N». 149.
121' laargan;
1878.
27 Juni.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentien: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz,: van 1—7 regels 1,50
iedere regel meer 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagent voor België en Frankrijk: de firma Havas, Laffitb C°. te Brussel en Parijs.
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL,
Zij die zich voor 1 Juli a. op deze
courant abonneeren, ontvangen de nog
in dit kwartaal verschijnende nommers
gratis.
Middelburg, 26 Juni,
MIDDËLBl
Het schijnt voor de partijen, die in de school-
quaestie tegenover elkaar staan, zoo goed als
onmogelijk zich te doen begrijpen.
De heer A. W. Bronsveld beklaagt zich in de
Standaard dewijl aan de tegenwoordige leus der
anti-revolutionairen: „eene school met den
bijbel," zulk eene verkeerde beteekenis wordt
gegeven; dat gevraagd wordt welken bij bel
men verlangtdat men het doet voorkomen alsof
het de bedoeling is den geheelen bijbel, van
Genesis tot de Openbaring toe, op de school te
laten voorlezen. Hij wil daarom nu nog eens
duidelijk maken wat eigenlijk gewenseht wordt,
en schrijft:
„Wij bedoelen niet, dat de Bijbel van het begin
tot het einde, zonder oordeel des onderscheids,
- moet worden voorgelezen. Wij zeggen niets tot
kleinachting der Heilige Schriften, indien wij ver
klaren dat zij voor dat doel ons niet zijn gege
ven. De onderwijzer moet, bijv. in den trant van
Zahn's „Bijbelsche Geschiedenissen", een keus
doen, en de Bijbel geeft daartoe rijke stof.
„Doch het voorlezen alleen is niet voldoende.
Hetgeen wordt voorgelezen, moet worden ver
klaard waar het duister is, en worden toegepast,waar
daartoe aanleiding bestaat. De kinderen moeten,
door den Bijbel, een levendigen indruk krijgen
van Gods heiligheid en liefde. Zij moeten iets
leeren gevoelen van de groote genade Gods, die
Zijn eigen Zoon voor ons niet heeft gespaard.
Zij moeten vroeg leeren de stem des gewetens
te verstaan, die ook hun toeroept, dat wij door
onze werken niet gerechtvaardigd zullen worden,
en dat onze deugden nooit grond, maar dank
voor onze verlossing moeten zijn. Dat zijn ge
dachten, die den Bijbel beheerschen, zijn groot en
grootsch thema uitmaken."
Nu weten wij het dus, uit den mond van een
der achtenswaardigste woordvoerders der Bijbel
partij.
Wij vragen in gemoede, niet slechts aan libe
ralen, maar aan allen dien de zedelijke en gods
dienstige opleiding hunner kinderen ter harte
gaatof zij gemakkelijk vrede zullen hebben
met een onderwijzer, een man dus die met
allerlei ander werk overladen is en geen theolo
gische opleiding genoten heeft, die eerst uit
den Bijbel „eene keuze doen", daarna hetgeen
duister is „verklaren" en „toepassen", en eindelijk
aan de kinderen een zoo ingewikkelde stelling
duidelijk maken moet, als deze„dat hun deugden
geen grond, maar dank voor onze verlossing
moeten zijn?"
En dat is toch het werk, dat de heer Brons
veld aan de schoolonderwijzers opgedragen wil
zien!
Hij meent echter, en wij gelooven gaarne
in gemoede, dat alle bezwaar ophoudt, dewijl
hij niet verlangt die onderwijzers en die scholen
aan anderen op te dringen, maar alleen wenscht
volle vrijheid te behouden voor het oprichten
van zulke scholen. Om hem die vrijheid te waar
borgen, moeten wij echter ophouden onze neu
trale openbare scholen te verbeteren. Hij ver
wacht dat ze dan spoedig te niet zullen gaan en
dat acht hij zooveel te beter. „Al wat de staat
doet, schrijft hij, is in den regel slecht
Waar de staat als onderwijzer optreedt, daar
doe hij het noode en in zijn karakter".
