N° 189,
125e Jaargang.
1882.
Zaterdag
12 Augustus.
Middelburg 11 Augustus.
Benoemingen en Toesluiten.
Onderwijs.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
MIDDELBIIRGSCHE COURANT.
Zoo als reeds vroeger cloor ons werd medege
deeld hebben de heeren Boucquié, baron Yan den
Bogaerde, te Brussel, Goethals te Antwerpen en
Yerhaege te Blankenberghe aan de gemeentebe
sturen van Middelburg en Ylissingen gunning
gevraagd voor bet aanleggen van telephoon-
geleidingen in en tusschen de beide gemeenten
onderling. Een der aanvragers bevindt zicb op
't oogenblik bier om toezeggingen voor abon
nementen aan te nemen.
De prijs van een abonnement is 120 's jaars,
betaalbaar bij de opening van den dienst, welke
uiterlijk een jaar na de bekrachtiging der con
cessie geschieden moet, voor een alstand van ten
hoogste 2 kilometers, van de woning van den
geabonneerde tot het centraal-bureau. De con
cessionarissen laten op hunne kosten een telephoon-
draad en toestel leggen in de woning van ieder
geabonneerde. Men zal daar zoo dikwijls en zoo
lang men wil gebruik van kunnen maken, doch
toestel en draad blijven het eigendom der con
cessionarissen.
De heer P. G-. Ponlain alhier, herdacht gisteren
den dag waarop hij voor 45 jaren bij de schutterij
in dienst trad, bij welke hij tot heden, in de
laatste jaren als sergeant-majoor, onafgebroken
verbonden was. Dat hij zich de algemeene achting
verworven heeft blijkt uit de stoffelijke bewijzen,
hem gisteren geschonken, namelijk een prachtig
gouden remontoir met inschrift, door de officieren,
en een fraaie rooktafel, mede met inschrift, door
het kader der schutterjj.
Teneinde de Gevangen- of Lievevrouwenpoort,
een gebouw uit de middeleeuwen, te Bergen op
Zoom te kunnen behouden, zal aan het rijk wor
den voorgesteld die poort van de gemeente over te
nemen. De gemeente zal daarna door het afbreken
van de omliggende huizen, den doorgang verbeteren.
Yerseke, 11 Aug. Gisteren is door onzen
burgemeester de eerste steen gelegd van een
woonhuis met koetshuis en stal, dat van gemeente
wege gebouwd wordt, om het na voltooiing aan
onzen nieuwen geneesheer B. van Selms, te ver
huren. De raad heeft tot dezen bouw besloten,
omdat hier groot gebrek aan flinke, comfortabele
woningen bestaat, en een geneesheer daardoor bijna
tot vertrek naar elders genoodzaakt zou zijn.
De heer J. den Doorn van Hooyen, sedert 1878
geneesheer alhier, zal tegen het einde dezer maand
onze gemeente verlaten en zich te Ouwerkerk bij
Zierikzee vestigen.
Berg-en op Zoom, 10 Aug. De opening
van de stoomtramlijn van hier naar Tholen is
bepaald op 1 September a.
Ilansweert, 10 Aug. Maandag morgen
werd begonnen met het lichten eener ijzeren
sluisdeur der groote sluis alhier. Dinsdag avond
had men haar gelicht en op de daarvoor bestemde
bakken geplaatst, om daarmede op de slikken in
de buitenhaven te worden gebracht. Dit lichten
vereischt groote werkkracht en veel geduld, daar
het gewicht van zulk een deur op 50,000 kilo
wordt geschat. Bij lichting kan alleen met de
kleine sluis worden geschut en ondervindt de
scheepvaart hier dan nog al vertraging, vooral
wanneer een aantal schepen moeten geschut wor
den. De heden morgen van Antwerpen komende
Telegraaf, varende met passagiers en goederen
tusschen die plaats en Rotterdam, kon, doordien
de kleine sluis voor die booten te smal is, niet
doorschutten en was, even als de van Rotterdam
komende Telegraaf, verplicht den koers langs
Vlissingen te nemen, wat de reis 4 uren langer
maakt.
