Laatste berichten.
Kunst nieuws.
Weerkundige waarnemingen*
Verkoopingen en aanbestedingen.
Provinciale staten van Zeeland.
Staten-G-eneraal
hoofdstuk iv.
7 November des morgens te 8 uren.
JANUS TULP
„Een alleraardigst stuk, alleraardigst ge
speeld", ziedaar in weinig woorden den indruk
door ons medegenomen van de voorstelling, door
de Goesche rederijkerskamer Aurora gisteren
avond in den schouwburg alhier gegeven.
De heer Justus van Maurik, de schrijver van
Janus Tulpis een levend bewijs van de oude
waarheid dat ook in de kunst alle begin moeilijk
en het goede in de kunBtenaars-loopbaan slechts
bereikbaar is ten koste van veel gebrekkigs inden
aanvang. Zijne vroegere stukken, als De biltere PU
en eenige kleinere werken, geleken in ons oog zoo
veel op grove tooneelkluchten, op grappenmake
rijen, waarin geestigheid wel nagestreefd doch
niet altijd bereikt werd, dat het twijfelachtig
scheen of deze schrijver ooit op den rang van
„lachenden zedemeèster", welke de hoogste eer-
Zucht des blijspeldichters zijn moet, aanspraak
zou kunnen maken. En nu in Janus Tulpwelk
een vooruitgang I Hoe uit het leven gegrepen is
deze plotseling door eene erfenis rijk geworden
scheerdersbaas, wien zjjn rijkdom geen geluk
brengt en die slechts door het weder aanvangen
van een werkzaam leven gered wordt van de
zedelijke en stoffelijke ellende, die ledigheid en
verveling, ondanks weelde en overvloed, na zich
sleepen. Hoe natuurlijk en eenvoudig komen
de tegen- eh teleurstellingen, welke het gevolg
zijn van zijne lotsvèrwisseling, zich binnen de
lijst van het blijspel schikken tot een tafereel,
dat telkens den lachlust opwekt, maar ook
de diepere roerselen van het gemoed van tijd tot
tijd niet onbewogen laat. Met name willen wij
hier niet onopgemerkt laten dat de vinding, om
den rijk geworden ambachtsman voor zijne ij del
heid en zijn bluf te doen straffen, door het ver
driet van door zijn onbeholpenheid en zijn gebrek
aan manieren een hinderpaal te zijn voor 't geluk
van zijn zoon, ons eene gedachte toeschijnt, welke
de gewone karaktertrekken van het kluchtspel
verre te boven gaat en aan de hoogere eischen
der comédie de caracière volkomen beantwoordt.
En dan, Welk een meester is deze Yan Maurik
over de taalHog kort geleden, b propos van
Dokter Klausherhaalden wjj de opmerking dat
de kloof, die teh onzent gaapt tüsschen de schrijf-
en de spreektaal, eene bijna onoverkomelijke
moeilijkheid is Voor een wezenlijk natuurlijk
tooneelspel. Ntt, na het hooren van Janus Tulp,
moeten wij tot de slotsom komen dat deze op
merking voor enkele bevoorrechten niet geldt.
Dit stuk is van 't begin tot het einde in den
volkstoon geschrevenWat daar op de planken
gezegd wordt, kan men dagelijks op straat en in
burgerwoningen hooren, en toch komt ér niets
plats, niets ruws, niets dat den aan fijner
spraakgebruik gewenden toeschouwer kwetsen
kan, in voor. Van daar dat de taal der
acteurs zich Zonder moeite of dwang naar den
geschreven tekst voegt eh toch niet onnatuurlijk
klinkt. Er wordt niet in „gejij-jouwd," dat altijd
hard en ruw lijkt, en toch hoort meD, zelfs
van een liefhebbersgezelschap, als Aurora
maar zeer zelden de ondragelijke boekentermen:
„gij maaktet," „zet u bij mij neder" enz. enz.,
die aan alle tooneel-illusie den bodem inslaan.
