M°. 280,
120® Jaargang.
1877.
Dinsdag
27 November.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.1
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent,
Advertentiën i 20 Cent per regel.
Geboorte- Tronw- Doodberichten enz.van 1—7 regels"/ 1,50
l iedere regel meer 0,20.
Groóte letters worden berekend naar plaatsruimte;
Hoofdagent voor België en Frankrijk: de firma Hava», Lapfitk C°. te Brussel en Parijs.
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL.
Middelburg, 26 November.
De Indische leening en de
Haven van Batavia.
DE OLM EN DE KLIMOP.
[l .'3 f
ii.
De nieuwe haven zal gesticht worden op
eene plaats der kust, welke men hoopt dat,
betrekkelijkniet ongezond zal wezen. In
vroeger eeuwen althans, hadden de Europeanen
hij Tandjong Priok lusthuizen, die verlaten
werden naarmate het terrein landwaarts in
veiliger werd. Van de haven tot aan de stad
moeten aangelegd worden een spoorweg, een
scheepvaartkanaal met jaagpad en een rijweg
van 15 meter breedte, een en ander over eene
lengte van bijna 8 kilometers.
De zeehoofden, samen te stellen uit stort-
steen, beton en zand, zullen het éene ruim 1900,
het andere ongeveer 1800 meter lang zijn en
den mond der haven tot eene diepte van 8,5
meter in zee brengen. Aan die voorhaven zal
zich eene binnenhaven aansluiten, lang 1300,
breed 175 meter, met twee loskaden ter gezamen
lijke lengte van 1388 meter. De hoeveelheid
grond, welke uitgebaggerd, uitgegraven of ver
werkt moet worden voor de beide havens, het
kanaal, den spoorweg én den rijweg, wordt
geschat op bijna acht millioen kubieke meters.
Er moeten 20,000 heipaleningeslagen, 810,000
kub. meter stortsteen, 108,000 kub. meter be
ton, 86,500 kub. meter zand en 14,000 kub.
meter metselwerk verwerkt worden. Bovendien
omvat het plan nogden aanleg van entrepots,
loskranen, spoorwegen enz. op het haventerrein
den houw eener fabriek voor het vervaardigen
der beton, die met vier stellen machines dage
lijks 240 kub. meter van die specie zal afle
veren; de oprichting van kalk- en cement-
hranderijen, van eene steenfabriek, van een
groot atelier, bevattende hankwerkerij, smederij,
ketelmakerij, kopergieterij en eene inrichting
voor machinale houtbewerking, een en ander
FETJILLETOJST.
- -
E1N TERÏÏAil TAN ANTON GIULIO BARRHI.
Uit het Haliaanseh.
II.
Vervolg.)
Magdalena, bedenk dat wij onder deze aarde,
hier vlak bij, allen gelijk worden, en noem mij
gerust zuster. Tot wederziens dus; breng Jantje
eens bij mij, want ik wil zijn peet zijn, ofschoon
ik hem niet onder den doop gehouden heb.
Wat doet er dat toe? dan wordt ge het bij
zijn aanneming, als het zoover is. Vindt ge dat
goed?
Louise glimlachte bij dien wensch, en het rijtuig
snelde voort in de richting van Genua.
De gebeurtenissen van den dag, ik meen de
zielkundige gebeurtenissen, waren zoo talrijk
geweest en badden elkaar zoo sehielijk opgevolgd
dat de beide tochtgenooten geen lust hadden om
te praten. Louise zat haar bloemen te bekijken
en scheen geheel verdiept in het beschouwen der
kleuren en het tellen der bladeren.
Guido sloeg haar van ter zjjde gade, en nam
bestemd om de noodige herstellingen aan het
materieel te kunne" verrichten. Eene vloot
van 27 stoom vaartuigen moet aangeschaft worden,
namelijk 3 groote, 4 middelsoort en 2 kleinere bag
germolens, 12 stoombarges, 2 stoomsleepers, 1
communicatieboot3 stoombarkassen, alsmede
30 kleinere vaartuigen. Voor deze vloot moet
weder een afzonderlijk ijzeren droog dok wor
den aangemaakt, en- om in de behoefte aan
steenkolen te voorzienmoeten zeer groote
magazijnen worden aangelegd, waarheen een
hulpsteiger, 550 meter lang, met een dubbel
spoor belegd, zal leiden.
