No. 307.
121e Jaargang.
1878
Maandag
30 December.
Een nieuw programma.
Dit blad verschijnt dadelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f ^50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Ad verten tien: 20 Gent per regel,
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz,: van 1—7 regels 1,50
iedere regel meer 0,20,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte,
BERICHT.
Zij die zich vóór 1 Januari 1879 op
deze courant abonneeren, ontvangen de
nog in dit kwartaal verschijnende nom
mers gratis.
Middelburg, 28 December.
S p o o r w e g d i e v e r ij e n.
Benoemingen en besiuitèn.
0 n d e r w ij s.
Kerknieuws.
Rechtszaken.
'r J
I
middelburgs™ courant.
Hoofdagenten voor het Buiteni7r^r(j;^ompagniT"généraIe de publicitéétrangère G L. Daubb en Cie. te Parijs en Frankfort, directeuren Elsbach en Jonks.
II.
De hervormingen, gedurende de laatste jaren
in Indië reeds tot stand gebracht, vinden bij
den oud-directeur van het Binnenlandsch
Bestuur billijke waardeering.
»Wij brengen, schrijft de heer Bosscher, gaarne
hulde aan den milden geest, die, sedert de vaststelling der
Indische begrooting aan de wetgevende macht is opgedragen,
hij het bestuur der O.-I. bezittingen heeft voorgezeten.
Wij erkennen dat vele verbeteringen ingevoerd, vele
misbruiken en verkeerdheden afgeschaft zijn, in velerlei
behoeften voorzien en aan vele billijke en rechtmatige
eischen te gemoet gekomen is."
De critiek volgt echter, bij den heer Bosscher,
de waardeering op den voet.
»Wat men deed, zoo gaat hij voort, deed men ten
halve; men handelde stelselloos, zonder leidend beginsel,
nu eens hier wat toegevende aan den geest van vooruit
gang, dan eens daar concessies doende aan hen die
wenschen stil te staan, al naar de drang der omstan
digheden medebracht. Men handhaafde een stelsel
van gedwongen aanplant en verplichte levering, en voelde
daarnevens in een stelsel van vrijen arbeid en vrije cultuur,
door de uitgifte in huur of erfpacht van woeste gronden
aan Europeanen. Maar getrouw aan den geest van half
heid, vorderde men hooge huur of pacht, eischte men
verponding en de betaling van hoofdgeld voor de opgezetenen,
en verlangde men daarenboven zooveel waarborgen
tegen de onttrekking van de gouvernements-koflie aan de
verplichte levering, of toonde men zich zoo angstig bezorgd
voor de rechten der bevolking, dat er maanden en soms
jaren heengingen, voordat eene aanvrage om huur of
erfpacht tot uitgifte had geleid.
Dat ouder dergelijke gegevens de particuliere nijverheid
nimmer tot grooten bloei geraken kan, is duidelijk.
Maar dat alles schijnt der regeering nog niet genoeg; zij
ondervindt de waarheid van de leer, dat dwangcultuur
niet kan bestaan nevens vrijen landbouw en vrijen
arbeiden daar zij de eerste niet wil loslaten,
worden tegenwoordig, daar waar de gronden goed zijn,
geheele districten gesloten vöor koffie-aanplant door parti
culieren, om alleen daar gronden uit te geven waar ze
slecht zijn en de regeering er dus tegen opziet om de
verplichte koffie-cultuur in te voeren of te bestendigen
Is dit niet erger dan dwaasheid en is het wonder, dat
men door zulke handelingen de ontevredenheid opwekt
Dit alles is het noodwendig gevolg van het hinken op
twee gedachten, van aarzeling en halfheid, omdat men
terugdeinst voor eene beslissende keuze tusschen het
sledsel van 'dwang en vrijheid; omdat men niet terug
durft naar Van den Bosch en niet vooruit wil aan
de hand van Elout of Du Bus, uit vrees voor hersen
schimmen, waarmede men in de laatste 25 jaren alle
koloniale hervormingen heeft bestreden, zonder dat de
vrees ooit bestendigd is geworden.
»Hoe langer men aarzelthoe moeilijker het worden
zal om, langs geleidelijken weg, het halfslachtige, pseudo-
liberale stelsel te verlaten en te komen tot een regeerings-
stelsel, dat, brekende met alle willekeur, onder de leiding
van een krachtig bestnur, vrije industrie, vrijen arbeid,
maar ook eerbied voor de wet, gehoorzaamheid aan de
overheid en recht voor allen in zijn programma schrijft."
