IROIANS.
N°. 43.
123e Jaargang.
1880';
Vrijdag
20 Februari.
-SCHELDE.
Middelburg 19 Februari.
FEUILLETON.
writ ÏEMAM#
In om kan gaan, om
ulpzaam te zijn;
iKKER, Boomkade,
vrije woning ge-
VROUW, geschikt
ver dagelijks eenig
ICHTEN. Adres met
Ir Z, aan het bnreau
dei, te Maassluis,
Iie tevens huiswerk
id loon, verval en
aan het Advertentie-
ENDT ZOON, te
picoiii; gevraagd,
narkt.
iODE
igd, bij
EID benoodigd, liefst
Boekh. DEN BOER.
te Haarlem, zijn
pen vreeselijk vermoe-
tllacleod van
>on, 2 dln. 5.ïO
atste ver-
3.
(-gezelschappen worden
pmerkzaam gemaakt;
en zij ontbreken.
GOOZEN, Wagenpl.
tEDlENST.
jssingen v. v.
9,15; nm. 1, 3,30, 7.
.10 in plaats van 1 uur.
nm. 2,30, 5, 8.
(tdienst
EN ROTTERDAM.
|in Februari.
van rottendam
Irijdag. 20 'morg. 10,u.
aand. 23 11,—
'oenad.25 9,
rijdag 27 10,—,
u. sr.
3.20.
3.50.
YRIJDAG.
jvoorm.
7.45
8.15
■10.30
110.30 en 12.
12.
30
ZATEK
DAG,
Ivoorm.
7.45
8.15
10.30
11.—
uren en &4&
|k te 12.50 en
.20
.30
.41
.40
.55
.14
.1
.80
*25
.85
U5
5.87
6.88
k 4.45
k 5.59
k 6.40
7.57
9.6
k 9.15
6.50
6.20
7.52
8.45
9.12
10.18
10.41
10.50
11.
7.16 10.66
«.60 I 10.40
11.60
18.40
1.8
1.80
8.66
9.16
9.80
8.60
6.10
7.30
8.20
8.40
8.»
MIDDELBURGS» COURANT.
Dit blad verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent;
Advsrtentien: 20 Oent per regel;
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz.: van 1—7 regels 1,50
iedere regel meer 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de publicité étrangère G. L. Daubs en Cie. te Parijs en Frankfort, directeuren Elsbach en Jonss.
De 63" jaardag van Z. M. den koning werd
heden alhier gevierd door het uitsteken der vlaggen
van de openbare gebouwen en vele particuliere
huizen, het bespelen van het carillon van den
Abdijtoren, onthaal van de verpleegden in de
gestichten en een militair assaut.
De parade van het garnizoen, de inspectie der
schutterij en de muziekuitvoering in de Abdjj,
hebben wegens het ongunstige weder geen plaats
Het militair assant, dat in de uiterst smaakvol
versierde zaal van het Schuttershof plaats vond
en opgeluisterd werd door de muziek der schut
terij, werd door een talrijk publiek bijgewoond;
de verschillende nommers werden flink uitgevoerd
en lakten meermalen warme bijvalsbetuigingen uit.
Na afloop van het assaut werden op de verschil
lende wapens brevetten uitgereikt.
Heden avond heeft in de groote zaal van het
Schuttershof eene feestviering der onderofficieren
van het garnizoen plaats, bestaande in een
herhaling van het assaut en eene tooneelvoor-
stelling, besloten door een bal.
Staat van brieven, geadresseerd aan onbekenden,
verzonden door het postkantoor Middelburg, ge
durende de le helft van Januari 1880.
H. M. Billaart, BJoemendaal, L. Hoven, Cam-
perland, S. van Boman, Delft, M. Hegberg,
's Graveuhage, mej. P. S. van Leeuwen, 's Gra-
venhage, C. Broe sums, Middelburg, W. H. Ram
hout, Poudtroijen; H. A. Eielts, Rotterdam.
