N° 16. 125e Jaargang. 1882. Donderdag 19 Januari. FEUILLETON. Dit blad verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per 3/m. franco f 3,50. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent. Advertentiën: 20 Cent per regel. Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1-7 regels/11,50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicilé G. L. Daube Cie. te Parijs, Londen, Frankfort a. M., Berlijn, Weenen, Zurich enz. Middelburg 18 Januari. Het arbeidersvraagstuk van den Christelijken kant bezien. EEN VERWOEST LEVEN WIDDELBllRGSCHE COURANT. In een lokaal in de Bogardstraat alhier werd gisteren door den heer K. Kater, voorzitter van het Christelijk werkliedenverbond Patrimonium en metselaar bij de firma Van Vollenhoven te Amster dam, eene voordracht gehonden over het arbeiders vraagstuk, welke door een talrijk publiek werd bijgewoond. Ook wij hadden ons derwaarts begeven in de hoop over deze groote vraag van onzen tijd be schouwingen te vernemen, van een ander standpunt dan waarop wij gewoon zijn ons te plaatsen, en daardoor voor ons leerzaam. Wij vonden ons daarin echter teleurgesteld. Onder den titel: De sociale quaestie en hare oplossers gaf d» spreker in de eerste plaats eene afkeurende critiek van de Internationale en de Commune, in beider meest overdreven stellingen, eene critiek die voor ons land zooveel te minder tot de zaak doet, dewijl naar spreker erkende, noch de Internationale noch de Commune onder onze werklieden of bjj iemand anders bijval gevonden hebben. Evenmin leerden wij veel uit het verhaal van sprekers wedervaren in eene »vakvereeniging," zoogenaamd van metselaars, waaronder hij slechts een paar metselaars, niet van de beste, aantrof en voorts een allegaartje van lieden van allerlei ambachten, die alleen in eigen wijsheid, in het opdreunen van groote woorden en namen zonder zin en in ontevredenheid eenstemmig waren. Ook deze lieden vonden te Amsterdam niet den minsten aanhang en kunnen dns, wanneer van oplossers der sociale quaestie" gewaagd wordt, niet in aanmerking komen. Hebben wij de voordracht wèl gevolgd, dan is 't den heer Kater gelukt later aan deze zelfde metselaarsvereeniging eene betere inrichting te geven, er voorzitter van te worden en door overleg met de patroons, eene gewenschte loonsverhooging te verkrijgen. Ditzelfde doel is door andere vak- vereenigingen, met of zonder» Christelijken" grond slag, meermalen bereikt, even als uit deze vereenigingen de scheidsrechtelijke beslissingen geboren zijn, welke in Engeland en elders aan menigen strijd om het loon een vreedzaam einde hebben gemaakt. Als zoodanig mogen de vak- vereenigingen aanspraak maken, niet op den naam van «oplossers der sociale quaestie," want die quaestie zal bestaan zoo lang er eene maatschappij bestaat, maar op dien van geschikte werktuigen tot het uit den weg ruimen van eenige der moei lijkheden, uit welke het arbeiders-vraagstuk is samengesteld. De slotsom van sprekers improvisatie, welke twee uren duurde, was dat de oplossing der sociale quaestie slechts te vinden is in het geloof aan God en Zijn woord, waarin geleerd wordt dat er 33 boor JESSIE EOTHEE.GILL. HOOFDSTUK XVII. Bij mijnheer Grey. Ook hier was de begroeting harteljjk, want Philip had de taak die hem opgedragen was goed verricht en door zijn vlugheidflinkheid en tegenwoordigheid van geest, zijn firma een aanzienlijk geldelijk verlies bespaard, als ook het verlies van haar goeden naam, wat nog veel erger zou geweest zijn en daar zij edelmoe dige menschen warenwaren nij ook bereid om goede diensten van welken aard ook te erkennen. Terwijl Philip druk bezig was met alles aan mijnheer Starkie nit te leggen en nu en dan een huivering gevoelde als hem in de gedachten schoo- wat hem te wachten stond, als die eerste opget wondenheid voorbij zou zijn en hij zich alleen met zijne gedachten zou bevinden, kwam eensklaps mijnheer Grey binnen. Mijnheer Grey was een knap, breedgeschouderd jong mensch, met een hoogst fatsoenlijk uiterlijk, pngeyeer dertig jaar oud; hjj had den naam yan standen en verschillen onder de menschen moeten wezen, doch dat allen broeders zijn en plichten jegens elkander te vervullen hebben. Op grond daarvan deed hij uitkomen dat het eene dwaling is, te meenen dat alleen de werklieden het volk