N° 203.
125e Jaargang.
1882.
Dinsdag
29 Augustus.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
Middelburg 28 Augustus.
RAPPORT, uitgebracht door de jury
aan de commissie voor de Zeeuw-
sche tentoonstelling voor Nijver
heid, kunst toegepast op nijverheid,
benevens wedstrijd voor den hand
werksman.
MIDDELBIJRGSCHE C0URA1VT.
De Sl. Ct. bevat het verslag der commissie, belast
met het afnemen der examens van vroedvrouw,
in Juli 1882 te Rotterdam.
SchouwenMuivelantl, 27 Augustus.
Volgens het verslag van den polder de Vierbannen
van Duiveland, over 1881-82, heeft het stoomge
maal over dat dienstjaar weder volkomen aan de
verwachting beantwoord.
Machine A werkte in 156 dagen en 25 nachten
1477, en machine B in 150 dagen en 25 nachten
1425 uren.
De exploitatiekosten bedragen te zamen ƒ5474.80.
Ter verbetering en instandhouding van den aan
voer van water naar het stoomgemaal werden
4740 meters waterleiding opnieuw gedolven.
Met dit laatste is sedert de oprichting van het
stoomgemaal geregeld voortgegaan. Het bestuur
getuigt niettemin, dat, ofschoon de toestrooming,
in vergelijk van vroeger, beter is, daaraan echter
nog te veel ontbreekt om die als reeds voldoende
te beschouwen. Nog meer dus dan tot nogtoe,
moet ieder zich beijveren om elke belemmering,
die de vrije afstrooming van het polder water, ook
door de slooten tusschen de landerijen gelegen, in
den weg staat, op te ruimen, dan zal het water
binnen korten tijd het geheele jaar door en op
iedere plaats in den polder bestendig onder zomer-
peil staan.
Wat dit voor den landbouw waard is, heeft nog
niemand berekend.
Vlissingen» 28 Augustus. De maritieme
gewapende macht houdt zich gereed om beslag te
helpen leggen op een Engelschen schoener die van
Antwerpen naar zee deze stad zal passeeren en
wegens eene schadevaring nabij de spoorwegbrug
van Dordt vervolgd wordt.
Yreemd schijnt het ons toe dat men dit schip
nadat het strafbaar feit volvoerd was nog ettelijke
dagen ongehinderd op Nederlandsch grondgebied
heeft laten vertoeven, en daarna op zijn gemak
langs het kanaal door Zuid-Beveland naar Ant
werpen liet gaan, om nu na veel moeite en ont
haal mogelijk nog de kans te loopen dat de schoe
ner ontsnapt.
Wemelding-e, 28 Aug. Ook hier wordt
de varkensziekte, zoowel onder de vette als magere,
waargenomen. Bij een inwoner alhier stierven
zelfs 5 stuks aan die ziekte. Het vleesch dat
natuurlijk voor consumptie ongeschikt is, wordt
zonder uitzondering begraven.
Hansweeri, 28 Aug. De laatste dagen
waren zeer ongunstig voor de inzameling der
granen, zoodat veel nat is binnengekomen. Men
ziet ook nog enkele schoven tarwe buiten. Yalt
er niet op een overvloedigen oogst te rekenen,
toch is de toestand gunstiger dan in andere stre
ken. Yele landbouwers hebben een keurigen
tarweoogst; ook zullen gerst, boonen en haver
een goede opbrengst geven, terwijl de erwten rede
lijk zijn. Onder de zomertarwe kan men wel
voor de helft op smet of pop rekenen. De ziekte
in de aardappelen breidt zich niet uit, doch zij
zullen zeer klein zijn en dientengevolge weinig
beschot leveren, wat de burgerij reeds ondervindt
door minstens 3.50 per heet. te moeten betalen.
Op eene vraag van gedeputeerde staten van
Limburg heeft de minister van waterstaat geant
woord, dat hij denkt tegen April a. den postpak
kettendienst op alle postkantoren in te voeren.
