N°. 145.
Ï21e Jaargang.
1878:
Zaterdas'
22 Juni.
Dit blad verschijnt a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentien: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodbericbten enz,: van 1—7 regels 1,50
iedere regel meer 0,20,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagent voor België en Frankrijk: de firma Havas, Laffite C°. te Brussel en Parijs.
BEIRICHT.
Zij die zich vóór. 1 Juli a.. op dfize
courant abonneeren,. ontvangen de nog
in dit kwartaal verschijnende nommers
gratis.
COLLECTE.
Middelburg, 21 Juni.
0 n d e r w ij s.
Kerknieuws.
Het VB Zuider-Zendingsfeest,
Fonds tot aanmoediging en ondersteuning
van den gewapenden dienst.
De burgemeester en wethouders van Middelburg,
maken bekend:
dat de jaarlijksche collecte aan de huizen der
ingezetenen ten behoeve van het fonds tot aan
moediging en ondersteuning van den gewapenden
dienst in de Nederlanden, in overleg met de alhier
gevestigde districts commissie, is bepaald op
Woensdag den 26en dezer des namiddags tusschen
1 en 2 uren.
Burgemeester en wethouders noodigen hunne
medeburgers uit, tot het uitreiken van milde
giften en bevelen hun ten hoogste de belangen
aan van de vele oude en behoeftige krijgslieden
die hunne krachten en gezondheid hebben opge
offerd aan de verdediging van liet vaderland en
zijne bezittingen.
Middelburg, den 21en Juni 1878.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
SCHOEEE.
De secretaris,
ft. N. DE STOPPELAAR.
Gisteren avond werd in het Schuttershof alhier
de jaarlijksche algemeene vergadering gehouden
van de Yereeniging „Uit het volkvoor het volk,"
waarin het dertiende jaarverslag werd uitgebracht.
Uit dat verslag bleek o. a., dat de financieele
toestand veel gunstiger is dan het vorige jaar,
en niet alleen het toen bestaande tekort gedekt
is, maar er zelfs een klein batig saldo overblijft.
De Floralia heeft weder verblijdende uitkomsten
opgeleverd; daarentegen is de Volkszangvereeni-
ging, wegens gebrek aan deelneming en ijver,
opgeheven. Het voornemen om een opleidenden
zangcursus te openen voor kinderen die de hoog
ste klasse der volksschool hebben verlaten, is op
verschillende bezwaren afgestuit.
Blijkens mededeeling van den voorzitter is het
bestuur voornemens een microscoop aan te schaffen.
Andermaal heeft het bestuur toezegging gedaan
dat het opnieuw pogingen wil aanwenden om de
belangstelling in de muziekuitvoeringen op het
Molenwater grooter te maken.
Ter voorziening in de vacatures van het be
stuur werden achtereenvolgens benoemd de heeren
mr. ft. N. de Stoppelaar, aftredend lid, bij accla
matie: W. Appel met algemeene stemmen, in de
plaats van dr. H. A. de Jongh; W. Alberts, in
de plaats van mr. E. Fokker, die voor de be
noeming bedankt heeft; P. L. Tak, in de plaats
van den heer W. J. N. Landré; L. S. Woutersen,
in de plaats van den heer J. Koster.
De voorzitter sloot de vergadering met dank
betuiging aan dr. de Jongh voor zijne als be
stuurslid bewezen diensten en met aanbeveling
der Yereeniging in de voortdurende belangstelling
van bestuurders, leden en begunstigers.
Gisteren avond werd te Vlissingen eene verga
dering gehouden voor het volkspetitionnement,
in zake de wet op het lager onderwijs. Zij was
druk bezocht. De heer J. H. Klomp, voorzitter
van het comité, waarvan de oproeping was uit
gegaan, opende de vergadering en zette daarbij
het doel der bijeenkomst uiteen. Daarna werd
door den heer P. J. Kloppers het wetsontwerp in
het breede besproken, waarna ten slotte het peti
tionnement door den heer van Hoorn uit Tiel
toegelicht werd. De vergadering werd gesloten
door den heer John.
Op deze bijeenkomst werden geen besluiten
genomen. Het doel was slechts om ieder, die
aan het petitionnement zou willen deelnemen, in
te lichten omtrent het doel en de strekking dezer
beweging.
