131.
125e Jaargang.
Dinsdag
6 Juni.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor liet Buitenland: de Compagnie générale de Publicilé 6. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
Middelburg 5 Juni.
O
middelburgsche courant.
Onder de verbeteringen, die een gevolg zijn van
de overname der gasfabriek door de gemeente
Middelburg, behoort ook de gedeeltelijke vernieu
wing der buizenleiding.
In de meer van de gasfabriek afgelegen wijken
toch bleek de drukking ter verkrijging van vol
doend licht te gering.
Op Woensdag den 10 Meijl. werd met die ver
nieuwing een aanvang gemaakt, en zullen, naar
wij vernemen, deze werkzaamheden, zonder on
voorziene stoornis, waarschijnlijk deze maand af-
loopen.
Door het nemen van gepaste maatregelen was
de fabriek in staat om, slechts op éen dag na,
namelijk den dag der aansluiting, steeds geregeld
dagdrukking te geven.
De volbrachte of in uitvoering zijnde werk
zaamheden, bestaan in hoofdzaak uit het vol
gende.
Yan den fabrieksregulateur af, door de Laan,
Korte Heerengracht, Noordstraat, Lange Noord
straat tot de Markt, waar buizen van 180 m. M.
lagen, werden deze door buizen van 229 m. M.
vervangen.
Yan de Markt door de Langedelft tot aan de
Nieuwstraat, waar buizen van 102 m. M. aanwezig
zijn, worden buizen van 180 m. M. gelegd.
Yan de Nieuwstraat, verder door de Langedelft,
gedeelte Kortedelft, Korte St. Pieterstraat, Lange
St. Pieterstraat, Balans, Wagenaarstraat over het
Hofpleinworden de buizen van 127 m. M.
vervangen door buizen van 180 m. M.
Voornamelijk ten gerieve van de gasverbruikers
langs de Rouaansche-, Londensche- en Turfkade
worden bovendien de meeste dwarsstraten tusschen
de Langedelft en die kaden van wijdere aanvoer-
buizen voorzien, namelijk de St. Janstraat en
Segeerstraat, waar de buizen van 51 m. M. door
buizen van 127 m. M. en de Nieuwstraat, waar
de buizen van 102 m. M., eveneens door buizen
van 127 m. M. worden vervangen.
Wanneer men in aanmerking neemt, dat het
doorstroomingsvevmogen van gasbuizen zich onge
veer verhoudt als de kwadraten van de diameters
der buizen, dan volgt bieruit, om bijv. de Lange
delft te noemen, dat daar bet doorstroomings-
vermogen ongeveer verdrievoudigd, terwijl bet in
bovengenoemde dwarsstraten ongeveer verzes
voudigd wordt.
De spruitleidingen der gasverbruikers worden,
daar, waar zulks noodig blijkt te zijn, vernieuwd
en verwijd, wijl in de meeste gevallen de capaciteit
daarvan, naar het aantal pitten gerekend, veel te
gering bleek te zijn.
Naar wij vernemen hebben tot heden toe slechts
weinig ingezetenen gebruik gemaakt van bet
aanbod door het gemeentebestuur gedaan, om bij
deze gelegenheid aan nieuwe gasverbruikers de
leiding gratis tot den meter te leveren. Dit is
te bejammeren, wanneer men de buitengewone
werkzaamheden en verbeteringendie aan de
buizenleidingen zijn en worden aangebracht, in
aanmerking neemt.
Naar wij vernemen zal de nieuw benoemde bur
gemeester van Oostkapelle, de beer M. W. de Jonge
van Ellemeet, Woensdag den 7 Juni a. des namid
dags te 2 uren worden geïnstalleerd.
Bergen op Zoom» 4 Juni. Van de 412
perceelen oesterbanken in de Ooster-Schelde zijn
hier, gedurende de eerste 5 dagen, verpacht 259
perceelen voor 151110.
Aan den heer A. W. Houpt alhier is, op zijn
verzoek, tengevolge zijner benoeming van directeur
der begrafenismaatschappij Uit Voorzorgeervol
ontslag verleend als beëedigd klerk ter griffie der
rechtbank alhier.
