N° 127.
12 5e J aargang.
1882.
1 Juni.
Donderdag
FEUILLETON.
Middelburg 31 Mei.
"HET FREULESHUIS.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uilzondenng van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels/" 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor bet Buitenland: de Compagnie générale de Publieité G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
MIDDELR11RGSCHE COllRANT.
Aanstaanden Vrijdag, den 2e Juni, des avonds
te zeven uren, zal de tweede uitvoering der
schuttersmuziek op het Molenwater plaats hebhen.
Uit het verslag, Zaterdag op de vergadering van
aandeelhouders der N. Brdb. Duitsche Spoorweg
maatschappij uitgebracht, blijkt dat de verwachting,
in de vergadering van 31 Mei 1881 uitgesproken,
dat het reizigersverkeer tusschen Londen en Noord-
Duitschland gaandeweg toenemen en een niet
onbelangrijke bron van inkomsten voor de onder
neming worden zou, zich heeft bewaarheid. Onge
rekend de reizigers in locaal en rechtstreeksch
verkeer, bracht de sneltrein in 7J maand (15 Mei
tot 21 December 1881) circa 27.000 op.
De pogingen om een verbeterde aansluiting te
verkrijgen tusschen Hamburg, Bremen en Londen
werden met een gunstigen uitslag bekroond.
Op 1 Juni a. wordt de duur der reis met 3
uren verkort. Thans moeten de reizigers 's morgens
te 6.45 Hamburg, te 9.47 Bremen verlaten, terwijl
met den aanvang van den zomerdienst een snel
trein vertrekt van Hamburg te 10.8, van Bremen
te 12.26, via Haltern-Dorsten, te Wesel aansluitende
op den exprestrein naar Londen. Door die ver
betering krijgt tevens Kopenhagen, via Korsör-
Kiel, eene directe aansluiting te Hamburg, betgeen
de reis tusschen Kopenhagen en Londen (thans 48
uren) inkort tot 36 uren.
De verbeterde aansluiting van Hamburg en
Bremen komt ook bet verkeer met Antwerpen
en Brussel ten goede. Directe biljetten tusschen
die plaatsen worden eveneens op 1 Juni e. k.
ingevoerd.
Tegelijkertijd komt, ten gevolge eener verbeterde
aansluiting te Breda, eene directe verbinding tot
stand, via Wesel-Boxtel, tusschen Noord-Duitsch-
land en Rotterdam (Beurs), waar de reizigers een
kwartier vroeger zullen aankomen dan per Rijn-
spoor.
Alles bijeengenomen kan derhalve de opbrengst
van bet doorgaande reizigersverkeer voor 1882
veilig op meer dan bet dubbele van 1881 ge
schat worden.
Anders is bet gesteld met bet goederenvervoer.
De uitkomsten daarvan zijn allertreurigst. De
staatsspoorweg is, zoowel in 1881 als in den loop
van dit jaar, voortgegaan, zegt bet verslag, met
ons bet een na bet ander te ontnemen. Uitkeeringen
en begunstigingen van allerlei aard maken dat
afzenders en ontvangers steeds de route Venloo
voorschrijven. Op bet oogenblik rest van bet
Köln-Mindener transito-goederenverkeer weinig
anders dan een enkele wagen kolen en bet ver
voer van de firma Krupp te Essen naar Rotterdam.
Het eenige succes, dat is behaald, is een regeling
waarbij in de Zuid-Duitscbe verkeeren, totweder-
opzeggens, een uitkeering van 6 kilometer netto
Novelle van
GUSTAY Zü PUDLITZ.
V.
