N\ 213.
Zaterdag
10 September.
1881.
PRINS FREDERIK.
124e Jaargang.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per o/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Ad ver ten tien: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1-7 regels 1.50
iedere regel meer 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publieité G. L. Daubk Cie. te Parijs Honden, Frankfort a. M., Berlin Weenen, Zurich enz.
Middelburg, 9 September.
FEUILLETON".
Simon Sundeved's reis
naar Engeland,
HOLGER DRACHMANN.
UlllilKI.Ki ItliSCIIi! COURANT.
Bij het overlijden van een hoog bejaarde,
past een woord van dankbare en eerbiedige
herinnering, meer dan van beklag.
Het sterfbed van prins Frederik, na een zeer
kort lijden, in bet volle bezit zijner geestver
mogens, op een leeftijd dien bet slechts
weinigen vergund is te bereiken, te midden
zijner dierbaarste betrekkingen en omgeven
door de innige belangstelling van zijn volk,
meenen wij een gelukkig sterfbed te
mogen noemen.
Het zet de kroon op dit lange, aan vader
land en volk met edel plichtgevoel en zuivere
onbaatzuchtigheid gewijde leven.
Prins Willem Frederik Karei werd den
28en Februari 1797 te Berlijn, terwijl de Fran-
sche overheersching Oranje tot ballingschap
doemde, geboren.
Op zestienjarigen leeftijd ontving hij bij
Grosz-Görschen, Bautzen, Dresden en Culm
den vuurdoop in den strijd der verbonden
mogendheden tegen Napoleon, was getuige van
den volkeDslag bij Leipzig en maakte den
veldtocht in Frankrijk mede.
Twee jaren later stond hij aan de zijde van
zijn ouderen broeder tegenover het Fransche
leger, en toen de prins van Oranje door zijne
wond bij Waterloo buiten de mogelijkheid
gesteld werd om verder aan den strijd deel te
nemen, aanvaardde de 18jarige Frederik het
opperbevel over bet leger, dat de vestingen in
België* en Noordelijk Frankrijk heroverde.
Aldus voorbereid, was prins Frederik de
aangewezen bevelhebber van het Nederlandsche
leger, dat in 1830 gereed stond om de opge
stane onderdanen van koning Willem I door
de kracht der wapenen tot onderwerping te
brengen.
Immers, de prins van Oranje scheen door den
loop der omstandigheden, door zijn ongegrond,
doch door den koning en diens raadslieden
gedeeld vertrouwen in de gehechtheid der
Belgen en door de onvoorzichtigheid waarmede
hij later zich tot tolk gemaakt bad van hunne
wenschen, buiten staat geraakt om eene rol
in de leiding der gebeurtenissen op zich te
DOOK
(Uit het DeenscK).
„Hoor eens, Simon, nu kondt gij dien vreem
den beer best eens vertellen van uw reis naar
Engeland."
„Neen, al kon ik er mijn zaligheid mee ver
dienen, ik doe bet niet," klonk het besliste
antwoord.
„Gij moet niet zooveel over uw zaligheid
praten, Simon, te meer daar gij herbergier zijt en
die menschen zijn gewoonlijk niet zoo heel zeker
op dat punt. Maar laat ons nu het verhaal
hooren."
„Is er misschien iemand die wat schenkt?"
„Natuurlijk zal die vreemde heer wel eens
tracteeren, als hij het verhaal hoort. Kom, friseh
van de lever, Simon! laat het touw schieten,
haal de schoten neerl opgepast 1"
In het kleine zeestadje waar deze geschiedenis
yerteld werd, was de verbaier een niet onbekende
nemen. In het Noorden werd bij gewantrouwd
en in bet Zuiden niet gewild.
Prins Frederik bad, van den aanvang af,
een juister inzicht in den staat van zaken.
Ware zijn gevoelen gedeeld, misschien zou het
mogelijk geweest zijn de beweging in België
te onderdrukken en de afscheuring, door wijs
beleid, te voorkomen.
