WATERSNOOD.
.ikken,
ip,
iddelburg.
E RT
N«: 38.
123e Jaargang.'
1880.
Maandag
9 Februari.
i,-»
-SCHELDE.
Middel burg 7 Februari.
Wat zal hij ermee doen?
mill ii
middel ter bevorde-
ralschingen, is elke
dteekening van den
eposit-agenten voor
KOLONIËN:
rR.
AST en OTTO VON
in het piano- en
torium te Keulen, en
eur te Middelburg,
rking van de dames
-vereeniging Tot oefe-
~9 voor een heer en
vóór en op den avond
aal te verkrijgen.
ED1ENST.
singen v. v.
9,15; nm. 1, 3,80,
10 in plaats van 1 uur.
nm. 2,30, 5, 8.
Ibnrg—Zierikzee.
"BE SP00EWEÖ GOES.
Tan Zierikzee
-vm. 7,nm.
10,-»
n J
7,-»
2,30
2,—
M. V. M.
.15 en 3.20.
3.50.
VRIJDAG!.
voorm.
7.45
8.15
10.30
11.—
10.30 en 12.—
11.— n 12.30
ZATER
DAG!.
voorm.
7.45
8.15
10.30
11.—
uren en
te 12.50 en
5.87
6.88
.55
.14
.1
.30
.8
.25
.85
.45
•4.45
♦5.59
♦6.40
♦7.57
♦9.6
♦9.15
6.50
6.20
7.52
8.45
9.12
10.18
10.41
10.50
11.
7.16
10.55
3.50
6.50
10.40
6.10
8.5
11.50
7.30
8.55
12.40
8.20
9.15
1.8
8.40
9.80
1.20
8.55
IIDDELRERGSCHE COURANT.
Dit blad versoMjnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijg per 3/m. franco 3,50,
Afzonderlijke nommera zijn verkrijgbaar a 6 Cent.1
Ad verten tien; 20 Cent per regel.1
Geboorte-, Trouw-, Doodberiohten enz,: van 17 regels 1,50
iedere regel meer 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de publicité étrangère G. L. Daubs en Cie. te Parijs en Frankfort, directeuren Elsbach en Jomis.
Aan het bureau dezer coilrant is eene ge
sleten bus geplaatst, tot het ontvangen van
giften, waarin heden gevonden werd„Van
zes kleine meisjes" 5.79, zonder bijschrift
f 5, samen 10.79; met het reeds overge
maakte 1143.90.
De „hij", dien wij hier zoo zonder compli
menten sprekend invoeren, is zijne excellentie
de minister van binnenlandsche zakenhet
voorwerp, met het woord „ermee" aangeduid,
het rapport der commissie, benoemd tot voor
lichting der regeering in zake de maatregelen
omtrent den bouw en de inrichting der scholen,
voorgeschreven bij art. 4 en 87 der wet van
17 Aug. 1878. Aanvankelijk met die com
missie ingenomen omdat wij, naar hare samen
stelling oordeelende, er ëene vereeniging van
practische, deskundige en onpartijdige personen
in zagen, bekroop ons eenige ongerustheid,
toen wij in het Handelsblad (30 Dec., 13, 14,
15, 17 Jan.) met de hoofdtrekken van haar
verslag kennis maaktensloeg ons een schrik
om het hart toen het Vaderland (23 en 24 Jan.)
de critiek van den Deventerschen ingenieur
en gemeentebouwmeester W. C. Metzelaar
mededeelde; werd, nu wij de lectuur van het
rapport achter den rug hebben, zelfs vóór dat
Wij nog met de Onhandige Vrienden van de
Arnh. Ct (30 Jan. en 4 Febr.) kennis maakten,
zooveel van onze ingenomenheid weggenomen
dat wij, ons den minister voorstellende met
het rapport vóór zich om er eene beschikking
op te nemen, tot geen andere slotsom wisten
te komen dat tot de vraag aan het hoofd van
dit opstel geplaatst.
"Men moet, heeft de regeering gezegd in hare
memorie van toelichting bij de schoolwet, bij bet
vaststellen der bepalingen in 'tbelang der gezondheid en
der paedagogiek, te rade gaan met deskundigen en, naar
mate de wetenschap en de ervaring vooruitgaan, van hare
lessen voordeel kunnen trekken. Het ligt in de bedoeling,
Eet ontwerpen dier algemeens voorschriften op te dragen
aan eene gemengde commissie van deskundigen
NVel worde niet naar stijve regelmaat en eentonige een
vormigheid gestreefd, noch jacht gemaakt op uiterlijke
sierlijkheid en pronk, waardoor opdrijving van kosten
boven het strikt noodige wordt veroorzaakt: ook met
inachtneming van de strengste eenvoud en spaar
zaam hei d kan 'doelmatige inrichting der schoollokalen
Verkregen worden."