Bij de feestviering ter eere van Jan Swammer-
dam, waarvan wij gisteren melding maakten, was
het Zetuwsck Genootschap der Wetenschappen
vertegenwoordigd door den heer dr. J. G. de
Man, lid van dat genootschap, te Leiden.
Aardenburg, 18 Februari. Bij de heden
plaats gehad hebbende verkiezing voor een lid
van den gemeenteraad bij herstemming tusschen
de heeren J. B. Dierikx en W. L. Blindenbaeh,
brachten van de 101 kiezers 90 hunne stem uit.
De heer Blindenbaeh vereenigde op zich 50 en de
heer Dierikx 39 stemmen, terwijl een biljet van
onwaarde was. Eerstgenoemde is alzoo gekozen.
(Zie laatste berichten van gisteren.)
De kiezersvereeniging de Grondwet, te 's Gra
veuhage, heeft bij eene herziening van haar
reglement, het volgende programma aangenomen
Zij weuscht hervorming van het kiesstelsel
33
Novelle van
G. ZU PUDLITZ.
IX.
Hendrik ontstelde hevig en keek over zijn
Behouder in de papieren. Ja dat was de haud-
teekening van zijn vader. Het betrof een
leverantie nit de smelterijeu en mijnen van den
graaf aan den staat, waarop door den bemiddelaar,
Hendriks vader, groote voorschotten gedaan waren.
De twee vrienden studeerden en maakten gevolg
trekkingen, doch moesten bekennen dat zij niet
genoeg kennis van zaken hadden, om den samen-
bang te vatten. Buitendien werd Nathalie onge
duldig en wilde weg.
«Gij moet terstond met ons vertrekken, Hendrik,
zei de graaf, «want ik herinner mij nn heel goed,
dat mijn vader ontelbare malen gezegd hoeft,
dat die papieren voor uw vader zoowel als voor
jiem van zeer veel gewicht waren en hij voegde
en verwerpt den census als maatstaf van kies
bevoegdheid
l. zij wenscht goed en goedkoop, voor ieder
toegankelijk, openbaar lager en middelbaar onder
wijs en huldigt het beginsel van den leerplicht
c. zij wenscht eene inrichting van het belasting
stelsel op den grondslag van het draagvermogen
der ingezetenen, met vrijlating van de omzetting
der kapitalen en zooveel mogelijk van den volks
arbeid
d. zij wenscht voorbereiding van alle elementen
van het volk tot de verdediging des vaderlands;
e. zij wenscht beheer der koloniën op den
grondslag van vrijen arbeid;
f. zij huldigt het beginsel van overheidszorg
op maatschappelijk gebied, zoo tot de verwijde
ring van de misbruiken der vrije mededinging
als tot voorziening in de behoefte aan werken
van algemeen belang, die niet wel aan den bij
zonderen ondernemingsgeest kunnen worden
overgelaten
g. zij wenscht maatregelen van overheidswege
in het belang der volksgezondheid in het alge
meen en tegen het misbruik van sterken drank
in het bijzonder.
De Bereiding van Kunstboter
Het gebruik van eene zekere hoeveelheid vet
is voor de voeding van den mensch onontbeerlijk.
Van alle in het planten- en dierenrijk voorko
mende vetsoorten is er geen, welke de goede,
onvervalschte en onbedorven boter overtreft.
Vandaar eene met de toenemende bevolking en
de stijgende welvaart steeds vermeerderde vraag
naar dat artikel, welke, in verband tot de waarde
vermindering van het geld en eenige andere
oorzaken, den prijs van goede boter in een
tijdsverloop van omtrent dertig jaren bijna ver
drievoudigd heeft. Deze oorzaken hebben aan
leiding gegeven tot het streven om nit andere,
meestal veel goedkooper vetsoorten de gewone,
nit melk vervaardigde boter na te maken. Door
den Engelschman Palmer het eerst in 1846 be
proefd, werd deze vervaardiging op groote schaal
op last van Napoleon III ten behoeve der Fransche
marine ondernomen. In 1870 gestaakt, hervatte
dezelfde ondernemer, de scheikundige Mége-Mouriez,
in 1872 te Passy de fabricatie door middel eener
maatschappij, met een kapitaal van 400.000
franken. Na dien tijd heeft de nieuwe tak van
nijverheid eene snelle vlucht over de geheele
wereld genomen, zoodat die thans in een aantal
groote steden van Noordelijk Europa en ook in
Nederland veelvuldig gedreven wordt, tot groot
voordeel en nut voor de algemeene welvaart,
Eene uitvoerige beschrijving in de Economist van
Februari jl. leverde de bouwstoffen voor dit opstel.
