iBtniMLAITD.
Üfewfjtat.
Telegraphische berichten.
Kerknieuws,
Kunstnieuws.
Thermometerstand,
Algemeen Overzicht,
die school door het aanbouwen van een nieuw
lokaal te vergrooten.
Door den gemeenteraad van Leeuwarden is
tot leeraar in de Fransehe taal aan het gymna
sium benoemd de heer L. Nauta, thans leeraar
aan de rijks hoogere burgerschool aldaar.
's Meer Hendrikskinderen, 14 Decem
ber 1878.
Om te doen zien hoeveel er voor het lager
onderwijs ook hier nog te wenschen overblijft,
behoeven we slechts mee te deelen dat de hoofd-
onderwijzer alleen staat voor ruim zestig leer
lingen over drie klassen verdeeld! Vorm
den de 70 leerlingen éene klasse, éen onderwijzer
zou, met alle krachtsinspanning, wellicht nog zeer
nuttig werkzaam kunnen zijn; maar wie is in
staat aan drie klassen tegelijk onderricht te geven
Ieder weet dat de laagste klasse bijna onmoge
lijk met schriftelijk werk is bezig te houden.
Behoeft 't te worden gezegd dat van goed onder
wijs geven hier geen sprake kan zijn De hoofd
onderwijzer heeft daardoor eene zeer vermoeiende
en ondankbare taak. Zeer vermoeiend, daar hem
na die dagtaak nog de avondschool wacht
zeer ondankbaar, omdat hij met den meesten
ijver, nog op verre na niet zooveel kan doen, dat
hij, met het oog op hetgeen er zou moeten
gedaan worden, tevreden kan zijn. Wel is
slechts in de wintermaanden het aantal leerlingen
zoo groot; doch ook des zomers, als 20 a 25
leerlingen de school niet meer bezoeken, kan nog
de hoofdonderwijzer niet aan alle eischen voldoen,
al is dan bijna de geheele hoogste klasse ontvolkt.
Juist omdat ten platten lande het schoolgaan
zoo gebrekkig is, wordt daar, in verhouding tot
in de steden, meer onderwijzers personeel ver-
eischt, opdat gedurende den tijd dat de leerlingen
de school bezoeken, zoo mogelijk bijzondere zorg
aan hun onderwijs besteed worde.
Moge de invoering der nieuwe wet op het
lager onderwijs weldra een betere toestand in
het leven roepen.
De kosten voor het op te richten gymnasium
te Winschoten zijn geraamd op f 21,200 en de
ontvangsten op 3200. Het schoolgeld is bepaald
op f 80.
Cloes, 14 December 1878. Zooals we be
richt hebben, heeft het bestuur der Nederland-
sche Israëlietische gemeente alhier bij de in
gezetenen per circulaire ondersteuning verzocht
tot het stichten van een nieuw kerkgebouw, of
ten minste tot verbetering van het bestaande.
Het bestuur heeft deze week de bijdragen in
ontvang genomen en zijne pogingen in zoo verre
bekroond gezien, dat het tot verbetering van
het kerkgebouw kan overgaan.
Berichtten wij reeds dat bij gelegenheid van
Vondels sterfdag in den stadsschouwburg te
Amsterdam de Leeuwendalers zal worden opge
voerd, 't blijkt thans, dat ter eere van den „vorst
onzer dichters" nog andere gebeurtenissen zullen
plaats grijpen. Den avond van den 4en Februari
nl. zal er in het Park een Vondelconcert worden
gegeven door de liedertafel Oefening baart Kunst,
bij welke gelegenheid dr. Schaepman een gedicht
zal voordragen, gewijd aan de nagedachtenis van
Vondel. Verder hoopt men den daaraanvolgenden
dag een tentoonstelling te kunnen geven in een
der zalen van het Oudemannenhuis, van voorwer
pen, welke betrekking hebben op den persoon en
de werken van Vondel, terwijl de leden der com
missie, zoo daartoe het kerkbestuur zijne toe
stemming geeft, voornemens zijn een krans te
leggen op Vondels graf.
Eerstdaags zullen alle leden der bij gelegenheid
van het jongste taal- en letterkundig congres te
Kampen benoemde commissie en alle belangstel
lende letterkundigen, zoowel in Noord- als in Zuid-
Nederland, worden uitgenoodigd om de feestviering
met hun tegenwoordigheid te vereeren.
Het concert gisteren avond door het Har
monie gezelschap Accelerando gegeven waarop
werd medegewerkt door den jongenheer J. C.