Daarvoor was het in 1831 te laat geworden
en er schoot niets anders over dan door de
wapenen, die niet meer konden hereenigen
wat onherroepelijk geseheiden was, de ge
sehonden eer der vlag te wreken.
Prins Frederik was sedert den 24en Maart
1831 opperbevelhebber van het in Noord-Brabant
verzamelde veldleger. Onder zijne leiding was
het geoefend en tot den strijd bekwaam ge
maakt. Uitmuntend was de krijgstucht, prij
zenswaardig de geoefendheid der meerendeels
jonge troepen. Ook het plan voor den veld
tocht was door prins Frederik, in overleg met
zijne stafofficieren, ontworpen.
Maar toen het beslissende woord gesproken
en het zwaard getrokken moest worden,
maakte de jongere broeder edelmoedig plaats
voor den troonsopvolger. Den kapitein De Bas
danken wij (in 't jongste Augustus-nomroer van
den Gids) het belangwekkend verhaal van 's
konings aarzeling en 's prinsen aandringen om
den prins van Oranje het opperbevel in den.
tiendaagschen veldtocht toe te vertrouwen.
Prins Frederik begreep dat niets méér dan de
glans der wapenen in staat zou zijn om het
geschokte vertrouwen en de gehechtheid des
volks te herwinnen voor hem, die eenmaal
bestemd was de kroon te dragen. Daarom
ontzegde hij zich, met eene onbaatzuchtigheid
die hoven lof verheven is en een doorzicht dat
een beproefden staatsman tot eer verstrekt zou
hebben, den prijs waarop zijne diensten hem
aanspraak gaven en rustte hij niet voor de
prins van Oranje aan het hoofd des legers
gesteld was.
Als onderbevelhebber was hij de rechterhand
zijns broeders, gedurende den veldtocht. Zijn
karakter en zijn raad wordt gekenschetst door
het korte woord, dat den 12en Augustus 1831
voor Leuven aan zijne lippen ontviel. De
bevelen van den koning luidden dat de vijan
delijkheden gestaakt moesten worden wanneer
er zekerheid bestond van de aanwezigheid
van een Fransch leger op Belgischen bodem.
Vóór Leuven kwam een Engelsch gezant het
zegevierende leger stuiten met het voorstel tot
grootheid. Misschien had hij zijn roem als her
bergier (ter wille der volledigheid zij hier nog
bijgevoegd dat hij ook de waardigheid bekleedde
van officier der brandweer, lid van den gemeen
teraad, enz.) misschien, zeggen wij, had hij die
verschillende onderscheidingen te danken aan een
eigenschap, die hij in hooge mate bezat, om alles
van de genoegelijke zijde te kunnen opnemen en
zijne meening en besluiten te kunnen wijzigen
naarmate de omstandigheden dit meébrachten.
Er was slechts éen opinie over den welgedanen
waard: dat hg een groot politicus had kunnen
en moeten worden en zijn geboortestad en vader
land dienen.
De vitters beweerden wel (maar wat beweren
vitters al niet) dat Simon het in de politiek nooit
verder zon gebracht hebben dan de debatten, die
in de zoogenaamde jeneverelub gehonden werden,
maar hierover lachte Simon op zijn gewone ma
nier, even als over zoo veel anders van dien aard.
Over het geheel lachte Simon veel en werd nooit
boos.
Hij verdroeg tegenspreken, in de rede vallen,
ja zelfs vrij grove grappen, en wanneer zijne
klanten zich tusschenbeiden verbaasden over zijn
goedaardig flegma, antwoordde hg altijd door
zijn steeds glimmende ellebogen te wrijven en te
verklaren dat hg, als hg wraak wilde nemen
die altgd kon vinden op de rekeningen, wanneer
de vertering opgemaakt werd.
