N° TO.
125e Jaargang.
1882.
3 April.
Maandag
Middelburg 1 April.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor liet Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL.
Eene belangrijke bijdrage tot de hervorming
van bet kiesstelsel is dezer dagen geleverd door
eene commissie van afgevaardigden uit verschil
lende liberale kiesvereenigingen. Zij bestond uit de
heeren A. F. K. Hartogli en T. M. C. Asser, van
Burgerplicht en Grondwet te Amsterdam, D. van
Tienen Jansse, van de Vrijzinnige Kiesvereeniging
te Dordrecht, G. Belinfante, van De Grondwet te
's Gravenhage, C. C. Dutilh, J. Hoos Nzn., P. G.
Bijstra en J. G. Philippi, van Algemeen Belang,
Burgerplicht, Rotterdam en de Vrijzinnige Kiesver
eeniging, alle te Rotterdam en G. H. van Bolhuis
van Utrecht, te Utrecht.
Van het uitvoerig verslag dezer commissie, dat
•wij niet in zijn geheel kunnen opnemen, laten
wij de hoofdpunten hier volgen.
De commissie stelt eerst de oorzaken in het licht
van de gebreken, waaraan het politieke leven van
Nederland thans lijdt. Tegenover eene door ver
deeldheid machtelooze liberale partij, staat in de
volksvertegenwoordiging eene antiliberale minder
heid, welke stelselmatig ontwijkt om anders dan
op afbrekende wijze aan bet landsbestuur deel te
nemen. Alleen een kleurloos kabinet is bierdoor
mogelijk en door ontbinding der tweede kamer is
in dezen toestand geen verandering te brengen,
gelijk bij de periodieke verkiezingen der laatste
jaren gebleken is.
Grondwetsherziening zou noodig wezen om duur
zame verbetering te verkrijgen; doch deze her
ziening is, gelijk algemeen erkend wordt, tenge
volge van de wijze waarop zij volgens de grondwet
zou moeten plaats hebben, bij den tegenwoordigen
stand en de verhouding der partijen onder de
kiezers, onbereikbaar.
Daarom moet binnen de perken der grondwet
naar eene oplossing gezocht worden. Wel kan
deze nooit geheel voldoende wezen, dewijl de
grondwet het kiesstelsel te veel in bijzonderheden
regelt en daardoor de herziening binnen te nauwe
grenzen beperkt. Door de kiesbevoegdheid te doen
afhangen van een census, die binnen een bepaald
maximum en minimum moet geregeld worden
naar de «plaatselijke gesteldheid," en waarvan
tevens de kiesbevoegdheid voor de gemeentever
kiezingen afhangt; door eene verdeeling van het
rijk in kiesdistricten voor te schrijven, welke
naarmate van de vermeerdering der bevolking
telkens gewijzigd moet worden, en door alle twee
jaren de helft van de leden der tweede kamer tot
aftreden te noodzaken, staat de grondwet eene
afdoende hervorming van het kiesstelsel in den
weg. Het is echter, ondanks deze bezwaren, mogelijk
in de kieswet belangrijke verbeteringen te brengen.
De tabel, door welke bet bedrag van den census
wordt aangewezen, kan namelijk gewijzigd worden.
Hoe noodzakelijk deze wijziging is en welke wan
verhoudingen door de tegenwoordige samenstelling
der tabel in het leven worden geroepen, blijkt uit
den volgenden staat, welke in 23 steden den census
en het aantal kiezers voor de tweede kamer op
iedere duizend inwoners der bevolking aanwijst.
Bedrag
Op de
Gemeenten.
van den
1000
census.
inwoners.
Amsterdam
f 112
14.2 kiezer».
