N° TO.
125e Jaargang.
1882.
Donderdag
23 Maart.
Ha haar dood,
Middelburg 22 Maart.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1 -7 regels/" 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz.
Marie von Ebner Esehenbach.
W atersnood-administratie.
Een kapitaal van 553,578 werd gedurende het
jaar 1881 in Nederland weder bijeengebracht tot
leniging der rampen, door watersnood veroorzaakt.
Daarvan werd ƒ454,449 uitgegeven, waaronder
aan etenswaren en kleederen in 't algemeen
26,704, aan onderstand in de provincie Limburg
94,938, in Noord-Brabant 318,523, in Fries
land ƒ3611, in Gelderland ƒ465, in Overijsel
7706 en in Zuid-Holland ƒ460. De onkosten,
aan het verzamelen, uitgeven en heheeren dezer
gelden verbonden, bedroegen 2039. Na afloop
der administratie is, met inbegrip van bet saldo
in kas bij baren aanvang, ruim drie ton overge
bleven, waarvoor ƒ445,000 aan inschrijving op
bet grootboek der 2§ pet. werkelijke schuld is
genomen en 3265 aan kontant geld in kas blijft.
Met dezen oorlogsschat" wachten wij den eerst-
volgenden aanval van onzen erfvijand, bet water,
weder af.
De algemeene watersnood-commissie is slechts
ontbonden geweest van 25 October '80, toen bare
in de eerste dagen van dat jaar opgevatte taak
afgeloopen was, tot 27 December '80, toen zij weder
bijeengeroepen werd, op grond van ontvangen nood-
tijdingen uit Brabant en Limburg. Haar bureau
werd toen samengesteld uit de beeren m'. G. van
Tienhoven, burgemeester van Amsterdam, voorzit
ter, mr. Aug. Philipsondervoorzitter, H. van
Eegben, le penningmeester, jh'. m'. F. J. C. Schim-
melpenninck, 2e penningmeester, m'. J. A. Sillem,
le secretaris, mr. R. van Rees, 2C secretaris, ds.
J. A. Böhringer, prof. O. Pijnacker Hordijk, m*.
L. J. G. van Ogtrop, en A. H. Siepman v. d. Berg jr.
Aanvankelijk beperkt tot de Maasstreek, breidde
de overstrooming in den nacht van 29 op 30 Dec.
80, door het bezwijken van den Heidijk onder
Vlijmen, zich uit over het land van Heusden en
Altena, met een gedeelte van de Langstraat, te
zamen 30 gemeenten, 20,000 bunders land en
30,000 ingézetenen.
Te 's Hertogenboscb werd eene provinciale
commissie, te Heusden en te Werkendam werden
districts-, in alle gemeenten sub-commissiën
samengesteld, die alle met de hoofdcommissie
in overleg werkten. Aan alle commissiën werd
speciaal opgedragen slechts hulp te verleenen aan
noodlijdenden door watersnood, en gewone arm
verzorging te vermijden, terwijl tevens met nadruk
werd gewezen op de noodzakelijkheid om niet
overdadig ondersteuning te verleenen en te voor
komen, dat velen in tijden van watersnood beter
gehuisvest en beter gevoed werden dan in gewone
strenge winters.
Herhaaldelijk werd aan allen voorgebonden dat
van
Zij keerde zich van bet venster af en begon in
de kamer op en neder te loopen. Haar verbeel
ding tooverde baar een veel schooner aanblik voor
dan die welken zij zooeven bad genotende equipage
van gravin Sonnberg en weldra zag zij ook het
paleis, waar die equipage door de groote poort
binnen reed, terwijl de schel driemaal overging
en de dikke portier eerbiedig boog en zijn roode
jas met geel geborduurde bandelierrood en
geel zijn de kleuren der Sonnbergs en bet wapen
is een gouden zon, die aan een purperen horizont
opgaat. Dit zinnebeeld prijkt boven de poort van
bet statige gebouw, een juweel van ouderwetsche
bouwkunde, van bet paleis, waarvan zij de ge
biedster zal worden, gebiedster van den gebieder
en van allen die den gebieder dienen.
Thekla was aan rijkdom en weelde gewoon,
maar in het huishouden barer moeder was zachtjes
aan een bediendenregeering aan bet roer gekomen en
daarmede waren allerlei misbruiken ingeslopen.
J2r ontbrak de krachtige invloed van een man,
watersnood boe treurig bet ook zij een ramp
moet blijven, en nooit door een deel der bevol
king als eene uitkomst beschouwd mag worden.
Ofschoon de hoofdcommissie niet de overtuiging
kan hebben dat deze beginselen door alle commissiën
even stipt zijn nageleefd, zoo mag zij toch erken
nen dat zulks, althans in den aanvang, met bet
grooter deel wel het geval is geweest.