Wanneer de heer Van Maurik zijne intrige wat,
minder los en doorzichtig in elkander leert zetten
wanneer hij zijne stukken nog wat minder tot
op zichzelf staande tafereelen uit het volksleven
en wat meer tot eene doorgaande, uit de gegeven
eens druipnat, dood0waarom verzwolg de zee
mij niet liever Die wreede, verslindende zee 1
Dat zij zijn dierbaar leven moest nemen, terwijl
er op het land niets overblijft, dat zoo goed is
als hij. Owee mij 1"
Ka wrong de handen en barstte in tranen üit.
In overweging.
De uitslag van het tweede onderhoud dat Frank
Baldwin met de Duitsche vrouw had was dat hij
de overtuiging erlangde, dat zij de wettige vrouw
van zijn neef Frederik was. Voor zoover hij haar,
vaak door tranen afgebroken verhaal kon volgen,
vernam hij dat Frederik haar te Bucharest ver
laten had, waar zij een contract met een impre
sario had en daar Frederik er niet op gesteld was
om haar in Engeland te hebben, ried hij haar
aan, daar met haar kind te blijven en een nieuwe
verbintenis aan te gaanmaar Delphine, die
ongeduldig begon te worden, zocht een batrekking
bij een half krankzinnige Russische dame, met
wie zij eerst naar Marienbrunn bij Munchen ging,
waar zij haar kind bij haar stiefmoeder achterliet,
om haar meesteres naar Nice te volgen. Daar
ontmoette zij haar echtgenoot weer even, maar
van dien tijd af tot op dit oogenblik had zij geen
geld van hem ontvangen en slechts éen brief,
waarin hij zeide dat, daar zij hem ongehoorzaam
was geweest en Bucharest veriaten had, hij nu
weinig voor haar kon doen, maar dat hij over
zes weken zelf naar Nico hoopte te komen.
Wordt vervolgd).
karakters en toestanden voortvloeiende, en daar
door belangwekkende handeling weet te maken,
dan hopen wij nu, na Janus Tulp, eeumaal in
hem een blijspeldichter te begroeten, onze letter
kunde, onze taal en ons volk waardig en tot
eer. Wij hopen dat hij daarbij in 'toog zal
houden dat niet in de lengte van een stuk,
maar in zijne pittigheid de verdienste gelegen is,
welke het tot een goed blijspel maakt. De vier
bedrijven van Janus Tuip zijn, voor de sobere
handeling die ze bevatten, te veel. Bovendien
komen in de bedrijven zelve nog gedeelten voor,
die te zeer gerekt zijn en daardoor een indruk
van eentonigheid en matheid niet ontgaan.
Wanneer wij aldus aan de beoordeeling van
het stuk de grootste plaats in deze critiek geven,
zijn wij overtuigd daarmede de verdienstelijke
liefhebbers, die het ons te zien gaven, niet te
zullen teleurstellen. Het hoogste doel toch, dat
zij nastreven, is ongetwijfeld het doen kennen en
waardeeren van goede tooneelwerken. Daarin
te slagen zal Voor warme vereerders der kunst,
als zij zijn, de schoonste eereprijs wezen. En
dit mogen wij met erkentelijkheid getuigen, dat
hun gisteren avond volkomen gelukt is. Een
acteur als die de titelrol vervulde, zou in een
gezelschap van tooneelspelers van beroep, na
eenige oefening, spoedig eene der eerste plaatsen
vervullen. Zijn Janus Tulp was geen tooneelpop,
geen fictie, maar eene wezenlijkheid, een per
soon; een persoon met eigenaardigheden en
hebbelijkheden, die men kan goed- of afkeuren,
maar aan welke niemand waarheid en natuurlijkheid
kan ontzeggen. Barend, de trouwhartige bar
biersleerling, tracht hem op zijde te streven en
zal daarin slagen wanneer hij niet strandt op de
klip der overdrijving, welke ruwheid, groote
bewegelijkheid, te hard schreeuwen en te geweldig
zwaaien met de armen voor ongedwongenheid
tracht te doen doorgaan. Rolvastheid en een
vrjj natuurlijke toon kenmerkten het spel der
overige sujetten. Aan de beide damesdie
door hare medewerking de groote moeilijkheid
van het bezetten der vrouwenrollen helpen over
winnen, waarmede anders de meeste liefhebbers
gezelschappen worstelen, komt een woord van
erkentelijkheid en waardeering hier naar billijkheid
toe. Allen die aan den moeilijken arbeid der
voorbereiding voor deze opvoering hebben deel
genomen, mogen de zelfvoldoening met zich
dragen dat zij een goed, een nuttig en een
veredelend werk tot stand hebben gebracht.