Geijp jr. van Kampen, en den heer K. Bekker,
alhier, was weinig bezocht, slechts een veertigtal
personen waren in de groote zaal van het Schut
tershof bijeen.
De wijze waarop de solo-nommers en ook de
ensemble-stukken werden uitgevoerd, was zeker
een drukker bezoek overwaardig geweest.
Zonder in bijzonderheden te treden, teekenen
wij alleen aan dat den jongenheer Geijp, zoo hij
op den ingeslagen weg blijft voortgaan, een goede
toekomst als kunstenaar wacht. Ook het solo
voor fluit, door een lid van 't gezelschap uitge
voerddeed den solist en zijn leermeesterden
directeur, alle eer aan, terwijl het accompagnement
van den heer Bekker, als altijd, goed te noemen
was.
We willen hopen dat het morgen, Zondag, met
hetzelfde programma te geven concert een veel
ruimer bezoek moge ten deel vallen.
Mej. Agar komt den 16en dezer te Amster
dam aan, waar zij dien avond in den stads
schouwburg optreedt, en vertrekt den 26pn weder
naar Parijs.
Door de leden van de arrondissements-recht-
bank alhier wordt heden aan den voorzitter van
dat college een diner aangeboden.
Vllssingen, 14 Dec. Het ijs heeft hier reeds
een offer geëischt. Twee jongens die heden
morgen aan de vest speelden, lieten een knikker
over het ijs rollen. Zij liepen dien na op het ijs,
dat weldra onder hunne voeten wegzonk. Een
van hen werd gered, doch de ander, een löjarige
knaap, moest er het leven bij inschieten.
Tusschen het Haagsche gemeentebestuur en
de bewoners van de Lange Pooten bestaat, zoo-
als vrij algemeen bekend is, eene sinds lang
hangende quaestie. Tengevolge daarvan zien de
„Lange-Pootenaars" zich genoopt om niet deel
te nemen aan de feestvreugde bij den intocht van
den koning en de koningin.
Eerbiedig hebben zij zich nu veroorloofd, de
redenen daarvoor in een schrijven aan Z. M. den
koning te ontwikkelen. Steeds toch waren zij
de eersten om van hun vreugde bij voor het vors
tenhuis heugelijke gebeurtenissen te doen blijken.
„Stellen wij, zoo luidt het sehrij ven verder,
daarop hoogen prijs en hebben wij ons immer
gelukkig gevoeld, metterdaad te kunnen doen
blijken van onze liefde en eerbied voor U. M.
en HDs. huis, dubbel treurig stemt het ons, dat
wij ditmaal door omstandigheden geheel buiten
onze schuld worden gedrongen tot beperking in
het deelnemen aan de ontvangst, die U. M. en
H. M. onze toekomstige koningin door de inge
zetenen der residentie wordt bereid."
Doch de teruggang in veler zaken, tengevolge
van den treurigen toestand der straat „door
een schromelijke onnauwkeurigheid van een ge
meente-ambtenaar" dwingt daartoe. Het ver
keer door de Pooten is bijna geheel vernietigd,
en „de bewoners dier straat zien hun ontvangsten
daardoor bij duizenden guldens 's jaars ver-
verminderen."
Eerbiedig aan Z. M. de vraag onderwerpende,
of het te verwonderen is, dat zij thans, in moeie-
lijke tijden, gedwongen worden tot beperking,
waar zij als getrouwe onderdanen zoo gaarne
krachtig en met warmte hun liefde voor HH. MM.
zouden hebben betoond, uiten de bedoelde
ingezetenen ten slotte de hoop, dat, „als zij dit
maal moeten achterblijven, Z. M. de verzeke
ring wel zal willen aannemen, dat het slechts
noode en met droefheid geschiedt en zij niet
minder trouwe en goede onderdanen van Z. M.
blijven en zullen blijven als tof heden."
Dit schrijven is door al de bewoners der Lange
Pooten ondei'teekend.
Het is bekend dat sommige stoffen, bijv.
gebrande oesterschelpen en andere kalkaardige
poeders, de eigenschap bezitten om, na sterke
verlichting, nog geruimen tijd na te. lichten. Op
dit beginsel steunen de Edisons klokken, die, na over
dag in het volle licht gestaan te hebben, des
nachts nog lang zichtbaar zijn. In Engeland
trekt men daar thans ook partij van voor 't ver
vaardigen van naambordjes, op welke men, ook
des nachts, nog duidelijk den naam kan lezen.
