Vlissingen benoeming van een lid der commissie
van toezicht op de scholen voor lager onderwijs
suppletoire kohieren der inkomsten- en honden
belasting 1882 begrooting der dd. schutterij 1888.
*SJfer§eiie, 10 Oct. Onze gemeenteraad nam
gisteren, vooral op aandrang van den burgemees
ter, een paar belangrijke besluiten. Vooreerst za!
op heide scholen in de gemeente een tweede hulp
onderwijzer worden aangesteld, terwijl verder
omtrent school n° 1 (dorp) besloten werd deze in
drie lokalen in plaats van twee (zoo als tot heden)
te verdeelen en de privaten te veranderen in over
eenstemming met de wettelijke voorschriften.
Verder werd nog besloten de straatverlichting
uit te breiden en den gemeente-veldwachter eene
gratificatie van f 20 toe te kennen voor zijne
werkzaamheden als marktmeester gedurende de
laatste kermis.
Bovenbedoelde vermeerdering van onderwijzers
is vooral voor school n° 1 alles behalve overtollig,
want daar hebben de twee onderwijzers samen
200 kinderen, en in den winter nog meer, te
onderwijzen.
Tholen, 10 Oct. In de gemeenteraadsverga
dering van gisteren is de heer mr J. H. L. van
Buren als nieuw lid geinstalleerd en de heer M.
Gr. van Stapele in plaats van wijlen den heer
N. D. P. Augustijn tot wethouder gekozen.
Naar men verneemt, zullen de concessionarissen
der tramlijn Bergen op ZoomTholen een onder
zoek instellen, of eene verlenging van die lijn
over Tholen tot Stavenisse met kans op goeden
uitslag te ondernemen zou zijn. Verder denken
zij er aan tevens een lijn VianenBrouwershaven
te exploiteeren, in welk geval de verbinding tus
schen heide lijnen door eene stoomboot van Stave
nisse op Vianen en omgekeerd bewerkstelligd zou
worden.
De tram van Bergen op Zoom op Tholen doet
tot heden goede zaken. Men zegt algemeen
dat het tarief van 25 cent tot 17§ cent zal ver
laagd worden.
^Vlissïng-en, 11 Oct. Ten behoeve van de
zevende Floralia-tentoonstelling zijn Zondag mid
dag en gisteren avond aan 152 deelnemers 646
planten door het bestuur afgegeven.
Goes, 11 Oct. Uit een voorloopig opgemaakte
rekening van de alhier gehouden Zeeumche ten
toonstelling voor nijverheidkunst toegepast op nijver
heidhenevens wedstrijd voor. den handwerksman
blijkt, dat tot het sluiten der ontvangsten en
uitgaven slechts de helft van het waarborgfonds
zal noodig zijn. Over die helft zal dezer dagen
bij de inschrijvers worden beschikt.
Vlissingen, 10 October. Maandag middag
is door de sociëteit gaai- en doelschieting Eendracht
alhier, tot sluiting der zomeroefeningen, een prijs-
schieting naar de gaai gehouden. Er waren vier
prijzen beschikbaar gesteld: door den president,
den heer Odems, een taartenschotel met 12 kleinere
schaaltjes voor den hoofdvogel; een kristallen
bokaal en een porseleinen botervlootje voor eiken
zij vogel; terwijl door den heer C. Swalp een inkt
koker bestemd was als belooning voor het schie
ten van een bijzonder aangebrachten vogel.
Nadat het gezelschap, voorafgegaan door muziek)
zich naar het terrein hegeven had werd de strijd
aangevangen en de hoofdvogel afgeschoten dooi
den heer P, Antierens, de zijrogels door de heeren
J. H. de Waay en A. J. Depooter; terwijl de bij
zondere vogel door den heer A. Loekemeijer ge
troffen werd.
Het feest werd besloten met een geanimeerd
hal, waarop in de pauze de uitreiking geschiedde
van de medailles die behaald waren voor de
meeste punten, zwarte, roode en blauwe rozen.
Vllssing-en, 11 Oct. Den 15eB November a,
zal door Vlissing's Mannenkoor alhier een concert
worden gegeven, waarbij als solisten znllen optre
den mejuffrouw Johanna Pieterse (alt), concert
zangeres te Keulen, en de heer H. Yogin, bariton
te Amsterdam.
Behalve de afzonderlijke solo-nommefs zal door
het Mannenkoor worden uitgevoerdRhapsodie,
altsolo met mannenkoor van Joh. BrahmsDe
Balling op Zee, idem van R. HolWachet auf, man
nenkoor met baritonsolo van J. Baff, en In I
Woud, idem van 11. Hol.
Yolgens het Bat. Hand. heeft de terugroeping
van kolonel Hans, als militair kommandant van
Atjeh niet plaats gehad op initiatief van den gou
verneur-generaal, maar op last van den afgetreden
minister van koloniën.