Nadat de hoofdcommissie, door de mildheid
waarmede, op bare oproeping, uit alle streken en
standen van Nederland, de gaven weder toegevloeid
waren, gerust gesteld was omtrent de ruimte barer
fmancieele hulpbronnen, werd aan bet werk geto
gen om, zooveel mogelijk, goed te maken wat
bedorven was.
Yoorloopig werden de commissiën te 's Bosch,
Werkendam en Heusden gemachtigd kleine her
stellingen, tot een bedrag van 50 voor iedere
woning, aan de huizen te doen aanbrengen, ten
einde de bewoners spoedig in staat te stellen deze
weder te betrekken.
Vervolgens werden, evenals in 1877 geschied
was, door elke plaatselijke commissie nauwkeurige
nominatieve opgaven verstrekt van de schade door
ieder minvermogende (d. i. door personen met een
vermoedelijk inkomen van hoogstens 800) gele
den. Deze staten worden naar de algemeene pro
vinciale commissie opgezonden, ter controle en
bertaxatie, en aldus gezuiverd, verder ingeleverd
bij de algemeene vereenigde commissie, die in
overleg met de provinciale commissiën, bet bedrag
der schadevergoeding bepaalt.
Hetzelfde geschiedde in Limburg, waardoor een
einde kwam aan de door niets gemotiveerde vrees,
welke door een paar dagbladen een tijd lang zeer
levendig gehouden werd, als zou Limburg geheel
vergeten worden.
Later werden ook de staten betreffende schade
aan pootaardappelen, zaaikoorn, veevoeder en ver
loren vee ontvangen.
Hier bleek echter niet steeds met denzelfden
maatstaf te zijn gemeten, en moest een der staten
uit 's Hertogenboscb aanzienlijk verminderd
worden.
De schade aan woningen en aan verdronken vee
kan nagegaan worden, vooral indien zulks spoedig
na de ramp geschiedtbetreffende pootaardappelen,
zaaikoorn, veevoeder en veldvruchten is dit echter
hoogst moeielijk. Hier moet men veelal uitslui
tend afgaan op de verklaringen der noodlijdenden,
en is de controle grootendeels overgelaten aan de
plaatselijke commissiën, die niet altijd moed of
lust hebben om met nauwkeurigheid de verklaringen
der ingezetenen na te gaan. Ditzelfde geldt bij
de taxatie van bet jaarlijksch inkomen der nood
lijdenden. De commissie, wier taak het was de door
bet Nederlandsche volk bijeen gebrachte liefdega
ven gelijkelijk en in evenredigheid te verdeelen,
bleef steeds ernstig streven om dit nadeel te keer
te gaan, doch baar taak is in dit opzicht niet
altoos dankbaar geweest.
Bij de ontvangst der staten uit Limburg bleek dat
aldaar bij bet berekenen der toe te kennen vergoeding
die het hecht in banden hield. Graaf Sonnberg
zal dat kunnen; bij zal de orde handhaven en
zorgen dat zijn buis naar buiten glans afwerpt.
Het middelpunt van dien glans zal zij zelve zijn
en zoo zal bij zich aan de wereld vertoonen; 's
winters in de stad, en 's zomers op bare kasteelen.
Daar wil zij leven zooals de adel in vroegere
eeuwen op zijne burchten placht te leven, steeds
een aanzienlijken vriendenkring om zich been
hebben, dagelijks nieuwe feesten bedenken, jagen
op de beide en in het woud en lachend aan den
tijd denken toen zij te Wildingen tusscben bare
moeder en Mme Dumesnil zat en jakjes en mutsjes
voor de arme dorpskinderen haakte en breide.
De pendule op de schrijftafel begon te slaan.
drie uurHet gesprek tusschen baar moeder en
graaf Sonnberg duurde lang wat hadden zij
elkaar te zeggen? Zij werd bang; zouden
bare scboone droomen verijdeld worden maar
daar werd aan de deur geklopt, de kamerdienaar
verscheen en zeide:
Mevrouw de gravin laat u verzoeken."
Thekla vond haar moeder in bet kleine salon
op baar gewone plaats, in baar gewone houding,
maar met een booger kleur dan gewoonlijk en
zelfs met eenigszins roode oogen. Sonnberg trad zeer
ontroerd op bet jonge meisje toe; bij zag erg
bleek en zijne lippen beefden.