Indien gij een Zarcbow waart of langs de vrou
welijke lijn met hen verwant, zoudt gjj later, na
mijn dood recht hebben op bet Freulesbnis, want
bet is een vrouwenleen en bet mag noch door
verkoop, noch door erflating aan vreemden over
gaan. Dat staat in de oorkonde. Het buis is
gesticht voor de onverzorgde dochters der Zar-
cbow's. Nu weet ik niet meer boe de zaken
staansedert bet goed in vreemde banden
is overgegaan, daar ik mij slechts om mijn eigen
bewijsstukken bekommer. Gij zult bet wel in uwe
papieren vinden. Ik behoef wel geen tweeden in
het buis op te nemen, dat staat uitdrukkelijk be-
Bchreven, maar verboden is het ook niet en in
vroegere tijden is bet meermalen voorgekomen.
Ursula Sibylla beeft in 1596 zelfs met baar nicht
en baar zuster bier gewoond, God weet hoe:maar
alles kan, en buitendien moeten zij niet goed
jnet elkaar omgegaan hebben. Maar dat gaat ons
jpet aan. Of gjj, mamsel Fliegner, nu eenig recht
vracht verzekerd is van jiederen wagen, die over
Venloo verzonden wordt.
De verhouding tot den staatsspoorweg is door
dat al niet verbeterd.
Aan de commissie van enquête uit de tweede
kamer is dat onbewimpeld te kennen gegeven.
De opbrengst van bet goederenvervoer was in
1881 211.770, of 77.609 minder dan in 1880;
het reizigersverkeer 144.762, of 29,966 meer,
zoodat de totale opbrengst 47,644 beneden bet
vorig jaar bleef. De exploitatiekosten waren 17,342
minder. Het overschot is 61,129 tegen ƒ91,431
in 1880.
De maatschappij beeft van de regeering concessie
aangevraagd voor den aanleg en exploitatie van een
spoorweg van Bokstel naar BaarleNassau, in
aansluiting BaarleNassauAntwerpen, die door
den Belgischen staat gebouwd wordt, en zulks
als directe verbinding tusschen Antwerpen en
Noord-Duitschland, korter dan de Grand Central
Beige, onafhankelijk van den staatsspoorweg.
Vanwege de Ned. Vereen, voor Locaalspoorwegen
en Tramwegen zal op 31 Juli a. te Arnhem een
tentoonstelling worden geopend van al wat op bet
gebied dier vervoermiddelen in het binnen- en
buitenland merkwaardigs te zien is.
Deze tentoonstelling wordt verdeeld in tien
groepen, als onderbouw, bovenbouw, seinen, ge
bouwen, beweegkracht, materieel, werkplaatsen,
controle-apparaten, litteratuur en drukwerken.
De werkzaamheden aan de nieuwe lijn Venloo
Nijmegen zijn in den laatsten tijd zoo verre gevor
derd, dat deze naar alle waarschijnlijkheid in
Januari a. in exploitatie kan worden gebracht.
Burgemeester en wethouders van Amsterdam
hebben aan den raad een voorstel ingediend aan
gaande de oude quaestie der nieuwe beurs. Na
overweging van de verschillende plannen stellen
zij voor de beurs te plaatsen op bet terrein der
tegenwoordige en het aangeplempte Damrak daar
achter, met onteigening van de buizen tusschen
Dam, Vijgendam, en Warmoesstraat tot even
voorbij de Papenbrugsteeg. Dan krijgt men zij
wegen langs bet Damrak van 30 a 34 meter,
langs een deel der Warmoesstraat van 18 tot 23
meter en aan de noordzijde van het gebouw, groot
6700 M3, een ruim plein. Het gebeele Damrak
moet dan worden gedempt, zoodat de Prins Hen
drikkade doorloopt en een deel van bet gedempte
Damrak dan kan worden verkocht tot bebouwing.
In dien bouw is een passage van 10 M. breedte
ontworpen van noord naar zuid, met een rotonde
en doorgang over de Ondebrugsteeg. Het Damrak
wordt door bebouwing een straat, breeder dan de
Sarphatiestraat, en achter de Warmoesstraat komt
een straat van 15 meter, waarvoor ten deele
medewerking der eigenaars aldaar noodig zal zijn.
