1882.
N° 117.
125e Jaargang.
Donderdag
18 Mei.
FEUILLETON.
HET FREULESHUIS.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nomniers zijn verkrijgbaar a 5 Cent;
Advertentiën; 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 17 Mei.
MIDDELBURGSCHE COURANT.
Hoofdagenten voor het. Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
Een belangrijk onderwerp zal binnen kort in
den boezem der Vereen, t. bev. van fabriek- en
handwerksnijverheid aan de orde gesteld worden.
Hare afdeeling Amsterdam heeft namelijk, naar
aanleiding eener door dr. J. Ph. Monton gehouden
voordracht, besloten tot het beleggen eener ver
gadering op den 22en dezer, ter overweging van
de mogelijkheid, »op welke wijze verbetering in
de verhouding van werkgever en werkman en in
de opleiding der handwerksleerlingen te verkrijgen
is".
Tot nadere uiteenzetting van dit denkbeeld,
meenen wij niet beter te kunnen doen dan de
circulaire, door bet bestuur der Amsterdamsche
afdeeling verzondenin hoofdzaak hier te laten
volgen.
Overeenkomstig de denkbeelden van dr. Mouton,
meent genoemd bestuur het nemen eener ernstige
proef tot verbetering der opleiding van den aan
staanden handwerksmandoor weder-invoering
van het leerlingenstelsel, te moeten aanraden.
In vele staten van Europa, vooral in het hoog
staande Engelandbestaat het leerlingenstelsel
nog onveranderd.
Wat is de kern van dat stelsel?
Het eigenbelang van den werkgever en dat van
den vader, of voogd, van een leerling dienstbaar
te maken aan het doel om den eerste goede
werkkrachten te verschaffen, en den leerling tot
een kundigen werkman te maken. Beiden hebben
daarbij éen belang. Den werkgever berokkent
het daarbij op den duur nadeel en geldverlies,
wanneer hij den leerling misbruikt door hem op
een lagen trap te laten.
Waardoor wordt dit doel bereikt
Daardoor, dat de werkgever en de vader, of
voogd, van den" leerling, na afgeloopen proeftijd,
eene overeenkomst aangaanwaarbij de eerste
zich verbindt, tegen een zoo mogelijk vooraf te
bepalen loon, dat elk jaar opklimt, den leerling
een bepaald aantal jaren in dienst te houden.
Dit loon is zoo, dat het gedurende de eerste
jaren der overeenkomst iets hooger, gedurende
de laatste jaren iets lager is dan hetgeen de leer
ling werkelijk waard is. Men zou ook de op
klimming van het loon in overeenstemming kunnen
brengen met den standaard der loonen voor de
verschillende leeftijden en bekwaamheid.
De leerling is gehouden, behoudens de vooraf
te bepalen gevallen, bij den werkgever te blijven
zoo lang als overeengekomen is.
Wat is daartoe noodig Goede trouw.
Men beeft gezegddie bestaat niet, of slechts
hoogst zelden, in de verhouding tusschen werk
gever en werkman.
Dit is niet waar, en al ware de goede trouw
ook slechts bij wemigen te vinden, dan moeten
die weinigen de handen ineenslaan en daardoor
sterk worden.
Novelle van
GUSTAV Zü PUDLITZ.
II.
Er zijn echter karakters wien bederven minder
kwaad doet, dan gestrengheid, die door lof en
aanmoediging bescheiden doch door berisping tot
een gevoel van eigenwaarde of tot overschatting
dier eigenwaarde geprikkeld worden. Albert be
hoorde tot die naturen en hij een ernstig onder
zoek was hij daar achter gekomen. In dit oogen-
blik zag hij zich zelf weer als de verwende knaap,
die zich tot een zelfstandig mensch ontwikkeld
had. Een ding had hij echter nooit leeren over
winnen, de beklemdheid welke hij gevoelde, tegen
over een vijandige of minachtende gezindheid en
de overdreven gevoeligheid om die op te merken,
of zich zelfs te verbeelden dat zij bestond. In
dergelijke gevallen werd hij barsoh, onbillijk en
ongenaakbaar. Hij herinnerde zich dat hij reeds
als kind een zucht naar eenzaamheid had. Het
ontbrak hem aan speelmakkers en hij zocht hen
ook niet op. Hij spoorde allerlei verborgen hok
jes en hoekjes op om te spelen en kon zich daarbij
^en wonderwereld voorstellen, die verwoest scheen.