Wij hebben ons dit lange citaat getroost, het
nauwelijks wagende hier en daar een volzin
weg. te laten, dewijl het eene zeldzaamheid is,
een man van zulk een gezag, in zulke heldere,
bevattelijke taal, over Indische zaken het woord
te hooren voeren. De middelen, waardoor de
heer Bosscher het hier in algemeene termen
omschreven doel meent te kunnen bereiken,
belooft hij meer in bijzonderheden te zullen
uiteenzetten in een volgend opstel, waarnaar
wij belangstellend uitzien. Nu de Vragen des
Tijds in dit opzicht tot dusverre in gebreke
blijven, moge de Indische Gids ons geven wat
de vrienden van het vooruitstrevend
liberalisme in de koloniale politiek verlangen
een programma der toekomst. De leuzen, waar
onder wij ons tot nu toe vereenigden, zijn aan
't verouderen. De strijd tegen cultuur- en
consignatiestelsel is zoo goed als volstreden;
wat van dat stelsel nog over is, moge op
gronden van utiliteit zich nog eenigen tijd staande
houden, in beginsel vindt het geen verdediging
meer en het zou, zelfs indien het liberalisme
er zich niet meer aan gelegen liet liggen,
mettertijd van zelf onhoudbaar blijken. Ook
de strijd tegen het batig saldo is, in beginsel
althans, beslist. Oud- en jong-liberalen zijn
van de verkeerdheid daarvan overtuigd en ook
de conservatieven kunnen hunne oogen niet
langer sluiten voor de nadeelen van het houwen
onzer financieele huishouding op den wissel-
valligen grond der Indische baten. Slechts
eene worsteling om een paar millioen meer of
minder en het kwaad der Indische bijdrage
voor Nederlandsche behoeften," dat wij, zelfs
in zijn meest bescheiden -vorm, een kwaad
blijven noemen, zal tot „het minste der
kwaden", tot eene vaste jaarlijksche som te
ruggebracht zijn, voor zoo ver de Atjeh-
kosten en de stijgende behoeften der Indische
huishouding althans ons niet voorgoed van het
verder gekibbel over „sluitpost of bijdrage"
ontheffen zullen.
Andere vragen doen zich thans voor Ge
zwegen nog van het ontzaglijk, bijna onont
gonnen veld, dat zich op Sumatra voor
onze werkzaamheid opent, moet de vraag van
den aanleg en de exploitatie der spoorwegen
op Java, anders dan langs den weg van op
zich zelf staande proefneming, zooals tot dus
verre, tot klaarheid gebracht worden. Bij de
ontwikkeling der particuliere nijverheid, welke
wij wenschen, is het noodig waarborgen uit te
denken, welke de wet moet opleveren tegen
onderdrukking of benadeeling der inlanders
door de eene of andere „planterspartij". Bij
de grootere zelfstandigheid, welke wij aan het
Indische bestuur gelaten willen zien, dienen
middelen beraamd te worden, om de tusschen-
komst van het Nederlandseh gezag te verzekeren,
wanneer schadelijke invloeden in Indië de over
hand mochten dreigen te krijgen. De overgang van
gemeentelijk in persoonlijk grondbezit, wat bet
beginsel betreft ,ook al voor een deel volstreden,
moet, met waarborging van de belangen
der inlanders, geregeld worden. De invoering
van gemeentebesturen op de hoofdplaatsen
vordert overweging. De verbetering van de
politie, zoodat veiligheid van persoon en goed
niet meer, als thans, in menig gedeelte van
Java eene bijna onbekende weelde zal zijn,
kan nog menig helder hoofd aan 't denken en
nog menige leegte in de, door „een zuinig
financieel beheer en het afsnijden van alle
weelde", beter gevulde schatkist brengen. De
voorziening in de toenemende behoefte aan
geschikt ambtenaarspersoneel, de herstelling
van het door den Atjeh-oorlog bijna gedésor-
ganiseerde Indische leger, de verbetering van
het onderwijs voor Europeaan en Inlander, de
bestrijding van het op'i urn-misbruik, de maat
regelen van verdediging tegen de dweepzucht
van het Mohamedanisme, de regeling van het
belastingwezen, zoodat, naarmate de regeering
ophoudt als fabrikant en koopman geld te
verdienen, haar andere bronnen van inkomsten
verzekerd worden, dat alles vordert overweging
en gedachtenwisseling, ter voorbereiding eener
geleidelijke oplossing.