Rotterdam
100
17,2
Schiedam
60
20.3
Zaandam
50
20.4
's Hage
100
21.4
Delft
60
23.3
Dordrecht
70
24.8
Utrecht
60
26.6
Leiden
50
27.1
Haarlem
50
28.3
Gouda
44
28.4
Sneek
46
29.9
Middelburg
60
30.0
Leeuwarden
50
30.3
Groningen
50
32.1
Roermond
28
32.7
Gorinchem
50
33.5
Nijmegen
36
34.8
Brielle
34
35.4
Doesburg
26
46.0
Alkmaar
40
47.2
30
47.4
Eindhoven
24
66.2
Terwijl dus het aantal
kiezers
in het rijk op
de 1000 inwoners 29.9 bedroeg, kon Amsterdam
£et nog niet tot de helft van dien middelterm bren
gen en staat Eindhoven 's bevolking in eene meer
dan viervoudig gunstiger positie
Ook zelfs wanneer men de grootere armoede
in de groote steden in aanmerking neemt, is die
verhouding niet verdedigbaar.
Hier moet nog bijgevoegd worden, dat tot de
zelfde hoofdkiesdistricten gemeenten met verschil
lenden census zijn bijeengevoegd, waarbij, zonder
uitzondering bijna, de bevolking der grootere ge
meenten in een onevenredig ongunstigen toestand
is gesteld.
Uit een anderen overgelegden staat blijkt dat,
provinciesgewijs, op iedere duizend inwoners ge
vonden wordenin Limburg 25.4, in N.-Holland
26, in Z.-Holland 26.9, in Drente 28.2, in Zeeland
28.9, in Overijsel 30.2, in Friesland 31.8, in Gro
ningen 32.4, in Gelderland 33.2, in Utrecht 34.1
en in Noord-Brabant 35.8 kiezers.
Wil men binnen de grenzen van de grondwet
eene meer rationeele en billijke verhouding in
't leven roepen, dan behoort weder de «plaatse
lijke gesteldheid" in acht genomen te worden.
Het is dus niet geoorloofd voor het geheele land
eenzelfden census aan te nemen. Ook kan niet
de tegenwoordige census voor de gemeenteraads
verkiezingen tot grondslag voor die der tweede
kamer genomen worden, dewijl volgens de bedoe
ling der grondwet het gevolg daarvan zou zijn,
dat het kiesrecht voor de gemeenteraden weder
tot de helft van den dan verkregen census zou
dalen, hetgeen niet overal raadzaam kan worden
geacht.
«Men zal zich dus, zegt het Verslag,
wel moeten bepalen tot het uitspreken van den
wensch, dat, wanneer de thans bestaande rijks
directe belastingen onveranderd behouden blijven,
de census gebracht worde tot ongeveer op de
helft voor alle gemeenten met een tegenwoordigen
census van 60 en daarboven, en dat ook in de
overige gemeenten eene proportioneele verminde
ring plaats vinde, een en ander zooveel doenlijk
met inachtneming der plaatselijke gesteldheid.
Wanneer dus door de liberale pai-tij in den lande
de richting, waarin de te verwachten verandering
der kieswet zich moet bewegen, wordt aangegeven,
dan zal daardoor aan de regeering genoegzame
ruimte worden gelaten, om in de verschillende
gemeenten naar bijzondere omstandigheden in
meerdere of mindere mate censusverlaging toe te
passen."
Eene tweede wijziging, welke de commissie als
wenschelijk voorstelt, is de opheffing der tegen
woordige vijfjaarlijksche herziening van de kies
districten. Deze dwingt telkens tot nieuwe ver-
knipping des landsvoegt onsamenhangende
deelen bijeen en scheidt andere, die samen zou
den passenbegiftigt Nederland, zoo stelselloos
mogelijk, met groote, middelmatige, kleine en
zeer kleine districten en laadt bij elke nieuwe
verdeeling op de regeering en op de parlementaire
meerderheid de verdenking, dat eigenbelang
daarbij niet buiten berekening is gebleven.
De politieke zedelij kbeid zou bij vaste districten
ontegenzeggelijk winnen en daarom is eene defi
nitieve indeeling wenschelijk.
