N». 135
121e Jaargang.
1878.
Maandag
10 Juni.
Rijks-Belastingen.
De quaestie yan den Eed.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/rn. franco 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentien: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten enz,; van 17 regels 1,50
iedere regel 'meer 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg, 8 Juni.
Hoofdagent voor België en Frankrijk: de firma Havas, Laffite C°. te Brussel en Parijs.
Spoor weg-diever ij en-
De burgemeester van Middelburg maakt bekend
dat bij hem ontvangen en aan den ontvanger
der directe belasting ter invordering is verzonden
het door den provincialen inspecteur der directe
belastingen enz. te Middelburg, den 6en Juni 1878
invorderbaar verklaarde kohier no. 1 voor de belas
ting op het personeel voor het dienstjaar 1878 9,
met uitnoodiging aan ieder wien zulks aaugaat,
om na bekomen kennisgeving van zijnen aanslag,
ten spoedigste het door hem verschuldigde te
kwijten, met herinnering tevens, dat de bezwaren,
welke dienaangaande mochten bestaan, binnen
drie maanden na heden bebooren te worden
ingediend:
terwijl hij voorts de belastingplichtigen, die in
den loop des dienstjaars een perceel verlaten,
zonder daarin eenige roerende goederen of iemand
in hunnen dienst achter te laten, indachtig maakt
op de gunstige bepaling van art. 7 der wet op
de personeele belasting van den 9en April 1869
(Stbl. no. 59).
Hiervan is afkondiging geschied waar het
behoort.
Middelburg, den 7 Juni 1878.
De burgemeester voornoemd,
SCHORER.
ii.
Na onze uiteenzetting van hetgeen in de
tweede kamer met betrekking tot den eed is
voorgevallenvertrouwen wij dat het voor
niemand twijfelachtig meer zal zijn wat de plicht
der liberale partij is.
De vraag of wij de schatkist boven onze
beginselen stellen, of wij den mammon meer
dienen dan God, ons in de kamer in het aan
gezicht geworpen en daar onbeantwoord,
zoo niet erger, gelaten, behoort te niet ge
daan te worden, niet door uitvluchten, praatjes
of verklaringen, maar door eene daad. Ge
schiedt dat niet, dan zal het gegeven dèmo-
raliseerende voorbeeld navolging wekken en het
verloochenen van, het spelen met zijne over
tuiging tot eene alledaagsche, eene geijkte
zaak worden,
Dat deze vrees niet hersenschimmig is blijkt
uit een opstel in een onzer liberale bladen,
dat, ofschoon geen hoofdorgaan der partij, niet
temin voor vertegenwoordiger eener richting
in de partij doorgaat en als zoodanig zekere
verantwoordelijkheid draagt. In een betoog
dat, ten opzichte van de fouten, aan welke
de liberale partij in de kamer zich den 3™
April en den 23™ Mei heeft schuldig ge
maakt, in hoofdzaak overeenstemt met het door
ons aangevoerde, leest men deze zinsnede
„Het is ons een raadsel hoe een ongeloovige
tegen het afleggen van den eed, hem door de
wet opgelegd, overwegend bezwaar kan heb
ben. Hoogstens kan hij zeggen dat die eed
voor hem eomedie is, en men hem even gped
bij Jupiter of Neptunus zou kunnen laten zwe
ren. Maar daar blijft het dan ook bij. Indien
men toch de gewone formule van hem vordert,
dan kan hij dat vólkernen overbodig, maar
onmogelijk inbreuk op zijn consciëntie noenfen,"
Zoo het Vaderland van 30 Mei jl.
Ziehier alzoo, naar deze voorstelling, een
ongeloovige, wat,indien het woord eenigen zin
hebben wil, die de moeite waard is er ons
mede af te geven, beteekenen zal iemand die
na ernstig denken en veel strijd, er toe geko
men is om het geloof af te schudden, dat hem
of in zijne jeugd zal zijn ingeprent, óf voor
de overgroote meerderheid zijner medemenschen
nog als waar en heilig geldt, Hij heeft den
moed gekregen, en die moed is niet zeer
algemeen, noch ook zeer gemakkelijk verwor
ven, om aan zichzelven de bekentenis te
doenIk geloof niet. Nu wordt bij eene
plechtige gelegenheid Van hem eene verklaring
gevorderd, waarvan de waarheid en oprecht
heid, in het algemeen belang, zoo boven allen
twijfel gesteld moeten worden als door eenig
menschelijk woord gedaan kan worden. Het
geldt de schuld of de onschuld van een menseh
het geldt de belofte om de verplichtingen na
te komen, aan eenig openbaar en vrijwillig
aanvaard ambt verbonden; het geldt de nauw
keurigheid eener verklaring, welke door nie
mand dan door hem, die haar aflegt, beoor
deeld kan worden,
Onze ongeloovige aanvaardt die verplichting.