er dikwijls bij: Als die papleren maar te vinden
geweest waren, zou het met die zaak van Wen-
deling heel anders geloopen zijn."
Hendrik zei echter dat hij zijn ouden stervenden
vriend niet kon noch wilde verlaten en dus
beloofde de graaf dat hij thuis de zaak met een
knappen advocaat zou onderzoeken, waarvoor
Hendrik hem een volmacht moest geven. Zij
gi ngen naar den rechtsgeleerde, die het testament
van Jobst gemaakt had en Hendrik met groote
voorkomendheid ontving. De volmacht was spoedig
opgemaakt en nn ging Alexander terstond toebe
reidselen maken voor de terngreis. Hij was eens
klaps vol bedrijvigheid, vol werkplannen, en het
denkbeeld dat hij nn ook voor zijn ouden school
kameraad kon werken, was hem een spoorslag
te meer. Hij voelde een verantwoordelijkheid die
hem nieuwe veerkracht verleende.
Ook bij Hendrik was alle terughouding, alle
bedeesdheid verdwenen en hij nam op de harte
lijkste wijze afscheid van zijne nieuwe vrienden.
Daarna keerde hij onder de zonderlingste gewaar
wordingen naar zijn ouden vriend terug. Hoe
geheel anders lag nn de wereld voor hem, hoe
waren zijne vooruitzichten gewijzigd; doch bij
vergat dit alles toen hij aan het bed van
den zieke stond en zag hoe noodig hij hier was.
De grijsaard juichte van blijdschap toen hij hem
zag en sloot hem in zijne armen, doch nit elk
zijner
mits deze voorwaarde in acht genomen worde
dat alleen goede, dat is nit grondstoffen van
de beste soort samengestelde kunstboter vervaar
digd worde.
Ten onrechte wordt nog vaak geloofd dat
kunstboter nit een mengsel van allerlei onzuivere,
smerige vettigheden kan gemaakt worden. De
legende van de Engelsche „modderiboter," samen
gesteld nit de walgelijkste bezinksels van het
door allerlei vuil bezoedelde Theems-slib, speelt
z'elfs in dat volksgeloof nog eene rol. De waarheid
is echter dat goede kunstboter dezelfde bestand-
deelen bezit als de door karnen nit de koemelk
afgescheiden boter; zij is evengoed boter, als h.
v. de uit het sap van pijnboomen bewerkte
vaniline aan natuurlijke vanilje, of de kunstmatig
bereide alizarine aan de roode kleurstof der
meekrap volkomen gelijk is. In elk geval is het
onderscheid tusschen goede kunst- en melkboter
niet grooter dan dat tusschen verschillende melk-
boters, men denke slechts aan Delftsche,
Geldersche of Walchersche boter, onderling.
