N° 137.
125 J aargang.
1882.
13 Juni.
Middelburg 12 Juni.
Benoemingen en besluiten.
Onderwijs.
Dil blad verschijnt dagelijks,
met. uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentien: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hooldagenten
voor Let Buitenland: de Compagnie générale de PuLlicité G. L. Daübe Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
IDDELBURGSCHE COURANT.
Het Vaderland spreekt de hoop uit dat de
tweede kamer, zoodra zij weder bijeenkomt, zich
haasten, zal het voorstel-Lohman, tot wijziging
van art. 4 der schoolwet, te behandelen en aan te
nemen. Dat is wenschelijk, ook om »meev een
voud" in het schoolwezen te brengen.
Mocht de kamer werkelijk weder eens bijeen
komen, dan hopen wij dat zij haar tijd beter be
steden zal dan aan schoolwet-discussiën, waarvan
ieder voor jaren zijn bekomst heeft. Het voorstel-
Lohman is door het nieuwe koninklijk besluit be
treffende den scholenbouw volkomen overbodig ge
worden. Het Vad. erkent zelf, dat hetgeen nu
nog van de bijzondere scholen verlangd wordt,
»niet veel" is, dat het nieuwe kon. besluit »zeer
matig" is in zijn eisehen, ja dat het »niet veel
minder kan". Is het dan de moeite waard om
daarvoor de wet te wijzigen, wanneer men niet
de bedoeling heeft knipoogjes te geven aan de
clericalen, die tóch, of men hun iets geeft of niets,
niet tevreden te stellen zijn
In de heden namiddag gehouden vergadering
van den Ylissingschen gemeenteraad werd mede-
deeling gedaan, dat door ged. staten is goedge
keurd het raadsbesluit trt het verleenen van een
crediet voor den aanleg van straten ten behoeve
van den aanbouw van huizen door de kon. maat
schappij De Schelde.
Een voorstel van burg. en weth. tot het benoemen
van een gemeente-archivaris, zonder bezwaar voor
de gemeentekas, is aangenomen, en als zoodanig is
benoemd de heer Johs. Dyserinck, predikant bij de
doopsgezinde gemeente aldaar. Voorts werd beslo
ten tot eenige af- en overschrijvingen,* op de be
grooting van 1881 en werden de rekeningen van
eenige adnrinistratiën overgelegd.
De stand der veldgewassen in Noord-Beveland
is over het algemeen bevredigend, alhoewel de
winteroogst weer niet aan de verwachting vol
doen zal. De zomerschoof daarentegen staat uit
muntend te veld en belooft veel goeds. De
aardappelen staan allerwege prachtig; uien zijn
meerendeels overgezaaid, daar 't eerste zaad door
droogte en schralen wind niet opgekomen is. Het
vlas staat over het geheel goed. Hier en daar
heeft men echter stukken moeten omploegen, die
door de larven van insecten zijn vernield. De zachte
winter heeft deze larven niet gedood. (N. R. Ct.)
Van de inschrijvers voor 773,500 op den
West-Indisch en maildienst hebben zich sommige
teruggetrokken, tot een bedrag van 147,000
blijft 626,500.
Echter hebben zich nieuwe inschrijvers aange
meld tot een bedrag van 123,500, zoodat thans
van het maatschappelijk kapitaal 750,000 is
geplaatst.
Deze laatste omstandigheid vooral (het toetreden
van nieuwe belangstellenden), doet de ontwerpers
besluiten tot het oprichten eener naamlooze ven
nootschap op het primitief ontworpen cijfer van
1,200,000, waarvan 750,000 bereids zjjn ge
nomen.
Zij blijven tevens werkzaam tot het aanvullen
van het ontbrekende, door het plaatsen van aan-
deelen en zullen slechts dan overgaan tot het
sluiten eener obligatieleening, als dit ten slotte
noodzakelijk mocht zijn.
Nu zekerheid hestaat dat de maandeljjksche
West-Indische maildienst onder Nederlandsche vlag
tot stand komt, verwachten zij dat vele hunner
landgenooten, die zich tot nog toe onzijdig hielden,
thans zullen toetreden.