Hij erkent de bevoegdheid van den staat om
bij sommige gelegenheden van een voor eerlijk
en onberispelijk gehouden man te vergen, dat
hij de waarheid zijner woorden, die in den
regel buiten twijfel gesteld wordt, op bui
tengewoon plechtige wijze bevestige. En hij
roept, om dien plicht te vervullen, een Almachti-
gen God aan, aan wien hij niet gelooft
Als maatstaf voor de waarheid zijner woorden
geeft hij zijne behoefte aan de hulp eener
Macht, welker bestaan hij loochent!
Dat zulk een c.omedie, zulk een gebrek aan
ernst of beginsel, zulk eene waarheids-ver
krachting ten onzent verdedigers kan vinden,
dat men het „een raadsel" durft noemen,
waarom iemand tegen zulk eene handeling
„overwegend bezwaar kan hebben," zou voor
ons een bedroevend bewijs zijn voor het lage
peil, waartoe het algemeen gevoel van zede
lijkheid gedaald is, indien wij niet mochten
aannemen dat een ondoordacht woord den
beste ontvallen kan en dat het woord van éenen
niet voldoende is om een eenigszins beduidend
aantal medeschuldigen te veronderstellen.
Maar wèl is, in verband tot hetgeen in de
tweede kamer is voorgevallen, dat woord een
der redenen, welke voor de liberale partij de
„quaestie van den eed" aan de orde stellen
en hare oplossing binnen een niet te lang
tijdsverloop tot een barer onafwijsbare ver
plichtingen maken,
Die oplossing kan, naar het ons voorkomt,
noch zeer moeilijk, noch van dien aard zijn
dat zij „de grondslagen, waarop onze maat
schappij rust, aan 't schokken brengen zou."
Van het oorspronkelijk kerkelijk karakter van
den eed, dat zich in vele landen nog vertoont
in de plechtigheden waarvan hij vergezeld
gaat, is ten onzent zoo goed als niets meer
overgebleven. De drie vingers der rechter
hand, welke vroeger opgestoken werden als
aanduiding van het geloof aan den drieëenigen
God, waarbij de twee neergeslagene het aardsch
en eeuwig heil vertegenwoordigden, dat door
meineed verspeeld zou worden, zijn tot twee
ingekrompen zonder dat iemand zich misschien
rekenschap heeft gegeven van de afbreuk, die
daardoor aan de beteekcnis van den eed werd
toegebracht. Aan de Doopsgezinden, die zich
aan het: „Zweert ganschelijk niet!" van het
Nieuwe Testament wilden houden, is reeds
sedert eeuwen, dank zij den geest van vrijheid
die op Nederland's bodem heerschte, de be
voegdheid gegeven om met eene enkele belofte
te volstaan, die, op plechtige wijze afgelegd,
in rechten dezelfde kracht bezit als de eed
met aanroeping van Gods hulp. De eenige
godsdienstige verwantschap, welke onzen eed
nog aankleeft, is de onderstelling dat het ge
loof aan een persoonlijken God bij ieder menseh,
die niet tot de klasse der onverlaten behoort,
als eene van zelf uitgemaakte zaak beschouwd
moet worden.
Die onderstelling is niet langer houdbaar.
Ongeloovigen en twijfelaars zijn er ten allen
tijde geweest, maar in onzen tijd van weten
schap en critiek worden zij meer gedwongen
om zich rekenschap te geven van hun gemis
van geloof en doèn zij zich onbeschroomder
kennen dan te voren. Met dien veranderden
toestand heeft de overheid rekenschap te
houden. Iemand, die niet aan God gelooft, te
dwingen God aan te roepen, geeft aan de
afgedwongen verklaring volstrekt geen hooger
krachtdoch werkt de onoprechtheidden
leugengeest en de démoralisatie in de hand.