Het leerlingenstelsel is als 'tware het systeem
der lange pachten in den landbouw. Groote,
vruchtbare landen kwijnden bij korte pachten,
door de uitputting van den bodem die daarvan
't gevolg is, en kwamen tot bloei door de invoering
der lange pachten.
De Amsterdamsche afdeeling heeft bij hare cir
culaire eene ontwerp-overeenkomst gevoegd, welke
op hare vergadering behandeld zal worden. Zij
hoopt dat deze beraadslaging ertoe moge leiden,
dat door eenige welgezinde, ernstige mannen, die
moed en lust hebben om voor een goed deel een
offer te brengen en iets te wagen, eene proef worde
genomen op kleine schaal.
Ook die ontwerp-overeenkomst volgt hier.
De werkgever X te A, en Y, te A, vader (of voogd) van
Z, oud jaren, als leerling, gaan hierbij de volgende
overeenkomst aan en beloven als eerlijke mannen zich stipt
en te goeder trouw daarnaar te gedragen.
Art. 1. De werkgever verbindt zich den leerling
voornd. gedurende 6 achtereenvolgende jaren in zijn dienst
te nemen, en hem die kundigheden te doen verwerven,
die van hem een goed werkman kunnen maken.
De vader {voogd) belooft den leerling gedurende dien
tijd in dienst van genoemden werkgever te laten en alles
in het werk te zullen stellen om hem trouw en ijverig
zijne plichten te doen vervullen.
Art. 2. Het te verdienen loon zal bedragen bet le
jaar 2 cent per uur, het 2e jaar 4 et., het 3e jaar 6 et.,
het 4e jaar 8 cl., het 5e jaar 10 et-, het 6e jaar 12 ct.
per uur.
Art. 3. De werkgever verplicht zich, den leerling in
staat te stellen na 's avonds 7 uur die onderwijs-instellin-
gen te bezoeken, welke voor zijne ontwikkeling diens! baar
zijn.
Art. 4. Deze overeenkomst vervaltlo. bij minnelijke
schikking; 2o. bij dienstweigering van den leerling; 3o.
bij verregaande slechte behandeling van den leerling door
den werkgever4o. door overlijden, of door ontbinding
der firma5o. wanneer aan het einde van het eerste
jaar een der partijen den wensch daartoe te kennen geeft.
De gevallen sub 2o. en 3o. bedoeld, worden door drie
onpartijdigen uitgemaakt. Elk der partijen kiest eenen,
die met hun beiden een derden onpartijdige kiezen. Zij
beslissen bij meerderheid van stemmen.
In deze genoemde gevallen wordt geen schadeloosstelling
gevorderd.
Art. 5. De schade door het verbreken der overeen
komst om alle andere redenen, wordt hierbij erkend te
bedragen 100 wanneer de werkgever, en ƒ50 wanneer
de leerling de overeenkomst verbreekt.
(NB. Al de in dit ontwerp aangenomen cijfers worden
slechts als voorbeeld gegeven. Wat de schadeloosstelling
betreft, deze zou ook zoo berekend kunnen worden dat
het hedrag met de jaren opklimtterwijl in sommige
takken van nijverheid de schadeloosstelling voor werkge
ver en leerling gelijk gesteld zou kunnen worden.)
