N°. 246.
18783
Vrijdag
18 October.
121® Jaargang
Dit blad verschijnt dagelijks,'
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m, franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Ad ver ten tien: 20 Gent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz,: van 1—7 regels 1,50
iedere regel meer 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor het Buitenland: de Compagnie générale de puhlicité étrangère G, L. Daube en Cie. te Parijs en Frankfort, directeuren Elsbach en Jones.
Middelburg, 17 October,
Onderwijs.
Marine en leger,
Kunstnieuws.
Thermometerstand.
Verkoopingen en aanbestedingen.
MIDDELBURfiSCHE C0UR4IMT
De eerste vergadering van het Middelbnrgsch
departement der Maatschappij Tot nut van 't al
gemeen, welke door een 80tal leden werd bijge
woond, werd gisteren avond door den waarne-
menden voorzitter, den heer Luti, geopend met
een woord ter herinnering aan de leden, die door
overlijden of vertrek aan het departement ontrukt
waren. Mr. G. A. Fokker, de heer W. J. Zip, mr. J. W.
T. Swaters van Schaumburg, m'. P. Romeijn, de heer
C. H. J. van Benthem Jutting, de heer A. J. van den
Broecke, zij ailen hadden zich in verschillende
betrekkingen, in vroeger en later tijd, voor het
departement verdienstelijk gemaakt, en bij het
betreuren van hun gemis kan alleen de hoop
uitgesproken worden, dat hunne plaatsvervangers
zich door gelijken ijver en belangstelling voor de
goede zaak, waaraan het Nut gewijd is, mogen
onderscheiden. Door al deze verliezen is het
ledental van het departement, ondanks enkele
aanwinsten, weder achteruitgegaan en de voor
zitter drong er bij de ^aanwezigen op aan
dat zij, ieder in zijn kring, hun best zouden doen
om in dit opzicht de belangen van het departe
ment voor te staan. "Wanneer ieder in zijne
omgeving zich eenige moeite wilde geven, dan
zoude het licht mogelijk zijn het ledental weder
uit te breiden en daardoor aan de oude, doch
niet verouderde maatschappij nieuwe levenssappen,
in geldelijken zoowel als in zedelijken zin, toe
te voeren.
Na mededeeling dat dr. F. P. J. Sibmacher
Zijnen, wegens zijne vele werkzaamheden, als lid
van het bestuur bedankt had en van enkele
ingekomen stukken, werd voorlezing gedaan van
het verslag van de Commissie voor den dienst
baren stand, die, na het ten vorigen jare door
het departement genomen besluit, werkzaam is
gebleven tot het beheeren van het bijeengebrachte
fonds. Tengevolge eener oproeping, tot de inge
zetenen gericht, was toezegging van jaarlijksche
bijdragen gekregen van f 128, behalve de toelage
ad f 10 van het Departement, en eene gift in eens
van f 25. Met dezen uitslag, die beter was geweest
dan men zich had durven voorstellen, wenschte
de waarn. voorzitter de commissie geluk, in 't
vertrouwen dat zij hare nuttige werkzaamheid
met gelijken voorspoed moge voortzetten.
Van de Commissie voor de bewaarscholen was
ingekomen, behalve haar jaarverslag, een rapport
naar aanleiding van het verslag der gezondheids
commissie alhier, over den staat der verschillende
bewaarscholen met opzicht tot de eischen der
gezondheidsleer.. In bedoeld rapport wordt erkend
dat de afkeuring, door de gezondheidscommissie
over lokalen en inrichting der scholen uitgespro
ken, in vele opzichten gegrond isdoch dat ook
niet uit het oog verloren moet worden dat de
heide departements-hewaarscholen, in de Schuit-
vlotstraat en de Langeviele, geenszins aanspraak
maken op den naam van mode 1-scholen, maar
opgericht zijn met het doel iets beters te stellen
in plaats der vroegere z. g. n. maitressen-schooltjes,
heter gezegd kinder-pakhuizen. Dat doel is
bereikt en nu moet naar verbetering gestreefd
worden, te meer dewijl de nieuwe wet op het
lager onderwijs de bewaarscholen nog aan haar
lot overlaat. De commissie hoopt dat daarbij
van de wenken der gezondheids-commissie gebruik
gemaakt zal kunnen worden en doet in dien geest
eenige voorstellen.
Uit het jaarverslag blijkt dat het aantal kinde
ren op de bewaarschool in de Langeviele binnen
korten tijd tot 97 gestegen is en op die in de
Schuitvlotstraat 143 bedraagt, welke cijfers
nog steeds toenemende zijn. Tot den aankoop
van eenige schoolbanken is overgegaan moeten
worden, waardoor de rekening met een nadeelig
saldo van ruim f 28 sluit, terwijl voor de onver
mijdelijke aanschaffing van leermiddelen eenige
verhooging van het subsidie dringend noodzake
lijk is.