Het komt er alleen op aan, in ieder voorkomend
geval zekerheid te hebben dat men te doen
heeft met iemand die werkelijk niet aan God
gelooft, en niet met een die, teneinde zich aan
den eed te onttrekken, ongeloof voorwendt.
Ook deze zekerheid te verkrijgen isnaar
'tons voorkomt, niet zeer moeilijk. Wie tot
eenig kerkgenootschap behoort en den moed
niet bezit om zijn deelgenootschap daaraan op
te zeggen, kan zich ook niet in ernst voor een
ongeloovige laten doorgaan. Op hem blijft dus
de staatsburgerlijke verplichting tot het afleg
gen van den eed in volle kracht rusten. Yan
hem die niet tot een kerkgenootschap behoort,
kan op de gewone wijze, door den rechter of
wien met het afnemen van den eed heiast is,
eene verklaring gevorderd worden „dat hij niet
aan God gelooft en dus ook Zijne hulp niet
kan inroepen." Daarna kan hij zonder bezwaar
van den eed vrijgesteld worden en met eene
tweede plechtige verklaring volstaan, dat het
geen hij getuigd of beloofd heeft de volle
zuivere waarheid, of zijne oprechte bedoeling
behelst. Zulk eene verklaring zou natuurlijk,
evenals die der Doopsgezindendezelfde
'kracht in rechten moeten hebben als de eed.
De vrees dat door het hij de wet toelaten
van dergelijke verklaringen het getal der eeds
weigeringen in groote mate zal toenemen,
koesteren wij niet. Slechts weinigen, geloo-
ven wij zelfs, zullen den moed hebben van
hun ongeloof op deze wijze, plechtig en in
't openbaar, te doen blijken. Van hen, die
dien moed wèl bezitten, zal zeker eene onhe-
eedigde verklaring meer waarachtigheid bezit
ten dan het leugenachtig beroep op eenen God,
in wien zij niet gelooven.
Er bestaat trouwens, tegenover personen van
een onverzettelijk karakter, dikwijls geen keus,
gelijk uit het volgende voorbeeld blijkt. In
1871 werd voor de rechtbank van koophandel
te Weenen een schrijnwerkersgezel als getuige
opgeroepen, die aan tering leed en wien de
dood op het gelaat was te lezen. De man
verklaarde op opgewonden toon atheist en
socialist te wezen en den eed niet te zullen
afleggen. „Geld, zeide hij, bezit ik
niet, boete kunt gij mij dus niet doen betalen;
wilt ge mij naar de gevangenis zenden, 'tis
mij wel; den korten tijd dien ik nog te leven
heb, kan ik even goed daar doorbrengen als
in mijne woning maar aan eene leugenachtige
verklaring maak ik mij niet meer schuldig."
De rechtbank was machteloos, dacht een mid
del uit om zijn getuigenis onnoodig te maken
en maakte van deze gelegenheid gebruik om
openlijk hare overtuiging uit te spreken, dat
liet Oostenrijksche eedsformulier niet in over
eenstemming was met sommige begrippen van
onzen tijd. Een voorstel om hierin op wette
lijke wijze te voorzien werd tot den minister
van justitie gericht, doch zoo ver ons bekend
is, is in het in vele" opzichten nog door cleri-
cale invloeden beheerschte Oostenrijk de be
oogde maatregel nog niet tot stand gekomen.
Wij vertrouwen dat in ons land de regeering,
of het parlementair initiatief, minder zwarig
heid zou ondervinden om de door ons ver
langde en door de noodzakelijkheid gevorderde
„wet tot regeling der wijze van eedsaflegging"
samen te stellen en in te voeren. Daardoor
zou aan de goede zaak der eerlijkheid en
oprechtheid een dienst bewezen worden, welke
haar niet langer geweigerd mag worden.
De Staats-cor: ruilt van heden bevat het konink
lijk besluit van 4 dezer, Stbl. no 81, houdende
voorschriften ter uitvoering van art, 14 van de
wet op het notarisambt.