Itputlelierke, 4 Juni. Heden is aan het
strand alhier aangespoeld het lijk van een on
bekend manspersoon, naar de kleeding te oordee-
len een varensgezel, welk lijk om den vergevor
derden staat van ontbinding, waarin het verkeerde,
onmiddellijk is moeten begraven worden.
Boes. 5 Juni. De heer L. Yogel, te Middel
burg, heeft eene medaille uitgeloofd voor de alhier
te houden Zeeuwsche tentoonstelling van nijverheid.
St. Annatand4 Juni. Sedert tien jaren
bestaat in onze gemeente een Mannenkoor en
sedert eenige maanden ook een Panfarengezelscbap,
■y/elke beide vereenigingen hoofdzakelijk nit dei
zelfde werkende leden bestaan. Aan haar is een
gemeenschappelijk vaandel aangeboden door ver
scheidene meisjes en vrouwen, bij monde van
mejuffr. P. Bierens. Nadat door de besturen dei-
beide gezelschappen en door den heer Bierens Sr.
hiervoor dank was betuigd, werd een optocht dooi
de gemeente gehouden. Het vaandel, door den
heer W. G. Bergman, mr. schilder te Middelburg
hoofdzakelijk bewerkt, draagt in het midden de
afbeelding van het aloude gemeentewapen: de
heilige Anna, zittende op eene hoogte in een
open veld met de Moedermaagd op den schoot,
die wederom het kindeken Jezus op de knieën
draagt. Het vaandel strekt èn de geefsters èn
den vervaardigers, maar ook den gezelschappen
tot eer.
Sluis. 4 Juni. Onze kermis is achter den
rug en heeft niets opgeleverd dan eene bevesti
ging van de overtuiging van velen, dat zij haar
eigen dood wel zal sterven en volstrekt geen ver
ordening behoeft om afgeschaft te worden. Toch
schijnt over dit laatste beraadslaagd te zijn, al is
het dan ook niet in den gemeenteraad, en zoo de
geruchten waarheid bevatten, zou er te eeniger
tijd een voorstel in dien zin aan onze vroede
mannen voorgelegd worden. Yooral het dansen
schijnt een steen des aanstoots te zijn.
Ondanks de drukte van onze Pinksterdagen
heeft onze raad Dinsdag 11. "gelegenheid kunnen
vinden eene vergadering te houden, waarop in be
ginsel besloten is aan eventueele aanvragen voor
subsidie aan tramwegen een gunstig oor te ver-
leenen. In dezelfde zitting werden de leden be
noemd der schoolcommissie naast het dagelijksch
bestuur. Zij zijn J. A. Bekaar, lid van den raad,
J. Th. Hendrikse, deurwaarder, en M. Lucieer, prov.
veearts.
De Pihksterweek werd begonnen met eene alge-
meene vergadering van de Maatsch. tot bev. van
ooft- en tuinbouw in Zeeuwsch- Vlaanderen s W. I).
Daarin werd na afloop der werkzaamheden eene
voordracht over tuinbouw gehouden door den heer
Marlet. De begaafde spreker wees erop hoe de
tuinbouw een nationaal belang is, waarbij hij het
Westland als voorbeeld aanhaalde en de hooge
beteekenis van het bezit eener export-maatschap
pij aantoonde. Dat deze onderneming hier nog
ongunstig werkt in geldelijken zin, komt daar van
daan dat zij weinig voor eigen rekening verzendt,
hoofdzakelijk hare winsten in commissieloon moet
zoeken, en de verzending bovendien gering is.
Beoordeelt men evenwel niet het winstcijfer der
M% maar de prijzen, die aan de Londensche
markt gemaakt worden, dan krijgt men een andere
overtuiging. Zoo werd b. v. van 1 hectoliter
chalotten 18 gemaakt, wat per hectare dus
900 kan opbrengen.