uitmaken. Allen, rijken, welgestelden en behoef- tigen, vormen te zamen de natie en het is dns noodig dat aller belangen in aanmerking ge nomen worden en allen samenwerken om elkan der het leven mogelijk te maken. Op deze grondslagen is te Amsterdam Patrimo nium opgericht, doch in de middelen door welke dit verhond den toestand der werklieden zoekt te verbeteren, konden wij niet veel verschil ontdek ken met die, welke door allen die zich bij ons te lande ernstig met het arbeiders-vraagstuk bezig houden, worden aangeprezen. Patrimonium wil het overleg tusschen de patroons en hunne werk lieden bevorderen, door gemeenschappelijke over weging van beider wenschen en belangen. Wij herinnerden reeds dat hetzelfde de wensch is van allen, die de bestaande geschilpunten zoeken te beslechten zonder de maatschappij omver te wer pen. Patrimonium wil den ouden dag van den werkman verzekeren, waartoe sparen het middel en een pensioenfonds het werktuig wezen moet. Men weet dat hetzelfde denkbeeld van verschil lende zijden op den voorgrond gesteld en reeds tot een begin van uitvoering gekomen is. Wan neer de menigvuldigheid der plannen nu de uit voering maar niet onmogelijk maakt, mag men hopen dat door deze eensgezindheid van doel de zaak tot stand zal komen. Patrimonium hoopt, even als iedere andere werkliedenvereeniging, het opkomend geslacht te verbeteren door beter onder wijs, doch stelt daarbij het Christelijk karakter van dat onderwijs op den voorgrond. Dit is een voornaam punt van verschildoch staat meer in verband tot den staatkundigen toestand van Ne derland, dan dat het uit eene verschillende ziens wijze omtrent het arbeidersvraagstuk en zijne oplossing voortvloeit. Wanneer men 't daarover eens is, dat beter en meer algemeen onderwijs voor de kinderen noodig is, dan moet die nood zakelijkheid in verhand gebracht worden tot de zoo wijd uiteenloopende godsdienstige zienswijze van de ouders, in dien zin dat aan deze laatste zooveel mogelijk, maar aan de behoefte der kinderen in ieder geval voldaan wordt, Wat aan 't godsdienstig karakter der scholen ontbreekt, kan door voorbeeld en leer der ouders en door afzonderlijk godsdienstig onderwijs aange vuld worden; maar wanneer er voor de kinderen op de scholen geen plaats, wanneer het schoolgeld te hoog, het onderwijs gebrekkig is, of ook wan neer het aan de onverschilligheid of de winzucht der ouders vrijgelaten wordt om hun kroost in onkunde en verwildering te laten opgroeien, dan is voor de kinderen het verlies onherstelbaar. Patrimonium telt 15 afdeelingen en zijn voor zitter tracht thans, door voordrachten op verschil lende plaatsen, aan het verhond uitbreiding te geven. Tot het vormen eener afdeeling zijn 15 leden noodig; de contributie bedraagt voor gewone een weinig trotsch en terughoudend te zijn, maar Philip mocht hem de enkele malen, waarin hij met hem te doen had gehad, gaarne lijden. Hij begroette Philip hartelijk, knoopte een gesprek met hem aan, toonde belangstelling in hetgeen Philip hem vertelde en noodigde hem uit, hem dien middag naar zijn huis te vergezellen en een paar dagen bij hem en zijn vrouw door te brengen. Bjj elke andere gelegenheid zou dit vooruitzicht alleronaangenaamst voor Philip geweest zijn, of liever zijn eenvoudig, warm hart zou opgekomen zijn tegen het denkbeeld om hij vreemden te gaan logeeren, voordat hij nog te nauwernood een woord met zijn lievelingszuster gesproken had, of eer zijne ouders zelfs wisten dat hij weer in het land was; maar nu waren de omstandigheden geheel ongewoon. Het denkbeeld om geheel nieuwe plaatsen en tooneelen te bezoeken, was zeer aan lokkelijk. Hij nam de uitnoodiging van mijnheer Grey aan en zond Grace het bovenvermelde briefje. Het buitenverblijf van den heer Grey, Balliards geheeten, lag acht of negen mijlen buiten Irkford, m een heerlijke, frissche streek, te midden van heidevelden en bosschen. Mijnheer Groy reed daarheen toen de zaken afgedaan waren en het ritje was dien avond zeer aangenaam, de lucht was koel, de zon ging helder onder en wierp lange schaduwen; zij vlogen schielijk langs heerlijke landwegen en eer de duisternis viel sloegen zij een laan in met denneboomen aan weerszijden en hielden voor een groot steenen gebouw stil. Zij gingen door een groot# zaal naar een gezellige leden (werklieden »met de hand of het hoofd") minstens 50 cent, voor buitengewone leden (pa troons, fabrikanten, begunstigers enz.) minstens éen gulden 's jaars. Het bestuur is uit gewone en buitengewone leden samengesteld. Op de vergadering van gisteren, verklaarden 38 der aanwezigen zich bereid tot Patrimonium toe te treden. Tot deze mededeeling van de hoofdstrekking der toespraak moeten wij ons bepalen, dewijl eene menigte bijzonderheden en uitweidingen, die eraan vastgeknoopt werden, huiten verband daarmede stonden en niet tot een samenhangend verslag te vereenigen zijn. Wat ons leed deed, was de toon van afkeuring en minachting, waarop de spreker zich uitliet over hetgeen door anderen, die niet tot zijne geloofsrichting hehooren, gedaan wordt tot bereiking van hetzelfde doel als hij het zijne noemdeverbetering van den toestand van den handwerksman. Wanneer de firma, waar de heer Kater werkzaam is, en andere patroons, op grond der voorschriften van de Christelijke zedeleer, nit eigen beweging veel doen tot verbetering van het lot hunner werklieden, en wanneer dat zelfde, eveneens uit eigen beweging, gedaan wordt door den heer Yan Marken te Delft, door fabrikanten te Enschedé en door eene menigte patroons in alle landen, op grond van het alge- meene, aan Christenen, Joden, Mahomedanen en Bouddhisten eigen beginsel der menschenliefde, dan zouden wij meenen dat iemand, die zonder nevenbedoelingen het heil der arbeiders op het oog heeft, deze overeenstemming zou moeten toe juichen. De heer Kater heeft voor het streven van een Yan Marken, een Storck, een Leclaire, een Böhmert, een Billon-Isaac en van zoo vele anderen, slechts woorden van minachting. Meent hij aldus de samenwerking te bevorderen, op welke hij prijs zegt te stellen Even onaangenaam trof ons de felheid, waar mede spreker te velde trok tegen het uitzuigen" en het «afpersen" van de meerderheid der natie, ten behoeve van het onderwijs op hoogescholen en hoogere burgerscholen, dat genoten wordt door de kinderen van gegoede ouders, die aldus «be deeling" genieten, terwijl aan andere «bedeelden" het kiesrecht ontzegd wordt. De spreker vergat, toen hij aldus den klassenhaat predikte, in be woordingen die het bloed aan 't koken moesten brengen van ieder die hem hoorde, dat op de genoemde scholen de kinderen gaan van diezelfde patroons en fabrikanten, op wier samenwerking en eenheid van belangen met de overige standen hij een oogenblik te voren gewezen had. Ook verloor hij uit het oog, dat hoogescholen de kweekplaatsen zijn van predikanten en van mannen der wetenschap, wier leiding en voorlichting op den arbeid van den ambachtsman den gewichtig- sten invloed uitoefent. Daarom is he t hooger onderwijs te allen tijde het voorwerp der zorg geweest van de meest verlichte en vrome vorsten en regeeringen, en werden, in het donkerste tijd stip onzer historie, in Nederland hoogescholen gesticht, zonder dat iemand vroeg of zij, die woonkamer, waar een dame zat te borduren, aan wie Philip werd voorgesteld; dat was Lady Elisa beth Grey. De zorgen -en beslommeringen van Philip schenen inderdaad voor het oogenblik op den achtergrond te gerakenterwijl hij stond te praten met deze schoone, vriendelijke jonge vrouw* «Lieve," had mijnheer Gïey gezegd, «laat ik u mijnheer Massey voorstellen, iemand die ons groote diensten in China bewezen heeft, Massey, Lady Elisabeth Grey." «Dan mag ik u waarlijk wel de hand drukken, als gij ons zulke groote diensten bewezen hebt. Blijft mijnheer logeeren, Dick?" «Ja, hjj zegt dat hij een paar dagen blijven kan en ik hen overtuigd dat hij genoeg avonturen weet te vertellen om u zelfs tevreden te stellen want hij is in een afgelegen, woest oord geweest. Is dat de bel voofc het toilet reeds Dan komen wij later dau ik dacht." «Ja, het is de bel voor het toilet en eer ik het vergeet, er komen nog een paar gasten eten. Ik weet waarlijk niet wie ik u zal geven om aan tafel te brengen, mijnheer Massey van welk soort van jonge dames houdt gij het meest «Ik zal zeker met elke jonge dame ingeno men zijn, die gij voor mij wilt kiezen", antwoordde Philip, terwijl het bloed hem naar het hoofd steeg, met een plotseling gevoel van pijn aan het hart; maar hij bemerkte dat hij die pijn nog in zijn macht had. Hij kon haar verdragen zonder van houding te