»Uwe moeder deelt bet vertrouwen nietdat
gij in mij stelt, freule Thekla", zei bij, »zij veroor
deelt mjj tot een proeftijd ik moet dienen
voor mjjn geluk. Zjj wil bet zoo."
niet was gelet op het inkomen van ben die schade
geleden hadden, en personen met een inkomen
van" 800.du's 'evenveel zouden ontvangen als
zij die slechts op 600.of op 400.perjaar
konden rekenen, en dat ook andere belangrijke
punten waren over 't hoofd gezien. De commis
sie kwam dan ook tot de conclusie dat bet
eindcijfer der voorgestelde schadevergoeding, in
vergelijking met de in Brabant geleden en ver
goede schade, ongeveer 50 pet. te boog was.
Dientengevolge werd slechts de helft van de
aangevraagde som ter beschikking der provinciale
commissie te Maastricht gesteld.
Eindelijk bleef nog over bet vergoeden der kos
ten, welke de eigenaren te Nieuwkuik en te Vlij
men hadden moeten maken om hunne landerijen
te bevrijden van bet daarop gestroomde zand.
De commissie meende dat bier vooral tegen
overdrijving gewaakt moest wordendat bet niet
aanging de pachters voor vergoeding in aanmer
king te laten komen, dewijl dit gelijk zou staan
met schadeloosstelling der grondbeeren, en dat ook
de kleine eigenaars (zij die een inkomen hebben
beneden 800.alleen dan vergoeding mochten
ontvangen, als zij zonder deze vergoeding tot vol
slagen armoede zouden vervallen.
Dien ten gevolge wensebte de commissie een
nauwkeurige lijst te doen opmaken van de eige
naars, welke volgens deze beginselen voor schade
vergoeding in aanmerking kwamen, aanduidende
hoeveel land ieder in eigendom beeft, welk ge
deelte daarvan verzand is, welke hypotheek op dat
land rust, welke de normale huurwaarde is van
dat land en waarop bet inkomen van den eige
naar wordt geschat, zoo voor als na dezen waters
nood.
De commissie oordeelde verder dat aan liefdadige
corporatié'n, aan diaconieën, kerk- en armbesturen
geen ondersteuning tot ontzanding mocht worden
verleend, dewijl deze corporatiën zich zoo noodig
op andere wijze ondersteuning behoorden te ver
schaffen. Zij beeft daardoor enkele malen hulp,
moeten weigeren, betgeen moeilijk valt wanneer de
gelden ruim beschikbaar zijn. Toch achtte zij bet
baar plicht zich niet te laten verleiden tot al te ruime
vergoedingen, noch tot bet verleenen van hulp
in strijd met bare beginseleu.
De commissie te 's Bosch was in December '81
met bet verzamelen der noodige opgaven betref
fende de verzending gereed.
Het bleek toen, dat onder Nieuwkuyk, Vlijmen,
Herpen, Huisseling en Overlangel, Velpr Cuyk, St.
Agatha en Linden 174 personen voor deze schade
vergoeding behoorden in aanmerking te komen,
tot een gezamenlijk bedrag van 15325, welk be
drag onmiddellijk werd geremitteerd.
Eerst daarna, en nadat ook nog de ondersteu
ning geregeld was, welke wegens den stormvloed
van 14 October jl. aan enkele gemeenten in Fries
land, Overijsel en Gelderland toekwam, kon de
algemeene commissie baretaak als geëindigd be
schouwen.
Zij was ditmaal langer dan een jaar werkzaam
Thekla fronste bet voorhoofd, trok bare wenk
brauwen samen en antwoordde op zachten, doch
vasten toon. »En wat wilt gij
Paul greep onstuimig baar band»Ik wil mijn
best doen om den proeftijd zooveel mogelijk te
verkorten riep bij uit.
»Dus schikt gij er u in, zei Thekla en schud
de afkeurend met bet hoofd.
»Ik schik er mij in, daar ik uwe moeder baar
toestemming niet kan afdwingen en nog veel
minder van u kan afzien Help mij",
smeekte bij hartstochtelijk, »help mij dat ik den
boogen prijs, dien ik met den stormpas hoopte te
winnen, nu ten minste niet geheel verspeel
Ik wil alles leeren, zelfs geduldig te zijn, als gij
mij liefderijk ter zijde staatik wil alles doen
om van lieverlede uwer waardig te worden, voor
zoover mij dat mogelijk is wan geheel uwer waar
dig is geen man ter wereld dat weet ik wel."
Hij sprak afgebroken, schielijk en Thekla ging
een stap achteruit, verschrikt door den storm van
gevoelens die in hem schenen te worstelen. Zijne
blikken rustten op haar en schenen te smeeken
Spreek antwoord mijmaar Thekla begreep
die gloeiende taal niet, want zij zweeg. Zij stond
daar, een tintje bleeker dan gewoonlijk en dacht
»dat is pijnlijk;" en toen zij de neergeslagen oogen
ophief zag zij niet hem aan, die* daarop wachtte
als op zijn verlossing, maar haar moeder zij
zag baar radeloos, hulpeloos aan
Marianne stond op, ging naar Sonnberg toe,
legde baar band op zjjn arm en zei
geweest. Dat baar moeilijke, gewichtige en be-
langelooze arbeid baar recht geeft op de algemee
ne erkentelijkheid zal zeker door niemand der
velen ontkend worden, die door hunne bijdragen
baar tot baar werk in staat stelden.