Beschikkende op een adres van het bestuur der
Landbouw- en Handelssociëteit te Grave, houdende
verzoek, dat de opheffing van de gemeente Grave
als garnizoensplaats niet moge plaats hebben, heeft
de minister van oorlog medegedeeld, dat hij met
het oog op de militaire belangen en de goede
oefening der troepen, tot zijn leedwezen geen vrij
heid heeft kunnen vinden aan den koning in over
weging te geven het verzoek in te willigen.
Den 15en, den dag der wedrennen, zullen te
Nijmegen acht extra-treinen aankomen en vertrek
ken, nl. een volkstrein van Rotterdam over Breda
en Tilburg te 10.25te half elf een trein van
Zutfen, die tevens reizigers uit Amsterdam tegen
Verminderde prijzen zal overbrengen; te 11.30 zal
een sneltrein de bezoekers van Maastricht, Luik,
Brussel en Middelburg aanvoeren.
Des avonds half negen vertrekken treinen naar
Arnhem en naar Tilburg, te 8.45 weder een van
de Zuid-Oosterspoor en des nachts om 12 uren een
trein naar Zutfen, terwijl nog aanvraag is gedaan
om ook des avonds te 11 uren een trein naar
Tilburg te doen vertrekken, welk verzoek reeds
officieus is toegestaan.
De Javasche Ct. bevat het besluit tot vaststel
ling eener gewijzigde formatie van het Indische
leger, tot behoud van een behoorljjk overzicht
der formatie en ten einde een basis te vormen
om, voor zooveel noodig, geleidelijk tot reorga
nisatie der verschillende onderdeelen van het
leger over te gaan.
De kamer van koophandel te Breda heeft zich
tot den minister van buitenlandsche zaken gewend,
ter ondersteuning van het verzoek der kamer van
Kampen om bjj de Engelsche regeering pogingen
aan te wenden, om den invoer van levend hoorn
vee uit Nederland naar Engeland vrjj te stellen.
Te Dordrecht is op een vergadering van af
gevaardigden uit verschillende vereenigingen van
gedachten gewisseld over de verbetering der prac-
tische opleiding van de ambachtslieden en over
het leerlingstelsel. De slotsom was dat eene com
missie benoemd werd tot oprichting van een
practischen leercursus, in aansluiting met de bur
ger-avondschool.
De Landbouw-courant staat heden, den 12e*,
twintig jaar onder redactie van dr. L. Mulder.
Bij deze gelegenheid is haar gisteren uitgegeven
nommer dubbel zoo groot als anders. Haar hoofd
redacteur wjjdt aan zich en zijne werkzaamheid
een hoofdartikel, aan 't slot waarvan de mededee-
ling voorkomt dat hij, met herroeping van een
vroeger besluit, bepaald heeft dat zijne landbouw-
bibliotheek na zjjn dood ter beschikking van de
rijks landbouwschool zal komen.
Dat het nog lang moge duren eer de school dat
legaat aanvaardt, wordt zeker door ieder gewenseht
die het belang van den Nederlandsehen landbouw
begrijpt.
De kookschool te Keulen werd dezer dagen be
zocht door een berichtgever dér Arnk. Ct. Twaalf
jonge meisjes uit den gegoeden stand waren bezig
met het bereiden van verschillende spijzen, waar
voor zij de bestanddeelen zelf hadden aangekocht,
onder leiding der bestuurderes, mevr. Meta Dieckhoff.
Voor dien aankoop was er in de benedenverdieping
eene soort van overdekte markt, waar vleesch-
houwers, vischkoopers, groenteboeren enz. hunne
waren brachten. Daar leerden de meisjes prak
tisch de vereischten van goede levensmiddelen
kennen. In de groote zaal boven werden de ge
rechten, eveneens onder leiding van mevr. Dieck
hoff, toebereid en dienden dan voor de dames
restauratie. De bediening geschiedt evenwel door
ondergeschikt personeel, zoodat de jonge meisjes
met het publiek niet in aanraking komen.