De arrondissements-rechtbank te 's Gravenhage
heeft de volgende alphabetische voordracht opge
maakt voor rechter in dat college, ter vervulling
der vacature ontstaan door het overlijden van
mr. graaf van Lijnden: lo mr. C. Asser, rechter-
plaatsvervanger in de rechtbank te 's Hage 2o
mr. J. van der Lek de Clercq, rechter in de
arr.-rechtbank te Middelburg; 3o mr. P. W. van
Heusde, rechter-plaatsvervanger in de rechtbank
te 's Hage.
Tot lid der maatschappij van Nederlandsche
letterkunde is op hare gisteren te Leiden gehouden
vergadering o. a. gekozen de heer H. Broese van
ftroenou, te Aardenburg.
Onder de bekroonden op de tentoonstelling van
werkstukken van ambachtslieden en leerlingen van
ambachts- en andere scholen in Noord- en Zuid-
Holland, vanwege de Rótterdamsehe afdeeling der
Maatschappij van bouwkunst, komt in laatst
genoemde rubriek voor onze stadgenoot de
heer J. Worrell, die den eersten prijs verwierf
in marmerschildering, van de schilderschool der
ftebr5. van den Burg.
Het schijnt er bij het adressen teekenen tegen
het schoolwets-ontwerp niet erg op aan te komen,
hoe men aan namen komt. Zoo deelt het Nieuws
van den Dag uit den Bosch mede, dat aldaar
huis aan huis lijsten rondgaan om te teekenen.
„Als de man niet tehuis is moet de vrouw maar
teekenen en anders de kinderen. De goê gemeente
teekent daar voor het behoud der katholieke
scholen, want, zoo luidt de toelichting tot het
adres, ze willen in den Haag dat de katholieke
scholen opgeheven worden."
Iets dergelijks schijnt te Utrecht ook tegebeu
ren. Als de man niet tehuis is, laat men de
vrouw maar teekenen, en wel met den naam van
den man. Zoo kan het dan wel eens gebeuren,
dat de naam van den man staat onder een adres
voor de wet, bijv. van het Werkliedenverbond,
en ook onder een adres tegen de wet. Het laatste
is dan echter een valsche handteekening.
't Is wel aannemelijk, dat de hoofden der be
weging er niet mede bekend zijn, dat zulke kunst
grepen gebezigd worden, maar zou het dan niet
in het belang hunner eigen zaak zijn, zoo ze den
overdreven ijver hunner medewerkers wat tem
perden? UD
Door den heer van den Berch van Heemstede
zijn verschillende amendementen voorgesteld,
waarvan eenige betrekking hebben op de examens
en de andere van de volgende strekking zijn:
lo de beginselen der vormleer op te nemen
onder de facultatieve yakken van het lager
onderwijs
2o de bepalingen omtrent den houw en de
inrichting der schoollokalen enz. alleen toepas
selijk te doen zijn op de openbare school;
3o herstel van het kweekelingenstelsel met
eenige beperkingen;
4o art. 43 te lezen als volgt: Elke gemeente
zorgt voor de oprichting en instandhouding der
openbare scholen voor lager onderwijs.
De kosten, bedoeld in art. 44 onder a, l, f
en g, worden gedragen door hen die van dit
onderwijs gebruik maken en geheven hij een
afzonderlijken schoolomslag, wanneer geene bijzon
dere fondsen daarvoor aanwezig zijn.
Op dezen omslag zijn de bepalingen der ge
meentewet van toepassing.
Met uitzondering van de on- en minvermogen
den bedraagt de omslag van een tot tien gulden
per maand voor ieder kind.
Kinderen uit andere gemeenten, die de openbare
school bezoeken, worden in den schoolomslag
aangeslagen.
Voor on- of minvermogende kinderen, uit eene
andere gemeente ter school gaande, wordt het
betrokken gemeentebestuur aangeslagen in ver
houding tot het bedrag dat voor elk der on- of
minvermogende kinderen der gemeente zelve
noodig is.
Door den heer Verheijen zijn mede eenige
amendementen voorgesteld, waarvan het eerste
strekt om te bepalen, dat de opleiding van onder
wijzers en onderwijzeressen op de lagere scholen
zooveel mogelijk van rijkswege wordt bevorderd.
Een tweede amendement heeft ten doel de
candidatenlijsten voor de benoeming tot onder
wijzer te doen opmaken door burg. en weth. en
niet dobr'den dist'riets-schoolopziener.