Door de gedeputeerde staten van Zeeland is
bepaald dat de verkiezing van een lid der provin
ciale staten, ter vervanging van jhr mr C. van
Citters, overleden, in bet hoofdkiesdistrict Goes
zal plaats hebben Woensdag 12 April a. en de
herstemming, zoo noodig, Woensdag 26 April d. a. v.
Vlisssisgen22 Maart. In de vergadering van
de kamer van koophandel en fabrieken is o. a,, op
voorstel van een der leden, besloten om zich per
adres tot den minister van financiën te wenden
met de aanbeveling, om bij de voorgenomen her
vorming van bet belastingstelsel, in de eerste
plaats de afschaffing van den zeepaecijns te bevor
deren. De kamer is daartoe hoofdzakelijk geleid
geworden door de overweging, dat bet gebruik
van surrogaten, buiten het bereik der accijnswet
vallende, zoo toeneemt dat bet noodlottig voor de
bestaande zeepfabrieken dreigt te worden.
Tot buitengewoon opzichter bij 's rijks water
staat is benoemd, ter standplaats Sas van Gent,
de beer P. de Vriend, te Borssele.
Sint-Maartensclijk. 21 Maart. Sedert
eenige dagen leven we bier in gespannen ver
wachting, wie burgemeester zal worden. Ware
het aan de ingezetenen te beslissen, de uitslag zou
niet twijfelachtig zijn. Reeds zijn twee adressen
aan Z. M. den koning verzonden, met het verzoek
een geacht ingezeten te benoemen. Moge aan dit
billijk verzoek een gewillig oor geleend worden.
De Standaard schrijft ruim een kolom vol over
het overlijden van den beer Van der Hoop Van
Slochteren en over bet verlies, daardoor aan de
antirevolutionaire partij toegebracht.
Nu, bet is verklaarbaar dat aan de nagedach
tenis van een zoo algemeen, bij vriend en te
genstander geacht man, die in de volle kracht
van zijn leven, op bet onverwachtst werd wegge
nomen, met warmte en in overvloed van woorden
hulde gebracht wordt door bet hoofdorgaan zijner
politieke partij.
Op zijne ontboezeming laat de Standaard echter
de gebruikelijke berustingsformule volgen en
daarna
»Dies leggen we de hand op den mond en
zwijgen stil."
Als dat nu z w ij g e n is, dan mochten we wel
weten wat jammeren genoemd mag worden.
Een inzender maakt in bet Dagblad melding van
een treurig geval, zoo als er misschien dagelijks voor
komen. Een gezin uit den beboeftigen stand,
bestaande uit man, vrouw en acht kinderen, be
woont éen kamer, welke niet groot is. Alleen de
»Gij zijt een kind, mijn beste graaf, ondanks
uwe dertig jaren, ondanks al uw verstand."
»Ik bemin voor bet eerst, dat maakt jong
op mijn leeftijd, maar het maakt ook week, toe
gevend, gehoorzaamIk ken mij zelf niet meer.
Gij hebt een wonder bewerkt, Theklariep
bij en breidde de armen uit. Een oogenblik rustte
baar hoofd aan zijn borst, maar in bet volgende
bad zij zich reeds losgemaakt en was verlegen en
verward bij bare moeder gaan staan.
«Thekla 1" herhaalde Sonnberg.
Marianne haastte zich bet verwijt te voorkomen
dat hem op de lippen Zweefde.
«Vergeet niet", sprak zij, dat menscben on
bewust wonderen verrichten. Het maakt ben
angstig wanneer men er ben voor dankt", voegde
zij er lachend bij.
In de stad liet niemand het zich uit het hoofd
praten dat Paul met Thekla verloofd was, maat
dat de verloving om de een of andere onbekende
reden nog geheim gehouden werd. Sonnberg
bracht -inderdaad dagelijks eenige uren in de
woning der gravin dooi' en bij voelde weldra dat
bij vorderingen maakte in de gunst van Marianne;
betgeen hem zeer verheugde.
Thekla bleef zich zelf gelijk.
Van bet oogenblik af, waarop bij in de kamer'
kwam hield zij zich uitsluitend met hem bezig;
zij was vriendelijk en oplettend, sprak hem nooit
tegen en wende zich zelfs aan om, gezegden t®
