N». 1<U.
121c Jaargang.
18T8.
15 Juli.
-==
Dit blad verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advsrtentien; 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz,: van 1—7 regels 1,50
iedere regel mesr 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagenten voor
het Buitenland: de Compagnie générale de publicité étrangère G. L. Daube en Cie. te Parijs en Frankfort, directeuren Elsbach en Jones.
Bij deze courant behooren twee Bijvoegsels,
Middelburg, 13 Juli.
„Volkspetitionnement al dan niet?
0 n d e r w ij s.
Kerknieuws»
Kunstnieuws.
De burgemeester van Middelburg,
gezien art. 49 van de verordening op de
algemeene plaatselijke politie te Middelburg;
besluit:
aan te wijzen als plaats waar bet geoorloofd
is te zwemmen, het gedeelte van het kanaal door
Walcheren, gelegen tusschen de zweminrichting
en de lijn aangegeven door drijvende kurken.
Middelburg, den 12en Juli 1878.
De burgemeester voornoemd,
SCHOREE.
De volgende merkwaardige verklaring wordt
aan het hoofd van het Utrechtsch Dagblad vermeld
„Ik antwoord zonder omweg: Geen volkspe
titionnement.
Waarom?
„Niet omdat het onwettig zou zijn. Geenszins;
de grondwet waarborgt dit recht aan ieder
Nederlander.
„Evenmin omdat de onderwijsquaestie niet van
dat belang zou kunnen wezen, om het gansche
Nederlandsche volk er in te mengen.
„Maar omdat mijns inziens de voorstelling van
het dreigend gevaar, dat nu tot een volkspetiti
onnement aanleiding geeft, eene onjuiste, ik
mag het niet terughouden, naar mijne innigste
overtuiging eene onware is.
„Aan het Christelijk gezinde volk in Nederland
wordt de gewetensvraag voorbehouden: Wilt gij
niet eene school met den bijbel?
„Dit volk antwoordt uit éen mond: „ja", en
tot dat volk behoor ik.
„Maar juist deze vraag is nu niet aan de orde.
De aanhangige schoolwet ontneemt ons de Chris
telijke school met den bijbel niet, die de wet van
1857 had mogelijk gemaakt. Wel bemoeilijkt zij
haar bestaan, hoofdzakelijk hierin, dat dit veel
grooter geldelijke offers zal vereischen.
„Ik vraag mijzelven af: Is het wenschelijk een
volks petitionnement uit te lokken, om eene
financieele quaestie waartoe deze moet worden
teruggebracht
„Mijn antwoord is: neen. Maar zeer zeker
indien het gold gewetensvrijheiden in dat geval
zou ik onder de eerste voorstanders behoord
hebben.
„Maar nu sta ik het volkspetitionnement niet
ter zijdewant mijn geweten wordt niet bezwaard
door het dragen van een dubbel aandeel in de
kosten van het onderwijs, dat aan de Nederland
sche jeugd wordt verstrekt, én op de openbare
èn op de bijzondere school.
„Of dit billijk heeten mag? Ik wil dit hier
niet beslissen. Maar het is geen gewetenszaak.
„Nederlanders! Bedenkt wat gij hebt te doen!
„van.. Weede van Dijkveld."
Utrecht, 12 Juli 1878.
Terecht voegt het Utr. Dagblad aan deze moe
dige verklaring de opmerking toe, dat zij den
heer van Weede van Dijkveld misschien onaan
genaamheden bezorgen zal met zijne orthodoxe
geestverwanten, doch dat zij hem eene eervolle
plaats zal doen verwerven in de schatting van
ieder, die eerlijkheid en karakter op prijs weet
te stellen.
Wat de quaestie der billijkheid betreft, willen
wij nog aanteekenen dat deze haar kracht verliest,
wanneer men overtuigd is, gelijk wij zijn,
dat de neutrale school het eenige middel is om
goed volksonderwijs overal in Nederland te
verzekeren. Er moge 'dan voor hen, die deze
neutrale school afkeuren, nog sprake zijn van
hardheid, dewijl zij genoodzaakt zijn tot hare
instandhouding bij te dragen, evenals ieder bij
dragen moet tot zooveel in de staatshuishouding
.wat bij persoonlijk verkeerd vindt, maar onbillijk
is die verplichting niet meer te noemen.