Alzoo, de algemeene, de openbare school zoo
goed als weg en alles overgelaten aan de parti
culiere krachten. En men ziet niet in dat de
Jjraehten yan particulieren, waarvan er misschien
geen tien in iedere gemeente volkomen vrede
zullen hebben met de godsdienstige tekstverkla
ring, toepassing en dogmenleer van éènen school
onderwijzer, elkander zoo volkomen zullen neu
traliseeren en pulveriseeren, dat er niets tot stand
zal komen! En met die toekomst voor oogen,
om de herschenschimmen na te jagen van lieden,
die altijd met hun plannen en gedachten in eene
onwezenlijke wereld leven en van de practische
werkelijkheid geen flauw begrip hebben, verlangt
men dat wij onze godsdienstlooze sehoolvernie-
tigen zullen, die sedert drie vierde eener eeuw,
honderdduizende kinderen, van allerlei geloofs
belijdenis, op dezelfde schoolbanken vereenigt,
tot het verkrijgen der onontbeerlijke kenni3 en
verstandelijke ontwikkeling
Waarlijk, de schoolquaestie is wél eene wan
hopige quaestie!
De heden alhier gehouden collecte voor het
fonds ter aanmoediging en ondersteuning van den
gewapenden dienst, heeft opgebracht f 136.67.
Ten vorigen jare was de opbrengst f 143.31§.
De maatschappij tot exploitatie van gron
den te Ylissingen, welke onlangs het fort de Nolle,
ten westen der stad, heeft aangekocht, hield
Maandag hare jaarlijksche bijeenkomst van aan
deelhouders op het badhuis te Vlissingen, welke
door een gemeenschappelijk diner besloten werd.
Heden namiddag werd, in het concertgebouw
alhier, eene vergadering gehouden van het depar
tement Middelburg der Maatschappij tot Nut van
't algemeen, met liet doel om de punten van be
schrijving voor de a. algemeene vergadering te
bespreken. Van de circa 180 leden die het
departement telt, waren er 174 afwezig. De
vergadering bestond uit vier bestuursleden, den
benoemden afgevaardigde en éen lid. Ten aanzien
van al de in de algemeene vergadering te behan
delen voorstellen is den afgevaardigde vrijheid
van stemmen gelaten.
De voorzitter, de heer Luti, heette het nieuw
gekozen bestuurslid jhr. mr. D. G. van Teijlingen,
die heden voor het eerst als zoodanig zitting
nam, welkom, en beval hem de belangen van het
departement ten zeerste aan, met de zeer gegronde
opmerking, dat aan belangstelling voor „het Nut"
nog veel te veel ontbreekt.
Aan de verkiezing van een lid van den ge
meenteraad van St. Laurens, op den 25 dezer,
werd door 31 van de 52 kiezers deelgenomen. Op
J. Louwerse werden 19 stemmen uitgebracht, die
alzoo verkozen is.
Onder de advertentien in het bij deze courant
behoorend bijvoegsel vindt men het programma
van de algemeene vergadering der Maatschappij
tot bevordering van landbouw en veeteelt in
Zeeland, van den daaraan verbonden wedstrijd
van graan-maaiwerktuigen, te Grijpskerke op
den 22en, 23en en 24en Juli a. en van de tentoon
stelling van vee, granen en zuivelproducten, te
houden te Middelburg op den 25 Juli, door de
afdeeling Walcheren dier maatschappij.
Met het oog op deze in onze nabijheid plaats
te hebben werkzaamheden, waaraan verschillende
feesten verbonden zullen zijn, van welke dit jaar
vooral veel werk gemaakt zal worden, zal eene
aansporing misschien niet onvruchtbaar blijven om,
door toe te treden tot het lidmaatschap der Maat
schappij, deze in haar nuttig streven te onder
steunen. De Maatschappij heeft dien steun noodig,
wil zij, naar de toenemende behoeften des tijds, met
toenemende kracht werkzaam zijn aan de zoo wen-
schelijke bevordering en ontwikkeling van land
bouw en veeteelt in ons gewest. Het lidmaat
schap kost slechts 2 's jaars, waarvoor men,
met eene dame, toegang heeft tot de feesten der
Maatschappij. Men kan zich daartoe aanmelden
bij den heer M. Volkrijk Liebert, algemeen pen
ningmeester, bij den heer J. H. Snijders, algemeen
secretaris, of wel bij een der heeren penning
meesters van de afdeelingen.
Het itotterdamsch Nieuwsblad, dat den 4en
April jl. voor het eerst uitkwam en zich als „een
klein blad" aankondigde, is thans reeds in aan
merkelijk vergroot formaat verschenen.