In de derde plaats wordt wijziging voorgesteld
ten opzichte der examens van de onderwijzers en
onderwijzeressen.
Verbetering van den toestand der arbeidende
klasse wordt verlangd, en dien wensch deelen wij.
Het moet ieder die er over nadenkt tegen de
borst stuiten, dat werklieden van den vroegen
morgen tot den laten avond dag aan dag bezig
zijn zonder langs dien weg tot eenige welvaart
te komen.
Daarom verdient het stelsel te worden toege
past, volgens hetwelk de werkman niet betaald
wordt naar den tijd dien Ijjjarbeidt, maar naar
het werk dat hij levert. De bekwamen zullen
daardoor van hetere conditie zijn dan zij die
slechts ten deeie hun vak verstaan, en tevens zal
daardoor een prikkel gegeven worden tot hoogere
ontwikkeling.
De heer B. Veth, de eigenaar der Arnhemsche
rijtuigfabriek, heeft dan ook dit stelsel, dat in
het buitenland gevolgd wordt, in zijn werkplaats
ingevoerd en eergisteren weigerde het schil-
derspersoneel op dien grond te werken!
Wij willen gaarne aannemen, dat de werksta
king het gevolg was van een zekeren geest van
broederschap tusschen de gezellen, maar hoe prij
zenswaardig deze ook in andere opzichten wezen
moge, hier komt zij niet van pas en staan de
werklieden in hun eigen licht. Juist die belooning
naar verdienste is de eerste stap tot verbetering
van het lot der werkliedenwil men die niet, wil
men hoog loon afgescheiden daarvan, dan zal dit
noch op de bekwaamheid van den werkman, noch
op zijn maatschappelijken toestand een gunstigen
invloed uitoefenen, omdat, in verhouding tot den
prijs van het geheele fabrikaat, de werkloonen
steeds laag zullen moeten blijven om aan de
mededinging het hoofd te kunnen bieden.
ArnhCt.)
Van den uitgever H. A. M. Roelants, te Schie
dam, ontvingen wij het eerste deel van een herdruk
der „Geschiedenis van de Fransche revolutie", door
Erckmann-Chatrian, vertaald door D. Lodeesen.
Dit eerste deel loopt tot het jaar 1789, tot de
samenkomst der Etats-généraux en omvat dus
eigenlijk meer de voorbereiding tot de revolutie,
dan de revolutie zelve.
Na* lezing, kunnen wij niet nalaten dit hoek
aan te hevelen aan allen die in de grootste ge
beurtenis van den nieuweren tijd belang stellen, en
niet alleen aan hen, die eenige bekendheid daar
mede op aangename, gemakkelijke manier willen
opdoen, maar zelfs aan hen wier historische ken
nis op degelijker grondslagen dan populaire litte
ratuur berust. Het is de eigenaardigheid der
Fransche revolutie dat, evenals de geschiedschrijvers
nooit over haar uitgeschreven zijn, ook'de belang
stelling voor haar nooit bevredigd raakt. Deze
diamant heeft een zoo oneindig aantal kanten,
en ieder daarvan schittert met een zoo bijzonder
licht, sommige hel flonkerend, andere geheim
zinnig lichtend, sommige een weldadige klaarheid
verspreidend, andere pijnlijk brandend en verterend,
dat men niet moede kan worden hem te aanschouwen.
Zoo kan men ook, na Thiers en Michelet, Louis
Blanc en Lamartine, Carlyle, Arnds en von Sijbel
gelezen, na een aanzienlijk deel der tallooze
mémoires en brievenverzamelingen doorgeloopen
te hebben, die op dit heldentijdvak der nieuwe
geschiedenis betrekking hebben, toch nog opnieuw
het boek van Erckmann-Chatrian ter hand nemen
en tot de ervaring komen dat men het onderwerp
nog niet volkomen „uitgestudeerd" heeft.
Wat de twee beroemde schrijvers der romans
nationaux bedoeld hebben, was het laten vertellen
der revolutie door een Lotharingschen boer, die in
1789 achttien jaren was, dus het ancien régime in
zijn volle kracht nog uit eigen ondervinding
kende, en dien zij lang genoeg in onze eeuw
laten voortleven om de toestanden zijner jeugd
met die, waarvan wij getuigen zijn, te kunnen
vergelijken. Onnoodig te zeggen dat zij een
tendenz-boek geschreven hebben. Zonen der demo
cratie, is het hen te doen om de beginselen der
democratie, onder een gemakkelijken vorm, met
prenten opgehelderd en door een liefdes-historie
aantrekkelijk gemaakt, tot in de onderste lagen
der plattelandsbevolking te doen doordringen.