Moet de Europeesche nijverheid bijna geheel
in deze ontzaglijke behoeften voorzien, de rijkdom
van Java's bodem levert de meeste grondstoffen.
Zoo zal uit de tracliiet-rotsen te Merak, in
straat Sunda, de benoodigde massa natuurlijke
steen gehaald worden. Daar zullen 16 rots-
boren aan het werk gesteld worden, gedreven
door samengeperste lucht, naar het systeem
der werktuigen welke bij de doorboring van
den Mont Cenis het eerst gediend hebben.
Daar werd echter de samenpersing der lucht
door de kracht van het water, hier zal ze
door stoom worden -verkregen. Elke boor
maakt eene holte van éen voet in de rots.
Deze holten worden met dynamiet oflithofrac-
teur geladen, de lading ontploft door eene
electrische leiding en doet een brok steen van
de rots afscheuren. Vallen de brokken te
groot uit, dan moeten ze door dynamiet nog
maals gespleten worden. Daarna worden ze
door bewegende stoomkranen, die op rails
loopen, gegrepen, in wagens geladen en per
locomotief naar zee gebrachtwaar ijzeren
vaartuigen liggen te wachten, hopper-barges ge
naamd, van 600 ton laadruimte en 300 paar-
dekracht stoomvermogen. Deze barges6 in
getal, doen elk minstens driemaal per week
de reis naar Tandjong Priok. Zij stoomen
door tot ze op eene plek gekomen zijn, welke
hun door een sein van den wal als de juiste
wordt aangewezen; op dat oogenblik worden
kleppen in den bodem der barges geopend en
de steenmassa stort in de diepte. Is de dam
op die wijze eenmaal zoo hoog geworden dat
van geen storten meer sprake kan zijn, dan
worden de steenen met kranen, op het dek
der barges geplaatst, daaruit gelicht en op de
geschikte plaats aangebracht. De op deze
wijze verkregen en aangevoerde steenen zullen,
overigens den schijn aan van onverschillig naar
het landschap te kijken.
Wat doet ze nu? dacht hij toen hij zag
dat ze het ruikertje neerlegde en het madeliefje,
dat hij haar gegeven had, weer opnam. Maar hij
bleef niet lang in 't onzekere, daar zij zich tot
hem keerde en zei:
Mag ik? Ik zou dat bloempje gaarne een
vraag willen doen, maar als ik die doe moet ik
het bederven.
O, ga uw gang maar; wat wilt gjj vragen?
Of ik zal blijven leven.
Hoe wilt ge dat vragen?
Op de eenvoudigste manier; met ja en neen.
Dat is een ijdel spel, daar het leven bjj u
slechts een quaestie van wil is, en ge daar zooveel
van weten kunt als gij wilt.
Neen, ik weet er niets yan, ik wil niets uit
mij zeiven. Als het madeliefje niet neen zegt, zal
ik het antwoord aannemen. Ziet ge! ik begin.
Ja, neen, ja, neen, ja.
Pas op, mevrouwgij hebt twee blaadje»
tegelijk uitgetrokken.
Nu goed, dat Is een neen te meer, ik ga
verder. Neen, ja, neen, ja neen.
En ja! riep Laurenti en haalde ruimer
adem. Het is mooi uitgekomen met een ja.
Nu zijt ge veroordeeld om te blijven- leven.
Achantwoordde zij en zonk in de kussens
van het rijtuig terug. Het is niets dan een
spelletje; dat hebt ge zoo even ook gezegd.
Neen, neen, gij hebt het al» antwoord willen
als de berekeningen niet falen, ƒ5.80
p&r kub. meter kosten, terwijl de inkoopsprijs
van natuurlijken steen te Batavia 7.50 zou
bedragen.
