1880.
N°.! 244.
12S« Jaargang^
Vrijdag
15 October.
Middelburg 14 October.
Onderwijs.
Marine en leger.
Gemeenteraad van Middelburg
lIDDELBURGSCiE COURANT.
Kt blad verschat dagelijks]
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!,
Prijs per 8/m. franoo 8,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent.
Advertentiens 20 Gent per regel!
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 17 regels 1,50
iedere regel meer 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte!
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de Publicité G. L. Daübe Cie. te Parijs Londen, Frankfort a. M., Berlijn Weenen, Zurich enz.
Heden namiddag te 3 men is de tweede kamer
bijeengekomen ter regeling harer werkzaamheden.
Daar verscheiden wetsontwerpen voor de openbare
behandeling gereed zijn, zal de kamer niet naar
arbeid behoeven te zoeken. Zonden eindelijk nu
eens de financiëele voorstellen aan de orda komen?
De aandacht onzer lezers wordt gevestigd op
den morgen (Vrijdag 15 dezer) intredenden win-
terdienst der spoorwegen.
In de maand September jl. hebben nagenoeg alle
rijksmiddelen meer opgebracht dan éen twaalfde
der raming over het geheele jaar en ook meer dan
in de maand September van het vorige jaar.
~Het totnutoe in dit jaar ontvangen bedrag der
rijksmiddelen is aanzienlijk hooger dan hetgeen
men in het jaar 1879 op 1 October geïnd had. Be-
droeg de totale opbrengst toen f 71.303.000, thans is
zij reeds 73.753.000, dat is f 7000 meer dan de
raming over 9 maanden. Dit meerdere in vergelij
king van het vorige jaar is vooral toe te schrijven
aan de indirecte belastingen, waarvan dit jaar
reeds aan registratierechten ruim 7 ton en aan
successierechten 8 ton meer is ontvangen.
Indien de laatste 3 maanden niet tegenvallen,
zal de opbrengst over het geheele jaar de raming
waarschijnlijk overtreffen, ook al blijven de suiker
accijns en enkele andere middelen ten achteren bij
het geraamd bedrag en de opbrengst in 1879.
Het vaartuig dat, blijkens de marine-begrooting,
voor de bescherming der visscherij in aanbouw
is, zou weder werk kunnen vinden. Twee Sche-
veningsche schuiten zijn binnengekomen met een
verlies van 70 netten, welke, naar het beweren
der schippers, door de Engelschen zijn afgekapt.
De Pransche minister van koophandel heeft bij
circulaire de Pransche kamers van koophandel
gewaarschuwd tegen bedriegers, welke te Rotter
dam gevestigd moeten zijn en die eenige hande
laars in wijn en tafel-oliën opgelieht moeten
hebben.
Het schijnt wcnschelijk dat door onze regeering
een onderzoek ingesteld worde naar de toedracht
dezer zaak. Immers, de minister vindt daarin
aanleiding om zijne landgenooten te waarschuwen
tegen „bestellingen nit Nederland" in 't algemeen.
Een paar bedriegers zouden op die manier onzen
geheelen handel schade doen.
Lijst van brieven, geadresseerd aan onbekenden,
verzonden door het postkantoor Middelburg, ge
durende de le helft der maand September 1880:
J. Thennisse, Amsterdam, Verschoor, Hulst,
Mevrouw De Bruijn Hooykaas, Rotterdam, Mej.
A. van Loo, Utrecht, J. Verkuyl Quakkelaar,
ïerseke, W. Agilles, Zevenbergen.
Uit Westkapelle: Mevr. Vermaas, Middelburg.
Briefkaarten: Mej. S. Clement, Middelburg.
Te St. Maartensdijk moet, voor de bestaande
vacature in den gemeenteraad, herstemming
plaats hebben tnsschen den heer A. Hollestelle,
die bij de verkiezing 43 en I. Hage, die 14
stemmen bekwam van de uitgebrachte 88.
Een briefschrijver uit Den Haag in het Nieuws
van den Dag deelt eenige persoonlijke indrukken
mede van den doop der prinses, welke wij, ook
na hetgeen wij aan de verslagen der Haagsche
bladen ontleend hebben, het overnemen waard
achten.