De minister Kappeyne zeide bij de discussie
op den 28en Juni 1878 nog tot toelichting:
"De bedoelde maatregel zal strekken om vaste regelen
te geven voor het toezicht, om tegen te gaan dat aan de
eene zijde nuttelooze proefnemingen worden genomen en
groote kosten besteed, en aan den anderen kant om
"waarborgen te schenken aan de jeugd, dat al het mate
rieel aan de eischen zal voldoen."
Men legge, naast deze verklaringen der
regeering, eens deze zinsnede in het rapport1
„van de scholen, welke de overheid sticht en
onderhoudt, mag niets minder worden
geëiecht dan dat zij voldoen aan alle eischeni
welke de hygiënische wetenschap op haar
tegenwoordig standpunt in billijkheid stelt."
Alle eischen Dat is te veel gezegd. Im
mers, de afwijkingen van den „strengen een
voud en de spaarzaamheid," die de regeering
Verlangd heeft, zullen wel niet alleen bestaan
in het aanbrengen van wat „uiterlijke sier-
1 ijkheid en pronkdie dikwijls nog meer
smakeloosheid dan onkosten na zich sleepen;
maar ze kunnen ook voortvloeien uit het stellen
van te hooge hygiënische eischen. Men kan
spilziek zijn, niet alleen in het overbodige maar
ook in het nuttige en noodzakelijke. Wanneer
de minister Kappeyne zich afkeerig verklaard
heeft van „nuttelooze proefnemingen," heeft hij
daarmede stellig niet alleen bedoeld proeven
met inrichtingen en uitvindingen, die nog ge
heel in de lucht, of slechts in het brein van
een enkelen plannenmaker hangen. Hij zou
er ook onder verstaan hebben het denkbeeld
om al onze scholen, bestaande en toekomstige,
in te richten naar het „tegenwoordig stand
punt" der gezondheidsleer toegepast op den
bouw van scholen, welke wetenschap als zoo
danig nog in haar wordingstijdperk verkeert.
Dit bewijst de heer Metzelaar, wanneer hij
verzekert dat in vele gemeenten vóór 15 jaren
nieuwe scholen gesticht werden, die toen de
volkomen goedkeuring van alle deskundigen
wegdroegen en thans algemeen veroordeeld
worden. Er zijn dan ook, volgens hem,, geen
50 scholen in ons land, die aan de eischen
der commissie voldoen, niettegenstaande de
toegenomen belangstelling voor het openbaar
onderwijs oorzaak geweest is dat, vooral in
groote gemeenten, overal nieuwe scholen ver
rezen zijn, zooveel mogelijk ingericht naar
alles wat geneeskundigen en onderwijzers, in
verband tot de plaatselijke en financieele om
standigheden, verlangden. Ja wat het merk
waardigst is, de commissie verklaart van de
plannen, die zij zelve voor hare modelscholen
gemaakt heeft, dat ze óok niet volkomen aan
alle eischen voldoen. Het „tegenwoordige
standpunt" is dus nog niet eens het ware en
niettegenstaande wij reeds het oogenblik kuunen
voorzien, waarop het wezen zal wat de Duit-
sehers ein überwundenes noemen, wordt ons
toch gevraagd om alvast nu maar te beginnen
met al onze scholen op de thans geldige leest te
schoeien
Dit zijn algemeene bedenkingen, welke ieder
leek kan maken maar de heer Metzelaar ver-
zekert dat zijne scholen, welke hij in de laat
ste jaren te Deventer naar de eischen van den
tijd gebouwd heeft, niet meer dan 70 per
schoolgaand kind gekost hebben en die van
de commissie gemiddeld op 130 k f 140,
dus ongeveer het dubbele, zullen komen. Dit
zou op zich zelf nog niet veel bewijzen, immers
de heer Metzelaar kon wel eens ergens geheel
anders staan dan op het bekende „tegenwoor
dige standpunt" der gezondheidsleer. Maar nu
beweert ook genoemde scholenbonwer en ge
meente-ambtenaar, dat de commissie in hare
bouwkundige eischen en plannen allerlei techni
sche flaters begaan heeft. Houten kunstfun-
deeringen beneden den laagst bekenden water
stand, geen deskundige die het verlangen
zal. Fundeeringen onder het trasraam in
slap-bastaardtras en niet in kalkmortel,
dient nergens toe dan om de kosten te ver-
hoogen. Spouwmuren, die de commissie uit
sluitend verlangt, ze zijn niet alleen ver
bazend kostbaar, maar bovendien met het oog