Gelijk verwacht werd, heeft de burgemeester van
Den Haag, jhr. mr. F. G. A. Gevers Deynoot, na
gedurende 24 jaren in die betrekking en bijna 30
jaren als lid van bet dagelijksch bestuur gefun
geerd te hebben, gisteren den gemeenteraad mede
gedeeld dat hij, wegens zijn verzwakte gezondheid,
zich verplicht heeft gezien zijn ontslag te verzoeken.
zoodra een vreemd oog erin keek. Dat viel hem
weer in en ook dat de groote zolder, die eigenlijk
slechts als rommelkamer gebruikt werd, waar
allerlei in onbruik geraakte zaken geborgen wer
den, hem daartoe de schoonste gelegenheid en de
heerlijkste hulpmiddelen aanbood. Daar had hij
uren achtereendoorgebracht.
Alles was reeds stil in huis; de knecht, de
huisbewaarster, het werkvolk, alles had zich te;
ruste begeven en bijna onwillekeurig namhjj he
licht op en ging de uitgesleten trappen op naar de
zolder, onder het hooge, puntige dak. Hi
was inderdaad het minst veranderd van het gi
heele huis. Niemand had zich de moeite gege
ven om dien ouden rommel op te ruimen. De
flikkerende vlam der kaars, die hij met moeite tegen
den tocht beschermde, wierp een spookachtig schijn
sel door het vertrek. Hij zocht en zocht, en vond
veelmeer dan hij verwachtte. Daar was de stad,
die hij gebouwd had en waarin steenen, doo-
zen en kisten, de buizen en barken moesten voor
stellen. Daar lagen zij nog, omvergeworpen en
gedeeltelijk met andere prullen bedekt, maar hij
herkende toch 'tgeen zijn kinderverbeelding or
indertijd mée bedoeld had. Ginds tegen dien
zwaren schoorsteen stond de paardenstal, uit siga
renkisten van zijn vader opgezet, en daar lag aog
een houten paardje. Staan kon het wel is v/aar
niet, want een been ervan was gebroken, maar
Albert vloog er toch naar toe, alsof hij eenJ ver
loren schat teruggevonden had. Onbegrijpelijk
dat dit zwakke gebouw den tand des tjjds Hoor
Deze mededeeling, die door den voorzitter met
bewogen stem gedaan werd, is door den oudsten
wethouder, mr. F. M. baron van der Dnijn, met
een toespraak beantwoord, welke van niet minder
ontroering getuigde.
De burgemeester der gemeente Schijndel, die
van meening was, dat het volgens een gezonde
wetsuitlegging voldoende is bij verleening van
vergunning voor het schenken van drank, in éen
der vertrekken éen afschrift van het vergunnings-
besluit en éen exemplaar cler wet duidelijk lees
baar op te hangen en het onnoodig is dit in ieder
lokaal te doen waarin drank geschonken wordt,
heeft thans een officieel besluit van den minister
uitgelokt. Op een schrijven, door hem aan den
minister van justitie gezonden, is door den min.
geantwoord: »dat men volstaan kan in éen dei-
vertrekken, waarin krachtens dezelfde vergunning
sterke drank wordt verkocht, het afschrift dier
vergunning en een exemplaar van de wet van 28
Juni 1881 (Staatsblad n°. 97) overeenkomstig art.
13 op te hangen."
De minister heeft alzoo de zaak kort en bondig
toegelicht. Het is intusschen jammer, dat de
regeering niet wat vroeger opheldering heeft gege
ven, omdat vele belanghebbenden nu meer gezegelde
afschriften hebben gevraagd dan noodig was.
(Zw. Ct.)
a^ierilizeej 15 Mei. Gedurende 1881 verzond
het postkantoor te Zierikzee 150.694 portbetalende
brieven, 85.400 briefkaarten, 224.365 drukwerken,
3514 gewone aangeteekende brieven, 342 brieven
met eene aangegeven geldswaarde van ƒ212.420,
8712 postwissels, samen 164.285. Uitbetaald
werden 5212 postwissels, ten bedrage van ƒ94.340
en gedeponeerd 1464 quitantiën a 2994. Ook
gaf het 178 spaarboekjes af. De inlagen beliepen
2775.90, terwijl slechts 748.04 werd terug
betaald.