Men zendt ons een ingezonden stuk ter over
name uit het Plaagsche Dagblad van 4 Aug. jL,
Waarin eene oproeping gedaan wordt, tot het
ondernemen van een «vreedzamen oorlog", tegen
de 600,000 bunders onontgonnen grond, welke
Nederland nog bezit. Wie tot de ontginning
daarvan de handen wenschen in een te slaan,
worden verzocht zich poste restante te adresseeren
onder het motto Ontginning te 's Gravenhage.
Door deze korte vermelding zullen wij wel aan
het verlangen van den inzender voldaan hebben.
Een onzer geabonneerden die zich op eene bad
plaats in Bohemen bevindt, meldt ons dat de
pakketten, waarin hem de Midd. Ct. worden toe
gezonden, ofschoon voldoende gefrankeerd, aldaar
nog met 10 Kreutzer worden belast. Dit schijnt
eene in Oostenrijk geheven wordende belasting
op vreemde dagbladen te wezen, welke door de
post-administratie geïnd wordt.
Yoor den fiscus, zegt men wel eens, is alles
goed wat maar betaalt. Deze extra-heffing voor
de keizerlijk-koninklijke schatkist lijkt ons echter
nog al armzalig.
In het volgend voorjaar kan in ons land een
eigenaardige herinnering aan den kloeken vrij
heidsoorlog der Transvalers verwacht worden,
namelijk de twee kanonnen, die door een een-
voudigen boefensmid gedurende den oorlog ver
vaardigd werden uit de wielbanden van de bij
Bronckerspruyt op de Engelschen veroverde wagens.
Diezelfde kanonnen zullen vooraf eenigen tijd te
Londen aan de Engelschen ter bezichtiging ge
steld worden. (N. v. d. D.)
Volgens het Hbl. zou een gedeelte der goederen,
welke in de gemeente Baarn aan wijlen Z. K. H.
prins Hendrik hebben toebehoord, en wel die ge
legen benoorden den straatweg naar Hilversum
grootendeels met dennenboscbjes of laag eikenbout
beplant, door een vereeniging van kapitalisten
van de erfgenamen voor een zeer aanzienlijke
som worden overgenomen, niet den borgtocht
welken de prins indertijd heeft verleend voor de
obligatieleening der stoomvaartmaatschappij Zee
land. Nu Z. M. de koning hier te lande is
teruggekeerd, zullen vermoedelijk weldra de onder
handelingen ten einde worden gebracht.
Uit Java wordt het volgende geschreven
Java's Oosthoek is door overstrooming geteisterd
en vooral de residentie Kedirie werd zwaar getroffen.
Het is een ware watersnood, met al de ellende
van dien. De ramp komt neer op de totale ver
arming van verscheidene districten, een zware slag
voor enkele suikerfabrieken, die voor tonnen gouds
verloren hebben. Een betrouwbare raming van de
totale schade is nog niet gegeven, doch aanzienlijk
zal in elk geval de som van het verlorene zijn.
Heeft oostelijk Java thans zijn aandeel in de
rampen bekomen, ook op West-Java valt nog wei
nig te roemen. Bantam herstelt zich, dat is waar,
geholpen door het energiek en verstandig bestuur
van den nieuwen resident. Doch de Preanger wor
den nog op enkele plaatsen geteisterd door de
naweeën van de veepestbestrijding, waarbij men
menschen aan verarming en honger prijsgeeft, om
den veestapel te redden. Wel is waar, uit de vee-
looze streek nabij Soemedang komen in de laatste
weken geen onheilsberichten meer opdagen, doch
dooden en stervenden spreken niet en de lijdelijk
heid van den inlander, benevens het geheele ka
rakter der Inlandsehe maatschappij, zijn oorzaak
dat soms duizenden omkomen, zonder dat het groote
publiek er iets van merken zou, zoo niet een me
delijdend en waarheidlievend ambtenaar of een
Europeesch particulier den toestand aan het licht
bracht.