op de ventilatie niet aan te raden. Mat verven
van de muren, is alweder duur en alleen
te doen in groote gemeenten, met bekwame
werklieden. Beschieting van den kap, is
geen voorzorg tegen lekkage, daarentegen veel
kostbaarder dan pannenbedekking op latten, wel
ke even goed waterdicht kan zijn. Eiken leggers
voor vloeren, zijn goed, maar duur en hij
goede luchtstrooming onder den vloer niet
beter dan grenen. Dit alles en nog meer
brengt de bouwkundige Metzelaar tegen de
bouwkundige voorschriften der commissie te
berde. Maar uit het oogpunt van waar wij
als leekeu deze deskundige critiek hebben te
raadplegen, het is nog erger dat de heer
Metzelaar de commissie op fouten in haar
eigen plannen betrapt. Zij wil alleen scholen
met lichtramen op het Oosten of het Zuiden,
maar zelve teekent zij ze, voor een deel, mét
licht uit het Westen. Buitendeuren mogèn
niet aan den Noord- of Noordwestkant liggen,
want dan zou' do schooljeugd verkouden
wordenmaar op drie harer geteekende
modelscholen zijn ze in 't Noorden of Noord
oosten geplaatst. Hare model-lichtramen zijn,
zegt de Deventer architect, „gebrekkig en in-
construetief
Waar ligt .dit nu alles aan Eenvoudig; vol
gens den heer Metzelaar, hieraan dat de commis
sie wel uit uitstekende personen, maar toeh'niei
talrijk en veelzijdig genoeg samengesteld was.
Zelf groot en beslist voorstander van het open
baar onderwijs, had hij in haar midden willen
zien: „de hoofden van eenige der aanzienlijkste
gemeenten, die de financieele gevolgen van
elk voorstel ernstig hadden doen overwegen."
Ook hadden in de commissie moeten zitten
„de gemeente-architecten van de vqornaamste
steden, die door tallooze ontwerpen i en begroo
tingen voor openbare scholen en door de
uitvoering daarvan grondige ervaring verkregen
hebbendie door het beheer dier gebouwen
en veelvuldige samensprekingen met bekwame
onderwijzers de bezwaren, wélke uit een
paedagogisch oogpunt 'dé - vroeger gebouwde
scholen aankleven, hebben leeren kennen eh
wellicht reeds op weinig kostbare wijze prac-
tisch hebben opgelost."
Op die manier ware uit de sehoolbouwcom-
missie een schoolbouwraad gegroeid. Zou deze
beter aan de verwachtingen voldaan hebben?
Wij gelooven er niets van. In dien raad zou,
naarmate hij uit meer verschillende bestand-
deelen was samengesteld, zich meer verschil
van zienswijze geopenbaard hebben en in
plaats dat wij nu aan de hersenschimmige
hoop om de handteekeningen van voor- en
tegenstanders van de openbare school onder éen
rapport over schoolbouw te kunnen vereenigen,
éene afwijkende nota van den heer Feringa te
danken hebben, hadden wij dan misschien een
rapport gekregen met afzonderlijke nota 's van
specialiteiten die het financieele, andere die
het bouwkundige, andere weder die het hy
giënische gezichtspunt hij voorkeur in 'toog
wilden houden. Raadpleging van veel des
kundigen is nog nooit een middel geweest om
eenheid van voorlichting te verkrijgen.
De fout ligt, naar onze meening, niet aan
het werk der commissie, maar aan het denk
beeld zelf om de samenstelling der voorschrif
ten voor den schoolbouw voor alle gemeenten
in het geheele land aan eene commissie op te
dragen. Dit „commissoriaal maken" van
moeilijke onderwerpen heeft nog maar zelden
goede uitkomsten opgeleverd. Met voorlichting
harer eigen ambtenaren had de regeering zelve
wel de algemeene beginselen kannen vast
stellen, waaraan iedere school, uit het oogpunt'
van eenvoudige gezondheidsleer en paedagogie,
moet beantwoorden. Yoor het overige zouden
de bijzonderheden aan de eischen der plaat
selijke omstandigheden en aan het toezicht der
plaatselijke en gewestelijke school- en hygiène-au-
toriteiten overgelaten moeten worden, met hooger
beroep op de regeering, volgens de wet. Dil zou
voldoende geweest zijn, als men zijne eisehen
niet te doctrinair en te hoog gesteld had.