De zaal was over 't algemeen goed bezet. Op
de duurste rijen zag men de meesten open plekken,
wat niet prouveert voor den gezonden smaak
en het onbevooroordeelde kunstgevoel van hen
die 't meest betalen kunnen.
Het oponthoud tusschen de verschillende be
drijven was veel te lang. Dit is het eenige
woord van ernstige critiek, dat wij aan Aurora's
overweging willen onderwerpen. Yan half acht
tot half twaalf in eene warme, slecht geventileerde
en op 'teind door tabaksrook verpeste zaal te
zitten, is waarlijk voor een publiek eene te harde
proef. Het maakt de goedkoope rangen onge
durig en rumoerig, de duurdere afgetrokken en
ongeduldig. Korter pauzen Zouden in 't belang
zijn van publiek en spelers beide en bij een stuk,
dat zoo weinig tooneelverschikking vordert als
Janus Tulp, is een zoo lang rekken van den
rusttijd, als gisteren avond plaats had, niet te
verdedigen.
In het huis van arrest te Middelburg bevinden
zich op het oogenblik 5 personen wegens moord
of poging tot moord. Een heeft zijn vrouw ver
moord, een heeft die trachten te vermoorden,
twee hebben getracht ambtenaren dood te schie
ten en een heeft haar kind omgebracht. Allen
zijn uit Zeeland. {Fad.)
De landbouwer J. K. te Vollenhove, onbe
kend met het jongste beslüit betrekkelijk de
oude briefkaarten en frankeerzegelsverzond
Zaterdag 11. uit Genemuiden een briefkaart, oud
model, aan den heer D. te Oldeneel, waarbij werd
bepaald Maandag d. a, v. een bijeenkomst te
houden te Genemuiden, teneinde eenige loopende
zaken te regelen. K. begaf zich op den bepaalden
tijd naar Genemuiden, vertrouwende D. aldaar te
vinden, doch hoe groot was zijn teleurstelling,
toen hem door den bode van het hulpkantoor
aldaar zijn briefkaart werd teruggegeven, waarop
hij de aanmerking geschreven vond „formulier
niet meer geldig en alzoo teruggezonden."
Zoodanige toepassing van dat besluit ligt niet
in de bedoeling van den minister. De briefkaart
had als ongefi'ankeerd moeten worden doorge
zonden dit blijkt zeer duidelijk uit de woorden
van het besluit.
Mej. Mina Kruseman zal, volgens het Soer.
übl.naar Banda gaan, teneinde zich aldaar te
gaan wijden aan de opleiding der vrouwelijke
jeugd.
Eenigen tijd geleden bood zekere A. Bijl,
bewoner van het Oudemannenhuis te Gouda,
Z. K. H. prins Frederik een Zeer fijn, kunstig
vervaardigd knipsel aan, voorstellendeFlora,
hulde brengende aan bet Metalen KruisDe prins
heelt dat geschenk gaarne aanvaard, en den
vervaardiger een geëmailleerd gouden medallon,
met paar'en omzet, doen aanbieden, waarin het
portret van den prins is geplaatst.
Zaterdag avond heeft een slachter op de
Nieuwmarkt te Amsterdam het vleesch van twee
koebeesten onder het publiek uitverkocht tegen
27§ cent per pond. Ofschoon het vleesch den
toets der keurmeesters kon doorstaan, weet De
Tyd met zekerheid dat de slachter nog zulke
goede zaken maakte, dat hij meteen paar knechts
er gerust een geheele week op zon kunnen teren.