Zjj leeren echter de wijze waarop bediend moet
worden, de eisehen van een diné en wat dies meer
zjj. Behalve in het koken, ontvangen zij ook
onderricht in het inmaken, verduurzamen enz. en
bovendien in huiseljjke bezigheden als behandeling
van de wasch, mazen, stoppen en verstellen.
Voorts wordt haar gymnastiek en dansen geleerd
en hebben zjj gelegenheid, in andere kundigheden
les te ontvangen.
Slechts 800 mark 480) wordt betaald voor
de meisjes, die in de inrichting geheel worden
opgenomen; zij genieten daarvoor huisvesting,
kost en onderwjjs in de bovengenoemde vakken,
die haar tot practisch bekwame huisvrouwen vormt.
Bij P. Noordhoff, te Groningen, is uitgegeven
de rede, door prof. C. P. Hofstede de Groote den
28en April jl. te Utrecht uitgesproken in de eerste
algemeene vergadering der Vereeniging ter bevorde
ring van Zondagsrust.
De door den redenaar aangevoerde redenen voor
het in acht nemen van den wekeljjkschen rustdag,
konden uit den aard der zaak niet veel anders zjjn
dan eene herhaling, in schoonen vorm, van hetgeen
reeds meermalen over dit onderwerp gezegd en ook
door ons aan de aandacht onzer lezers niet ont
houden is. Wjj willen echter niet nalaten, als
blijk onzer sympathie voor de Vereeniging en tot
bevordering van haar streven, het slot dezer be
zielde rede hier te laten volgen.
»Mag het ons gegeven worden de volksovertui
ging, die, God zij dank, nog lang niet is uitgedoofd,
te versterken aangaande het hoog belang van
Zondagsrust voor ieder in het bijzonder, voor het
huisgezin en voor de maatschappij, dan zal de weg
gebaand zjjn voor ons streven, om te bewerken,
dat de Zondag voor zoovelen mogelijk een rust
dag kunne zjjn."
»Voor allen kan hij dit niet zijn, dit is
duidelijk, daarom zeggen wij»voor zoovelen mo
gelijk."
»Maar het is even duidelijk, dat er hervormin
gen mogelijk zjjn, waardoor de Zondagsrust het
deel wordt van een veel grooter aantal menschen
dan thans haar genieten.
Zon der opoffering kan dit niet. Maar wat op
offering schjjnt, is naar mjjne heilige overtuiging
in vele gevallen eenvoudig het ophouden van een
misbruik, het niet langer, ten eigen bate, genot
of gemak, beslag leggen op de rust van een ander.
»De vraag is: hoe zullen we dat bewerken?
»Door de twee machten, die de wereld beheer-
sehende pers en het woord.
Daardoor kunnen en willen wjj werken op de
publieke meening en, wat nog meer zegt, op het
publiek geweten. Voor enkele misbruiken is het
voldoende erop te wjjzen, om ze afgeschaft te
krijgen. Voor andere is meer aandrang noodig
voor ernstigen strijd.
»De Zondags-pleiziertreinen zijn verdwenen uit
onze volksgebruiken, en 't zijn alleen de kroeghou
ders die er schade bij hebben geleden.
»De goederentreinen op den Zondag zjjn in
Zwitserland opgeheven en ook in ons land zullen
de spoorwegmaatschappijen eenmaal een einde
moeten maken aan dit en menig ander misbruik.
»De postpakketdienst op Zondag is beperkt;
hij zal, ik hoop het, bij eenigen aandrang geheel
ophouden.
Inkrimping van post- en telegraafdienst, waar
door aan alle daarbij aangestelde ambtenaren, op
vaste tijden, geheel vrije Zondagen verzekerd
worden, waarom zou ook hieromtrent de volks
geest zich niet zoo krachtig kunnen uitspreken,
dat de regeering begreep ertoe te moeten overgaan?
»Dat' bij concession, door gemeente, provincie
of het rijk te verleenen, met den eisch van Zon
dagsrust rekening worde gehouden, acht ik vol
strekt niet tot de onmogelijkheden.