In de jaarlijksche vergadering der steenfa
brikanten in de provincie Groningen, werd o. a.
voorgesteld den prijs voor het volgende jaar met
f 1 per 1000 te verlagen, doch door anderen
werd de noodzakelijkheid daarvan bestreden,
zoodat het voorstel niet in stemming kwam en
besloten werd de prijzen te laten zooals ze zijn,
dat wil zeggen, „zooals ieder dat goedvindt."
Hierna volgde de bespreking over de werkloonen
voor 1873. Ten gevolge van den algemeenen
stilstand, die vooral in Duitschland vrij erg
heerscht, werd dienaangaande besloten de werk
loonen wel met f 1 per 1000 steenen te verlagen.
Men schrijft aan het R> tt. Nbl uit IJmuiden
Sedert eenige dagen is men bezig met de ver
laging van het Zuiderhoofd van het kanaal, over
eene lengte van p. m. 2500 M. Het ongunstige
weder in aanmerking genomen, gaat het werk
dgr uitbaggering van buitenhaven en kanaal vrij
geregeld voort. Op de beide vuurtorens zijn de
lichtkappen reeds gedeeltelijk geplaatst. De aan
het strand staande toren is met roode en witte
banden geschilderd. Van de landzijde gezien,
leveren de torens een verrassend gezicht op en
doen, met de omgeving, aan eene plaats van
grooten omvang denken.
De lust tot bouwen is nog niet uitgedoofd:
een aannemer heeft den bouw van 50 woningen
op zich genomen. Het hotel Willem Barends is
reeds onder kap en belooft een sieraad van
IJmuiden te worden. De zoogenaamde Kanaal
straat is bijna geheel bebouwd. IJmuiden wordt
langzamerhand van het noodige voorzien; ook
een apotheker denkt zich hier te vestigen. Naar
bestrating en eene school wordt verlangend uit
gezien. Van beiden verneemt men niets.
Het comité der Evangelisatie alhier heeft het
ernstige plan opgevat, om eene bewaarschool op
te richten voor het 60tal kinderen, beneden den
leeftijd van 6 jaren, dat hier reeds wordt gevon
den. Kinderen boven dien leeftijd bezoeken de
school op de Heide. De Protestanten houden
geregeld éénmaal des Zondags godsdienstoefening.
Ook catechisatien en Zondagsschool worden trouw
bezocht.
Onze voormalige landgenoot, dr. E. J. P»
Jorissen, die door president Burgers was benoemd
eerst tot hoogleeraar in de oude talen en de ge
schiedenis, daarna tot staats-proeureur in de
Transvaal, en die onlangs door de Transvaalsche
regeering uit laatstgenoemde betrekking is ont
slagen op zeer gezochte gronden, heeft bij de
Britsche regeering tegen die willekeurige en on
rechtvaardige handelingen geprotesteerd en zich
intusschen met twee heeren te Pretoria geasso
cieerd als procureur, notaris en agent.
Den 10en dezer had te Gotha de eerste
lijkverbranding plaats. In eene zaal in den lijk
oven staat een ongeveer twee voet hooge katafalk,
waarop de lijkkist wordt gezet, die zonder ge
luid in de diepte verdwijnt. Zij daalt dan in de
verbrandingskamer, die wit gloeiend verhit is en
het lijk in korten tijd doet verteren. Men ziet
er niets van, dat er een verbrandingsproces plaats
heeft. De toestel geeft slechts rook bij het heet
maken van den oven, wat eenige uren vóór de
verbranding geschiedt.
De toestand van de groothertogin van
flessen is zeer onrustwekkend. De luchtpijp is
door de ziekte aangedaan. Toch telegrafeerde
sir William Jenner, de lijfarts van koningin
Victoria, die sedert eenige dagen te Darmstadt
is, dat de toestand nog niet hopeloos is.
De mayor van Euthin in Engelaqd heeft
zich eene berisping op den hals gehaald van
zijne raadsleden. Niet zonder reden, naar het
schijnt. Hij had van den voorzittersstoel uit
drukkingen gebruikt als: „Houd je mond", „doe
je bek toe", en andere dergelijke liefelijkheden.
Eens had hij gedreigd een politieagent te laten
halen om een lid van den raad de vergaderzaal
uit te laten zetteneen andermaal noemde hij
een der verdienstelijkste raadsleden „een geknakt
riet". Ook betitelde hij er een als „brutale
schoft". Zeven raadsleden, die zijne verkiezing
hadden tegengewerkt, noemde hij „een geweten-
looze, domme troep, die alle afdoening van zaken
tegenhield". De Bredasche burgervader heeft dus
aan de overzijde der zee zijn meester gevonden.