Tengevolge van het grondwettig voorschrift, dat
bij iedere vermeerdering der bevolking met 45000
inwoners het aantal leden der Vertegenwoordiging
met éen vermeerderd moet worden, zullen deze
vaste districten zeer uitgebreid moeten zijn. Echter
wil de commissie hun grenzen niet met die der
provinciën doen samenvallen, teneinde het provin
cialisme geen voedsel te geven.
Een gevolg daarvan zal weder moeten zijn, dat
de beslissing door de volstrekte meerderheid bij de
verkiezingen moet worden verlaten.
Thans, zegt de commissie, wordt reeds geklaagd,
dat in elk district de minderheid of de minder
heden niet tot haar recht komen. In die districten,
waar eene der partijen oppermachtig is, hebben
de tegenstanders feitelijk geen kiesrecht; in andere,
waar de krachten tamelijk gelijk staan, hangt het
af van het toeval of van eene combinatie van som
wijlen zich afstootende partijen, hoe het district
vertegenwoordigd wordt.
Onverschilligheid en ontevredenheid met onze
staatsinstellingen zijn de wrange vruchten van dit
volstrekte-meerderheidsysteem.
Maar in nog ruimere mate zoude dit kwaad bjj
groote uitgestrekte districten, evenals dit thans bjj
de samenstelling der gemeenteraden reeds het geval
is, gevoeld worden; immers alsdan zouden nèg
grootere minderheden worden uitgesloten en voor
deze de kans nog geringer zijn, om in andere
districten weder anderen te onderdrukken.
Het meest wenschelijke stelsel, waardoor de
Vertegenwoordiging zooveel doenlijk een werkelijk
beeld vormt van de verschillende schakeeringen,
die onder de kiezers worden aangetroffen, is voor- j
zeker het systeem der evenredige meerderheid.
Het ligt niet op den weg der commissie, tusschen
de verschillende wijzen, waarop dit systeem in toe
passing gebracht kan worden, eene keuze te doen.
Tot het welslagen van het stelsel worde voor
alles gezorgd, dat den kiezer geen al te moeilijke,
ingewikkelde taak worde opgelegd; ten gerieve
daarvan zal menige onvolkomenheid moeten worden
voorbijgezien.
Eindelijk beveelt de commissie nog aan, de ver
kiezingen voor de tweede kamer en de gemeen
teraden voortaan in Mei en niet in Juni en Juli
te doen geschieden, wanneer vele kiezers zich
bevinden buiten de gemeenten waar zij hun stem
recht kunnen uitoefenen. Ook zou de z. g. n.
«kiezersteelt" belet, de bevoegdheid der kiesbureaus
duidelijk omschreven moeten worden enz.
De commissie dringt echter aan op beperking
tot het strikt noodzakelijke, wanneer men iets tot
stand wil brengen. De twee op den voorgrond
gestelde veranderingen, verlaging van den census
in de groote gemeenten en vaste districten met
toepassing van het stelsel der evenredige meerder
heid, zijn de hoofdzaak en misschien alleen nog
te verkrijgen door de indiening van afzonderlijke
wetsontwerpen. Ook dan nog zal het doel alleen
door eendrachtige samenwerking van alle liberale
leden der Vertegenwoordiging kunnen worden
bereikt.
Naar wij vernemen is het kapitaal van f 1.800.000,
in aandeelen van f 1000, waarvoor de stoomvaart
maatschappij Insulinde, tot voortzetting en uit
breiding barer vaart, de inschrijving heeft open
gesteld, geheel volteekend.
Volgens haar prospectus zal deze te Amsterdam
gevestigde maatschappij nu, behalve haar reeds in
dienst zijnd stoomschip C. Fellinger, nog vier
booten, ieder van drie- a vierhonderd ton meer
inhoud dan genoemd schip en voornamelijk voor
goederen-vervoer ingericht, in de vaart op Ned.-
Indië brengen.