Wat al vragenBijna zou onze verbeel
ding ons voeren naar die verre toekomst, op
de laatste bladzijde der eerste aflevering van
De Indische Gids ons voorgespiegeld door C.
van Nievelt, op zijne eigenaardige, half fan
tastische, half realistische manier. Een nieuw
gouverneur-generaal, Tiberius Voorwaarts gehee-
ten,„ gesproten uit een Amsterdamsch geslacht van
schatrijk geworden geutescheppers", is op een
vliegmachine, door de lucht, naar de nieuwe
hoofdstad van Java, een uur boven Buitenzorg,
gestevend. Zijn oog waart over netten van
telegraaf- en telephoondraden, over asphalt-
wegen, over prachtige havens, over onmetelijke
plantages van suiker en tabak. En verbaasd
vraagt de ziener, die ons dat te aan
schouwen geeft:
„Is dat alles het werk van Nederlanders
Is er dan nog eenmaal weder geestkracht ge
varen in de Nederlandsche natie
Maar ik begrijp hetde coupon-knippende lij
zigheid is er eindelijk uitgewrongen, sedert
Rusland's en Oostenrijk's bankroet."
Mocht die wring-kuur mogelijk zijn, ook
zonder een zoo fel middelZoo iets, dan moet
de voorlichting van mannen als de heer Bosscher
en andere „Indische specialiteiten" in den
goeden zin, in staat zijn om die mogelijkheid
te bevorderen.
Donderdag avond hadden te Domburg eenige
ongeregeldheden plaats, tengevolge van de toe
passing der verordening op het sluiten der her
bergen. Het huis van den burgemeester werd
door een dertig of veertigtal personen omsingeld
èn hijzelf uitgejouwd en 'gescholden. Een persoon,
die in dronken toestand verkeerde, werd uit eene
herberg verwijderd en door de politie in arrest
genomen, doch door het volk, meestal werklieden,
ontzet. Van een en ander werd proces-verbaal
opgemaakt.
Aangezien gisteren avond voor eene herhaling
der wanordelijkheden werd gevreesd, werd namens
den burgemeester de hulp der justitie alhier inge
roepen. Daarop vertrokken te ongeveer negen
uren van hier een drietal rijks-veldwachters per
rijtuig en vier maréchaussees te paard, die te
ongeveer tien uren te Domburg aankwamen.
De burgemeester deed toen de herbergen ont
ruimen en toen tengevolge daarvan samenscholin
gen plaats hadden, werd bet volk gesommeerd
uiteen te gaan. Na eenig dralen, en nadat de
maréchaussees stapvoets door het dorp gereden
waren, werd daaraan voldaan.
Een der rijksveldwachters en de maréchaussefs
zijn heden morgen alhier teruggekeerd, doch daar
te Domburg eene zekere spanning blijft heerschen,
is heden middag weder eene patrouille der maré
chaussees daarheen vertrokken.
Vllssingen, 28 December. De kamer van
koophandel en fabrieken alhier heeft heden eene
missive van den minister van koloniën ontvangen,
waarin toezegging gedaan wordt, dat voortaan in
de bestekken tot levering van voor 's rijks over-
zeesche bezittingen benoodigde steenen, de bepaling
zal worden opgenomen dat de aanvoer en keuring
daarvan ook te Vlissingen en te Middelburg zal
kunnen worden voorgeschreven.
Kloetinge, 28 December. De nieuwjaarscol
lecte alhier heeft f 455 opgebracht, zijnde slechts
6 minder dan in 1877. Met het oog op de
bijdragen, die voor het 25jarig feest van den
burgemeester pas zijn ingezameld, is deze opbrengst
zeer bevredigend.
Ct. meldt onder uitdrukkelijk voor
op grond eener mededeeling van
De N. Rott.
behoud, doch
eene zijde, die haar volle vertrouwen bezit, dat
er plan bestaan zou om den spoorweg Boxtel-
Wezel te verkoopen aan eene groote Duitscke
maatschappij. Deze zou in staat zijn, de Exploi
tatie-maatschappij te dwingen tot het sluiten van
contracten van doorloopend vervoer, en wel onder
nadeeliger voorwaarden dan haar nu zijn aange
boden.