De statistiek der vreemdelingenbeweging te
Parijs wijst aan, dat van 1 Mei tot 1 November
aldaar zijn aangekomen 571 792 reizigers, dat is
46.021 meer dan in 1867, en 308.774 meer dan
in 1877. Onder het aantal reizigers waren
218.622 buitenlanders, waaronder 64,044 Engel-
schen en 36 vorsten en prinsen. Onder deze
statistiek zijn niet begrepen degenen, die bij
Parijsche families hebben gelogeerd.
Ook in Zweden zijn groote faillisse
menten voorgekomen, tengevolge waarvan een
paniek is ontstaan, die Zaterdag 7 December
dreigde over te slaan in een algemeene run op
een der voornaamste banken. Men weet wat a
run is. In Engeland verstaat men daaronder de
algemeene toeloop naar eene bank, of een ban
kier, die gewantrouwd wordt, en waar ieder
crediteur tracht het zijne zoo spoedig mogelijk te
redden en in specie mee naar huis te dragen.
Zulk een run kan ook voor solide zaken op een
gegeven oogenblik fataal zijn. De koning van
Zweden zag dat in en opende dadelijk met de
bedreigde bank eene rekening door een zeer
hooge som te deponeeren. Het voorbeeld werkte
goed, en de bank was gered.
BINNENLAND.
Eerste kamer. Bij de behandeling dei-
Indische begrootiDg constateerde de heer Duymaer
van Twist dat de begrootingen van Nederland en
Indië tot dusver opgemaakt waren met het oog
op den Indischen sluitpost. Nu is een betere
toestand aangebrokenmaar men moet geen
Indische bijdragen meer verwachten, welke voor
eerst onmogelijk zullen zijn. Echter is eene
wettelijke regeling goed, om een einde aan het
gehaspel te maken. Indië en Nederland zijn een
als er daarom op de eene begrooting een tekort
is, moet de andere bijdragen.
De heer Pincoffs verdedigt de afschaffing der
diflerencieele rechten, ook uit een politiek oog
punt tegenover Engeland. Hij wil op 't oogenblik
geen uitbreiding van den verkoop der koffie op
Java, maar hij wil eene verandering in de koffie
veilingen hier, en wenscht dat eene staatscom
missie de zaak onderzoeke.
De heer Bleijdenstein is ook voor afschaffing
der diflerencieele rechten, doch had gewild dat
die meer geleidelijk had plaats gehad. Hij acht
uitbreiding van den verkoop op Java in 't ver
volg noodig.
De heer van Yoorthuijzen wil eene financieele
regeling, zoo dat geen uitgaven voor Indie op
de Nederlandsche begrooting voorkomen.
Ook hij acht verandering in de wijze van ver
koop op Java noodig.
De minister van koloniën deelde mede dat eene
voordracht omtrent art. 2 van het Indische politie-
reglement aan den koning is ingediend. Op 't oogen
blik zou het onvoorzichtig zijn uitbreiding te geven
aan den verkoop op Java. De minister ziet geen heil
in eene staatscommissie voor de quaestie der
koffieveilingen in Nederland. Nadere voorstellen
omtrent de pakketvaart op China zullen gedaan
worden.
De begrooting werd vervolgens eenparig aan
genomen.
Den 23en December is de artsenwet aan de orde
Tweede kamer. Het hoofdstuk Nationale
Schuld werd aangenomen. Do minister van finan
ciën verklaarde dat de definitieve obligation der
nieuwe leening in het begin van 1879 uitgegeven
zullen worden, waarna de bevoegdheid gegeven
zal worden tot converteering in inschrij vingen op
het grootboek.
Bij de beraadslaging over het hoofdstuk Finan
ciën, verklaarde de minister dat de opbrengst
der middelen hem geen reden gaf om terug te
komen op zijne toezegging dat in het volgende
jaar met de herziening der belastbare opbrengst
van de grondbelasting voortgegaan zal worden»
Bij de afdeeling Eeredienst, betoogden de hee
ren De Meijier en Van der Feltz de wenschelijk-
heid van de zelfstandigheid der kerkelijke ge
meenten met opzicht speciaal tot de traktementen
der leeraren. De heeren De Meijier en Lenting
erkenden de bevoegdheid der regeering om nieuwe
kerkelijke subsidiën toe te kennen, doch de
heeren Van der Feltz, Van Delden en Van der
Kaay bestreden die opvatting, ter wille der neu
traliteit van den staat en der rechtvaardigheid.