Tuinbouwgrond is duurder dan grond voor den
landbouw gebruikt, en brengt a 11 ij d 1/3 meer
op dan de laatste. In Berlicum (Friesland) wordt
zelfs voor een pondemaat (ongeveer 1/3 bunder)
aan pacht 70 en 80 betaald. De koopprijzen
die te Ginneken, Drunen, Vlijmen, in 't Westland
voor teeltgrond gegeven worden, zijn altijd 1/3
hooger dan die voor landbouwgrond en de pachten
beloopen immer het dubbele. Daarbij moet men
nog in aanmerking nemen dat het bedrijfskapi
taal voor tuinbouw 4 a 5 maal grooter is dan
voor landbouwde mest door aankoop verkre
gen de arbeid duurder betaald moet worden,
en bovendien meer arbeid noodig is dan bjj land
bouw. Niettegenstaande dat alles heersckt er in
streken waar tuinbouw beoefend wordt, toch meer
welvaart dan in landbouwende. Het is bewezen
dat in 't Westland per bunder 1500 zuivere
winst gemaakt is over verschillende groente- en
ooftsoorten. In magere gronden kan een dergelijk
bedrag gewonnen worden op 1) a hoogstens 2
bunder.
Enkele teelten speciaal noemende, wees de
spreker op kool. Met kennis geplant, kunnen
20.000 kooien op 1 hectare plaats vinden. Neemt
men nu aan dat door schade van rupsen, misluk
ken als- anderszins er 5000 minder zijn en verkoopt
men de rest a 3 ets., dan maakt men toch altijd
450 per bunder. Bovendien kost die teelt
weinig en is hoogst eenvoudig. Soms is zij ook
wel duurder. Verandert men ze in zuurkool, die
wij uit Duitschland halen en toch hier vandaan
komt, dan kan men wel 7 ets. maken.
Kool is ook gemakkelijk te bewaren, wat vooral
toegepast wordt op roode kool te Langedijk, wan
neer zij minder dan 4 a 5 cent per stuk geldt.
Daartoe worden de kooien in een schuur als
kogelstapels getast en tegen het inrotten wordt
zorgvuldig gewaakt. Tegen de vorst rookt men
turf, waardoor het buitenblad verloren gaatmaar
dit verlies en de onkosten worden ruimschoots
gedekt door dat de kooien in Februari 8 en 9 en
soms 12 cent per stuk waard zijn.
Roode wortels (Friesche en de kortere Hoorn-
scku) leveren minstens f 600 per bunder op; een
pondemaat geeft 200 hectoliter. Bovendien moet
door opkoopers in Franeker f 300 a f 400
scheeps vracht betaald worden eer ze in Antwerpen
of Brussel aan de markt zijn.
Het bezwaar dat de teelt hier niet bekend is,
is in den tegenwoordigen tijd alleen een zelfbe
schuldiging; voor enkele teelten is zoo goed als
geen kennis, alleen ervaring, noodig. Een wezen
lijk bezwaar hier is echter, hoe de producten aan
de beste markten te krijgenook in andere stre
ken. Bij de verkeersmiddelen in ons land is
weinig gelet op de belangen van land- en tuin
bouw. De spoorwegtarieven zijn niet in overeen
stemming met de verkoopwaarden, en toch heeft
men de spoorwegen noodig, zoowel voor den afvoer
der producten als voor den aanvoer van grond
stoffen. De Brusselsche markt is evenwel gemak
kelijk te bereiken. Dan moet nog een ziekelijke
tusschenhandel worden gekeerd. Zoo zijn uien
dikwijls een speculatie-artikel voor den landbouwer.
Zijn ze laag in prijs dan wordt niet verkocht en
tegen rotten en bederf in 't algemeen gewaakt.
Toch worden zij dan nog van de hand gedaan,
lang voor den tijd dat geweten kan worden wel
ken prijs zij op de markt gelden.
De vele mest die men behoeft, maakt gewone
zelfvervaardiging daarvan niet wel mogelijk maar
de hooge winsten stellen de teelers in staat haar
te koopen, wat tegenwoordig vrij gemakkelijk
gaat. In Amsterdam en andere steden zijn uit
muntende compost en beer te verkrijgen. De
Noord-Brabantsche Landbouwvereeniging betaalt
voor het vervoer van Amsterdam naar een der
stations tusschen Breda en Boxtel thans 45
voor 10,000 KG. compost.