een wapenstilstand, onder kennisgeving dat de
Fransche troepen bij Wavre stonden. Niemand
als de beide prinsen kende de voorschriften
des konings. De verzoeking om de zegepraal
voort te zetten was groot; het offer, aan den
opgewekten strijdlust en roemzucht gevraagd,
niet geringhet kwam er slechts op aan, of
de mededeeling van den Engelschman beschouwd
zou worden als de z e k e r h e i d, die de koning
tot voorwaarde gesteld had. Toen zocht de
prins, te midden van 't gewoel van den slag,
den raad zijns broeders. Kort en kalm, hera
den en ondubbelzinnig klonk zijn antwoord
„Eerlijk duurt het langst." Daarmede was de
beslissing gevallen. Eerlijk hield de overwin
naar zich aan het ontvangen heveleene bot
sing met de Franschen werd voorkomen en
daarmede het eenige besluit genomen, dat Ne
derland voor grooter rampen kon behoeden.
Na den veldtocht tegen België is prins Frede
rik niet meer tot zulke in 't oog vallende diensten
voor zijn land geroepen geworden. Hij heeft nog
vele jaren aan het opperbevel over het leger
en de vloot een werkdadig deel genomen. In
de onmiddellijke nabijheid van den troon ge
plaatst, heeft zijn raad nog menigmaal, even
als op het slagveld van Leuven, een beschei
den maar gewichtigen invloed op den gang der
gebeurtenissen kunnen uitoefenen. Een toe
komstig geschiedschrijver is de benijdenswaar
dige taak voorbehouden om de verschillende
zijden van dit zoo innig met de geschiedenis
van Nederland in de 19e eeuw verbonden
vorstenleven naar waarheid te doen uitkomen.
Voor ons, voor de jongeren onder het levende
geslacht vooral, was prins Frederik de eenig
overgebleven getuige van de grootste gebeur
tenissen in de vaderlandsehe geschiedenis on
zer eeuw; de edele grijsaard, die aan het
koningshuis den glans zijner zilverwitte
haren leendede menschenvriendwiens
verlichte weldadigheid steeds hulp en steun
verleende waar zij noodig waren en vaak, als
bg de stichting der Maatschappij van Welda
digheidden eersten stoot ertoe gafde prins
wien, door de bij alle gelegenheden aan 't licht
tredende verknochtheid en vertrouwelijkheid
tusschen hem en zijne kinderen en kleinkinde
ren, de vriendelijke stralenkrans omgaf, die
vorsten en burgers even goed staatdie van een
gelukkig en onberispelijk huiselijk leven. Den
oom des konings eerden wij maar den „groot
vader" in 't Oranjehuis hadden wij lief.
Voor Nederland heeft prins Frederik, tot in
Het waren hoofdzakelijk lieden van de haven,
tolbeambten, schippers, loodsen en dergelijken,
die Simon bezochten in het Hotel .Sundeved, zoo-
als een spotvogel de herberg gedoopt had.
De lage, berookte gelagkamer had ook iets
over zich dat menschen moest aantrekken, wier
bezigheden in meerdere of mindere mate met de
zee in verband stonden.
De schilderijen aan de wanden waren öf af
beeldingen van schepen die in de haven thuis
behoorden, öf ze stelden tafereelen voor uit den
oorlog met Engeland, toen het kapersleven bloeide
en waar bijv. „de schoener D« drie Drielingen,
kapitein Sivert Tönnesen, drie schepen van de
BritBche vloot kaapt," een feit dat vele oude
lieden in de stad zich nog herinneren.
Boven het buffet hing een scheepschronometer
en in een nisje naast de deur was een blikken
bus geplaatst, die de schilder en photograaf uit
de stad versierd Had met twee kruiselings over
elkaar gelegde Danebrogsvlaggen, met een beval
lige krul eronder, die het volgende opschrift, op
de navolgende wijze gerangschikt, omsloot:
Vergeet des zeemans we
duwen en wee
zen niet!
Simon was trotsch op zijn gelagkamer en op
haar inrichting.
Simon had nameigk zelf veel hart voor de
zee, en wanneer bij zich ooit over iets beklaagde,
't laatst van zijn leven, veel kunnen doen.