«Wettelijke voorschriften tot beperking van den
Zondagsdienst bjj bestaande ondernemingen, tot
verbod van Zondagsarbeid, althans voor kinderen,
in fabrieken, en velerlei bepalingen tot be
scherming van de zwakkeren, schijnen mij voor
de hand te liggen.
«Doch bij dit alles zullen wjj het woord in
gedachtenis houdenVanae sine moribus leges
Elke wet is jjdel, die niet geworteld is in de ziel
van het volk.
»De voortreffelijkste voorschriften zullen ontdo
ken worden, tenzij het pukliek van de deugdelijk
heid ervan overtuigd is, en medewerkt dat ze ten
uitvoer worden gelegd. Daarin is ook de kracht
van de Engelsche en Amerikaansche Zondagviering
gelegen, dat het volk van dien Zondag geen
afstand wil doen.
Roepen wij u op om u bjj ons aan te sluiten,
wij doen het waarljjk niet teneinde door adressen
storm te loopen op de wetgevende machten, alsof
van wetten alle heil waren te wachten. Neen,
in volle bewustheid dat het kwaad van den Zon
dagsarbeid alleen door vereende kracht kan
bestreden worden, vragen wij de hulp van welge-
zinden, van vele, zoo mogelijk van allein de
overtuiging, dat er zonder medewerking der
hoogere machten weinig kan worden tot stand
gebracht, zullen wjj niet ophouden wegneming van
misbruiken daar te vragen, waar dit noodig is
wij zijn er niet minder van doordrongen dat er in
deze, gelijk in alle zaken, alleen kracht kan uit
gaan van eene heilige overtuiging aangaande de
noodzakeljjkheid, dat een Christenvolk geholpen
moet worden aan zjjn Zondagsrust.
Kracht gaat alleen nit van hem, voorwien
de Zondag, om den schat van zegeningen, dien hij
verspreidt in hart en huis, tot in de nederigste en
laagste kringen der maatschappij, »de parel is der
dagen;" van hem, voor wien het gewetenszaak is
geworden zjjn evenmensch, ook maar in iets, in
't volle genot van dezen dag noodeloos te hinderen.
Zjjn de leden onzer vereeniging van dezen geest
bezield, dan zullen zij nooit vertragen in het uit
lokken van wetteljjke bepalingen tot bescherming
der zwakken, dan zullen zij ook sterk zijn in
het oefenen van zedelijken drang tot het in acht
nemen van den Zondag, dan zal deze vereeni
ging Zondagsrust bevorderen en den weg banen
tot hooger doel, tot Zondagsrust in den hoogsten
zin, tot Zondagsvrede en Zondagsvreugde."
De Londensche correspondent der N. Rott. Ct.
geeft zich veel moeite om over de uit New-York
het eerst aan de Engelsche Standard geseinde be
richten omtrent slechte behandeling van landver
huizers aan boord van het stoomschip Nemesis,
zooveel licht te verspreiden als uit Londen moge
lijk is. Zoo schrijft hij in de N. R. Ct. van heden
»Heden middag heb ik een bezoek gebracht aan
de heeren Adamson Ronaldson, de scheepseige
naren, die de Nemesis aan de Kon. Ned. Stoom-
bootmhebben verhuurd.
»Deheer Ronaldson gaf zijn verbazing over het
verhaal aangaande de behandeling der emigranten
aan boord der Nemesis te kennen en zeide niet te
gelooven, dat zoo iets waar kon zjjn. De heer
Ronaldson zeide kapitein Peace van de Nemesis
door en door te kennen, en hield zich overtuigd,
dat hij (Peace) de laatste was, om slechte behan
deling zijner passagiers te dulden. Nooit in zjjn
leven was hij (Ronaldson) meer verrast geweest
dan toen hij Maandag jl. de alarm-berichten over
de Nemesis in de courant moest lezen. De heer
Ronaldson was van gevoelen dat de alarmberichten
ontsproten zijn aan kwaadaardigen coneurrentie-
geest en dat de nu te New-York door de emigra
tie-overheden te openen enquête niet een gevolg
is der klachten zelf, door emigranten ingediend,
maar eerder van de inmenging der Britsche
regeering, wier telegram aan haren consul-gene
raal te New-York de emigratie-commissarissen
heeft wakker geschud.