De eerste grondstof voor goede kunstboter is
dierlijk vet, en wel alleen van koeien of kalveren,
daarvan de zniverste stukken, zorgvuldig van
bloed en vleesch ontdaan en langs machinalen
weg tamelijk fijn verdeeld. Dit gesneden vet
wordt in een houten knip, op welks bodem een
spiraalvormig gebogen ijzeren buis met gaten is
aangebracht, door welke stoom wordt aangevoerd,
gesmolten. Hierdoor wordt een eerste, tweede en
derde smeltsel, telkens bij hoogere temperatuur,
gevormd, waarvan alleen het eerste voor boter-
bereiding, het tweede voor keukengebruik, het
laatste voor zeep- en stearine-vervaardiging
dienstig is. Na bezonken en gezuiverd te zijn
wordt het eerste smeltsel, gestold zijnde, in
koeken onder eene hydraulische pers geplaatst en
langs dezen weg verkrijgt men een boterachtigo
zelfstandigheid van aangenamen smaak en lichten
reuk, welke aan hare parelachtige kleur den naam
van het Grieksche woord parel (margaron), ook wel
dien van oleo-margarine te danken heeft. Deze stof
wordt in vele fabrieken afzonderlijk vervaardigd
en reeds uit Noord-Amerika, Frankrijk en andere
landen in groote hoeveelheden, ook ten behoeve
der kunstboter-fabricatie, aangevoerd. Zij bevat
al de bestanddeelen van melkboter, met uitzon
dering van de vluchtige en stinkende, bederf
veroorzakende vetzuren, waardoor zij dan ook
niet zoo licht rans wordt en bederft.
Om van margarine kunstboter te maken, moet
zij verschillende vermengingen en bewerkingen
ondergaan, in de eerste plaats met zoete, van de
room of het vet nog niet bevrijde melkvervol
gens met het straks genoemde eerste smeltsel van
zuiver vetmet eene of andere fijne en zoete olie,
waarvoor veeltijds de arachiden-o\ie, zijnde het
uitgeperste sap van de in de Indien groeiende
Hendrik wilde den dokter halenmaar dat gedoog
de hij niet. „Ik laat n geen oogenblik, van de wei
nigen die God mij nog schenkt, van mij weggaan
fluisterde hij. „Ik had nooit durven hopen dat
mijn leven zóo zou eindigen, verzoend met Juli-
ane, door de tranen van haar-kleinkind en
een vriend een zoon bij mij. Ik heb toch niet
te vergeefs geleefd. Gij zult mij de oogen toe
drukken en mijn aandenken in eere houden, niet
waar, Henk? Niet onder den hamer mijne
schatten beloof mij dat doe er verder mee
wat gij wilt. Alles behoort uAchter de
geweerkast is een losse steen, daaronder vindt gij
den stijgbeugel van Barbarossa, met een sleutel
eraan. Breng hem hier. Ik wil hem nog eens
zien."
Hendrik vond met veel moeite een half
verroesten, breeden,orientaliBChen stijgbeugel, met
vreemde arabesken versierd, waaraan met een
zilveren ketting, een sleutel bevestigd was. De
oude man streek er met de vingers langs, onder
het prevelen van eenige onverstaanbare woorden,
evenals iemand die zijn rozenkrans afbidt. Daarna
sprak hij: „Neem den sleutel eraf, Henk, en
steek hem bij u. In de ijzeren kist, die onder
den (stijgbeugel in den grond verborgen staat, is
geld hoe veel weet ik niet. Ik deed er sedert
40 jaren alles in wat ik ontving en haaide eruit
wat ik voor nieuwe aankoopen en mijn onderhoud
noodig had en dat was niet veel, sedert ik het
aardnoot, gebezigd wordt;' eindelijk met een of'
ander kleursel, waarvoor meest de ook bij
melkboter dienende anatto Wdrdt aangewend.
De eerste bewerking voor de kunstboter-fabri
catie, is het smelten der margarine in eene knip
van vertind plaatijzer. Vloeibaar geworden zij mi o
laat men haar in eene andere loodrechte kuip van
hout, vertind plaatijzer of plaatkoper loopen,
waarin te voren de noodige zoete melk, in de
verhouding van 60 tot 70 kan op 100 kilo
margarine, gestort is. Daarna worden de overige
mengsels erbij gevoegd en vangt de bewerking
aan welke, evenals bij melkboter, het „karneni!
genoemd wordt, niettegenstaande zij niet, als bij
deze, ten doel heeft door omroeren het vet in een
klomp of kluit te vereenigen, maar alleen het tot
eene slijmerige of roomachtige massa te mengen.