Na eenige minder beduidende bezwaren aange
roerd te hebben van officieren, die zich gekrenkt
voelen dewijl zij geen uitnoodiging ontvangen
bobben, gaat hij aldus voort:
Reeds vroeg heden morgen was er drukte in
de straten, en dit dunrde den geheelen dag voort.
De Willemskerk leverde een schouwspel, zooals
wij dit nog nimmer hebben gezien. Reeds te
half een was de kerk geheel bezet. Tal van ge-
noodigden en vooral een groot publiek, dat
gretig van de uitgegeven toegangkaarten gebruik
maakte, bezette zoowel het benedengedeelte als
fa S*|wa«5; Alles geschiedde met groot cere
monieel, zoo, dat een der hofdignitarissen, die
zeker niet dacht dat de pers alomtegenwoordig
is, tot een naast mij staand persoon zeide: „dat
kunnen wij gemakkelijker af." Z. M. de koning
kwam te een nur in generaals-nniform, die zijne
flinke, krachtige houding goed deed uitkomen, in
de kerk, gearmd met H. M. de koningin, die er
uitmuntend welvarend uitzag. Prinses Hendrik,
geheel in het wit, is eene der liefelijkste verschij
ningen die men zich denken kan, en Prins Fre-
derik is een der roerendste. De door hoogen
ouderdom diepgebogen grijsaard treedt nog kras
voorwaarts, en onbeschrijfelijk aandoenlijk is het
gevoel, dat deze Vorst opwekt. De diepste eer
bied kan zich niet inhonden cn van mond tot
mond fluisterde het publiek „Prins Prederik."
De toon waarop die twee woorden gesproken
werden kan ik u niet teruggeven, doch er ligt
zooveel gevoel in, dat ik onwillekeurig mijn hand
aan de oogen bracht. Voorwaar dacht ik, zelden
is een vorst zoo bemind als onze Prins Prederik.
De koningin hield zelf haar dochter ten doop,
en het koninklijke ouderpaar maakte bij deze
een voudige doch heilige plechtigheid een alleraan-
genaamsten indruk De geheele goudzee van uni
formen, zich badende in den glans van den troon,
omringde het gedeelte van den predikstoel waar
de vorstelijke familie het nieuwe lid in de kerk
der gelijkheid wijdde. De kleine prinses protes
teerde volstrekt niet en zag (wij waren toevallig
in de gelegenheid haar van nabij te beschouwen)
er uitmuntend uit. Het is een allerliefst, gezond
en frisch kindergezichtje, en wij brengen onze
hnlde aan Mevrouw Van Hogendorp, die met
opzet de prinses zoodanig op de armen droeg,
dat ieder waar zij passeerde de kleine zoo goed
mogelijk kon zien ën hare wandeling nit de kerk
met de meeste welwillendheid zeer langzaam deed.
Tengevolge van den gewijzigden loop der treinen
langs den spoorweg RotterdamAntwerpen, gedu
rende den aanstaanden winterdienst, zal, te rekenen
van 15 October e. k., de verzending van brieven
enz. naar Engeland, langs den weg van Galais,
worden opgeheven. Daarentegen zal de le ver
zending over Ostende later plaats vinden, en wel
nit Amsterdam 11.10 m.; nit 'sGravenhage 12.29
av.; te Londen 3.45 m.
In de Staats courant zijn opgenomen eenige
inlichtingen omtrent de klasseering van sniker,
eene beschouwing van dr. J. W. Gunning, waar
uit blijkt aan welk stelsel van onderzoek door
hem de voorkeur wordt gegeven en het daarop
ingewonnen gevoelen van verschillende kamera
van koophandel.
Akte-examens in Zeeland.
Akte als hoofdonderwijzer. Geëxamineerd 14,
toegelaten 8, de heeren: C. Brakman te Vlissin-
gen, J. van Breen, C. Lievense en J. Magielse te
Middelburg, P. Nieuwdorp te Dreischor, F. J. van
de Ransou te Middelburg, J. Z. de Buisonjé te
Aardenbnrg en M. Verstraeten te Kruiningen.