De waarn. voorzitter wenschte te doen opmerken
dat de commissie in haar eerstbedoeld verslag eenige
middelen aanwijst om tot verbetering te geraken.
Teneinde nu over die middelen nader in overleg
te treden, in verhand tot de financieele krachten
van het departement, en ook tot de mogelijkheid
om op andere wijze, wellicht door een beroep op
de medewerking van het publiek, steun te erlan
gen, dged het bestuur het voorstel om twee leden
uit zijn midden aan de commissie voor de be
waarscholen toe te voegen teneinde met deze ge
zamenlijk op eene volgende vergadering voorstellen
te doen om de als noodig erkende verbetering
der bewaarscholen tot stand te brengen.
De vergadering zich hij acclamatie met dit
voorstel vereenigende, noodigde de voorzitter de
heeren jhr. mr. D. G. van Teijlingen en Jac. de
Kanter, penningmeester, uit zich met die taak te
willen belasten.
Na onderzoek en goedkeuring der rekening
over 1877'78, werd vervolgens de begrooting
over 1878'79 vastgesteld, waaruit o.a. bleek
dat het aantal leden en donatrices thans 164 be
draagt en de inkomsten, uit hun eontributiën
voortkomende, tengevolge dergeleden verliezen
met f 100 zijn afgenomen. De verschillende
subsidiën worden vastgesteld als in 't vorige jaar
die der bewaarscholen wordt van f 330 tot f 400
verhoogd, waaruit tevens het nadeelig saldo over
't vorige jaar bestreden zal moeten worden. Voor
het winterseizoen hoopt het bestuur weder twee
lezingen met dames te kunnen geven, terwijl op
de eerstvolgende vergadering, door d"1. Couvée,
leeraar in de scheikunde aan de hoogere burger
school alhier, eene voordracht is toegezegd.
Tot lid van het bestuur der spaarbank werd
bij stemming benoemd, ter vervanging van wijlen
den heer W. J. Zip, de heer J. A. Ziptot lid dei-
commissie voor de bewaarscholen, in plaats van
mr. P. Romeijn, de heer W. M. Morren, leeraar
aan de kweekschool voor onderwijzerstot lid
van het bestuur van het departement, als opvolger
van dr. F. P. J. Sibmacher Zijnen, mr. W. A. van
Hoektot voorzitter van het departementsbestuur,
tengevolge van het vertrek van wijlen mr J. W. T.
Swaters van Schaumburg, de beer J. J. L. Luti.
De heeren Morren en Luti verklaarden hun
benoeming aan te nemen; aan de andere heeren
zal daarvan kennis gegeven worden.
Nadat door den afgevaardigde ter jongste al-
gemeene vergadering, mr. E. Fokker, daarover
verslag was uitgebracht en over eenige der daar
bij door dien afgevaardigde gemaakte opmerkingen
nog kortelijk van gedachten gewisseld was, werd
deze bijeenkomst gesloten.
Het in Het Vaderland van heden voorkomende
bericht dat de luitenant-kolonel E. F. Jéhu, van
het 3e regiment infanterie, in garnizoen alhier,
zijn pensioen aangevraagd zou hebbeu, kunnen
wij op goede gronden voor onjuist verklaren.
Aan bet departement van binnenlandsche zaken
wordt reeds een aanvang gemaakt met het voor
bereidende werk voor de in 1879 te houden
algemeene volkstelling.
Naar wij vernemen zullen de heeren Crans
Co. te 's Hage zich ook tot de gemeente-besturen
van Middelburg en Vlissingen wenden om conces
sie te vragen voor de levering van electrisch licht
in die gemeenten.
Omtrent de staatscommissie voor den Rotter-
damsc-hen waterweg wordt eindelijk iets vernomen.
Haar rapport kan, zegt Het Vaderland, spoedig
verwacht worden. Maar 't zal een „voorloopig"
rapport zijn.
Aan verschillende kamers van koophandel en
fabrieken waaronder die te Middelburg en Vlis
singen, is gezonden een exemplaar van het
„overzicht van den handel en de scheepvaart van
Hamburg gedurende het jaar 1877."
B. en W. van Haarlem hebben aan den raad
dier gemeente, op een adres van de Vereeniging
tot afschaffing van sterken drank, om afschaffing
der kermis, gerapporteerd, dat er h. i. geen vol
doende termen zijn om in dat verzoek te treden.
Benoemd tot leerares iu het Fransch aan de
H. B. S. voor meisjes te Groningen, mej. F. J.
van Uildriks aldaartot leeraar in de gymnastiek
aan de burgerschool te Amsterdam, F. C. Grothe.