Kunstmeststoffen zijn, zonder reden, bij den
tuinbouw zoo goed als onbekend.
Het bezwaar om van voldoende hoeveelheden, groote
partijen te krijgen om op groote markten te kun
nen komen, is alleen op te heffen door samen
werking. In de eerste jaren is eenheid van teelen
daarom aan te bevelen, en leiding omtrent de
keus der teelten is noodig.
Het verduurzamen van levensmiddelen, dat
hoofdzakelijk in het buitenland geschiedt, is ook
hier de moeite waard, ook voor onze groote vaart.
Men kan de groenten ook drogen, waarvan het
bewaren berust op de omstandigheid dat geen
bederf mogelijk is zonder eene bepaalde hoeveel
heid vocht. Volkomen gedroogd wordt de groente
niet. Met het drogen van salade b. v. zijn zeer
groote' winsten te behalen.
Nadat spreker nog gewezen had op de asperges,
zoowel wat betreft de teelt als het verduurzamen
ervan, besloot hij het eerste gedeelte zijner voor
dracht, om in het 2e gedeelte te wijzen op den
treurigen toestand waarin de tuinbouwersstand
zich tegenwoordig bevindt. De oorzaken daarvan
behandelende, oordeelde hij degelijk tuinbouw-
onderwijs van wege den staat dringend noodzakelijk.
Voor bet ondernemen van den maandelijkschen
maildienst van Amsterdam op West-Indië be
draagt de som der inschrijvingen thans ƒ773,500,
terwijl 12 ton benoodigd is. Ondanks dezen te
leurstellenden nitslag stellen de ontwerpers, de
beeren C. J. A. den Tex, H. B. Kip, P. N. Muller,
P. Hartsen, G. A. Tin dal en C. W. R. Scholten jr.
aan de inschrijvers voor, de maatschappij te con-
stitueeren, onder voorwaarde dat het ontbrekend
kapitaal gevonden worde door het plaatsen van
aandeelen en zoo noodig, door het sluiten eener
obligatieleening voor het ontbrekende bedrag, op
voorwaarden aan de goedkeuring der aandeelhou
ders te onderwerpen.
De commissie tot het afnemen van het examen
voor de betrekking van leerling-consul, heeft bet
getuigschrift van bekwaamheid voor leerling-con
sul uitgereikt aan W. L. Bosschart, J. Metz, H.
Spakler, J. A. De Vicq.
Een aardig denkbeeld wordt in een ingezonden
stuk aan een paar groote bladen aan de band gedaan.
Het stuk is onderteekend St. Nicolaas, als »patroon
der zeevaarders," en luidt aldus:
»Ik ben er volkomen gerust op, dat ik, ook dit
jaar, den 5en December, in Nederland als Kinder
heilige" en »Hijlikmaker" zal worden vereerd. Ik
ben er niet zoo zeker van, dat ik dan als patroon
der zeevaarders de hulde zal ontvangen, 'die mij
toekomt. Ik heb hierbij inzonderheid de Noord -
pool-expeditie en de vestiging te Dicksonhaven
in het oog.
»Ik wensch, dat de 5e December te Dicksonhaven
op vaderlandsche wijze zal worden gevierd. Mijne
hooge tevredenheid rust daarom op een van mijne
dienende geesten, die reeds bij het tot stand brengen
van de Noordpool-expeditie velen heeft beschaamd
door haren ijver, en nu weder voorden 5en Decem
ber bezig is.
»Ik hoop, dat mjjne trouwe vrienden en vrien
dinnen zich met haar aan het werk zullen zetten,
om bijtijds aan de kloeke mannen te denken, die,
ver van huis, in het barre Noorden, den 5en December
zullen doorbrengen in Dicksonhaven, gedachtig aan
al de verrassingen die in het vaderland in mijn
naam blijdschap zullen brengen in de huizen. Dan
moet er ook in Dicksonhaven eene kist worden
geopend, wier inhoud getuigt van den vaderland-
schen geest en van de liefde, waarmede Nederland-
sche harten wakkere mannen vereeren, en als het
oude zeemansliedje klinkt:
Wij sullen ons scheepken wel stieren
Al "over die wilde see,
Al op Sinterklaes maniere
dan moet er den 5en December, ook in het barre
noorden, in Dicksonhaven feest worden gevierd, op
Sinterklaasmanier."