Akte als onderwijzeres in de vrouwelijke hand
werken. Geëxamineerd 19, toegelateD 17, mejuf
frouwen: L. J. Adriaanse te Zierikzee (P.), G.
A. J. Beende te Middelburg (N.), F. J. de Bres
te Tholen (N.), M. Brouwer (N.), L. Dielemans
(N.), H. C. Hackenberg (N. en F.), M. B. H. C.
Hoes (N.), L. C. van der Kelle (N.), M. F. Klein
(N.), de zes laatstgenoemde allen te Middelburg,
C. E. van der Linde te Groede (F.), G. H. Maas
te Tholen (N.), A. C. Snoep te Middelburg (N. en
F.), M. Ter Neuzen te Middelburg (N.), E. C.
Visser te Vrouwepolder (N.), A. de Vries, geb.
De Lcoze, te Tholen (N.), J. Werpster te Schoon-
dijke (N.) en C. J. van der Plassche te Aarden,
burg (N.).
Van de 16 aspiranten voor de akte van
hoofdonderwijzer, heeft de commissie van examen
te Assen aan niemand hnnner een diploma kun
nen uitreiken, omdat ze zich allen hebben terug
getrokken.
De gemeenteraad van Colijnsplaat heeft met
1 Nov. a. benoemd tot onderwijzer den heer N.
Nieuwediep, tot hulponderwijzeressen mej. S.
Terpetra, en H. E. Vermeulen (te Middelburg.)
Het traktement van het hoofd der school wordt
op f 1200 gebracht, dat der overige onderwijzers
en onderwijzeressen op f 600, vermeerderd met
50 gulden voor elke aantcekening, zoo zij ver
plicht zijn in het vak, waarvoor zij die aantee-
Kening hebben, les te geven. De wedde der
onderwijzers met hoofdakte, die volgens de wet
van 1878 aan de school moeten verbonden zijn,
wordt op 700 gulden gesteld. Het aantal onder
wijzers wordt op zes gebracht, om later trapsge
wijze tot het vereischte getal (negen) op te klimmen.
Voorts beschikte de raad, met 4 tegen 3 stem
men, gunstig op een ingekomen verzoek om het
schoolgeld af te schaffen. Met 1 Januari 1880
hondt nu, onder nadere goedkeuring, Bchoolgeld-
heffing op slechts die voor den cnr-usin Fransch
en wiskunde blijft behouden. Met 1 November wordt
de gewone avondschool opgeheven en vervangen
door eene herhalingsschool voor leerlingen boven
dé 12 jaar, die alle klassen doorloopen hebben, en
voor hen, die nog in de hoogste klasse het
onderwijs volgen.
In de door den raad goedgekeurde verorde
ningen op het onderwijs komt voor, dat kinderen,
om ter school te komen, minstens zes jaar oud
moeten zijn, en dat er om de drie maanden
gelegenheid zal gegeven worden tot inschrijving
van nieuwe leerlingen. (ff. Ct.)
Te Sint Maartensdijk konden, bij eene vóór
14 dagtn gehouden prijs-uitdeeling, Blechts aan 33
leerlingen, op eene schoolbevolking van 400
kinderen, getuigschriften van getrouw schoolbe
zoek uitgereikt worden. In den winter zijn 420
kinderen ingeschrevenin de maanden Jnli, Au
gustus en September daalt het cijfer tot 180. De
hoogste klasse telt dan hoogstens 5 leerlingen.
De onverschilligheid ten aanzien van het onderwijs
is zoo groot, dat het verzuim bij de kinderen
van gegoede ouders even druk voorkomt als bij
de armen.
De plaatsing van den off. van gezondh. 2e kl.
W. N. de Graafaan boord van Zr. Ms.
wachtschip te Amsterdam, wordt ingetrokken.
Vergadering van Woensdag 13 October.
Voorzitter mr. Pické.
Tegenwoordig al de leden met uitzondering van
mr. Lambrechtsen van Ritthem, die blijkens mede-
deeling van den voorzitter verhinderd is deze
vergadering bij te wonen.