Het omroeren geschiedt door eene loodrechte
ijzeren spil, met ter zijde uitstekende armen,
waaraan metalen, van gaten voorziene platen be
vestigd zijnde beweging heeft plaats met de
hand of door stoomkracht. Het mengsel wordt
op eene warmte van 15 tot 18° Celsius gehouden.
Het karnen is in 45 tot 60 minuten, bij 28 tot 30
omwentelingen per minuut, afgeloopen.
De afkoeling van het gekarnde mengsel moet
met groote zorg geschieden, daar deze bewerking
van veel gewicht voor de hoedanigheid der boter
is. Zij geschiedt het beBt, doch ook het kostbaarst,
door middel van fijngestampt ijs; andere manieren
zijn aiwasschen met ijskoud water, al koelen in
metalen of marmeren koelbakken, in koelkelders
op zeer lage temperatuur. De afgekoelde boter
moet veivolgens, door wassching, bevrijd worden
van de daarmede vermengde melkachtige vloeistof,
bestaande uit melk, caseïne, melksuiker en water.
De na het wasschen verkregen wordende hoeveel
heid boter wordt opgegeven als volgt: om goede
winterboter, eerste soort, te verkrijgen, mengt
men in de karn 83 kilo oleo-margarine, 17 kilo
arachiden-olie en 60 kilo versche melk, te zamen
160 kilo, waaruit na het wasschen 130 kilo
kunstboter overblijft. Bij het wasschen heelt de
massa dus 30 kilo verloren, dat is de helft der aan
gewende melk, terwijl de overige 30 kilo melk
zich met de boter eenigszins verbonden heeft,
evenals de karnemelk in de gewone boter. Deze
hoeveelheid melk is dus 23 pet, terwijl zij in
gewone boter soms tot 26 pet. klimt. Bij de
vervaardiging van zomer-kunstboter karnt men
65 kilo oleo-margarine, 35 kilo eerste smeltsel en
70 kilo melk, te zamen 170 kilo, waaruit gewas-
schen 135 kilo boter geleverd wordt. Deze
hoeveelheid boter bevat dus nog 35 kilo, of 26
pet, melk.
Het atspoelen gaat gepaard met het plat druk
ken of walsen, om aan de boter een meer smijdig
karakter te geven, en geschiedt in een toestel,
bestaande uit twee naast elkander liggende, door
huis afbetaald had. Ik heb het nooit geteld,
waartoe zou dat dienen? Misschien kant gij het
gebruiken, Henk?"
Hij had met moeite en afgebroken gesproken
en fluisterde daarna nog slechts onverstaanbaar,
terwijl hij voortdurend met zijn hand naar Hendrik
zocht om hem te streelen. De dag liep teneinde
en toen het avondrood door de kleine ruitjes viel,
bescheen het een doode. Hij was zaeht en kalm
ontslapen, met een vreedzamen lach om debleeke
lippen.
De graaf reisde met zijn vrouw zoo gemakkelijk
mogelijk, maar toch langs den kortsten weg, naar
huis. De omgang met Hendrik had heul de
waarde van den arbeid leeren kennen en tot nogtoe
had zijn maatschappelijke positie hem geen veld
voor eigen bezigheid aangewezen, terwijl zijn
rijkdom hem de gelegenheid benam, om voor zijn
brood te werken.
De wcnsch om voor Hendrik een geschikten
werkkring te vinden, had hem voor het eerst het
oog doen vestigen op zijue bijna bniten werking
gestelde ijzermijnen, en het terugvinden dier Bedert
jaren vermiste papieren, die ook op Hendrik
betrekking hadden, verhoogde in niet geringe
mate zijn belangstelling in die zaak. Wat hij
voor zichzelven wellicht slechts oppervlakkig en
langzaam zon gedaan hebben, zette hij nu voor
zijn vriend met een geestdrift op touw die bijna aan