Aan de Utrechtsche getrouwen, die zich onver
gankelijke verdiensten hebben verworven jegens
mij als patroon der zeevaarders, draag ik op, in
ontvangst te nemen wat voor den St. Nicolaas-
avond in Dicksonhaven wordt bestemd, en dat
over te maken.
»Het eenvoudigste zou zijn, hun geld te zenden,
daar zij, het best met de Noordpoolvaarders be
kend, het meest geschikt zijn om uitvoering te
geven aan het plan.
»Aan allen, die zullen doen naar mijn woord,
geef ik mijn zegen en zeg ik een bezoek toe op
den 5en December.
Volgens de N. JR. Gt is het bouwen van het
centraal-station te Amsterdam door de regeering
gegund aan den minsten inschrijver, de firma
Holtzmann, te Frankfort.
De regeering heeft dus niet goed kunnen vinden,
het aanbod aan te nemen van een Nederlandschen
inschrijver, die met het laagste bod slechts enkele
duizenden verschilde, om het werk voor denzelfden
prijs te doen als de vreemdeling.
Met de uitvinding van den Belgischen ingenieur
van Rijsselberghe is weder eene proef te Brussel
genomen in tegenwoordigheid van verscheidene
ministers en andere personen. Een telephoon werd
met een telegraaftoestel verbonden en aldus de be
noeming van een niéuwen burgemeester door den
minister van binnenlandsche zaken naar Ostende
getelephoneerd. Onmiddellijk kwam, langs den
zelfden weg, het antwoord uit Ostende, met een
helder, duidelijk geluid, zonder een zweem van den
hollen neusklank, die in 't begin een gebrek van
de telephoon was. Men had gemakkelijk de stem
van den persoon, die te Ostende sprak, kunnen
herkennen. Daarna werd met de telephoon een be
richt uit Ostende geroepen, dat op hetzelfde
oogenblik langs dezelfde draad, maar natuurlijk,
langzamer, werd getelegrafeerd en door een Morse
toestel op het papier overgebracht.
De aflevering n°. 23 van Eigen Haard bevat
eenige afbeeldingen uit de omstreken van Valken
burg, in Limburg, en eene beschrijving van het
Geul-dal, waar Valkenburg in gelegen is. De
heer Schoute zet zijne Wiskundige verpoozingen
mej. C. Huygens hare novelle Johanna voort en
de heer H. F. Waller schildert in een gedicht,
in Catsiaanschen trant, het krokket-spel, het ge
zonde en vroolijke tijdverdrijf onzer hedendaagsche
jongens en meisjes.
De Globe geeft over Juni te lezen: Tooneelen
uit het volksleven in Esthlandde letterkunde
der oude Egyptenarende rekenkunstige waarzeg
gerij de kachels in het Noordenhet museum
Tussaud.
Evorkos stelt voor een soort Seisachtheia in
Nederland in te voeren. Deze maatregel van
Solon is misschien niet algemeen bekend; de
naam beteekent scliuldafschudding'en strekte
om in den finanoieelen nood van onbemiddelde
Atheners te voorzien. Evorkos wil onderdenzelf
den naam een geheel verschillenden maatregel
van den staat uitlokkende oprichting van een
pensioenfonds met een daaraan verbonden voor
schotfonds, waaruit, onder zekere waarborgen,
tegen 6 pet. geld wordt verstrekt aan hen, die
door buitengewone omstandigheden, niet door
eigen toedoen, in schuld zijn geraakt.
De schrijver zet zijne denkbeelden uiteen in
een vlugschrift, te Enschedé bij Yan der Loéflf
verschenen. Naar zijn oordeel zullen de winsten
van het tweede fonds het eerste fonds in die