De havenhoofden moeten geheel in zee wor
den aangelegd; daarentegen wordt de binnen
haven uitgegraven in de kust, die twee meters
boven laag water gelegen is. Waar nu nog
klappertuinen liggen, moeten de schepen aan
de kaden kunnen lossen. Dit graafwerk ge
schiedt door stoombaggerschepen, die te Glasgow
en te Delfshaven in aanbouw zijn. Ze worden
voorzien van een lange emmerladder, die 2 meter
vóór het schip uitsteekt. Is aan die emmerladder
door de stoommachine de gewenschte stand gege
ven, dan valt de baggermolen met zijne emmers
het strand aan en graaft zich daarin zijn eigen
weg. De onbruikbare specie wordt in bakken
weggevoerd; die welke voor het aanleggen
van wegen of voor het ophoogen van terrein
geschikt is, wordt door een hellende ijzeren
goot op den wal gebracht. Op dezelfde wijze
wordt het scheepvaartkanaal gegraven. De
fundeeringpalen voor den kaaimuur van de
binnenhaven worden ingeheid met stoomheien
van Morrison en Boeff.
Een van de grootste bezwaren bij het werk
zal, vreest men, de ongezondheid der kust zijn,
welke, ook indien het terrein zelf werkelijk
niet ongezond blijkt, toch zeker gedurende het
graven ontstaan zal. Vooral öm dit gevaar
te verminderen is de aanwending van zooveel
mogelijk machinale kracht van het grootste
belang. Intusschen zullen toch nog duizende
arbeiders gebezigd moeten worden en om deze
tegen de ongezonde uitdampingen te beveiligen,
zullen zij eiken morgen met stoombootjes naar
het werk gevoerd en vóór zonsondergang weder
afgehaald worden. Hierdoor gaan eenige kost
bare uren op het koelste gedeelte van iederen
dag verloren, doch dit belangrijke offer zal
worden opgewogen door de mindere kans op
ziekte en sterfte. Eindelijk is, vóór dat aan
eenigen anderen arbeid begonnen werd, een
artesische put gegraven, die over het geheele
terrein door eene leiding water om te drinken
en voor de voeding der stoomketels zal ver
spreiden.
Door deze middelen, welke alle op spoed en
degelijkheid berekend zijn, hoopt men het werk
in 9 jaren te voltooien. Deze raming is ruim.
De aannemers, die aanvankelijk inschreven, stel-
hebben en nu moet gij u onderwerpen. Uw wil
bad er niets mede te maken zeidet gijwelnu
dan moogt ge dien nu ook niet te baat nemen om
het orakel tegen te werken.
Mevrouw Argellani antwoordde niets meer en
bleef zwijgen tot aan huis, waar zij uitstapte en
Guido afseheid van haar nam.
III.
Het was met eene zonderlinge mengeling van
gewaarwordingen dat onze jonge vriend zijne
eenzame woning weder betrad. Hij was vermoeid
door de overspanning waarin bij zichzelven gebracht
had en toch bereid om den begonnen arbeid, zoo
het noodig was, dadelijk weder op te vatten. Hij
voelde dat het hem gelukt wa» de verslapte, bijna
doorgesletene koorden, welke mevrouw Argellani,
als ieder sterveling, aan het leven hechtten, weder
een weinig aan te halen; doch het was hem niet
mogelijk zich rekenschap te geven in hoeverre die
aanhechting duurzaam zou zijn. Hij wist dat hij
recht had om iets te hopen; maar wist niet hoe
ver hij met zijne hoop gaan mocht zonder zijn
arm hart aan de wreedste teleurstelling prijs te
geven.
De nacht bracht hem slechts weinig rust. In
de hoop dat de morgenlucht zijne geschokte zenuwen
wat versterking zou brengen, deed hij een wandeling,
doch het was alsof de natuur hare stem, ander
den als uitersten termijn ultimo December 1884.