»Die last schrijft het B. H. die last is ge
geven niet om den staat van oorlog in Atjeh
onzerzijds te erkennen, maar integendeel om den
apostel des vredes, den heer Pruijs van der Hoeven,
satisfactie te geven in zijn klachten over kolonel
Hausklachten, welke haar grondslag vinden niet
in 's kolonels zelfstandigheid tegenover den civielen
gouverneur, maar in zijn pogingen om het departe
ment van oorlog naar waarheid in te lichten om
trent den slechten staat van zaken in Atjeh. Kolonel
Schafers instructies zijn dan ook geheel dezelfde
als die, aan zijn voorganger gegeven.
»Naar deze bedoelingen zijn onlangs door den
krijgsraad te Atjeh slechts disciplinair gestraft een
sergeant en eenige manschappen, die bij een treffen
met de Atjehers het op een loopen hadden gezet,
hun geweren hadden weggeworpen en, ofschoon
teruggeroepen, niet teruggekeerd waren dan nadat
zij eenigen tijd daarna waren opgepakt. Dat feit
is disciplinair afgedaan met de overweging„dat
de toestand in Atjeh die des vredes is, zoodat
hier geen sprake is van vluchten voor den vijand.
»De legerkommandant heeft de overweging in
's .krijgsraads vonnis gebillijkt, met het oog op den
vredestoestand, »waarin Atjeh verkeert naar het
oordeel der regeering."
Opmerkelijk is nog, dat het Alg. Dhl. van N.-L,
dat in den beginne de bestuursverandering heeft
verdedigd, thans schrijftZelfs zij, die in 1880
het burgerlijk bestuur invoerden, zouden zonder
schande kunnen erkennen, dat de loop der omstan
digheden anders geweest is dan men toen mocht
vermoeden. Voor hem, die na dat besluit enkel
tot uitvoering geroepen werd, zou die erkentenis
nog gemakkelijker zijn."
De Haagsche correspondent der Zutf. Ct. schrijft
het volgende
Na de vrij onstuimige adresdebatten heeft de
tweede kamer zich in de afdeelingen teruggetrok
ken om daar, behalve tal van andere ontwerpen,
ook de begrootingswetten te onderzoeken. Een
lang recès zal de kamer zeker voor Kerstmis niet
krijgen, want zelden was er zooveel aanhangig als
op dit oogenblik. Het aantal wetsontwerpen, dat
ditmaal in de afdeelingen moest behandeld worden,
was zelfs zoo groot, dat de kamer gemeend heeft
thans alleen het meest dringende te moeten af
doen. Zoo zal b. v. het ontwerp tot regeling van
den kinderabeid, ofschoon reeds sinds maanden in
gekomen, voorloopig nog niet in de secties onder
zocht worden. Ook het ontwerp tot verdeeling
van de markegronden staat nog niet op de lijst
en wordt dus tot later uitgesteld. Wel daarentegen
is eindelijk besloten tot het onderzoek van de 83
millioen leeningwet. Zooals gij u zult herinneren
heeft de minister Van Lijnden reeds tijdens de
crisis aan de kamer verzocht om de leeningwet,
als bij uitstek urgent, nog af te doen, maar daar
tegen kwam toen een zoo algemeen verzet, dat
zelfs geen poging meer werd beproefd om de voor
dracht in behandeling te krijgen. Zou dit mis
schien een voorbode zijn, dat de kamér in 't alge
meen weinig lust geeft om aan de leening baai-
goedkeuring te hechten Ik weet het niet, maar
dit ben ik volkomen eens, dat voor het ministe
rieVan Lijnden het financieel regeeringsbe-
leid op dit oogenblik het zwakste punt is. Lee
ningen te sluiten zonder dat men zelfs de inkom
sten kan aanwijzen, waaruit de rente voor die
leeningen kan worden betaald, begrootingen
met tekorten in te dienen zonder dat met ernst
het tegengaan van de uitzetting van onnoodige
uitgaven wordt beproefd, dat alles grenst aan
roekeloosheid, en het is onbegrijpelijk dat een
staatsman zoo scherpzinnig als de heer Van
Lijnden, niet inziet dat de volksvertegenwoordi
ging met zulk een beheer onmogelijk vrede
kan hebben. Dat versterking der inkomsten noo
dig is erkent de minister zelf, maar in plaats van
de hand aan het werk slaan droomt hij steeds van
grootere opbrengst van middelen en van hoogere
koffieprijzen, waardoor alles terechtkomen zal en
de tekorten weer verdwijnen moeten. Zulk een
optimisme kan ons aan den afgrond brengen.
Treurig genoeg, dat de minister van koloniën
reeds weer door dezelfde koorts van optimisme
bevangen is. De hoop op hoogere koffieprijzen
heeft hem verleid een fictieve begrooting voor te
dragen. Of heeft men niet het recht van een
fictieve begrooting te spreken, als de middelen
worden geraamd niet naar hetgeen de producten
werkelijk opbrengen, maar naar hetgeen zij zullen
opbrengen alsde prijzen maar hooger wor
den Elke cent meer of minder voor het halve
kilo koffie, maakt voor onze schatkist een verschil
van circa éen millioen gulden. Het vorige jaar
rekende de minister Van Goltstein op een gemid
delden JJ prijs van 38 cent. In werkelijkheid be
droeg -de prijs maar 31 cent, en dus werd er circa
7 millioen minder ontvangen dan waarop gere
kend was. Zijn opvolger wordt daardoor nog niet
tot voorzichtigheid gestemd, want hij bouwt zijn
berekeningen voor 't volgende jaar op een prijs
van 35 cent. En toch is er evenveel kans dat de
koffie nog 4 cent lager als dat ze 4 cent hooger
zal gaan. Het is nog zoo heel lang niet geleden,
dat goede Java-koffie voor 25 cent verkocht werd.