„Als het Nederlandsche volk, schrijft de
Arnhemsche courant, - iets aan zijne vorsten
geven zal, brengt de usantie mede dat het eerst
pens ruzie er over krijgt. Ook het huwelijksge
schenk aan prins Hendrik kan aan dit noodlot
niet ontsnappen. De storm begint al op testeken l.
De commissie heeft een album in het buitenland
laten maken en van verscheidene zijden wordt
haar dit hoogst kwalijk genomen.
„De Tijd maakt zelfs de aandoenlijke vergelij
king,- dat „een vader toch ook liever een middel
matig eigen borduurwerkje heeft van zijne dochter,
dan een dat in den winkel gekocht is. Zoo zal
ook een prins liever een kunstarbeid ontvangen
uit het land zelf, dan uit den vreemde, al zou
bet ook iets minder sierlijk wezen."
„Het Nederlandsche volk te vergelijken met eene
jongejuffrouw die een handwerkje maakt voor
haar jarigen papa, is idyllisch, maar het beeld is,
gelooven we, niet heel juist. Het Nederlandsche
volk vertegenwoordigt geen fabriekevenmin
kan er sprake van wezen om prins Hendrik bij
gelegenheid van zijn huwelijk eens een blijk te
leveren wat onze nijverheid al kan, en hoe onder
de regeering van ons bemind vorstenhuis kunst
en industrie zich ontwikkeld hebben.
„De natie wil een gedachtenis geven aan den
prins; de hoofdzaak is de band tusschen hen die
geven en hem die ontvangt. Op de namen van
de gevers en op de bedoeling van bet geschenk
komt het aan. En of dat geschenk nu uit het
binnen- of buitenland afkomstig is, doet in dit
geval niets ter zake. Men laat het in Weenen
maken, omdat dit de aangewezen plaats is voor
arbeid van dien aard. Men gaat naar bet beste
kantoor. En nu mogen onze industrieelen
bewerenwij kunnen bet even mooi als in bet
buitenland, een bescheiden twijfel op dat punt is
geoorloofd. Slechts enkele takken onzer nijver^
heid hebben eene wereldreputatie en daaronder
behoort, meenen wij, de bewerking van leder niet,
welke verdienstelijke beoefenaars van dat vak
ons land ook telt.
„Laat men toch niet altijd het nuttige aan het
schoone willen pareneen monument willen maken,
dat tevens pomp en lantaren en wachthuisje voor
politieagenten is. Hét geldt hier een geschenk
van het volk aan zijn vorst, en niet de bevor
dering van een inlandschen tak van industrie."
De commissiën voor het afnemen alhier van de
examens van leerling-apotheker heeft in hare
heden gehoudene zitting zes candidaten geëxa
mineerd en aan vijf daarvan de akte van bevoegd
heid uitgereikt, zijnde de heeren D. Schouwman,
geb. te Amsterdam; F. J. Heltzel, geb. te Am
sterdam N. A. F. Taverne, geb. te Leiden A. C.
Vernooy, geb. te Sittard; R. C. L. ten Bosch,
geb. te Nieuw Leusden.
Het examen wordt voortgezet.
De uitslag der verkiezing voor twee leden van
den gemeenteraad, Donderdag te Kloetinge ge
houden, is geweest dat voor de vacature C. van
Liere Jzn. is gekozen de beer W. van Liere Czn.,
terwijl voor de vacature A. van Kruiningen eene
herstemming moet plaats hebben tusschen de
heeren A. J. Herdink, die 17, J. Q. C. P. Kake-
beeke en L. Bruij scheel, die ieder 7 stemmen
bekwamen. Die herstemming is bepaald op
25 dezer.
Bij de Woensdag te Yerseke gehouden verkie
zing voor een lid van den gemeenteraad heeft
niemand de volstrekte meerderheid verkregen.
Eene herstemming zal 25 dezer plaats hebben
tusschen de heeren G. Schipper en A. van der
Burght.
Uit Zierikzee schrijft men ons nader, in vervolg
op het bericht van gisteren:
Het groot militair concert in Parklust is Don
derdag avond uitnemend geslaagd, tegen alle
verwachting, want het slechte weder in den voor
middag dreigde alles te zullen bederven. De wind
was echter tegen den avond zoo fatsoenlijk van
te gaan liggen en de verlichting onverhinderd te
laten schitteren. De feestplaats was dan ook
weldra geheel bezet. De Arnhemsche muziek
kweet zich uitstekend van hare taak en verwierf
luide toejuiching. Het prachtige vuurwerk ver
hoogde de stemming en niet dan noode verlieten
we te twaalf uren, toen de muziek haar laatste
stukje gespeeld had, het prettige Parklust, luide
of in stilte onzen .dank brengende aan de ver
schillende commissiën, voor hare vele moeiten en
zorgen aan het welslagen van het feest gewijd.