Het uitvoerings-comité voor de internationale
tentoonstelling te Amsterdam heeft aan de sub
comités in Nederland de volgende circulaire ge
richt
Het comité van uitvoering heeft de eer ter
kennis te brengen van de sub-comités in Neder
land dat, teneinde z. v. m. te gemoet te komen
aan de bezwaren die vele industrieelen en fabri
kanten schjjnen te vinden in het reglement der
tentoonstelling en het daarmede gepaard gaande
tarief voor plaatsruimte, het besluit genomen is
om, nu de hooge regeering naast haren zedelijken
steun ook financieelen bijstand heeft toegezegd,
en vertrouwende op de welwillende medewerking
van de wetgevende macht, reeds thans het tarief
voor de plaatsruimte in het hoofdgebouw en in
de galerij voor werktuigen met 40 percent te ver
lagen, terwijl voor het innemen van wandvlakte
evenzeer een belangrijke prijsverlaging zal plaats
hebben.
Ook zullen de inzendingen van arbeidersveree-
nigingen, ambachtscholen, liefdadigheidsgestichten
enz. gratis worden toegelaten, voor zoover de
plaatsruimte zulks gedoogt.
Evenwel met dien verstande dat, mocht onver
hoopt bedoeld wetsontwerp niet worden aange
nomen, het comité vrij zal zijn het verlaagde tarief
buiten toepassing te laten en de inzenders hunner
zijds vrij zullen zijn aan hunne verklaringen tot
inzending geen gevolg te geven.
Dat om hiertoe te geraken een bruikbare op
pervlakte van 4 a 5000 meters voor de Neder-
landsche afdeeling door het comité is gereserveerd.
Dat de inwendige inrichting en de decoratie
van het gebouw, de bewaking en verzorging van
de in te zenden voorwerpen, enz. zal geschieden
door of van wege het comité en op zijne kosten.
Dat de onderlinge verdeeling en toewijzing van
de plaatruimte aan dé exposanten uitsluitend door
het comité zal geschieden.
Dat van de exposanten geene vooruitbetaling
zal worden gevorderd, zullende over het bedrag
voor de aan te vragen plaatsruimte op 1° April
1883, door of vanwege het comité worden beschikt.
Dat evenwel de kosten van installatie, het ver
voer naar en van de tentoonstelling, zoomede de
kosten van bewaring van de emballage en de ver
zekering tegen brandgevaar blijven voor rekening
der exposanten, alhoewel het comité des verlangd,
gaarne ookhierin de exposanten behulpzaam zal zijn.
Dat als uiterlijke termijn voor de aangifte van
de inzendingen is vastgesteld 31 October 1882.
Dat voor hen die bereids hunne verklaringen
hebben ingediend, de gewijzigde voorwaarden
evenzeer van kracht zullen zijn.
Dat aan hen die zich later mochten aanmelden,
geen verzekering kan worden gegeven dat aan
hunne inzendingen een behoorlijke plaatsing zal
kunnen worden verstrekt,- terwijl zij evenmin
aanspraak zullen kunnen maken op de gunstige
voorwaarden van het verlaagd tarief, omdat een
eventueele uitbreiding van de gereserveerde ruimte,
wegens vergrooting van het gebouw, met aanzien
lijke kosten zal gepaard gaan.
Is alzoo in het algemeen belang der tentoon
stelling en in dat der exposanten een spoedige
toetreding gewenscht, met het oog op de voorge
stelde rijkssubsidie schijnt zulks onmisbaar als
bewijs dat de gunstige gezindheid van den minister
van waterstaat, handel en nijverheid door de
industrieelen op prijs wordt gesteld en opdat de
tweede kamer, wanneer zjj over de wetsvoordracht
zal hebben te beslissen, de belangstelling van de
Nederlandsche nijverheid niet als twijfelachtig
beschouwa.
Yan de ons bekende en bereids gebleken mede
werking uwer comités mogen wij verwachten dat
zij bij hernieuwing hunnen invloed zullen gebruiken
om de fabrikanten in hunne omgeving, die nog
niet zijn toegetreden, tot inzending en medewerking
uit te noodigen en op te wekken.