»'t Is zeker zonderling en het pleit tegen de
authenticiteit en geloofwaardigheid der geseinde
berichten, dat zij zóo laat gekomen en eerst in
druk verschenen zjjn nadat de Nemesis weder van
New-York vertrokken was. De Nemesis kwam den
26en Mei des avonds aan. Heden hebben wij New-
Yorksche bladen ontvangen, loopende tot 31 Mei.
Maar hoe ik ze heb bestudeerd, het is mjj niet ge
lukt daarin een klacht van den kant der passagiers
op de Nemesis te ontdekken. Eerst den 5en Juni
werden de johstjjdingen over de landverhuizers
hier ontvangen, en daaruit volgt, dat de klachten
niet wereldkundig zijn geworden vóór den derden
of vierden JuniDe vraag is dushebben die
passagiers, te New-York aangekomen, acht of negen
dagen gewacht, alvorens hun vreeseljjk verhaal
op te disschen, of wel heeft men hun verhaal acht
of negen dagen geheim gehouden
Ik vroeg den heer Ronaldson nog of hjj mjj in
lichting geven kon nopens de klachten over het
opeenpakken van landverhuizers in een onvoldoende
plaatsruimte en de slechte menage, de onvoldoende
kook-ketels. Ten aanzien van het laatste punt zeide
hjj mjj, dat hem het te Amsterdam aangenomen
stelsel van menage op de Nemesis niet bekend
was. Maar hij wees mjj op zjjn vroegere uitingen
over het onwaarschijnlijke, dat het voedsel slecht
of onvoldoende zou geweest zjjn. Hjj gaf echter
gewonnen, dat een en ander niet omnogeljjk was,
vooral op een eerste reis, waarbjj zich allicht on
voorziene gevallen kunnen voordoen.
»Ten aanzien van het andere punt (het opeen
pakken der passagiers), was de heer Ronaldson
voorzichtiger. Hjj zeide, dat de Nederlandsche en
Engelsche voorschriften te dien opzichte uiteen-
loopen; dat de Nederlandsche wettelijke voorschrif
ten kariger, minder liberaal zjjn dan de Engelsche.
Ik vroeg den heer Ronaldson toen pertinent, of
het zjjn firma geoorloofd zou zjjn op de Nemesis
in een Engelsche haven evenveel passagiers te
stoppen, als op hare eerste reis van Amsterdam
naar New-York was geschied, namelijk ruim 1250.
Hjj moest dat volstrekt ontkennend beantwoorden.
mxbine, Eervol nit den zeedienst ontslagen, de
off. van adm. le kl. W. G. L. Faubel, dienende
bij het eskader in Oost-Indie, en zulks met de
vergunning tot het blijven dragen der uniform van
zijnen rang.
Rilland-Batli, 10 Juni. Benoemd tot hoofd
der openbare school te Bath de heer De Zeeuw,
onderwijzer te Rjjsoord.
Axel, 11 Juni. Tot onderwjjzer aan de open-
hare school te Ouddorp, (Z. Holl.) is benoemd de
beer M. L, van Vessem.
Tot directeur der op te richten H. B. S.
met driejarigen cursus te Groningen is benoemd
L. B. Fikkert, directeur der H. B. S. te Apeldoorn,
vroeger hoofdonderwijzer te Rotterdam.
De gemeenteraad van Leeuwarden heeft met
10 tegen 6 stemmen besloten te volharden bjj zjjn
vroeger genomen besluit, om de gezondheidsleer
te doen vervallen uit het programma voor de
middelbare school voor meisjes.
Het bestuur van de avondschool voor volwas
senen, door de Amsterdamsche afdeeling der
Vereen, v. Fabr. en IIandw.-nijverheid, opgericht,
heeft over den cursus 1881—1882 een zeer bevre
digend verslag nit te brengen.