De St.-Ct. bevat de koninklijke goedkeuring
van de wijziging der statuten van de naamlooze
vennootschap Vierde maatschappij ter Assurantie
te Amsterdam.
In de St.-Ct. zijn opgenomen de statuten der
V ereeniging tot bevordering van ffinterwyFs
belangen.
Uit een doos, verzonden door den heer J. W. U.,
te Koudekerke, per expeditieonderneming van
van Gend en Loos op 5 Dec. jl., zijn, zooals bij
ontvangst te 's Hage gebleken is ontvreemd
twee kleine voorwerpen, die als cadeautjes moes
ten dienen, alsook twee zakje3 met St. Nicolaas-
gebak, etc.
notarissen. Óp daartoe gedaan verzoek is aan
M. Bax, eervol ontslag verleend als notaris te
Bergen op Zoom.
ministerieels departementen. Benoemd bij
het departement van binnenlandsche zakentot
commies Augt. Belinfante, thans adjunct-commies
en tot adjunct-commies P. E. de Waal, thans le
klerk, beiden bij genoemd departement.
kabinet des konings. Benoemd tot commies
bij het kabinet des konings, jhr. P. J. Vegelin
van Claerbergen kamerheer in buitengewone dienst.
ridderorden. Vergunning verleend aan jhr. G.
J. G. Klerck, te 's Gravenhage, tot het aannemen
en dragen der versierselen van grootofficier der
orde van het Legioen van Eer, hem door den
president der Fransche republiek geschonken; en
aan den heer F. W. Macaré, president der wees-
en boedelkamer te Soerabaija, tot het aannemen
der versierselen van ridder der eerste klasse van
de koninklijke orde van Verdiensten van den
Heiligen Michael, hem door den koning van Beijeren
geschonken.
geneeskundige dienst. Benoemd tot apotheker
der 3e kl. bij het personeel van den géneeskun-
digen- en hospitaaldienst der landmacht in West-
Indië, en wel uitsluitend bij het garnizoen in
Suriname, de heer J. M. van der Stempel, apotheker
te Paramaribo.
Als een bijzonderheid verdient vermelding, dat
jl. Dinsdag namiddag onderscheidene R. Kath.
kinderen te Zierikzee den schooltijd hebben ver
zuimd „om in de kerk de plekke open te houden"
voor vader of moeder. Of dit plekke open houden
zag op den nacht- of vroegen morgendienst van
eersten Kerstdag is ons niet bekendmaar als reden
voor schoolverzuim is deze ons geheel nieuw.
{Zier. Ct.)
Als een klein bewijs van het nadeel, dat
door het lang onuitgevoerd blijven der nieuwe
schoolwet aan het onderwijs wordt toegebracht,
verdient vermelding dat door den gemeenteraad
van Barradeel (Friesland) het traktement van
twee kweekelingen bepaald is op 200, niettegen
staande het gevoelen niet Weersproken werd dat
die som veel te laag was, dewijl bij het invoeren
der nieuwe wet tóch verandering in het bestaande
gebracht zou moeten worden.
De beer J. F. Smulders, sedert 38 jaren pas
toor te Hontenisse, herdacht den 2(Kn dezer ziju
50jarig priesterschap. Te 9 uren celebreerde hij
een plechtig dankoffer, waarin de heer Hessels,
pastoor te Ossenisse, eene toepasselijke rede
uitsprak.
Ofschoon de jubilaris verzocht had dit feest
in stilte en alleen in de kerk te vieren, ontving
hij niettemin vele prachtige geschenken en tallooze
felicitation.
Tegen den avond bracht de harmonie St. Cecilia,
door eene groote schare belangstellenden gevolgd,
hem eene serenade. T. N. Ct.)
Voor het gerechtshof te 's Gravenhage stond
gisteren terecht M. M., landbouwer te Wissekerke
in Zeeland, beschuldigd van poging tot moedwil-
ligen doodslag op zijn huisvrouw. De beschuldigde
was vroeger een zeer welgesteld landbouwer en
had met zijn eerste vrouw, die hem niet minder