Wij verzoeken uwe comité's beleefd deze n. o. i.
zoo belangrijke en gunstige wijzigingen in de
voorwaarden waarop de Nederlandsche inzendingen
eventueel zullen worden toegelaten, ten spoedigste
onder de oogen te brengen van hen wier belangen
daarbij betrokken zijn.
Het kan wel geen twijfel lijden of de voorgestelde
subsidie zal door de kamers niet worde geweigerd.
Door de belangrijke vermindering in het tarief dei-
plaatsruimte, welke daarvan het gevolg zal zijn,
is een groot bezwaar voor velen tegen de inzending
vervallen. Daarom kunnen wij nu onze opwekking
tot inzending des te krachtiger herhalen. Het
comité toont door zijne aanhoudende pogingen om
hinderpalen uit den weg te ruimen, dat het ernstig
streeft naar het welslagen dezer tentoonstelling,
en met het oog op de groote aanvragen om plaats
uit naburige landen is het van het grootste belang
voor de Nederlandsche nijverheid, dat zij niet
achterblijve, maar kome met het beste wat zij
leveren kan.
Van harte hopen wij dat onze industrieelen er
wat krachtsinspanning voor zullen overhebben om
van de Nederlandsche afdeeling een juist en vol
ledig beeld te maken van de Nederlandsche nij
verheid.
In de Vrijdag gehouden zitting van den gemeen
teraad van Bergen op Zoom is besloten, ten be
hoeve van uit te voeren openbare werken, eene
geldleening aan te gaan van 300.000 af te los-
van 1890 af in jaarljjksche uitlotingen van min
stens 6000.
Zaterdag was op de laatste vergadering van de
Ned. Juristenvereniging het bewijs in strafzaken
aan de orde, naar aanleiding dezer vragen:
Is wijziging van de regelen voor het bewijs in
strafzaken noodig? Zoo ja, hoever moet het i
wettelijk bewijs worden behouden
De praeadviseurs omtrent dit onderwerp wsren
Kr' C. M. J. Willeumier, oud-hoogleeraar en ad-
vokaat te Amsterdam, en G. Tripels, advokaat te
Maastricht. De eerste veroordeelde het wettelijk
bewijs in strafzaken, bepalende dat de rechter
alleen mag veroordeelen als zijne overtuiging
samengaat met zekere bij de wet bepaalde bewijs
gronden. Hij wenscht terugkeer tot het stelsel
der rechtspraak in strafzaken door rechtsgeleerde
rechters zonder wettelijk bewijs, dat van 1813 tot
1838 hier te lande heeft bestaan. De pleidooien
loopen thans veelal enkel over de vraag, of het
wettelijk bewijs er is, vooral in cassatie, en groote
misdadigers komen daardoor vrij. In de ontwerpen
tot herziening der strafvordering is dan ook ge
broken met die leer en dit is ook door den raad
van state en de meerderheid der tweede kamer in
de afdeelingen goedgekeurd. De wet behoort
procesregelen te bevatten, om de bewijsvoering
zoo goed mogelijk te doen zijn, maar verder hebbe
de rechter vrijheid, op elk bewijsmiddel, dat ter
terechtzetting te zijner kennisse komt, zijn oor
deel te vestigen.
Ook mr Tripels is een tegenstander van het
wettelijk bewijswant hoe zich de overtuiging
van schuld of onschuld vestigt, is niet voor te
schrijven of aan regelen te binden. Hij wil dus
afschaffing van die regelen, maar dan tevens in
stelling van de jury, die z. i. het denkbeeld van
onpartijdige en niet gekluisterde rechtspraak ver
wezenlijkt. De jury vertegenwoordigt in zijn oog
de maatschappij, die in elk concreet geval be
oordeelt of hare rechten zijn gekrenkt. De grond
wet belet de jury niet, zij verklaart, dat alleen
de wet den rechter zal aanwijzen, en dit gebeurt
ook als de wet bepaalt, dat de rechtspraak zal
geschieden door bepaalde uit de natie gekozen
personen, die aan zekere voorwaarden voldoen.