Door de opbrengst dier terreinen zal de last
voor onteigening en voor bouw voor de gemeente
niet te zwaar en tevens de stad verfraaid
worden. Het Damrak kan als aanlegplaats worden
op dit huis hebt, kan ik niet zeggen, noch tegen
spreken. Wij kunnen dat evenwel in bet midden
laten, wanneer wjj bet in der minne samen eens
worden, wel te verstaan op die voorwaarde dat
bet van beide zijden te herroepen is. Ik bied n
alzoo aandat gij bet zolderkamertje betrekt
en buitendien bet vertrek aan de andere zijde
van den gang tot uwe beschikking hebt. Gij
moet natuurlijk uwe meubels mêebrengen. Wij
houden samen buis en alleen betgeen de tuin en
de koe opleveren wordt niet in rekening gebracht.
Ik herhaal uitdrukkelijk gij zijt geen logee,
mamsel Fliegner-, want logées kan ik niet ge
bruiken, dat veroo'rlooven mijne middelen niet
maar gij geniet van een recht, waarover wij ons
verstaan hebben en dat verder niemand aangaat
want er zal geen oordeel uit ontstaan, dat later
schadelijk zou kunnen werken. Dat ia mjjn voor
stel. Gij hebt slechts „ja" of »neen" te zeggen."
Ik stond verrast, bijna aangedaan, want ik
voelde zeer goed dat zij als voorwendsel voor mij
en nog meer voor zich zelf van een recht sprak,
waar zij mij op het oogenblik een groote weldaad
bewees. Het liefste zou ik baar om den bals ge
vallen zijn, of bare magere, rimpelige band aan
mijne lippen gebracht hebbenik wilde een
woord van dank stamelen, maar mijne tranen ver
stikten mijn stem en de oude freule Stine was
iets ongenaakbaars, dat elke gevoelsuiting onmo
gelijk maakte. Ja, of neen, zei zij, dat was
genoeg.
Ja, riep ik en wilde een schrede vooruitkomen,
vervangen door bet Oosterdok tusschen Kraansluis
en stations-eiland, waarmede de kamer van koop
handel instemt.
De beurs blijft in dit plan geheel op zich zelve,
een waardig gebouw zonder winkels of kantoren,
voor welke laatste de bovenlokalen der nieuwe
passage eigenaardig zijn aangewezen. Wijl derhalve
bet gebouw geene rente zal opleveren, zal eene
beursbelasting moeten worden geheven.
Het voorstel is door burg. en wetb. geformuleerd
als volgt
1°. ben uit te noodigen plannen op te maken
en aan te bieden
a. tot bet bouwen van een nieuwe beurs op
een terrein, te verkrijgen door aanplemping van
bet Damrak en onteigening van perceelen aan de
westzijde van de Warmoesstraat, en
b. tot verkoop ter bebouwing met een passage
van een gedeelte van bet door die demping ge
wonnen terrein.
2°. vast te stellen een beursheffing van 60
'sjaars voor eiken chef of procuratiehouder, ƒ30
voor eiken bediende en van 50 cent per keer (of
met vergunning van burg. en wetb. 5 per
maand) voor andere bezoekers, met 25 cent er
boven van ieder die na bet sluiten der bekken
komt. Die belasting begint den dag na de af
kondiging der onteigeningswet.
De gouverneur van Atjeb beeft onlangs, bij bet
rapporteeren van eenige politie-bewegingen tegen
benden stroopende Atjehers, getracht zijne wijze
van bestrijding en bet werkeloos laten van de
militaire macht te verdedigen op grond van bet
karakter der aanvallen van de Atjehers. Daarbij
zeide hij o. a.
»Door bet karakter dier benden te overschatten,
door met militaire macht op te treden, alsof men
met eene georganiseerde vijandelijke macht te
doen bad, zou zeer licht weder kunnen ontstaan,
wat in werkelijkheid reeds tot het verleden be
hoort, namelijk een toestand van oorlog."