Ook deze illusie van vele couranten-lezers,
eindelijk toch eens een „kleine krant" te bezitten,
is dus weder in rook vervlogen.
Onder de veranderingen die wij aan het nieuwe
formaat opmerken, behoort ook deze dat de
naam van den hoofdredacteur niet meer aan het
hoofd vermeld wordt.
Het blad blijft zich overigens vooral door zijne
houding tegenover de katholieken, en ten op
zichte der tot den katholieken godsdienst in
betrekking staande quaestiën, van de Nieuwe
Rotterdamsche courant onderscheiden.
Bij de jongste verkiezing in het kiesdistrict
Haarlem, toen de heer de Meijier, predikant te
Wormerveer, tot lid der tweede kamer verkozen
werd, zijn dingen voorgevallen welke in hooge
mate de verontwaardiging van dr. J. van Vloten
hebben opgewekt. Vergissen wij ons niet dan
hadden de heer vanVloten en zijne vrienden liever
de candidatuur van mr. A. Kerdijk ondersteund.
Als gevolg hiervan is echter door dr. van Vlo
ten eene bijeenkomst van kiezers belegd, op
welke besloten is eene nieuwe kiezersvereeniging
op te richten. Het door eene commissie ontwor
pen programma, rustende op het beginsel van
„een gezond, sterk en degelijk liberalisme", zal
morgen behandeld worden.
Volgens het Rott. Nieuwsblad heeft de minister
van oorlog zich gisteren in het stedelijk zieken
huis te Rotterdam doen opnemen, tot het onder
gaan van eene belangrijke operatie.
Deze is met het beste gevolg verricht.
Er bestaat grond, om eene goede genezing te
verwachten.
Bij het departement van koloniën is het navol
gende telegraphisch bericht van den gouverneur-
generaal van Nederlandsch-Indië ontvangen, dato
24 Juni:
„Wegens dagelijksche aanvallen op Edi zijn
troepen gezonden naar Gedoeng. Na hevige ge
vechten werden sterke stellingen door ons genomen.
Wij hadden 14 dooden, waaronder 2 luitenants,
en 79 gewonden, waaronder eveneens 2 luitenants.
De vijand kreeg 750 dooden en gewondenin
éene versterking liet hij 180 dooden achter, waar
onder voorname hoofden. Na die gevechten heeft
het hoofd van Gedoeng afstand gedaan van zijn
gezag ten behoeve van zijn zoon, die zich per
soonlijk is komen onderwerpen."
Tot toelichting van dit telegram wordt hier
aangeteekend, dat het landschap, waar onze troe
pen een zoo voorbeeldeloozen tegenstand ont
moetten en een zoo buitengewoon succes behaal
den, behoort tot het negental landschappen die
te zamen het bondgenootschap van Pasei-Kerti
vormen. Twee hoofden van die streek, bestuur
voerende te Blangmeh en te Moeling, hebben zich
in 1874 aan het Nederlandsch gezag onderworpen.
De overige hoofden hebben in den laatsten tijd
geen slechte gezindheid aan den dag gelegd,
behalve de bestuurder van Gedoeng, aangaande
wiens vijandige plannen onze autoriteiten reeds
sinds geruimen tijd herhaaldelijk verontrustende
berichten ontvingen. (Staats-cour
Door den heer van Naamen zijn verschillende
amendementen op het schoolwetsontwerp voor
gesteld, strekkende
1. aan de gemeenten de bevoegdheid te geven
de thans gesubsidieerde scholen op de gestelde
voorwaarden in stand te houden, waardoor ook
art. 91 vervalt;
2. in plaats van het nieuwe artikel 5, te be
houden het bestaande art. 4 dér wet van 1857,
zoodat de afkeuring der schoollokalen kan wor
den uitgesproken door den districtsschoolopziener
en niet door den inspecteur van het geneeskun
dig staatstoézicht
3. vermeerdering van het aantal kinderen, waar
aan tegelijk door éen onderwijzer onderwijs mag
worden gegeven;
4. bepaling van het minimum traktement naar
mate van het aantal leerlingen j
5. meerderen invloed aan de gemeentebesturen
te geven bij de examina en de voordrachten
6. het maximum van het pensioen te bepalen
niet op 2/3, maar op het geheel bedrag der jaar
wedde.