Het telegraafkantoor verzond 8379 en ontving
9373 telegrammen.
Aan het reeds vermelde verslag der kamer van
koophandel en fabrieken te Zierikzee is bet vol
gende overzicht ontleend van een ouden en een
nieuwen tak van nijverheid in de gemeente Brui-
nisse, gedurende 1881.
De oesterhandel, vooral in Zeeuwsche oesters,
was onbeduidend.
Het visscben op de nog onverpachte Zeeuwsche
gronden wierp geen voordeelen a,f.
Uit Frankrijk werd een millioen zaaioesters
meer aangevoerd dan in het vorige jaar. Door de
schaarschheid en de zeer hooge prijzen der Zeeuw
sche oesters ging het aangevoerde flink van de
hand.
In het voorjaar had een kleine aanvoer plaats
van Amerikaansche plantoesters, die in Augustus
en September met graagte werden gekocht. Na
hunne opruiming werden uit Amerika nog recht
streeks 200,000 groote oesters aangevoerd.
De prijzen waren: Zeeuwsche 65 a ƒ95,
Fransche ƒ30 a ƒ45, Amerikaansche ƒ15 a
25 per duizend.
De mosselhandel, in Augustus en September
met tamelijk succes gedreven en toen goede
vooruitzichten gevendeleed een aanzienlijke
schade door den storm van 14 October. Zeer veel
mossels, zoo oude als jonge, gingen verloren, ter
wijl de gespaarde zoo dooreen gestormd waren,
dat de meeste niet dan tot lage prijzen te ver-
koopen waren. De prijzen liepeh van ƒ1.50 tot
ƒ2.50 per ton (=1% hectoliter of ongeveer 100
kilo).
De zaadmossels waren zeer schaarsch en golden,
naar gelang van qualiteit,. 0.40 a 3 per ton.
De aanvoer was veel te gering om aan de vraag te
voldoen, hetgeen tengevolge had dat weder eenige
partijtjes van Texel kwamen.
De garnalenhandel werd opnieuw gedrukt dooi
de lage prijzen op de bnitenlandsche markten. In
het begin golden ze in enkele gevallen 6 per
mand, doch deze prijs daalde weldra tot 2.40,
hetgeen staking der vangst tengevolge had.
Daar er geen kreukels op de banken waren,
beteekende de handel daarin weinig of niets.
Yoor plaatselijk gebruik werd 30 a. 50 cent per
vijf kop betaald.
De visschersvloot telt ruim 90 hoogaarzen. Om
deze te repareeren of aan te vullen waren er op
de scheepstimmerwerf negen personen werkzaam
en werden er twee hoogaarzen gebouwd.
De fabriek van verduurzaamde levensmiddelen,
was met toenemend succes werkzaam. Het pro
duct, afgeleverd in blik en gezouten, vond vol
doenden aftrek voor buit'enlandsch- en scheeps-
verbruik, zoo ook voor uitvoer naar de Indien.
Het werd op de tentoonstellingen te Dordrecht
en Goes met zilver bekroond.
In het drukste van het seizoen waren er 30 a 40
personen werkzaam.
De gebruikte groenten waren meerendeels door
den fabrikant geteeld.
Ctoes, 16 Maart. Door den beer A. Smit,
burgemeester van Vlissingen, is een medaille voor
de alhier te houden tentoonstelling van nijverheid
beschikbaar gesteld.
Kiev vliet, 16 Mei. Tegen de verkiezing
van het raadslid I. F. Calon is een bezwaarschrift
bij gedeputeerde staten ingediend op grond dat
er twee, personen van denzelfden naam, een land
bouwer en een schaapherder, in de gemeente zijn.