Want in waarheid, het doet toch tot het on
derwijs en de volksgezondheid niet veel af of
de kinderen, die het grootste gedeelte van
hun leven doorbrengen in de woningen hunner
ouders, waar de eischen der hygiène worden
nageleefd of verwaarloosd naar het valt, al
of niet de schooluren slijten in een gebouw,
dat in alle bijzonderheden volkomen beant
woordt aan hetgeen de theorie omtrent den
schoolbouw leert. De trappen van de school
mogen nog zoo gemakkelijk en kostbaar ge
maakt zijn, de kans voor de kinderen om een
ongeluk te krijgen op de steile, donkere
en bochtige trappen en gangen hunner ouder
lijke- woning, blijft toch altijd de grootste.
De uitstekendste ventilatie en het helderste
lieht op school zullen toch altijd maar éen
onbeduidend tegenwicht vormen tegen de be
dorven lucht en de duisternis iif vele achter
buurten én stegen. Kou vatten zullen de
kinderen op de hoeken van straten en pleinen
even goed, al liggen ook al de uitgangen
van scholen op het zoele zuiden. Daarën'tegen
loop't men gevaar om, door het stellen van al
deze kostbare en bezwaarlijke 'eischen, de
openbare school te maken tot een kruis Voor
iederen, zelfs goedgezinden, gemeenteraad,
zonder daarom het onderwijs zelf iets beter te
maken.
Wat de minister dan met het rapport doen
zal Hij zal het, veronderstellen wij, als eene
belangrijke bijdrage voor de wetenschap der
schoof inrichting, ter bestud'eering aanbevelen
aan alle gemeentebesturen,- topw-, school- en
hygiène-autoriteiten. En voorts zal hij, bij het
ontwerpen van den algemeenen maatregel van
bestuur to tv vaststelling van het minimum
waaraan elk openbaar schoolgebouw moet vol
doen, doen wat nu eenmaal de moeilijke, maar
onafwijsbare taak der regeering ishandelen
naar eigen inzicht en verantwoordelijkheid.
Door de kiezersvereeniging De Grondwet is tot
candidaat voor het lidmaatschap van den ge
meenteraad van Middelburg gekozen de heer jhr.
mr. D. G. van Teijlingen, rechter in de arrondis-
sements-rechtbank alhier.
Wij ontvangen de volgende opgaven uit het
verslag over 1879 van het bestaur der Coöpera
tieve Vereeniging met Spaarbank alhier, uitgebracht
op de gisteren gehouden algemeene vergadering.
Aantal leden 74. Gestort kapitaal 3179.68j.
Reservefonds 256.51J. Spaargelden in 1879
ontvangen f 2886.511. Verstrekte voorschotten
12116. Gemaakte renten 1054.49}.
Het dividend werd bepaald op 4} pet. Als
leden van het bestuur werden herkozen de heeren
li. A. Verheij en mr. M. J. de Witt Hamer.
Gekozen werden in plaats van de heeren J. J.
Matzinger en J. A. Pieters, aftredende commissa
rissen, die als zoodanig niet herkiesbaar waren,
de heeren C. v. Karssen en J. P. v. d. Berg en
in plaats van de heeren J. H. de Meijer en G.
Moorman, die als commissarissen bedankt hebben,
de heeren A. J. Adriaansen en J. H. v. Rotten.
Vlisslngen, 7 Febr. Het ijs op de Schelde
is zooveel verminderd dat de vaart van hier op
Antwerpen door stoomschepen van omstreeks 50
palmen diepgang heden weder wordt hervat.
Sedert 27 Jannari was geen enkel schip opge
varen twintig stoom- en zeilschepen kwamen in
de dokken en een dertigtal wachtten op de reede
naar eene gunstige verandering in den toestand van
het vaarwater.
Walsoorden, 6 Februari. Tusschen hier
en Hansweert is thans in 't geheel geen drljfijs;
alleen op 't strand zit nog wat ijs opeengepakt.
Onze spoorboot vaart weder tweemaal daags heen
en terug's morgens en 's namiddags van hier op
de gewone uren; 'smorgens van Hansweert om
10 uren en 's namiddags na aankomst van trein
121. Wij mogen ons derhalve verheugen in eene
uitmuntende reisgelegenheid naar de weêrsom-
standigheden. Dewijl velen schijnen te meenen dat
de boot zeer ongeregeld vaart, zonden andere
bladen een goeden dienst aan 't publiek bewijzen
met het overnemen van dit bericht.
Volgens het Vaderland is het door de N. Boll.
Ct. medegedeelde bericht, dat de instructie tegen
Then Bergh, oud-directeur der Bolt. Handelsver-
eenig'ng, reeds nu aan het licht zou hebben ge
bracht dat zijn kwade trouw volgens de wet
twijfelachtig is, op zijn minst voorbarig.
Werd de door Goeverneur opgerichte Huisvriend