Voor kennisgeving worden aangenomen de mede-
deelingen dat zoodra bericht is ingekomen van de
bevalling van H. M. de koningin, namens den raad
een adres van gelnkwensching aan de koninklijke
ouders is verzonden, waarop van wege den koning
een brief van dankbetuiging is ontvangen, en dat
tot zetters der belastingen zijn benoemd de
heeren H. J. Dronkers, K. Baart en J. M. Boone.
Van het burgerlijk armbestuur is ontvangen
de rekening over 1879, waaruit blijkt dat van
het subsidie ad ƒ31000, slechts ƒ26,171.911 is be-
noodigd geweest. De rekeniDg wordt gesteld in
handen van de financieele commissie.
Eene missive van de plaatselijke gezondheids
commissie, daarbij toezendende het gewijzigd
reglement van orde voor die commissie, wordt
voor de leden ter visie gelegd.
Daarna is aan de orde het voorstel van burg.
en weth. tot benoeming eener commissie van 5
leden om burg. en weth. bij te staan in het be
stuur der gasfabriek. Ook stellen burg. en weth.
voor de jaarwedde van den directeur der gasfabriek
op 2000, met genot van vrije woning, vuur en
licht of vergoeding daarvoor ten bedrage van 500
's jaars, vast te stellen, ten einde uit bekwame,
voor die betrekking geschikte mannen eene keuze
te kunnen doen.
Bij de algemeen® beraadslaging over dit voor
stel merkt de heer Fokker op dat eene commissie
van braadsleden, die de gasfabriek zal besturen
hem niet gewenscht voorkomt; wel echter dat
een raadscommissie toezicht uitoefent, terwijl het
bestuur bij den directeur berust. Scheiding van
het bestuur der exploitatie en administratie acht
spreker eveneens niet wenschelijk, omdat bij
industrieele zaken financieele en technische onder
werpen veelal hand aan hand gaan. Het ledental
komt den heer Fokker ook te groot voor; hij
zou liever zien dat het dag. bestuur werd bijge
staan door twee raadsleden, terwijl des noods
twee leden als plaatsvervangers konden benoemd
worden»
De voorzitter deelt mede dat burg. en weth.
omtrent dezen nieuwen tak van dienst hebben
getracht inlichtingen te krijgen bij gemeenten die
in hetzelfde geval verkeeren als Middelburg en
een eigen gasfabriek exploiteeren. Het overgelegd
voorstel komt dan ook in hoofdzaak overeen
met den toestand in andere gemeenten.
Het bezwaar van den heer Fokker tegen het
aan de commissie op te dragen bestuur deelt de
voorzitter niethet is zeer moeilijk eene grens te
trekken tusscben bestuur en toezicht in deze,
dewijl ook comraissiën van toezicht van tijd tot
tijd zeer ingrgpende maatregelen te nemen hebben.
Burg. en weth. achten het wenscbelijker bedoelde
commissie te benoemen en daaraan het beheer
der fabriek op te dragen dan deze taak te leggen
op de schouders van de leden van het dag. be
stuur, die reeds met zoo vele andere werkzaam
heden belast zijn. Het getal leden op twee te
brengen achten burg. en wetb. Liet wenschelijk
omdat door twee personen zeer ingrijpende beslui
ten zouden kunnen genomen worden en somtijds,
bij verhindering van een der leden, het houden
van vergadering niet mogelijk zoude zijn.
De heer Luteijn kan zich met het voorstel tot
benoeming van eene dergelijke commissie Diet
vereenigen. Het komt hem voor dat dit volstrekt
niet noodig is en nadeelig werken zal. De zaak
behoort bij burg. en weth., die, behalve de com
missie van financien, ook die van fabricage
kunnen raadplegen. Wordt het voorstel van het
dag. bestuur aangenomen, dan zal men ten slotte
Diet meer weten op wien de verantwoordelijkheid
rust. Men heeft een directeur, een commissie van
bestuur en het opperbestuur van burg. en weth.
Spreker beroept zich bovendien op verschillende
gemeenten waar men geen zoodanige commissie
bezit en de zaken uitstekend gaan.