Aan dr. E. v. d. Yen, directeur-leeraar aan
op H. B. S. te Haarlem, is óp zijn verzoek eervol
bntaiag verleend.
De officieren van gezondheid le kl. G. A. M.
van Ewijk en J. O. Harthoorn, behoord hebbende
tot liet eskader in Oost-Indië, en in Nederland
teruggekeerd, zijn op nonactiviteit gesteld.
De heer Ullman, de bekende reizende
kondigt dit jaar eene kunstreis door Nederland
aan, waarhij Amsterdam, den Haag, Botterdam,
Leiden, Utrecht, Arnhem, den Bosch, Dordrecht,
Groningen en Leeuwarden bezocht zullen worden.
De „sterren" die hij ditmaal vertoont, zijn de
zangeressen Zaré Thalberg en Laira Harris-Zagury,
van de Londensche en Parijsche opera, Thekla
Friedlander, die als Ueder-zungeïos wordt aange
kondigd, benevens de violist Paul Viardot. De
heer Ullman kondigt aan dat hij zijne uitvoeringen
duurder moet maken dan vroeger, omdat mej.
Thalberg o. a. 2500 franken per avond van
hem ontvangt, doch dat hij niettemin „billijk"
hoopt te zijn en in geen geval de prijzen hooger
dan f 3 voor den eersten rang zal stellen.
Nadat gisteren avond de 22e buitengewone
vergadering der rederijkers-vereeniging Ons Ge
noegeni in de groote zaal van het Schuttershof
alhier, - door den voorzitter met een flinke toe
spraak geopend was, werden achtereenvolgens
De Blinde, gedicht van J. van Beers, het blijspel
De Bloedzuigers en het blijspel De Vaas van
Titus ten gehoore gebracht.
De werkende leden deden hun best hunne taak
naar behooren ten einde te brengen en vooral bij
de opvoering van De Bloedzuigers vonden zij in
de herhaalde bijvalsbetuigingen van het publiek
een blijk van waardeering en aanmoediging.
Daar geen introductie was toegelaten, was het
publiek niet zeer talrijk, hetgeen echter niet
belette dat een geanimeerd bal deze eerste na
jaarsbijeenkomst besloot.
Met den trein van 2 u. 7 m. is heden mid
dag alhier gevankelijk binnengebracht zekere
J.. J. R. van Amsterdam, vroeger ladingmeester
te Vlissingen.
Een man, die onlangs zijn zoon te Yelp
doodstak, heeft in de gevangenis te Arnhem door
ophanging een einde aan zijn leven gemaakt.
Den 13en October is een lijk aangespoeld
op den hoek van den Onrustpolder (Noordbeve-
land). Het was in vergevorderden staat van
ontbinding en is om die reden daar hegraven.
De lange laarzen, waarvan de zolen met spijkers
met groote koppen bezet waren, doen vermoeden,
dat het een zeeman was.
De eerste trein, die Dinsdag van Leiden zou
vertrekken langs de lijn LeidenWoerden, is ont
spoord. De draaischijf was niet zuiver gesteld en
sloot daardoor niet aan de rails aan; dientenge
volge liep de locomotief een paar meters in het
zand. Het déraillement liep daarmede af, want er
vloeide zelfs geen oponthoud uit voort.
Zaterdag, den 19en October wordt de kweek
school voor machinisten, te Amsterdam geopend.
De cursus is verdeeld over twee jaren. De
leerlingen leeren uit de hand smeden, het herstellen
van machinerie-deelen, het in en uit elkander
nemen der werktuigen; verder de noodige kennis
der stoom-werktuiglcunde, wiskunde, teekenen,
het bank- en vuurwerken, alle noodzakelijke
factoren voor den degelijk gevormden machinist.
Het hoofddoel is te voorzien in de behoefte aan
bekwame machinisten, niet het opleiden tot
theoretici in de werktuigkunde.
De cursus vangt aan met 22 leerlingen van
het eerste en 16 van het tweede opleidingsjaar
Omstreeks de helft dezer leerlingen zijn „internen'
en worden onder toezicht vanwege de school
gehuisvest en gevoed in het zeemanshuis op het
Kadijkspiein..
Directeur der inrichting is de heer J. W. Visser,
oud-officier der marine, tevens belast met het
onderwijs in stoomwerktuigkunde en teekenen.
Verder bestaat het onderwijzend personeel uit
de hhS. Mesch, voor 't onderwijs in natuur- en
werktuigkunde; G. J. Broekhuizen, voor Wiskunde;
C. M. Robert, voor de talen; J. Hofland, al
assistent bij het teekenonderwijs. Tevens zijn
aan de school verbonden een machinist, hoofd
der ambachten, een vuurwerker, een bankwerker
en een draaier.