Aan het debat werd door een aantal leden
deelgenomende Utrechtsche hoogleeraar Pols
was de groote verdediger van het wettelijk bewijs,
dat van verschillende zijden werd bestreden en bij
stemming met 36 tegen 24 stemmen veroordeeld.
Zaterdag werd te Amsterdam de jaarlijksche
algemeene vergadering van den Volksbond tegen
drankmisbruik gehouden. Zij werd door den
voorzitter, den heer Goeman Borgesius, met een
korte toespraak geopend, waarin hij de gewichtige
dagen, die voor de zaak der drankbestrijding wa
ren aangebroken, schetste en tot vernieuwden
strijd tegen den machtigen vijand opwekte.
De voorzitter wees op de gewichtige dagen voor
de zaak der drankbestrijding niet alleen in Neder
land, maar ook in Duitschland, België, Amerika
en Engeland. Op ons vaderland is vooral de aan
dacht gevestigd, omdat men met spanning afwacht,
wat het gevolg zal zijn van de wettelijke maat
regelen, hier genomen, en voorloopig zijn de re
sultaten niet ongunstig, ofschoon de wet vooreen
deel eerst in de toekomst kan werken. Blijkens
de opbrengst van den accijns op 't gedistilleerd is het
drankverbruik reeds zeer verminderd; 9 a 10.000
verkoopplaatsen van sterken drank zijn opge
ruimd orde en rust op de straten zijn toegenomen
en in de kroegen zelf wordt minder gevochten
vooral op feesten, tentoonstellingen, wedrennen en
veemarkten ziet men de goede werking der drank
wet; ook dringt de noodzakelijkheid van drank
bestrijding meer onder alle klassen door. Toch kon
er nog veel meer gedaan worden om de goede
werking te bevorderen. Op de medewerking van
alle autoriteiten kan nog niet worden geroemd.
De Volksbond kan thans met moed zijn taak voort
zetten en moet vooral practisch werken. Hij moet
niet alleen negatief, maar ook actief optreden,
niet alleen het slechte bestrijden, maar ook het
goede bevorderen, niet alleen den sterken drank
als volksdrank bestrjjden, maar ook het gebruik
van goede dranken in de hand werken.
In ledental neemt de bond toe, maar men moet
voortgaan met medestrijders te winnen en ook de
hulp van andere vereenigingen op prijs stellen.
Een zustervereeniging, die in hoofdzaak hetzelfde
doel wil, de Afschaffingsmaatschappij, viert in Sep
tember haar 40jarig jubilé. In gedachten reikt
de bond aan die medestrijders de broederhand.
Eendrachtige samenwerking zal ook voor de toe
komst noodig zijn.
Tot eereleden werden gekozen mr Modderman
en mr Goeman Borgesius.
Aangenomen werd een voorstel van het hoofd
bestuur om eene commissie van vijf leden te be
noemen, teneinde te onderzoeken hoe het gebruik
van bier als volksdrank het best bevorderd kan
worden.
Het voorstel om aan het hoofdbestuur in over
weging te geven, pogingen aan te wenden om
medewerking van alle onderwijzers in den meest
uitgestrekten zin te verkrijgen, teneinde bij hun
onderwijs het streven van den bond te bevorderen,
werd aangenomen.
Over de vraagWat kan de bond doen tot
veredeling van de volksvermaken en tot bevorde
ring van den huisarbeid? werd uitvoerig gespro
ken, zonder dat men tot een conclusie kwam.
Aan het hoofdbestuur werd verder opgedragen:
1° om zich door den steun van afdeelingen en
correspondentiën zooveel mogelijk op de hoogte te
stellen van de uitvoering der drankwet in de ver
schillende plaatsen van het land2° door een klein
geschrift de politie-agenten op sommige oncler-
deelen van de drankwet te wijzen en hen tot trouwe
plichtsbetrachting op te wekken 3° zoo noodig ter-
gelegener tijd maatregelen te beramen tegen de
beweging van belanghebbenden, die het verbod
van combinatie van drankverkoop met andere
winkelnering uit de wet verwijderd willen hebben.