Een voornaam slachter, die van de hoogte van
zijn fraaie vleeschkar nijdig op dat bedrijf neer
zag en zich naar het schijnt eenige spijtige uit
drukkingen heeft laten ontvallen, werd door de
omstanders uitgejouwd, en de goedkoope slachter
beloofde a. s. Zaterdag met vier koebeesten terug
te zullen komen.
De eerste openlijke hulde, welke aan den kom-
mandant en de verdere leden van het etat-major
der Willem Barents gebracht zal worden,gaat uit
van de te Amsterdam in activiteit zijnde officieren
der marine. Aan boord van de Wassenaer wordt
heden aan de Noordpoolraarders een diner aan
geboden.
In Westfalen heeft zich eene vereeniging
gevormd, die zich ten doel stelt de armoede van
de aarde te doen verdwijnen. De theorie der
deelnemers die geen socialisten zijn is, dat
de behoeften van den mensch zoozeer zijn ver
meerderd in de laatste jaren, dat artikelen van
weelde thans reeds voor de armste klassen als
behoeften worden aangezien. Men kan het leven
in stand houden, beweren zij, en zich eenig gemak
verschaffen tegen zeer kleine uitgaven, door een
voudig ter zijde te stellen al wat overbodig is.
De bereiking van dat doel vereischt echter «en
geheelen omkeer in onze maatschappelijke en
huiselijke gewoonten. Men moet de kinderen van
jongsaf leeren om naar geen andere beschutting
te verlangen dan eene houten hut. Hun voedsel
dient alleen brood en planten te zijn, hnn drank
zuiver water. De wijze waarop tegenwoordig
zoowel mannen als vrouwen zich kleeden, wordt
veroordeeld als buitensporig, barbaarsch en onge
zond. Een dik kleed van goede stof voor den
winter en een dunner weefsel voor deh zomer is
al wat noodig is. Zoo denkt men, dat bij be
hoorlijk overleg f 120 in het jaar een voldoend
inkomen is voor éen persoon om behoorlijk van
te leven en om nog wat op zijde te léggen voor
den onden dag. Deze hervormingen zullen aller-
miDst een terugkeer naar de tijden der barbaarsch-
heid zijn, maar integendeel het menschdom opvoeren
tot de hoogte eener nog ongekende beschaving.
Thans gaan we niet Vooruit, maar achteruit. In
minder dan eene eeuW zal de mensch staan op
de hoogte van een varken, tenzij hij matiger
worde in spijs en drank en over het algemeen
den dienst van den geest stelle boven dien van
het lichaam. Het zeker zeer prijzenswaardige
doel der opgerichte vereeniging is om 's menschen
leven minder moeiljjk en meer zijner waardig te
maken.
Eêfste kamer. Voor de zitting van morgen
zijn tien kleine Wetsontwerpen aan de orde gesteld.
Op voorstel van den heer Cremers werd de
voorzitter verzocht de regeering uit te noodigen,
om ook aan de eerste kamer de stukken betref
fende de ministerieele crisis over te leggen.
Iffialta. Het vertrek der Eügelsche vloot naar
Turkije is 10 dagen uitgesteld.
Londen. Op de beloften der Turksche regee
ring verklaarde lord Salisbury dat het Turksche
rijk onder het tegenwoordig bestüür moet uiteen
vallen. Engeland verlangt daden, doch zal op de
verzekeringen van den Tsrkschën gezant zijne
maatregelen voorloopig uitstellen.
KAMEN
SER
PLAATSEN.
Ba-
rom.
afwijk.
Wind
Toestand der
richt.
kracht
lucht
zee
N. Shields
18.0
NW
2
1bew.
kalm
Sylt
10.2
NNO
1
mist.
Hartlepool
-f- 15.5
N
goed
kalm
Swiuemunde
4.5
N
6
bew.