Naar aanleiding van bedoeld rapport zegt bet
Alg DU., dat sommigen erom gelachen hebben,
omdat de tegenwoordige toestand moeilijk een
toestand van vrede kan genoemd worden, maar
de bedoeling van den gouverneur is duidelijk.
De toestand zou een toestand van oorlog worden,
wanneer ook van onze zijde weder de oorlog her
vat werd. De toestand is inderdaad op Atjeb
allerdroevigst, en zoo men bet leger gewoonlijk
bij krijgsbedrijven geen lof onthoudt, zoo moet
men zeker niet lager aanslaan de zelfverlooche
ning, die nu door de gedwongen werkeloosheid
op Atjeb van den soldaat geëiscbt wordt. Maar
men moet zoolang het eenigszins mogelijk is op
Atjeb vermijden terug te gaan tot de vroegere
wijze van doen, die ons gebracht beeft waar wij
nu zijn. Veel verder schijnt men niet te komen;
doch met weder oorlog te voeren, zou men slechts
weder achteruitgaan. De gouverneur beweert in
't geheel niet, dat bij met zijn pradjoerits de
Atjebsche benden machteloos kan maken. Hij
beweert alleen, dat zonder tot bet oorlog voeren
maar zij rekte zicb nog meer uit en weerde mij
met de band af. »Goed, mamsel Fliegner, ik ver
wacht u morgen. Ik zal de werkvrouw zeggen
wat zij te doen beeft."
Ik ging been als van een zwaren last bevrijd,
en den volgenden dag trok ik in bet zoo
lang gevreesde Freulesbnis, richtte mijn zolder
kamertje in en daar zit ik nog en Freule Stine
schijnt geen gebruik te maken van baar recht om
mij weg te zenden, ten minste tot nogtoe niet.
Maar, mijnbeer de bouwmeester, wij vergeten
heelemaal dat bet onweer los gebroken is en dat
wij niet meer droog thuis zullen komen."
Onder haar vertelling was de hemel donker
grijs geworden, de donder en de bliksemstralen
schoten door bet donkere zwerk, zoodat Fransje,
onder bet praten, vaak de band voor de oogen
bad gehouden. En nn viel eensklaps de regen
in stroomen op den eik neer, die ben niet langer
tot schuilplaats kon dienen.
»Nu is het mijn schuld dat wij doornat
zullen worden," zei Fransje, maar wat hindert
dat? Is bet niet prachtig zoo te midden dei-
oproerige elementen te staante midden van dien
zegen, die op de aarde nêerdaalt, van dien ver-
kwikkenden geur die uit de smachtende natuur
opstijgt
Zij traden onder den eik uit, welks takken tot
op bet gras nederhingen, en nu ontplooide zich
bet gebeele grootscbe schouwspel van bet onwe-
der in al zijn pracht voor hunne oogen. Donder
en bliksemslagen vielen bjjna gelijktijdig, van
terug te keeren, de pradjoerits de eenige macht
zijn, die hij tot beveiliging der kampongs gebrui
ken kan. Maar bij erkent ten volle»Met de
medewerking der gevestigde bevolking kunnen
de maraudeurs machteloos gemaakt worden; zon
der deze medewerking zal bet steeds uiterst moeie-
lijk zijn een voldoenden toestand van veiligheid
te verkrijgen."
De bescherming, der gezeten bevolking thana
gegeven, is zeer gering, doch juist daardoor wil
men baar meer en meer ertoe brengen zicb
zelve te beschermen. Op ziehzelve bestaat de
mogelijkheid, dat die taktiek het omgekeerde
uitwerksel hebben zou, dat de rooverbenden toe
nemen, dat de gezeten bevolking zicb voegt bij
de maraudeurs. Doch de beoordeeling daarvan
kan aan niemand anders dan den gouverneur
overgelaten worden.
In den Oranje-Vrijstaat heerscht malaise. Althans
bet Kaapsche Volksblad schrijft
De Vrijstaatsche bladen bevatten weinig nieuws.