Zooals uwer commissie reeds werd medegedeeld,
hadden in de vergadering der jury meerdere be
oordeelingen en besprekingen plaats, die de leden
in het belang der Zeeuwsehe np verheid, in het
belang der inzenders en bekroonden aan u wensch-
ten mede te deelen.
Geenszins bestaat het voornemen om van elke
toegekende onderscheiding een gemotiveerde be
oordeeling te geven. Zulks beeft geen nut; het
zou tot eindelooze wederleggingen van belang
hebbenden aanleiding geven, en in vele gevallen
zelfs ondoenlijk zijn. Immers bij eene jury-com
missie van dertien leden bestaat de mogelijkheid,
dat door de meerderheid eene onderscheiding wordt
toegekend, tengevolge van zeer uiteenloopende
beweegredenen.
Het ontwerpen van eene provinciale Zeeuwsehe
tentoonstelling van nijverheid was een goed denk
beeld. De wijze, waarop dat denkbeeld werd uit
gewerkt, kan in alle deelen zeer goed worden ge
noemd.
De kosten zijn niet overdreven opgevoerd tot
eene hoogte, die eene herhaling in latere jaren in
den weg zou kunnen staan.
Ook aan inzenders worden door eene dergeljjke
provinciale tentoonstelling slechts zeer bescheidene
financieele lasten opgelegd. De te maken onkos
ten behoeven niemand van deelneming terug te
houden. De nijverheid staat in onze, bij uitstek
landbouwende provincie op geen hoogen trap,
doch juist daarom verdient eene poging tot aan
moediging, als deze Goesche poging, dubbel waar
deering. Het is noodig, dat eene dergelijke po
ging worde herhaald, evenwel niet binnen te
korten tijd, waardoor publiek en inzenders wor
den vermoeid.
Wij wenschen herhaling, om over een tiental
jaren omtrent voor- of achteruitgang te kunnen
beslissen.
De jury-commissie kan zich niet ontveinzen, dat
haar de tentoonstelling in verschillende opzichten
teleurstelling baarde. Niet door hetgeen aanwe
zig was, doch veel meer door hetgeen ontbrak.
Men kan niet beweren, dat deze tentoonstelling
een getrouw beeld geeft van den trap, waarop de
nijverheid in onze provincie staat. Deze nijver
heid staat hooger; ze had meer, veel meer kun
nen leveren.
Onze fabrieksnijverheid is helaas gering, maar
deze bron van volkswelvaart is dan ook nage
noeg op deze tentoonstelling niet vertegenwoor
digd.
Enkele zeer gewaardeerde uitzonderingen daar
gelaten, zocht de commissie te vergeefs naar de
houtzagerijen, olieslagerijen, bierbrouwerijen, meel
fabrieken, azijnfabrieken, leerlooierijen, kaarsen
fabrieken, om vele andere takken van fabrieks
nijverheid niet te noemen, die alle, al zij het
vaak op zeer bescheiden voet, in onze provincie
worden aangetroffen.
Yoor het weinige, dat onze provincie levert op
het gebied der kunstnijverheid, waren haar voort
brengselen op deze tentoonstelling niet onbedui
dend. Wij mogen wijzen op de hout- en marmer
schilderingen, op de zeer smaakvolle meubelen, op
de beperkte vertegenwoordiging van de goud- en
zilversmeden en op het druk- en bindwerk.
De inzendingen op het gebied der handwerks-
nij verheid bleven beneden de verwachtingen, die
men met grond kan koesteren.
Doch het is der jury des te aangenamer te
kunnen verklaren, dat hetgeen de ambachtsman
op deze tentoonstelling had ingezonden, op veler
lei gebied het bewijs leverde, dat hier degelijk en
met smaak kan gewerkt worden.
Vooral het smidsvak was voortreffelijk verte
genwoordigd. Maar, zooals reeds gezegd, ook kier
slechts zeer bescheiden deelneming, indien men
rekening houdt met het feit, dat meerdere am
bachten in elke gemeente van de provincie 200-