In hetzelfde nommer is opgenomen liet konink
lijk besluit van 4 dezer, Stbl. no 86, houdende
wijziging van1° art.' 11, 3e lid, en art. 20, laatste
lid, van het koninklijk besluit van 27 April 1877
(Stbl. no 87); en 21 art. 9 van het koninklijk
besluit van 17 Juli 1877 (Stbl. no 159); een en
ander betreffende de uitvoering der wet van
28 April 1876 (Stbl. no 102), tot regeling van
het hooger onderwijs.
De minister van binnenlandsche zaken brengt
in de Staats-courant ter kennis van belangheb
benden, dat de commissie, in dit jaar belast met
het afnemen van het examen van leerling-apothe
ker (apothekersbediende), vermeld in art. 7 der wet
van 1 Juni 1865 (Stbl. no 59), zal zitting houden op
Maandag 8 Juli a. en volgende dagen te Mid
delburg.
Blijkens bericht van Zr. Ms. minister-resident
te Washington, heeft aldaar op den 23 Mei jl. de
onderteekening plaats gevonden eener overeen
komst tussclien Nederland en deVereenigde Staten
van Noord-Amerika, tot vaststelling van de rech
ten en vrijdommen der wederzijds^V consuls.
Naar wij vernemen heeft een muziekgezelschap
uit Antwerpendat op den tweeden en derden
Pinksterdag in het Schuttershof alhier uitvoeringen
zou komen geven, zijn engagement opgegeven
uithoofde der verkiezingen, welke den
11 Juni aldaar plaats zullen hebben.
Zulk een bewijs van public spirit zal in Neder
land niet licht worden aangetroffen.
Door de te Westdorpe gehouden vergadering
van stembevoegde ingelanden der polders Autri-
chen, Oud- en Nieuw-Papeschor is op verzoek
eervol ontslag verleend als ontvanger-griffier aan
den heer N. Kerkliaert, burgemeester van West
dorpe, en als zoodanig benoemd de heer H. Kerck-
haert. Voorts werd benoemd tot gezworene van
den Autrichen-polder en tot plaatsvervangend
dijkgraaf van den Nieuw-Papeschor-polder de heer
C. van Waes, landbouwer te Westdorpe.
Waarschijnlijk ten gevolge der inbeslagneming
van de Ned. schooner „Havana-packet," door de
ambtenaren der republiek San Domingo, is, naar
uit New-York bericht wordt, door een eskader
van drie Nederlandscbe oorlogsschepen te San
Domingo de uitlevering van dat vaartuig geëischt.
De Havana-packet werd verdacht wapenen en
ammunitie aan de opstandelingen op het eiland
geleverd te hebben.
De heeren mr. W. van der Vliet, te Amster
dam, voorzitter der Vereeniging voor de collectieve
landbouw-inzending ter Parijsche tentoonstelling,
tevens jury-lid voor de landbouw-producten, C. J.
van der Ondermeulen, te Wassenaar, voorzitter
van de Hollandsche maatschappij van landbouw,
en H. M. Ilartog, grondeigenaar en landbouwer,
te Barneveld, zijn aangewezen om de Vederland-
sche regeering te vertegenwoordigen bij het van
10 tot 20 Juni a. te Parijs te houden internatio
naal congres van landbouw. [Reeds onder Tel.
ber. gemeld.]
De heer C. Rong, stationschef te Kruiningen,
wederlegt in de Goesche courant het onlangs
medegedeelde omtrent diefstal van koek uit een
kist.
„De kist, schrijft hij, is aan het station
in behoorlijken toestand aangekomen, was vol
doende verzegeld en voorzien van een touw en
gesloten. De kist is bij mij nagewogen en had
rijkelijk het gewicht, zooals dit door den afzen
der was opgegeven. De kist is door den zoon
van den heer G. van IJ., te Y., alhier afgehaald
in den toestand zooals hierboven is vermeld. Hoe
de kist te Y., zijnde 3/4 uur van het station, is
aangekomen, is-mij onbekend. Zeer treurig is het,
dat altijd de heer G. van IJ. de dupe is van
spoorwegdieverij, daar andere personen, die ook
kisten koek en beschuit van denzelfden afzender
ontvangen als genoemde heer, mij verklaard heb
ben dat hun goed altijd aanwezig was en dat zij