Hamburg
-f- 8.7
NW
4
z. bew.
Delfzijl
9.9
NW
1
betr.
Groningen.
-f-10.4
NO
betr.
Helder.
12.2
NNO
3
betr.
kalm
Yarmouth.
NW
2
bew.
deining
VlisBingen.
13.6
NNW
0
betr.
Maastricht
10.8
ZW
3
regen
Valentia
21.3
O
2
betr.
kalm
Portsmouth.
NW
2
betr.
kalm
Grisnez
15.0
NNW
3
betr.
Parijs
13.9
NNW
2
betr.
St. Mathieu.
16.4
N
1
betr.
Biarritz
113
O
1
mist.
Grootste verschil in Nederland
's ochtends 8 urenV. 3.5 G.
des namiddags
Barometer te Middelburg, Graanbéure: (Corr.) 773
Thermometer 9 6 Nov. 's av. 11 u. 50 gr
7 Nov. 'smórg. 8 u. 51 gf. 's midd. 1 u. 53 gf.
's »V. 6 a. 52 gr.
Gisteren werd alhier, in het openbaar, te koop
aangeboden:
Een huis en erf, te Middelburg, aan de 's Gra
venstraat, wijk I, no 284, verkocht voor f 1153.
Een huis en erf, aldaar, aan de Lambrechtstraat,
wijk L, no 90, verkocht voor f 725.
Een huis en erf, aldaar, aan het Vlissingsch
Wagenplein, wijk P, no 239, verkocht voor f 825.
E' n huis en erf, aldaar, aan het Vlissingsch
Wagenplein, wijk P, no 238, verkocht voor/400.
Een huis en erf, aldaar, aan de Wijngaardstraat,
wijk L, no 161, verkocht voor 1250.
Een huis en erf, aldaar, aan den ZuidsiDgel,
wijk E, no 33, verkocht voor ƒ1015.
Een huis en erf, aldaar, op den hoek van de
Lange Gortstraat en de Varkensmarkt, wijk I,
no 318, verkocht voor 1234.
Een huis en erf, aldaar, aan het Vlissingsch
Wagenplein, wijkP, no 240, opgehouden op /510.
Een veertigste aandeel in het barkschip Regina
Maris, verkocht voor 50.
In de heden morgen te tien uren geopende zitting
werd na lezing der notulen, door den Voorzitter
medegedeeld, dat tot voorzitters en ondervoor
zitters der afdeeiingen zijn benoemd; in de eerste
afdeeling de heeren De Öasembroot en Dronkers;
in de tweede de heeren Mazure en Schorerin
de derde de heeren Moolenburgh en Hoogenbóom.
Na mededeeling van den voorzitter dat de heer
Pierssens in de derde afdeeling zitting heeft ge
nomen, dat de heer Wagtho door ongesteldheid
is genoopt huiswaarts te keeren, en dat de heer
Heyse de plaats van wijlen mr. Lambrechtsen in
de derde afdeeling van gedeputeerde staten heeft
ingenomen, worden de verslagen van de rappor
teurs der afdeeiingen uitgebracht over de voor
stellen van ged. staten.
Een verzoek van den eervol ontslagen provin
cialen opzichter P. F. W. Engelse, tot toekenning
van pensioen of wachtgeld, is ingewilligd en aan
hem een Wachtgeld van f 600 voor het loopende
jaar en voor 1880 toegekend.
De voorstellen van ged. staten tot wijziging
der provinciale begroetingen vöor 1879 en 1880
zijn aangenomen.
Op de adressen aan den koning gericht door
de gemeenten Clinge, Koewacht, Krabbendijke,
Nisse, St. Anna ter Mniden, Stoppeldijk en West-
kapelle tot bekomen van sUbsidic ingevolge art
36 der wet op het lager onderwijs, worden over
eenkomstig de voorstellen van ged, staten, doof
de vergadering gunstige adviezen uitgebracht.