De raad heeft tot wethouder benoemd, in plaats
van den heer Verplanke, den heer P. Lijbaard.
De minister van binnenlandsche zaken brengt
ter kennis van belanghebbenden, dat in den loop
der maanden Juni en Juli a. gelegenheid zal wor
den gegeven tot het afleggen der examens, ter
verkrijging van een getuigschrift als apothekers
bediende.
Zij zullen worden afgenomen te Middelburg en
te Utrecht.
Zij die tot die examens wenschen te worden
toegelaten, onverschillig waar zij met der woon
staan had, of zou een vriendelijke hand het be
veiligd hebben Dat moest wel zoo zijn, want
toen hij het paardje tegen het licht hield, zag
hij dat er nog een tweede been gebroken, maar
met een verschoten rosé-lintje vastgebonden was,
en dat had hij zeker niet gedaan. Hij zou het
ruet een spijkertje uit een cigarenkist hebben zien
te oen. Vreemd, terwijl hij erover peinsde
v hand zich toch met zijn verbolgen rjjk
(emoeid .ad, lette hij niet op het licht, dat inden
och: evon opflikkerde en toen uitging. Hij bleef
et poo onbewegelijk op den grond gehurkt zit-
te i daarna tastte lip in het donker met de hand
iaat: de kandelaar, sloop toen heel voorzichtig,
met het houten paardje in de hand, naar de trap
en zoo zacht mogelijk naar zijn kamer terug.
Toen hij het licht weer opgestoken had, moest
hij met de hand over zijn voorhoofd wrijven en
zit h afvragen of hij niet gedroomd had, alsvoort-
zetting van de herinneringen van den dag. Maar
d: .1 lag het paardje met het rosé-lintje aan bet
i terbeen. Hij greep er naar en bracht het aan
zijne lippen; doch begon toen om zich zelf te
- hen. »Goed dat niemand mij gezien heeft, bij
lie nachteljjke expeditie, bij die kinderachtigheid,"
/ei hij hij zich zelf, »men zou anders licht kun
nen denken dat ik mijn verstand verloren had."
Maar hierin vergiste hij zich toch. Zijn wan
deling was niet onopgemerkt gebleven. Aan bet
dakvenster van het kleine, met riet gedekte huisje,
dat daar ginds midden in den tuin, tusschen de
boomen verscholen lag, had men het licht op
den zolder bespeurd, en ook de schaduw van den
jongen man gezien, toen hij langs de vensters
liep en terwijl Albert nog in lang niet kon in
slapen kon men daar ginds op dat zolderkamertje
ook den slaap nog niet vatten.
III.
Den volgenden morgen was Albert weer vroeg
op. Zijn hoofd was zwaar van al de indrukken
van den vorigen avond, maar bij helder daglicht
zag alles er heel anders uit dan in die eerste
opgewondenheid van het weerzien. Toen hij het
geschonden paardje op tafel zag liggen, bloosde
bij en wilde het eerst wegwerpen; maar hij be
zon zich, pakte het in een papiertje en verborg
het in zijn koffertje. Wie weet of hij dit wel
zou gedaan hebben zonder het roode lintje, dat
hem steeds weer te denken gaf, hoe onbeduidend
het op zich zelf ook scheen. En juist omdat hij
er geen bepaald punt van aanraking mée kon
vinden, hield het hem zoo hardnekkig bezig. Hij
liep het huis nog eens geheel door, maar nu met
het oog van den bouwmeester, waardoor het hem
hoe langer hoe vreemder werd, ofschoon hij met
zorg zijne plannen steeds zoo zocht in te rich
ten, dat er zooveel mogelijk van het gebouw ge
spaard zou blijven. Dat was niet zoo gemakkelijk,
want voor de eischen van den tegenwoordigen
t|jd was het ondoelmatig, ja bijna onbruikbaar,
S
1