De minister sloot zich bij eerstgenoemde sprekers
aan. De regeering kan eene regeling der finan
cieele kerkelijke aangelegenheden niet spoedig
beloven.
Het amendement van den heer Van den Berch
om een memorie-post voor traktementen van
christelijk-gereformeerde predikanten uit te trekken
werd verworpen met 36 tegen 13 stemmen. De
begrootingpost voor nieuwe subsidien werd, na
door de heeren Van Delden en Van Heukelom
bestreden te zijn, aangenomen met 30 tegen 21
stemmen. Het hoofdstuk financiën werd vervolgens
eenparig aangenomen.
Bij de beraadslagingen over het hoofdstuk
oorlog, betoogde e heer van der Schrieck
dat hij wel eene wetenschappelijke opleiding der
officieren, en dus ook een krijgsschool wil,
maar geen kostbare splitsing. De heeren de
Vos en Viruly drongen sterk aan op vermindering
van het oorlogsbudget, door wegneming van alle
weelde en door vereenvoudiging. De laatstgenoemde
zette dit in vele bijzonderheden uiteen. De heer
de Bieberstein wii ook spaarzaamheid, benevens
legerorganisatie bij de wet.
BUITENLAND.
Londen. In het Lageihuis werd de motie
der oppositie, voorgesteld door den heer Whit-
bread, met 328 tegen 227 stemmen verworpen.
Washington. De senaat heeft een nieuwe
kieswet aangenomen, waarbij eene andere wijze
van stemopneming bij de verkiezing van een pre
sident werdt ingevoerd.
Marmstadt. De groothertogin Alice van
Hessen (dochter van koningin Victoria) is aan de
gevolgen van diphteritis overleden.
13 Dec. 's av. 11 u. 27 gr.
14 's morg. 8 u. 22 gr. 's midd. 1 n. 29 gr.
's av. 6 u. 29 gr.
De beide tijdingen uit Engelsch Indië, die wij
gisteren onder Telegraphische berichten mededeel
den, klinken zoo schoon, dat zij onwillekeurig
wantrouwen wekken, en wij onzen lezers niet
kunnen raden er onvoorwaardelijk geloof aan te
schenken. De emir van Kaboel zou aan majoor
Cavagnari een hooggeplaatst ambtenaar, tevens
bloedverwant van Sjier Ali, gezonden hebben om
een vrede aan te bieden zonder voorwaarden. De
emir zou zich dus op genade en ongenade met
zijn land en leger aan de Engelschen willen over
géven en zich in de toekomst tevreden stellen,
met wat het Engelsch-Indische gouvernement hem
wel van zijne glorie zou willen overlaten. Zulk
een besluit van een Oostersch vorst, waarschijnlijk
door eene groote macht in den rug gesteund en
nog geen enkelen slag van groot belang verloren
hebbende, is eene ontkuooping van het Engelsch-
Afghaansche drama, waarop men niet rekenen
kon, en die dan ook wel in tastbaren vorm zal
moeten waargenomen worden, wil men er geloof
aan kunnen slaan. Zoover echter zijn wij nog
niet. Het is nog maar telegramnieuws, en hoe
meer men nauwlettend de telegrammen der ver
schillende groote nieuwshandelaars volgt, des te
minder eerbied krijgt men voor de nauwgezetheid
waarmede ze worden neergeschreven. De wellicht
wat overprikkelde eisch van het lezend publiek,
dat gaarne 's avonds in zijne courant leest wat
's ochtends bij de tegenvoeters gebeurd is, heeft
van het nieuwsverspreiden eene zeer winstgevende
zaak gemaakt, en de ondernemers van dezen tak
van nijverheid schijnen wellicht niet ten onrechte
van het publiek te denken, dat dit liever slechte
waar ontvangt, dan in het geheel niets. Daarom
is volkomen waar, wat dezer dagen een Fransch
blad sierlijk uitdrukte, dat on a singuliérement
perdu la superstition des dépêches.
Het tweede bericht in ons telegram is minder
onwaarschijnlijkwat dat betreft kan men alleen
op een dwaalspoor geleid worden als men er te
veel gewicht aan hecht. Er zou in het Engelsche
legerkamp een officier van Sjier Ali gekomen zijn,
die den verrader wilde spelen tegenover zijn vorst
en met behulp der Engelsche legermacht te Kaboel
eene nieuwe regeering wilde stichten, waarvan hij
dan zeker zelf het hoofd zou moeten zijn. Zeer
mogelijk. Verraad en intrige zijn aan de Ooster-
sche hoven te zeer schering en inslag om aa»