De Staats-courant bevat het kon. besluit van
deii 5en dezer no. 8, waarbij aan Cornelis Nijsse,
voor de lichting der nationale militie van dit jaar
voor de samengevoegde gemeenten 's Gravenpol
der, Nisse en.'sHeer Abtskerke ingelijfd bij het
3e reg. infanterie, in dien zin ontheffing van den
werkelijken dienst bij de militie verleend wordt,
dat hij, wat den tijd betreft, gedurende welken
hij onder de wapenen moet worden gehouden,
gelijk wordt gesteld met de dienstplichtige lote-
lingen van de lichting dezes jaars.
De toestand van den minister van oorlog blijft
bevredigend en het uitzicht op zijne genezing
gunstig.
De drie liberale kiezersvereenigingen te Am
sterdam, nl. Burgerplicht, Grondwet en Amster
dams Belang hebben alle denzelfden candidaat
gesteld voor de tweede kamer der stafen-generaal
in de vacature van wijlen dr. T. J. Stieltjes, nl.
den ingenieur W. A. Froger.
Door den gemeenteraad van Vlissingen is in de
heden namiddag gehouden zitting besloten een
6e schoollokaal hij den hoofdonderwijzer Sitsen
in gebruik te stellen.
Voorts werden benoemd tot hulponderwijzers:
P. C. Gilde en L. C. van de Woestijue, heiden
van Middelburg.
A Goedgekeurd werden dé rekeningen van den
MiddelburgVlissingschen rijweg en van den
Koudekerkschen straatweg, terwijl de goedkeu
ring door ged. staten van het kohier van den
hoofdelijken omslag, benevens van enkele raads
besluiten voor kennisgeving werd aangenomen.
Naar aanleiding van eene missive van gedepu
teerde staten wordt met algemeene stemmen
besloten het tractement van den gemeenten-ont
vanger te behouden op f 1600.
Eindelijk werd een voorstel van den heer
Callenfels, om eene strafbepaling vast te stellen
tegen dronkenschap op den openharen weg, gesteld
in handen der commissie van strafverordeningen
ten einde daaromtrent advies uit te brengen.
In ons volgend nommer, geven wij het gewone
verslag..
Op de laatste algemeene vergadering der Maat.
schappij van Nijverheid te Gouda zijn tot bestuurs
leden gekozen de heeren mr. J. H. Schober,
D. A. Thieme en A. C. Kruseman. Tot voorzitter
werd eerst verkozen de kolonel W. F. Versteeg
en nadat deze bedankt had de heer J. W. L. van
Oordt te 's Gravenhage. Tot plaats van hijeen-
komst der aanstaande vergadering werd, op uit-
noodiging van het departement Arnhem, de stad
Arnhem gekozen.
Men schrijft ons uit Amsterdam:
Aan het Vaderland werd dezer dagen van hier ge
schreven, „dat tegen een notaris alhier eene klacht bij
den officier van justitie was ingediend, wegens het
nemen van f 18,000 voor het in orde brengen
van een onderhandschen verkoop van een gebouw
ter waarde van f 110,000. Uit vertrouwbare
bron kan dit bericht worden tegengesproken, aan
gezien er bij genoemden magistraatspersoon van
het geval hoegenaamd niets bekend is.
Een ander curieus geding zal hier echter eerst
daags door den rechter beslist worden. Het geldt
nl. de aanklacht van een onderhoorige tegen zijn
chef, wegens verbreking van tusschen heide par
tpen gesloten contract.
De zaak is deze. De raad van beheer van de
vereeniging het Nederlandsch Tooneel, dat zoo
als bekend is verheffing (opheffing van ons natio
naal tooneel in haar vaandel schreef, maar tot
nog toe al zeer slecht aan het gestelde program
ma voldeed, had den heer van Ollefen, een der
eerste artisten (père noble), in de maand Juni
in een tooneelstuk een zeer onbeduidende rol ge
geven, welke hij op grond van zijn contract, met
den heer Stumpff, directeur-gérant van de ver
eeniging gesloten, en waarin zijn emplooi is op
genomen, meende te mogen en te kunnen weigeren.