De voorzitter meent dat de zaken bij het be
staan eener vaste commissie zonden bespoedigd
wordenwanneer burg. en weth. telkenmale het
gevoelen van de commissie van financiën of fa
bricage moeten inwinnen, kan dit, bij spoedei-
schende gevallen, niet anders dan belemmerend
weiken. Wat betreft het aangevoerde dat in som
mige gemeenten geen commissie bestaat, kan
worden opgemerkt dat dit in tal van andere ge
meenten, o. a. Dordrecht, wel het geval is, terwijl
daar de verantwoordelijkheid op de commissie
rust.
De heer Snijders zegt dat hij, ofschoon niet zoo
ver willende gaan als de heer Luteijn, toch zoude
wenschen dat éen persoon verantwoordelijk was,
dewijl hij niet begiijpt hoe er leden te vinden
zijn die de verantwoordelijkheid voor eene der
gelijke zaak op zich willen nemen. De directeur
is, gelooft hij, de daartoe aangewezen man.
Elke industneele zaak waar veel hoofden zijn
levert bezwaar op voor botsingen. Spreker zou
daarom, even als de heer Fokker, een klein ledental,
2 leden van den raad en een lid van het dag. bestuur,
als commissie niet van bestuur ma*r van toezicht
wenschen en den directeur als verantwoordelijk
persoon willen beschouwd zien.
De voorzitter merkt op dat niemand betwist
dat de directeur verantwoordelijk is. Ook in
Dordrecht is dat in de instructie opgenomen. De
commissie is verantwoordelijk voor de daden die
zij pleegt en de directeur voor den geregelden
gang der zaken. De gascommissie dient eene be
grooting in, die begrootiDg wordt door burg. en
weth. in den raad gebracht en daar vastgesteld,
terwijl de commissie binnen de grenzen dier be-
grooting beheer voert; zij geeft voorts alle or
ders aan den directeur, die voor de nakoming
ervan verantwoordelijk is. Mocht de raad met eene
commissie van beheer, doch wel van toezicht wil
len benoemen, dan zouden burg. en weth. huu
voorstel intrekken, en zich de vrijheid voorbe
houden ai of niet een nader voorstel te doen.
De heer Snijders gelooft dat de gemeentewet
geene verantwoordelijke commissie, als door den
voorzitter bedoeld wordt, kent, doch alleen het
dag. bestuur. Dit kan bijgestaan worden door
eene commissie, doch van verantwoordelijkheid
van deze kan, naar sprekers meening, geen sprake
zijn. De intrekking van het voorstel bij mogelijke
wijziging zou de heer Snijders zeer bejammeren; de
tijd dringt en 't is meer dan tijd voor de oproe
ping van sollicitanten voor de betrekking van
directeur. Hij zou daarom burg. en wetb. in over
weging geven om, wanneer het voorstel van het
dag. bestuur werd ingetrokken, niet in te trekken
het voorstel om sollicitanten op te roepen.
Na mededeeiing van den voorzitter dat het de
bedoeling is om in dat geval alleen bet eerste
deel van het voorstel in te trekken, wenscht de
lieer Snijders, met het oog op het aangevoerde
omtrent ziekte of verhindering der ieuen, nog in
overweging te geven om dan twee leden en twee
plaatsvervangers te benoemen.
De voorzitter antwoordt dat de gemeentewet
niet van plaatsvervangers spreekt en hij dat ook
niet wenschelijk achten zou omdat het hier eene
industrieele zaak geldt, waarin een lid, die de
zaak kent, moeilijk door een ander kan worden
vervangen. Wat betreft het bezwaar van den
heer Snijders, dat de gemeentewet geen verant
woordelijke commissies kent, merkt de voorzitter
op dat wanneer de verordeningen te Dordrecht,
Zutfen, Den Haag en andere gemeenten door het
hooger bestuur niet met de wet zijn in strijd
geacht, dit hier ook wel niet het geval zijn zal.
De heer Fokker, vasthoudende aan zijn gevoelen,
acht eene commissie van toezicht noodzakelijk, om
reden de gaszaak eene zaak is waarbij een groot
publiek belang heeft en waarover veel wordt ge
oordeeld. Verantwoordelijkheid van den directeur
acht spreker eveneens wenschelijk omdat dit voqf
dien ambtenaar een moreel© prikkel zijn kan,