Van liberale zijde komen voor de verkiezing te
Steenwijk in aanmerking de beeren mr. W. Thor-
becke en mr. Van Diggelen, te 's Gravenhage en
te Zwolle.
Men komt hier alweder achter de antirevolutio
nairen aan, die hunne keus reeds gedaan hebben, en
tegenover den beminden en invloedrijken naam
Van der Hoop, al wordt bij nu niet door een land
edelman maar door een jong zeeman vertegen
woordigd, zal een van de twee liberale advocaten
een harden kamp hebben.
Te Amsterdam is in eene vergadering der Ver-
eeniging voor Handel en Nijverheid eene beraad
slaging gevoerd over onze handels-politiek in
Nederland en in Indië. Uitsluitend voorstanders
van het beschermende stelsel waren aan het woord.
Het einde der discussie was, dat met nagenoeg
algemeene stemmen de volgendevrij kreupel
gestyleerde verklaring werd afgelegd
«De tegenwoordige toestand eischt dringend
herstel van het begrip, verhouding tusschen moe
derland en koloniën en als gevolg daarvan, de
differentieele in- en uitvoerrechten, ter bevordering
van handel, nijverheid en scheepvaart."
Slechts 27 personen waren tegenwoordig, waar
van 25 zich voor deze motie verklaarden. Sprekers
waren de heer Delprat, voorzitter, de héeren
Hartsen, Van Bloemen Waanders, oud-Indisch
ambtenaar, Heemskerk, oud-minister, en Bablmann,
lid der tweede kamer.
De laatste drie sprekers waren geen leden der
Vereeniging, maar geïntroduceerd. Hieruit blijkt
dat het getal van hen, die in protectie heil voor
one land zien, onder den Amsterdamschen han
delsstand uiterst gering is.
Met ingang van 1 April a. zal het rijkstele
graafkantoor te Kortgene open zijn op werkdagen
van 8§ tot 12 uren voor- en van Ij tot 3§ en
4§ tot 7 uren des namiddags.
De diensttijd op Zon- en feestdagen blijft on
veranderd.
Vlissingen, 1 April. De transportschoener
De Schelde vertrok heden morgen met den heer
Spanjaard, inspecteur over het loodswezen, naar
buiten om de aan den ingang van bet zeegat de
Wielingen geplaatste gasboei van nieuwe lichtstof
(oliegas) te voorzien. i
De boei werd, na in den geweldigen storm van
14 October des vorigen jaars, van hare ligplaats
te zijn weggeslagen, den 12en December herplaatst,
en heeft tot heden, zijnde een tijdvak van 110
dagen, achtereenvolgend met onverflauwde kracht,
haar licht ten nutte der scheepvaart vertoond.
De tijd van 110 dagen is echter niet het
maximum. Tndien men van goed weder, dat tot
de vulling der boei een eerste vereischte is, zeker
ware, kon men daarmede nog best een paar weken
wachten.
Ofschoon de heer m'. A. H. Brandt slechts vóór
eenige maanden tot burgemeester der gemeente
Rheden werd benoemd, heeft hij door zijne inne
mende hulpvaardigheid de sympathie der ingezete
nen reeds in zulk eene mate gewonnen, dat toen
hij eergisteren het voorloopig door hem betrokkén
verblijf verwisselde voor zijne eigenlijke woning,
de bewoners van Velp, zoo fe paard als te
voet, hem feestelijk hebben vergezeld. De meeste
huizen waren met vlaggen versierd.
De reden waarom dit bericht, van zeer plaatse
lijken aard, door ons aan de Arnh. Ct. ontleend
wordt, is dat de ingezetenen van Rheden, (waartoe
ook Velp behoort) voor de benoeming van den
beer Brandt eenparig aan de regeering verzocht
hebben een mede-ingezetene tot hoofd der gemeente
aan te stellen. Dadelijk bij zijne installatie
wist de heer Brandt zich op een goed standpunt
te plaatsen en het blijkt nu, dat hij niet te ver
geefs getracht heeft de genegenheid zijner gemeen
tenaren te winnen.