Hij gaf daarom aan den régisseur kennis, dat hij
in die rol niet wénsehte op te treden, als zijnde
hij daardoor in zijn waardigheid gekrenkt.
De secretaris van de vereeniging berichtte
hierop aan den heer van Ollefen, dat de raad van
beheer hem voor zijn onwil, volgens art. 12 van
het algemeen reglement voor de artisten, had be
boet met het verlies van een maand honorarium,
ongeveer gelijkstaande met een verlies van/300.
Hierover alles behalve gesticht, begaf de heer
van Ollefen zich den 2en Juli, nadat hem op
primo de betaling geweigerd was, naar zijn rechts
kundigen raadsman, den heer K., die hem aan
raadde onmiddellijk den heer H. J. Schimmel,
als president van den raad van beheer, te som-
meeren tot betaling, en hij weigering gerechtelijk
te vervolgen wegens verbreking van het contract.
Een deurwaarder was spoedig gevonden en
belast met deze sommatie. Deze begaf zich naar
de Crediet-vereeniging, waarvan de heer Schimmel
president is, las daar het bekende formulier of
protocol voor, eindigende in den geijkten term
van „verschenen ten huize (hier ten kantore) van
gesproken hebben met enz.", doch daar
de heer Schimmel niet aanwezig was, en alle aan
wezigen huiverig waren zich met deze duhieuse
quaestie, ook maar zijdelings, in te laten, raadde
men den deurwaarder aan zich te vervoegen ten
kantore van de hh. Wertheim en Gompertz, waar
hij zeker den vice-president den heer A. C.
Wertheim, zou ontmoeten. Zoo gezegd zoo ge
daan. Ook hiér werd het gerechtelijk protocol
in tegenwoordigheid vaii het geheele kantoorper
soneel voorgelezen en conticueré om nes („zij
zwegen allen.") Wat aldaar nog nooit was ge
schied, en waarover de leden der firma het dan
ook niet eens moeten zijn. 't Proces zal spoedig
dienen.
Als Mr harmonie en samenwerking, zoowel van
de artisten onderling als van de tooneel-directie
met hare artisten, een der eerste vereischten is
om een goede tableau de troupe te hebben en te
houden, dan mag men vragen wat men van der
gelijke verregaande wanorde mag verwachten,
en hoe het met de kunst bij het eerste too-
neelgezelschap van Nederland gesteld is.
Voor de betrekking van hoofdonderwijzer op
de openbare school te Oud-Sabbinge, jaarwedde
f 800, zonder akte voor het Fransch, zal door
den gemeenteraad van Wolfaartsdijk eene tweede
oproeping gedaan worden, dewijl op de eerste
zich slechts 3 sollicitanten hebben aangemeld.
Gisteren had de eerste promotie plaats aan
de universiteit van Amsterdam, werd dus de
eerste bul uitgereikt en wel aan den heer D. J.
Korteweg, geboren te 's Hertogenbosch, na verde
diging van een aeademiesch proefschrift over:
voortplantings-snelheid van golven in elastieke
buizen.
Op het zestal te Delft, komt ook voor de heer
D. Rijnders, predikant alhier.
Bij den heer Brugsma, predikant te Stiens,
is van iemand die niet genoemd wil zijn, f 1000
ontvangen voor het Nederlandsch-Zendingsgenoot-
schap te Rotterdam.
Tot predikant bij de Remonstrantsch-Gerefor
meerde gemeente te Leiden, is beroepen dr. G.
van Gorkum, predikant te Amsterdam.
Donderdag avond hebben eenige leerlingen van
de heeren Bekker, muziekonderwijzers te Vlissingen,
eene muziekuitvoering in het badhuis gegeven,
alleen toegankelijk voor de ouders der kinderen
van door hen geïntroduceerden.
De uitvoering van het groote programma was
allergelukkigst. Al de leerlingen gaven de bewijzen
van flinken aanleg en studie, en ondervonden
daarvoor den warmen bijval van de vele hoorders
die, ondanks het gure weder, aanwezig waren.
Ook bij deze uitvoering bleek weder het groote
nut van het ensemble-spel, waarvan de heeren
Bekker bij hun onderwijs zoö zeer voorstanders
zijn; zoowel de voordracht als het spelen in de
maat toch waren veelal onberispelijk, zeker groo-