Ook daar schijnt bet met den handel even slap
te zijn als bier in de kolonie. Drie of vier onzer
voornaamste winkels, schrijft de Friend, staan op
dit oogenblik ledig, omdat zij geen huurders heb
ben. Dit is geen goed teeken, en toch zijn er
nog winkels in aanbouw. Wij veronderstel
len, dat zij die bouwen, aldus redeneerenin
dien de zaken bier slecht staan, bet is elders
nog slechter, en personen, die uit de kolonie
komen, zullen maar blijde zijn om bier eene be
zigheid te openen, indien zij slechts een gebouw
voor een winkel kunnen krijgen.
Te Jagersfontein is bet even zoo gesteld.
Van den anderen kant gaat men in de Repu
bliek flink vooruit met de ontginning der steen
kolenmijnen. De maatschappij, die te Koolspruit,
district Winburg, bare mijnen beeft, is van plan
de hoofdstad van bare waar te voorzien, en indien
de kolen goed en niet te duur zijn zal zulks uit
stekend aan het doel beantwoorden, daar de brand
stof tamelijk sohaarsch is.
Uit bet jaarverslag door den geneesheer-directeur
dr. W. Dammann uitgebracht over de natuurge
neeskundige badinrichting Bethesda te Laag-Soeren
bij Dieren, blijkt dat in 1881 werden verpleegd in
bet badhuis en omliggende plaatsen 181 mannen
en 228 vrouwen, waarvan 146 mannen en 186
vrouwen herstelden en slechts 3 mannen en 2
vrouwen overleden en 9 mannen en 7 wouwen
zonder verbetering vertrokken.
De directeur deelt belangrijke gevallen mede van
herstel van lijders aan Indische dysenterie en
leverkwalen. Patiënten met ziekten aan adem
halingsorganen werden allen genezendr. D. klaagt
echter over de moeite om bet ademhalen door den
mond voorgoed af te leerenook klaagt bij dat
te Bethesda evenals te Görbersdorf en Davos
teringlijders dikwijls te laat zicb aan de behande
ling onderwerpen. Ook lijders aan bloedarmoede
koortsen, ingewandsziekten genazen allen en pa-
alle kanten, slag op slag. De hemel stond als in
vuur. De regen viel in stroomen neer en zoo
bard als wilde bij in den grond dringen. Zoo
vlug zij konden liepen de jonge lieden naar bet
woonhuis, dat vlak voor ben lag. Albert had de
band van Fransje gegrepen en tilde baar met zijn
sterken arm over de stroomende beken, die in
alle holten van den grond gevormd werden en
wanneer dan juist een bliksemstraal door de
wolken schoot, legde Fransje bet hoofd tegen den
schouder van baar begeleider aan, als zocht zij
daar bescherming tegen de woede der elementen.
Zoo kwamen zij druipnat bij bet buis aan, waar
Weinbold ben met de grootste onrust ontving.
„Maar kinderen", riep bij, »wie gaat nu in
zulk weer uit wandelen Gjj hebt bet toch lang
genoeg zien aankomen. Maar als gij in dit oude
vervallen buis een onderkomen denkt te vinden,
hebt gjj bet mis. De storm beeft de pannen van
bet dak gerukt, en de regen stroomt aan alle
kanten naar binnen. En de Nabob zit nog altijd
in bet Freulesbuis. Ik denk al sedert een half
uur dat een gedienstige bliksemstraal, en er slaan
er in den omtrek genoeg in, dien steen des
aanstoots maar meteen uit den weg moest ruimen,
en die twee tegeljjk
»Hoe kan men zoo goddeloos praten, oom
Weinbold," viel Fransje hem in de rede. »In bet
onweder spreekt eene ernstige stem des hemels
en zoolang die bet woord voert, mag men geen
lichtzinnige praatjes houden,"
Het buis bleek inderdaad volstrekt niet wates*