Achtereenvolgens worden zonder beraadslagin
gen of hoofdelijke stemming aangenomen de voor
stellen van gedeputeerde staten tot wijziging van
de grens der werken tot zeewering of oeverver
dediging van den calamiteusen Ylietepolder en
den Thoornpoider en omtrent de regeling der
toelagen van de ingenieurs van den waterstaat
voor het toezicht op de calamiteuse polders of
waterschappen.
Het voorstel van het gedeputeerd college om*
trent de vereeniging van de Ankervere- en 's Heer-
Arendskefke polders en de waterschappen Sint
Pieter en Heiukenszand Wordt na discussie, met
28 tegen 10 stemmen aangenomen.
Het voorstel omtrent de wijziging van het
reglement op het beheer der uil watering door de
sluis in de Piet, wordt zonder beraadslaging
aangenomen met 31 tegen 7 stemmen.
De behandeling van het verzoek tot calamlteus-
verklaring van den Leendert Abraham-polder
wordt op Voorstel van gedeputeerde staten ver»
daagd tot eene volgende vergadering en de
tegenwoordige zitting, aangezien de leden niet
wenschen den bij de wet gestelden termijn bijeen
te blijven, door den voorzitter gesloten.
StaatBbegröoting 188Ö.
Afdeelingisverslagen.
Binnenlaudsohe Zaken. Opnieuw verklaarden
verscheidene leden de politiek van het tegenwoordig
kabinet at te kettren, hoofdzakelijk om de ten
aanzien van de schoolwet gevolgde hooding. Den
minister van binnenlandsche zaken speciaal, scheen
het daarbij vooral te doen, om zich bij de meer
derheid der kamer aan te bevelen. Onaangenamen
indruk had het ook gemaakt, dat de minister dé
invoering van de schoolwet geheel afgescheiden
had van de daaraan verknochte financiëele be
zwaren. Dit Werd roekeloos geheeten. Het Ver
moeden schijnt gewettigd, dat men met opzicht
tot de nieuwe wet op het lager onderwijs zal
zien gebeuren, wat ouder het vorig ministerie
met opzicht tot de kanalenwet voorviel: toen
werd insgelijks de financiëele qnaestie van het
voorstel zelf afgescheiden, hetgeen tot den val
van het wetsontwerp heeft medegewerkt.
Een deel dezer leden onthield ook ciaarom hun
steun aan den min, van binnenlandsche zaken,
omdat deze de neutraliteit in zake van onderwijs-
aangelegenheden vefzaakte. Men wees daarbij
op onlangs gedane benoemingen van hoogleeraren
en van leeraren, welke benoemingen alle in de
zelfde richting waren geschied en waarvan o. a,
een bij een instelling te Nijmegen vrij wat aan
stoot gegeven had.
Vele andere leden verklaarden met voldoening
van den min. te hebben vernomen de verklaring
omtrent een zoo spoedig mogelijke invoering van
de wet, die reeds meer dan eeu jaar geleden na
rijp beraad vastgesteld en door den koning be
krachtigd was en die „door een groot deel der
natie met bijval ontvangen en als de bron van
heilrijke verbeteringen in de opleiding van het
opkomend geslacht beschouwd weid". Niets geeft,
zeiden deze leden recht tot de even griev ende
als ongemotiveerde' beschuldiging, dat de miri: van
binnenlandsche zaken zich niet door eigen over
tuiging, maar alleen door de zucht om de meer
derheid der kamer aangenaam te zijn, zou hebben
laten leiden.
De spoedige invoering van de schoolwet stfookt
geheel met het door de regeering ontwikkeld
programma van regeeringsbeield eü deZe leden
verwachten dan ook, dat het antwoord op dit
verslag geen (zoo schadelijke) onzekerheid zelfs
omtrent den dag van de invoering van de wet
zou laten vóórtbestaan.
De fiuancieële qtiaestie kón hieïvart los blijven.
Eensdeels moeten de middelen worden geVoüden
en de zwaardere financiëele last zal bovendien
zich slechts van lieverlede doen gevoelen.