Door takt aan den eenen en gemis van voor
oordeel of koppigheid aan den anderen kant, wordt
in dergelijke gevallen zeker het algemeen belang
het meest bevorderd.
De heer J. Rülf, rabbijn te Memel, richt een
noodkreet aan alle beschaafde volken tot redding
der Russische Joden.
»In den vreeselijksten gemoedsangst, zegt hij, roep ik
tot u helpt redt protesteert Hoe meer het Christe
lijke paaschfeest nadert, zooveel te hooger stijgt de angst
mijner drie en een half millioen geloofsgenooten in Rus
land. Ik heb hier voor mij liggen de ditmaal vooral in
West-Rusland verspreide «vliegende bladen", waarin alle
Joden met dood en verderf worden bedreigd. Wat deze
vliegende bladen te beteekenen hebben, weet ik maar al
te goed sedert het vorige jaar, toen zij aan den pogrometi,
de aanhitsingen tegen de Joden, voorafgingen, dag en
uur van den aanval nauwkeurig vermeldend, en die het
sein waren tot roof en moord en verkrachting. Als
beesten zijn zij te werk gegaanhet gedrag der oude
Romeinsche cohorten, ja der Scythen en Hunnen in de
veroverde landen, was daarbij nog menschelijk te noemen.
Driehonderd Joodsche vrouwen zijn door hen mishandeld.
Ik zeg niets wat ik niet voor God en mijn geweten ver
antwoorden kan. In de geheele wereldgeschiedenis komen
zulke wandaden niet voor.
«Tot u, beschaafde menschen, hooghartige regeeringen,
tot u, vorsten door de genade Gods, richt ik mijn nood
kreet. Spreekt een woord dat ingang vindt, protesteert,
komt tusschen beiden, opdat het heerlijke virlcssingsfeest
niet door zulke gruwelen ontwijd worde, opdat zulke
gruwelen zich niet weder herhalen".
Ook de pers ontving zulk een noodkreet van
den rabbijn. Zij kan slechts diens woord herhalen,
maar zij mist de macht om te voorkomen wat
dreigt, en dat tot schande strekt niet slechts van
hen die de misdaden plegen, maar ook van hen
die ze kunnen voorkomen, en die een smet werpen
op de gansche Christenheid, omdat het in haar
naam is dat de ongelukkige Russische joden wor
den vermoord, beroofd en mishandeld.
(Arnh. Ct.)
De ontworpen rechtstreeksche spoorwegverbin
ding van Rotterdam met Amsterdam, zal van
Rotterdam loopen langs HillegersbergBleiswijk,
Ilazerswoude, Koudekerk, door Haarlemmermeer
en langs Sloten, met een zijtak van Roelof-Arends
veen over Leiden en Leidschendam naar 's Gra
venhage, en van Koudekerk langs Gouda over de
Lek bij Streefkerk, aansluitende aan den spoorweg
van Dordrecht naar Eist bij Baanhoek.
Na een kortstondige ziekte overleed gisteren in
Den Haag de heer W. F. van Otterloo, hofraad
en gedurende 60 jaren secretaris van wijlen prins
Frederik en tevens 's prinsen trouwe vriend.
(Zie laatste berichten van gisteren.)
Er is hier en daar twijfel gerezen of het veel
besproken besluit betrekkelijk de Joodsche apo
thekers in Rusland werkelijk bestaat. Heden kregen
wij inzage van een particulieren brief uit Bialy-
stok, waarin o. a. voorkomt«De apothekers
worden werkeljjk uit Groot-Rusland verdreven en
de geheele toestand der Joden is bij ons zeer on
gunstig." (DU.)
Z. M. de koning en de koningin worden den
26en April a. te Windsor verwacht. Z. M. de
koning zal tot ridder in de orde van den Kouse
band worden benoemd. Prinses Helena met hare
ouders zullen 25 April te Windsor aankomen.