Vragen wij ten slotte naar de kosten, dan
vinden wij dat de minister van Goltstein, bij
de discussie over de indische begrooting voor
1876, toen de eerste ƒ300,000 voor het werk
toegestaan en het plan van Tandjong Priok in
beginsel vastgesteld werd, die raamde op 17
millioen, doch, voegde de minister er voor-
zichtiglijk bij, „ze kunnen ook wel een paar
millioen hooger komen." Zeker is het dat de
aannemers, die vóór den bepaalden termijn van
ulto. Augustus 1876 ingeschreven hadden, de
firma Lee en Zoon te Londen in vereeniging
met van Hattum te Sliedrecht, en de firma Dus-
saud te Marseille, hunne ramingen stelden op
28.5 en 23 millioen. Zelve rekent de regeering
het, volgens de plannen van den ingenieur Wal
dorp, voor 19,165,235 te kunnen doen.
De hijzonder lage prijzen van het materieel
in 1876 hebben eene zeer gunstige gelegenheid
opgeleverd, waarvan dé regeering met loffelij-
ken ijver gebruik heeft gemaakt om hare eerste
bestellingen te doen, met welke zij daardoor
bijna een millioen heneden de raming geble
ven is. Het bedrag der in 1877 te besteden
sommen beliep ruim drie millioen en is als
zoodanig op de begrooting voor dit jaar ge
bracht.
Het werk is dus in vollen gang, en hij de
hulpmiddelen welke de tegenwoordige nijver
heid aanbiedt, mag gezegd worden dat de
onderneming geen grooter moeilijkheden ople
vert dan die, welke bij andere werken van
dien aard ontmoet en overwonnen zijn. Bestaat
er dus grond om op welslagen te rekenen, men
mag met nog meer recht aannemen dat de
nieuwe haven voor de hoofdstad van Indië een
tijdperk van ongekenden bloei in het leven
zal roepen. De schepen die haar nu, om de
weinige geschiktheid welke zij voor de scheep
vaart bezit, voorbijvaren, zullen dan het meer
afgelegen Singapore niet meer gaan opzoeken.
Is eenmaal het spoorwegen-net voltooid, dan
zullen de voortbrengselen van Java's rijken bodem
in de schepen, aan Batavia's kaden gemeerd,
een uitweg vinden naar alle deelen der wereld.
Eene vrijzinnige handels-politiek, ruime begin
selen bij het stellen van voorwaarden voor het
uitgeven en ontginnen van den grond, moeten
daartoe medewerken. Ook de beveiliging der
Bataviasche strandvlakte tegen overstroomingen,
zal dan met meer kracht en op meer afdoende
voor hem altijd zoo verstaanbaar, verloren had.
Lusteloos wendde hij zijne schreden weder huis
waarts, in pijnlijke spanning of de dag, die aanving,
voor zijn lot beslissender wezen zou dan die van
gisteren.
Hij draalde nog wat voor zijne deur, hield zich
in de benedenverdieping eenige oogenblikken op
en knoopte met zijne huishoudster een gesprek
over onverschillige onderwerpen aan. Het was als
of hij vreesde den voor een oogenblik afgebroken
draad zijner gedachten weder op te vatten.
Er is een brief voor mijnheer gekomen,
zeide de huishoudster plotseling.
Een brief? Wie heeft dien gebracht?
De tuinman van mevrouw Argellani, waa
het antwoord.
En waarom zegt gij mij niet terstond dat
die brief gekomen is? Daar kon immers haast
bij zijn
Maar mijnheer komt net thuisIk heb nog
geen tijd gehad om het u te zeggen
'tls waar, ge hebt gelijk.
Dit zeggende vloog hij haastig naar boven, liep
zijn kamer op en ging aan het venster zitten;
hij verbrak het zegel en haalde een aan vier
zijden dicht beschreven blad, dat begon met
„Waarde vriend" en eindigde met den naam van
mevrouw Argellani, uit. het enveloppe. Hoe beefde
zijn hand en hoe steeg hem het bloed naar zijn
hoofd bij het aanschouwen van dien eersten brief
zijner geliefde!
Er is niets ter wereld dat zooveel waarde voor