Door zijn hoogen leeftijd en door de nauwe
bloedverwantschap die hem met den keizer
van Duitschland en andere souvereinen verbond,
kon zijne stem en vriendenraad ingang vinden
waar die der diplomatie niet gehoord zou zyn
geworden.
Wie zal zeggen hoeveel ons land, in den
troebelen loop der jongste 20 jaren, aldus
aan den grijzen prins te danken heeft gehad
Thans heeft de dood aan dit welbestede
leven een einde gemaakt. Wij treuren erover,
doch met dankbaarheid dewijl het ons zoo
lang geschonken is geweest en in 't vertrouwen
dat, door voorbeeld en herinnering, de nage
dachtenis van prins Frederik Nederland nog
lang tot heil zal zijn.
De loop der ziekte van Z. K. H. prins Frederik
wordt eenigszins geschetst door de volgende be
richten.
Gisteren morgen te 8 u. 45 m. lnidde het
bulletin.
„De koorts is in den loop van gisteren allengs
verminderd. De ïyder bleef benauwd tot laat in
den avond en bleef ook den geheelen nacht sla
peloos."
Wat later werd gemeld, dat de toestand meer
bezorgdheid inboezemde, wegens benauwdheden.
Men zag echter uog geen rechts treeksch gevaar.
Te een uur werd geseinddat de prins in zeer
bedenkelijken toestand verkeerde en uiterst zwak
was.
De prins en prinses von Wied, per telegraaf uit
Neuwied geroepen, waren in den afgeloopen nacht
met een extra trein te 's-Hage aangekomen en
vergezeld van den hofmaarschalk by het huis van
piins Frederik, naar het huis De Paauxo ver
trokken.
Met dezelfde gelegenheid is prinses Hendrik
teruggekeerd.
Te half vier werd het volgende bericht'.
Na uitgifte van het bulletin van hedenmorgen
is de toestand van prins Frederik veel verergerd.
De benauwdheden verhieven zich in hevige mate
en maakten den toestand hoogst zorgwekkend.
De lijfarts van Z. K. H. dr. Blom Coster, keerde
heden ongeveer 2 uren van het huis De Paauw
terug met het bericht dat er in den loop van
den voormiddag eenige verlichting was gekomen,
doch dat de toestand bedenkelijk bleef. De par
ticuliere secretaris van den prins, de heer W. F.
van Otterloo, is tegen 12 ureu per koerier ont
boden. Duizende personen hebben iu het register
ten paleize te 's Hage hun naam geteekend ten
bewijze van deelneming.
Volgens het bulletin van gisteren avond half
dan was het altijd dat hij in zijn jeugd zijn
roeping niet gevolgd had en by het element
gebleven was, waarin zyn vader en zyne voorva
deren hun brood gevonden hadden,wy zouden
erbij kunnen voegen: en ook hun dood.
„Ach wat!" riep altgd de eerste loods,
wanneer Simon met zij De klachten dien kant
uitging. „Gij deugt niets voor een zeeman,
Simon, en buitendien de zee werpt ook niets
af."-
„Zij heeft toch een vrouw afgeworpen,"
antwoordde Simon met onverstoorbare kalmte en
keek achter de toonbank. De oogen van den
loods volgden zijn blik en hij riep met verheffing
van Btem
„Niet waar? Mistress Simon? Zou het ef
niet gek uitgezien hebben als uw man de herberg
niet gehad had om vau te leven, toen hij met u
uit Engeland kwam?"
De toegesprokene hief het hoofd van haar
breiwerk op en knikte den loods goedhartig toe,
met een eenigszins verstrooide uitdrukking, die
hardhoorende menschen pleegt eigen te zyn.
Mistress Simon, zooals de vaste klanten de
wederhelft van den waard noemden, was een
vrouw, die nog sporen droeg van een jeugdig,
aantrekkelijk uiterlijk, voor zoover een zekere
gevuldheid en bovengenoemde verstrooidheid de
oorspronkelijke schoonheid niet in de schaduw
stelden. Zy was in haar jeugd, maar ik wil