En die veepest zelf, zij klampt zich met de hard
nekkigheid van een boozen geest aan de residentie
Batavia vast. Overal elders liet zij zich verjagen,
maar hier houdt zij stand. Doch meer en meer
blijkt in die geheele veepest-historie, dat daar zoo
wel als in andere dingen afdoende bestrijding öf
ongeneeslijk voortwoekeren, behoud öf ondergang,
in den diepsten grond slechts quaesties van per
sonen zijn. Een energieke en nauwgezette assistent
resident brengt soms met een tooverslag verande
ring ten goede, waar men vroeger jaren lang
vruchteloos gekampt en schatten vermorst had.
Men moet echter onze regeering ter eere nageven,
dat zij vooral in de laatste tijden getoond heeft,
in het gewestelijk bestuur bij voorkeur fiksche en
doortastende ambtenaren te willen plaatsen en dat
zij niet schroomt ongeschikten te verwijderen.
Op de algemeene vergadering der Vereen, t. bev.
v. fabr. en handw. nijv. heeft zich, na de vrijhan
delaars-rede van den voorzitter, dr Mout on, waar
van wij gisteren een uittreksel mededeelden, een
geheel andere toon doen hooren. De fabrikanten
Yan Kempen en De Booy kwamen, in 't belang
der nijverheid, de noodzakelijkheid van bescherming
betoogen. Het debat was echter slecht opgezet
en kon hierdoor niet tot eene slotsom voeren.
Aan de orde was namelijk de vraag: Welke
middelen zijn aan te brengen om verbetering te
brengen in den toestand der Vereeniging f Nu
kon een betoog der wenschelijkkeid van protectie»
in dezen zin, alleen de beteekenis hebben dat de
Vereeniging, door andere theorieën te omhelzen
dan die door haar voorzitter waren ontvouwd,
misschien haar ledental zou zien toenemen
en dus haar toestand verbeteren. Maar het tegen
deel kon ook beweerd worden, zonder dat daarom
nog de strijd tusschen vrijheid en protectie uit
gevochten werd. Als een gevolg hiervan was de
gedachtenwisseling mat en eenzijdig. Wij wil
len ririer echter, als een tegenhanger van het
gisteren medegedeelde, de redenen der heide kamp
vechters voor bescherming laten volgen.
De heer Yan Kempen merkte op, dat als het
den fabrikant en handwerksman wel zal gaan,
er voor hen werk in overvloed moet zijn.
Lange redevoeringen en theorieën baten niet. Wij
Nederlanders moeten zooveel mogelijk het werk
leveren, dat ons land aanbiedt en buitenlanders
mogen bet brood niet opeten, dat ons rechtmatig
toekomt. Onze werklieden mogen geen gebrek
hebben en daardoor uit wanhoop tot diefstal
overgaan, om eindelijk kosteloos door den staat
te worden geherbergd. Zeer onraadzaam is het,
met het volk te bespreken zaken, die verre boven
zijn brein gaan, of direct of indirect verzet tegen
de overheid te prediken. Men moet hun niet de
theorieën van Malthus verkondigen en hun niet
opdringen de zedelooze stelling, dat het noodig is,
dat het schepsel den Schepper reglementeert.
Neen, men moet eenvoudig onzen werklieden
brood verschaffen door hen werk te laten vinden
in onze fabrieken en werkplaatsen. Onze Neder-
landsche industrie moet èn door 't gouvernement
èn door spoorwegmaatschappijen èn door alle wel
denkende particulieren zooveel mogelijk worden
bevoordeeld. Waarom onze broederen honger te
laten lijden en menschen, die niet eens onze taal
verstaan, de voordeelen geven, die ons land aan
biedt. Wanneer groote werken in het buitenland
worden gegund voor enkele percenten minder dan
waarvoor onze industrie ze zou kunnen leveren,
dan is het schijn, dat de belangen van ons land
worden gebaat. Immers de werkloonen worden
dan door buitenlanders genoten en verteerd. Yele
van onze fabrieken hebben nu geen wei'k, vele
arbeiders worden afgedankt; de handen hangen
slap, de revolutionaire geest wordt door gebrek
aan werk aangekweekt, de werkman gaat verbe
tering zoeken in opstand en eindigt met zichzelf
ongelukkig te maken.