veranderen en zelfs terwijl zij knaagde daar onderwijs genieten zouden, tot de «bedeel den" zouden hehooren. Onnoodig te zeggen, dat ook het lager onderwijs aan de beurt kwam en het «onrecht", dat door de staatszorg voor de openbare school aan «de meer derheid" der natie wordt gepleegd, in schrille bewoordingen werd afgeschilderd. Men is dat nu eenmaal gewoon. Naar onze meening heeft deze beschouwing, waar van «de sociale quaestie en hare oplossers" sprake is, weinig zin. Enkele beweringen, die van onkunde getuigden, kunnen in den mond van een werkman met ver schooning voorbijgegaan worden. Van dien aard was de uitvaldat de regeering van ons land behoort bij den koning en ons volk niet gediend wil zijn van eene kamer, die den koning in een hoek wil zetten." Onze koningen, die zoo lang het koningschap bestaat, zich de trouwe wachters onzer constitutioneele instellingen hebben getoond, zouden de eersten wezen om deze onhistorische bewering te logenstraffen. Ten aanzien van het kiesrecht, gelooven wij dat de heer Kater bij zijne antirevolutionaire vrienden geen bijval zal ont moeten. Tegenstander van het algemeen stemrecht, bestreed hij den census, als den onzedelijken maat staf van iemands bevoegdheid naar het cijfer van zijn belastingbiljet, en betoogde hij met nadruk, dat aan een groot aantal mannen, die tot het kiesrecht volkomen bekwaam zijn, dit recht ge geven behoort te worden. Dit komt ongeveer neer op een kiesrecht der capaciteiten, waarvan men aan de zjde, waar Patrimonium op steunt, geenszins gediend wil zijn. In 't algemeen hadden wij ons van deze voor dracht meer voorgesteld. Wij gelooven gaarne dat de heer Kater zekeren opgang maken kan hij een publiek van geringe kennis; maar wanneer 'them inderdaad ernst is met de samenwerking van alle standen, dan zal hij of zich nog veel studie moeten getroosten, èf het werk der mon delinge overreding aan meer bevoegden moeten overlaten. In eene op 16 dezer alhier gehouden vergade ring van vennooten der Middelburgsche Maatschappij van Stoomvaart is een voorstel van den bestuurder, om in plaats van een kostbare herstelling aan stoomboot Middelburg no. 1, een geheel nieuw stoomschip te doen houwen, door de vennooten met meerderheid van stemmen verworpen. Den heer J. L. van Wuijckhuise is, Op zijn verzoek, door burg. en weth. dezer gemeente eervol ontslag verleend als onderbrandmeester. In de daardoor bij de brandweer onstaande vacature is voorzien door de benoeming van den heer J. C. van de Poll. Prinses Helena van Slseswijk-Holstein, eergis teren met haar echtgenoot, prins Christiaan, voor de zesde maal de reis van Engeland naar het vasteland over Vlissingen doende, betuigde bij die gelegenheid, voor het verlaten van de mailboot, den gezagvoerder haar dank voor het beleid, waarmede hij, te midden van een dikken mist, kon hij lachen en praten, als ware hij met het geheele menschdom op den besten voet. Daarna werd hij boven gebracht om zich te kleeden, een bezigheid die hij zoo spoedig moge lijk verrichtte daar hij bang was voor elke vijf minuten alleen met zich zelf en de spookgestalte, die bereid was hem in het eerste onlewaakte oogenblik te bespringen. Vervolgens kwam het middagmaal en een prettige, huiselijke avond, waarin Philip, tot zijn groote verbazing, een held in het klein was en werk had om de tallooze vragen te beantwoorden, door twee bevallige jonge dames tot hem gericht, die beweerden groot belang te stellen in China en alles wat er toebehoorde, doch wier grootste nieuwsgierigheid bleek te zijn om te weten wat voor porselein en andere aardigheden hij mede gebracht had uit het Hemelsche Rijk. «Ik mag uw mijnheer Massey wel, Dick", zei Lady Elisabeth terzijde tot haar gemaal. «Hij heeft het eerlijkste gezicht dat ik ooit gezien heb en ook het knapste". «Ja, ik ben blij dat hij u bevalt, ofschoon hij somtijds vreemde manieren heeft. Hebt gij wel gezien hoe hij nu en dan opschrikt en eensklaps rondkijkt, alsof—'tis moeielijk om die uitdruk king te beschrijven. En hij heeft juffrouw Woodside nu al sedert twee minuten zitten aan staren, zonder een woord te verstaan van het geen zij zeide. «O ja, dat heb ik ook opgemerkt. Maar hebt gij niet gezegd dat hij van daag eerst aange*

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1882 | | pagina 1