Waarom zou die tijd niet terug kunnen komen
De inkomsten uit de producten blijven hoogst
wisselvallig. Einddoel moet blijven een meer
rationeel belastingstelsel, maar zoolang men zich
met het oude stelsel moet behelpen, behoort men
ten minste te zorgen dat niet door roekeloosheid
de reeds zóo ongunstige verhouding tusschen in
komsten en uitgaven nog grooter omvang aan-
neme.
Dit jaar zullen de begrootingen in de tweede
kamer nog volgens het oude reglement van
orde behandeld wordenmaar er wordt ernstig
aan gedacht met Januari een nieuwe wijze
van werken in te voeren. Een van de eerste
werkzaamheden, waarmede de afdeelingen zich
hebben bezig gehouden, betrof het voorstel van
den heer m' D. van Eek, die het reglement van
orde geheel wil herzien en het stelsel van zelf
standige rapporteurs wil invoeren. Of echter de
meerderheid dat ook wil is nog zeer de vraag.
Wel is er vooral in de laatste jaren over de
tegenwoordige wijze van werken zeer geklaagd,
maar reeds meermalen is het gebleken, dat de
lust om met het thans gevolgde stelsel geheel te
breken zeer gering is, niet uit liefde voor het
bestaande, maar uit vrees voor het nieuwe.
Bij eene nota van wijzigingen zijn twee veran
deringen gebracht in de ontwerp-begrooting van
oorlog voor 1883. De uitslag der gehouden aan
bestedingen heeft nl. doen zien, dat het paarden-
voeder voor veel lageren prijs zal worden verkre
gen dan waarop mocht worden gerekend bij het
opmaken van de begrooting. Doordien de rations
nu op 12 ct. kunnen worden bepaald, wordt
ƒ221.716 bespaard. Daarentegen bleek hetwen-
schelijk, f 10.000 meer te besteden voor comple
teering van de nachtleger-goederen. Het eindcijfer
der begrooting wordt dus ƒ211.716 lager.
De minister vestigt er de aandacht op, dat, in
twee achtereenvolgende jaren, een verschil van
bijna 3 ton is verkregen, geheel onafhankelijk van
den wil des ministers, in het totaal-cijfer der ge
wone uitgaven voor het departement van oorlog.
In de Revue politique littéraire dringt Louis Uhl-
bach aan op het sluiten van een overeenkomst met
Nederland tot bescherming der Fransche letter
kunde, opdat Nederland zich niet de voortbreng
selen der Fransche litteratuur blijve toeëigenen.
De schrijver verlangt dit in de meest hoffelijke
bewoordingen, geheel anders dan die wensch wel eens
van Duitsche zijde werd geuit, en maakt met zeer
veel lof van ons land en volk gewag.
In der Landwirth van 4 Oct. wordt opgemerkt,
dat in dit jaar, met het oog op de buitengewoon
hevige aardappelziekte, met het inkelderen of inkui
len van aardappelen groote voorzorg noodig is,
Om zich niet aan het gevaar bloot te stellen, dat
de ziekte in den kelder of de kuil voortgaat, moet
men er vóór alles op letten, dat de aardappelen
volkomen droog in den kelder of in de kuil
komen. De ondervinding leert, dat zulke aard
appelen het best aan de ziekte weerstand bieden,
die men op droge zolders, in schuren, of andere
bergplaatsen vooraf goed heeft laten afdrogen en
volkomen uitzweeten, na ze om het groen worden
te voorkomen met stroo, kleeden of zakken te
hebben bedekt. De dampkringslucht doet, als
men aardappelen aldus behandelt, zelfs kleine
aangestoken plekjes verdrogen en stuit het
voortgaan van de ziekte. Daaruit volgt van
zelf, dat ook de kelder, waarin de aardap
pelen, na de voorafgegane droginggebracht
worden, vrij moet zijn van vocht, droog, frisch
en luchtig, indien.de aardappel er zich op den duuï
goed in houden zal Ook is het noodzakelijk om
in den kelder van tijd tot tijd te onderzoeken of
er ook aangestoken aardappelen in den hoop
aanwezig zijn, die alsdan dadelijk verwijderd moeten
worden. Om de sporen van de zwam, de oorzaak
der aardappelziekte, te dooden, is het geraden, om
na het inbrengen van aardappelen in een kelder
daarin, zoo de omstandigheden dit toelaten, eenige
zwavel te verbranden. Den bodem van den kel
der bedekke men met een laag hout- of kolen-
asch, waarover heen men de aardappelen niet të
hoog opstapelt, terwijl het bovendien nog aanbe
veling verdient om de aardappelen met gips of