Wat moet deze Vereeniging nu doen Niet haar
invloed aanwenden om te trachten de buitenland-
sche concurrentie geheel en al nit te sluiten, dit
ware de ziekelijke toepassing van een goed stel
sel. Neen, laten de buitenlanders hun werk blij
ven aanbieden, maar bij de beoordeeling een recht
vaardige maatstaf tot grondslag dienen en niet om
een gering verschil in prijs, soms nog door bui
tengewone omstandigheden geboren, bet werk aan
onze Nederlandsche industrie worden onttrokken.
Laat deze Vereeniging daartoe haar invloed aan
wenden.
Hoe wil Nederland vooruitgaan, ook al worden
de grootste werken iets goedkooper door het bui
tenland geleverd, indien het door ons opgebracht
geld langzamerhand in vreemde handen komt,
indien aan sommige industrieën geen gelegenheid
wordt gegeven om tot bloei te geraken? Neder
land moet allereerst de belangen behartigen van
zijn 4 millioen inwoners en dat kan niet, tenzij
ons werk zooveel mogelijk in Nederland worde
gezocht. Dan blijft het geld in de Hollandsche
beurs, znllen de Hollandsche werklieden in hun
onderhond kunnen voorzien en iets kunnen bespa
ren, geholpen door het Ned. pensioenfonds, voor
hun ouden dag. Deze vereeniging zal op dit ge
bied een ruim arbeidsveld vinden en met recht
aanspraak kunnen maken op de dankbaarheid
van allen die het wel meenen met den bloei onzer
Nederlandsche industrie.
De heer De Booij uit Breda deelde de zienswijze
van den heer Yan Kempen. De openingsrede van
den voorzitter, hoe belangrijk ook, heeft spr. min
der aangenaam aangedaan, omdat wij hier geen
handelsvereeniging zijn, maar eene ter bevordering
der nijverheid. En nu is het zeker dat de nijver
heid kwijnt, speciaal de leder-industrie. Overal
in ons land was ze gevestigd Nog weinige jaren
geleden telden wij 1200 inrichtingen van dien aard.
En nu is dit cijfer tot 800 gedaald door het ge
mis van reciprociteit. Ligt het nn niet op onzen
weg, ons dergelijken toestand aan te trekken en
ons niet te veel te verdiepen met economische
beschouwingen, dikwerf gegrond op een weinig
betrouwbare statistiek Spr. meent, dat als deze
Vereeniging wil bloeien, zij de regeering moet aan
sporen maatregelen te nemen om de kwjjnende
nijverheid op te wekken.
De voorzitter is bereid zijn openingsrede te ver
dedigen. Hij heeft het juist wenschelijk geacht
in een vereeniging als deze, die steeds vrijen
handel vooropstelde en in deze oogenblikken van
spanning, dit punt ter sprake te brengen. Alleen
meent hij dat het punt thans aan de orde niets
te maken heeft met de quaestie van vrjjhandel of
bescherming. Doch indien de strijd mocht aange
bonden worden, dan hoopt spr., dat deze verga
dering de denkbeelden van de beide vorige spre
kers met verpletterende meerderheid zal af
stemmen.
Na eene korte discussie met de beide andere
sprekers stelde.de voorzitter voor, te beslissen of de
vergadering reeds dadelijk haar oordeel over de zaak
wil uitspreken. Hij wenscht dit, om te voorkomen
dat men van protectionistische zijde bewere, dat
men van de zijde der vrijhandelaars discussie
schroomde, hetgeen geenszins het geval is. Alleen
is het netter en wetenschappelijker, de zaak te
verdagen, ten einde een grondig onderzoek uit te
lokken.
Een voorstel van den heer Grandia om het
vraagpunt door de afdeelingen te doen onderzoeken
ter behandeling in een volgende algemeene ver
gadering, worden ten slotte met 75 tegen 6 stem
men aangenomen.