Maar zij verstaan zoo volkomen de taal der
boeren, hun kennis van de revolutie is zoo
nauwkeurig en hun vereering voor haar komt
zoo uit het hart, dat het hun vaak gelukt de
illusie volkomen te doen zijn en de geschiedkun
dige lezer zich soms verbeeldt, na al de verkla
ringen van staatslieden en historieschrijvers, welke
hij reeds kennen leerde, ook nog het getuigenis
eens landbewoners over de wereldberoeririg van
het eind der vorige eeuw te vernemen.
Is dus voor den kundigen lezer het boek be
langwekkend, het behoeft wel geen verzekering
dat wij de verspreiding er van onder die klasse
van lezers, die het degelijk voedsel slechts onder
den gemakkelijkst verteerbaren vorm kunnen
slikken, eene weldaad zouden achten. Die alge
meene verspreiding wenschen wij dus de vier
aangenaam uitziende deelen, toe.
Door den gemeenteraad van Rotterdam is be
noemd
tot leeraar in de wis- en scheikunde en de
natuurlijke historie van de H. B. S. metSjarigen
cursus de heer J. H. Jennes,
tot onderwijzeres in het handteekenen aan de
scholen voor m. u. 1. o. mej. J. D. Neurdenburg,
met 16 stemmen, terwijl 14 stemmen op mej.
M. C. C. Worrell waren uitgebracht.
Yoor de benoeming tot hulponderwijzeres zijn
door B. en W. voorgedragen mej. M. C. Stellenaar
en C. F. de,Clercq, te Middelburg.
Bij het toelatings-examen voor de hooge-
school te Leiden zijn slechts 17 van de 52 aspi
ranten toegelaten, terwijl een groot aantal zich
gedurende het examen hebben teruggetrokken.
Dinsdag avond werd op de voor het feest
bestemde weide te 'sHeer Arendskerke een bid
stond gehouden, waarbij als sprekers optraden
de heeren A. van Schelven uit Goes, Dammer-
boer, zendeling, ds. van Schelven uit Alkmaar
en ds. Rijnders uit Middelburg.
Woensdag morgen kwamen naar gissing onge
veer 3000 personen, het juiste cijfer is nog
niet hekend, op het feestterrein te zamen,
waarvan de meesten gewapend waren met para-
pluies, en terecht, want het bij de Zuider-Zendings-
feesten schier traditioneel geworden schoon weder
liet zich te vergeefs wachtenbijna den geheelen
dag regende het, dikwijls met stortvlagen, van
onweêr vergezeld. Dat het genot der'bijeenkomst
hierdoor veel verminderd werd ligt in den aard
der zaak. Wel werd door eenige sprekers om
zonneschijn gebeden, doch dit gebed werd niet
verhoord, niet het minst ten spijt van den slot-
redenaar, den heer van der Hoorn, predikant
te Tiel, die gehoopt had eene rede te kunnen
uitspreken vol erkentelijkheid voor het liefelijke
zonlicht, doch nu in eene lange improvisatie
schier aanhoudend over „regen" sprak.
De hoofdcommissie heeft zich, zooals in het
gedrukte program vermeld staat en door den
heer Nonhebei, predikant alhier, in zijn inleidings-
woord in herinnering werd gebracht, een eigen
cantine aangeschaft, die p. m. f 1000 kost. De
wensch werd uitgesproken, dat 100 feestgangers
elk 1 goudstukje in de bussen zouden geven,
dan waren de kosten gedekt en kwamen de gif
ten der overige feestelingen ten bate der zendings-
vereenigingen. Of deze wensch tot vervulling is
gekomen, weten we niet, maar te oordeelen naar
het bijna onophoudelijk collecteeren laat eene
goede recette zich wel denken.
Na door den heer Nonhebei te zija ingeleid,
hield dr. M. Cohen Stuart uit Utrecht de ope
ningsrede. Onze ruimte verbiedt ons van die
rede, evenmin als van al {je andere redevoeringen,
een uitvoerig verslag te gevenwe bepalen ons
daarom tot eén zeer beknopt overzicht.
Na gewezen te hebben,naar aanleiding van
f