De heer van der Kaay heeft mede eenige amen
dementen voorgesteld, waarvan het voornaamste
is om de facultatieve subsidieering van bijzon
dere scholen (die daardoor het karakter van
openbare scholen krijgen) door gemeenten of
provinciën te behouden.
Even als sommige natuurverschijnselen, zoo
als de „zeeslang," de vallende sterren, de Colorado-
of andere gevaarlijke kevers, zoo zijn er ook
taalkundige quaestiën, die periodiek, in den kom
kommertijd, opgewarmd en in de couranten bespro
ken wordt.
Zoo komt nu weer de oude vraag op de prop
pen naar den oorsprong van het woord cfti'o
chiqueof zooals 't met een Hollandsehen uitgang
ook geschreven wordt, chieh. Aan 't Handelsblad
deelde men mede, eerst dat het afkomstig zou zijn
van het Duitsche Geschicklater van het Fran-
sche chique, pruim tabak, en de beteekenis,
sierlijk, opgeschikt, „kranig", van de hebbe
lijkheid der Fransche matrozen om zich niet
chieh te voelen als zij niet een hunner wangen
door een fermen pruim opgezet hebben.
Deze verklaringen lijken ons ver gezocht. Herin
neren wij ons wel, dan werd chic vóór eenige jaren
afgeleid van een Parijschen beau, Chicard geheeten,
die onder de restauratie of de Juli-monarchie leefde,
en wiens uitspraken in zaken van mode of weelde
voor wet golden. Van dat terrein is het zinlooze
woord, ongelukkig genoeg, verhuisd naar de
schilders-atói«?rs en de repeteerzalen der groote
orkesten, zoodat de hoogste uitdrukking der
bewondering van een Parijschen petit crevé of
boulevardier, gewoon om trouw na te praten wat
door de mannen van 't vak, soms in gansch
andere beteekenis, gezegd wordt, bij 't aan
schouwen van een schoon schilderstuk of'thooren
van een bewonderenswaardig toonwerk, is: de
uitroepcomme c'est chicDe kunstenaar, die
den moed heeft om niet chic te zijn, moet de
bewondering dier heeren derven, tot zoo lang
de eene of andere „autoriteit" gezegd heeft dat
zijn werk toch wel werkelijk mooi is. Daarna wordt
het gewoonlijk, op den boulevard, verklaard un
certain chic te bezitten, en wie daarna het nog
waagt het niet mooi te vinden, wordt op zijne
beurt weder gezegd geen denkbeeld van chic te
hebben.
In Nederland heeft het woord deze beteekenis
nog niet. Daar doen ook soortgelijke gevallen
zich nooit voor.
In het tijdperk van 19 Mei tot 15 Juni 1878
zijn, blijkens ingekomen ambtsberichten, door
longziekte aangetast: in Gelderland 5 runderen,
in Zuid Holland 55, Noord Holland 2, Utrecht I,
Friesland 1, totaal 64 runderen.
In het vorige tijdperk van vier weken waren
84 runderen door die ziekte aangetast. (Staats
courant van 28 Mei 1878, no 125).
Als een staaltje hoe de paters-redemptoristen
te 's Hertogenbosch ijveren voor het petitionne
ment tegen de onderwijswet, wordt het volgende
gemeld
Een ^huisvader (H. J. Steenbergen), die sedert
25 jaren lid der zoogenaamde Heilige Familie is,
bij die instelling een reeks van jaren de waar
digheid van prefect bekleedt en bovendien com
missaris is van den bij zonderen raad van toezicht
der congregatie, is door den president-pater uit
genoemde betrekking ontslagen en zelfs als lid
der H. Familie geschrapt, alleen omdat de man,
die overigens als goed katholiek bekend staat,
twee zonen aan de openbare school heeft en hij
daarom weigerde het petitionnement, dat hem
door de paters werd voorgelegd, te teekenen.
De wakkere huisvader ging liever heen, dan te
buigen voor priesterdwang, waardoor zijn kinde
ren aan een degelijk onderwijs zouden worden
onttrokken. (Vad).
De brievenmaal voor Ned.-Indie, aan boord van
het stoomschip „Koning der Nederlandên", Wegens
averij aan de machine te Suez teruggekeerd, is