Van het tijdschrift De Dageraadorgaan der
vereeniging van dien naam, verscheen dezer dagen
de le afl. van den 4en jaargang. Deze afl. bevat:
Voorbericht; Statuten der vereeniging De Dage
raad Uittreksel uit de notulen3e jaarlijksch
congres van het Internationaal Vrij denkersverbond
Verslag van den toestand der vereeniging, door
dr. H. C. Mulleren de volgende ingezonden
artikelenDe dageraad, door dr. Hk. de Vries
Een woord over de wet der bevolking, door C.
V. GerritsenDat nooitdoor H. C. J. Krijthe
Behoort de toekomst van het Christendom aan
den godsdienst door F. Domela Nieuwenhuis
Sociale toestanden, door mej. Elise Haighton; De
Olympia-vereeniging, door mevr. A. C. Smeets-
Immink; De vrije gedachte, door H. Meng; Een
grief, door J. G. ter BokkelDe oorsprong der
godsdienstige denkbeelden, door dr. H. Hartogh
Heijs van Zouteveen; berichten en mededeelingen.
onderwijs. Benoemd tot onderwijzer aan de
rijkskweekschool voor onderwijzers te Haarlem
J. A. Lodewijks, arts aldaar.
belastingen. Benoemd tot ontvanger der regis
tratie en domeinente IJsselstein, J. G. Meinesz,
thans te Beesterzwaagte Noordwijk, E. van
Dalsem Fontein, thans te Dokkumte Oldeber-
koop, G. F. E. C. van der Schroeff, thans te
Sittard; te Eindhoven, M. S. van Dnnné, thans
te Gulpente Sittard, J. W. Maassen, thans com
mies der insp. voor de provinciën Gelderland en
Overijssel.
leger. Op nonactiviteit gesteld de le luit. J.
E. Jurling, van het 8e reg. inf., in afwachting
dat omtrent hem nader zal worden beschikt.
Yoor 3 jaren gedetacheerd bij het wapen der
cavalerie in N. I. de le luit. jhr. H. W. Boreel
de Mauregnault, van het le reg. huzaren.
consuls. De heer E. S. Elint, tot consul dei-
Nederlanden te Galveston benoemd, ter vervan
ging van den heer E. Lammers, is als zoodanig
door de Amerikaansche regeering erkend.
Bij beschikking van den minister van binnenl.
zaken zijn tot kweekelingen aan de rijkskweek-
scbool voor onderwijzers alhier benoemd
J. A. Saarberg, te de Lier, P. Knegt, te Hoog
vliet, W. Timmermans, te Ouwerkerk, A. Kohier,
te Groede, J. van der Vlugt, te Zuidland, J. M.
Thiel, te Oamperland, J. de Wolf, te Middelburg,
J. Risseeuw, te Schoondijke, H. de Hullu, te
Zuidzande, F. J. Bleeker, te Meppel, J. Goedege-
buure, te St. Annaland, J. van der Hage, te
Ellewontsdijk, K. Baart, te Aagtekerke, J. W.
Jurrema, te Finsterwold, G. den Toom te Nieuwer-
kerk a'd IJsel, J. H. de Groot te Finsterwold,
M. J. van Driel, te Serooskerke, J. C. van Offen-
beek, te Middelburg, J. Hoek te Ouddorp, I.
Carels te Cadzand en B. H. Stomps, te Middelburg.
Door den heer E. Warmolts te Dorkwerd is
een adres aan de synode der Ned. Herv. kerk
gezonden, om er op te wijzen dat het godsdienst-
onderwjjs nooit goed kan geregeld worden, zoolang
de staat niet op al zijne scholen, onder noodig
voorbehoud, het godsdienstonderwjjs als verplicht
leervak opneemt, mits te geven door de kerk.
Hjj verzocht de synode dringend, daarop, te
allen tijde, als eene allernoodzakelijkste behoefte
bij de regeering aan te dringen, en vooral bij de
toekomstige wijziging van de wet op het middel
baar onderwijs.
Aan d* J. A. Hisgen is onder dankbetuiging
voor de gedurende 40 jaren bewezen diensten, op
zijn verzoek eervol ontslag verleend als leeraar aasf
't gymnasium te Utrecht?