Als commissarissen zijn opgetreden de hh. mr.
C. H. Bosch Reitz, te Nieuwediep, J: Croli,
F. A. T. Delprat, J. J. Glinderman, P. H. Holtz-
man, H. J. Koper, J. D. van der Made, W. Spakler,
P. Tegelberg A. de Zur Muhlen, allen te Amsterdam,
H. J. P. van Meurs, te Zwolle, G. A, A. Middel-
berg, te Haarlem, J. Peelen, te Naarden A. J. H.
v. d. Toorn en J. G. C. A. de Vogel, beiden te
's Gravenhage.
Bij Pamrapo in de Vereenigde Staten wordt
een nieuw zeemonster gebouwd, waartegen geen.
marine ter wereld bestemd kan zijn. Deze „zee
duivel" moet geheel van ijzer gebouwd worden,
zal 21ï voet lang zijn, 15 Eng. duim in diameter
en in het midden bijna vier voet in omtrek hebben.
Van dit punt wordt hij smaller tot den boeg, die
den vorm heeft van de punt van een sigaar. In
den boeg is een torpedo geschroefd, die geladen
is met honderd pond dynamiet, genoeg om net
grootste schip van de wereld in stukken te doen
vliegen, ja misschien om eene geheele vloot te
vernielen. Achter de torpedo is een cylinder met
gas voor de beweegkracht. Aan wal wordt het
gas in den cylinder gebracht. In het midden van
het vaartuigje is de machine, daarachter de stuur-
toestel. Het heeft een roer in de kiel, waarachter
een tweebladige schroef zich om eene holle as
beweegt. In die holle as liggen de electrische
geleidraden, waarmede men he.t scheepje stuurt
en tegen den vijand laat vechten van den wal af.
Met electriciteit beheerseht men op grooten af
stand de machine en het roer. Achter in het
scheepje is een groote klos, waarom verscheidene
mijlen dun koperdraad gewonden zijn, met gutta
percha bekleed. Het koperdraad is aan eene
sterke batterij aan den wal bevestigd en wordt
afgewonden, naarmate het scheepje zich naar zijne
bestemming voortbeweegtkeert het terug, dan
wordt het op den wal op eene dergelijke klos
opgewonden. Bij een gevecht echter komt de
„zeeduivel" niet terug; want dan vliegt hij met
zijn vijand in de lucht. Het interessante monster
loopt 15 mijlen in het uur en kan vier mijlen
uit den wal gezonden wordenterwijl men na
tuurlijk de beweegkracht en het koperdaad ook
voor grooter afstand kan vermeerderen. Hierbij is
geen levensgevaar, zooals hij andere torpedo
booten, behalve voor den vijand.
16 Oct. 's av. 11 u. 49 gr.
17 's morg. 8 u. 51 gr. 's midd. 1 u. 56 gr.
's av. 6 u. 52 gr.
Bij de gisteren aan het departement van marine
gehoudene aanbesteding voor het lossen, ineen
zetten en in gebruik brengen van een ijzeren
droog dok in Oost-Indië, voor den dienst dei-
marine, was de eenige inschrijving van de kon.
fabriek van stoom- en andere werktuigen te
Amsterdam, voor f 660.000.
Heden namiddag werd door het polderbestuur
van Walcheren in zijn locaal alhier aanbesteed
1° het maken van 7201 Mls glooiing van zui-
lenbazalt tusschen de dijkpalen 7 eu 10 op den
Westkapelschen zeedijk met alle daartoe gevor
derde arbeidsloonen en de levering der vereischte
bouwstoffen. Ingekomen waren 6 biljetten, door
A. van Popering te Bruinisse voor 62,389
H. Hage alhier voor I 62,300 J. Kraaijeveld te
Hansweert voor f 62,000Iz. van Male Dz. te
Breskens voor f 57,878P. J. Visser te Hans-
weert voor 63,200 en J. Verkuyl Quakkelaar
te Vlissingen voor 55,897
2°. Het zeewaarts verlengen der hoofden n''9.25
en 28 op het noorderstrand der Noordwatering.
Ingekomen waren 3 biljetten, door Iz. van Male Dz.
te Breskens, voor f 3178door H. Hage alhier,
voor f 3387, en door J. Verkuyl Quakkelaar te
Vlissingen, voor 3237.
3°. Het maken van 1674 M! glooiing van Door-
nikschen steen aan deNoordwatering. Ingekomen
waren 2 biljetten, door Iz. van Male Dz. te Bres
kens voor f 8478, en door J. Verkuyl Quakke
laar te Vlissingen voor f 8790.
