N°. 273,
120® Jaargang.
1877,
Maandag
19 November.
Middelburg, 17 November.
DE OLM EN DE KLIMOP,
Dit blad verschijnt dagelijks,'
met 'uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prijs per 3/m, franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Hoofdagent voor België en Frankrijk:
Advertentiën 20 Cent per regel.
Geboorte- Trouw- Doodberichten enz.! van 1—7 regels f 1,50
iedere regel meer t 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
te Brussel en Parijs.
Bij deze courant beliooren (wee BIJVOEGSELS.
MIDDEL
In het Vaderland van heden herinnert mr. A.
van Rees, dat hij ruim een jaar geleden in het
zelfde orgaan den toenmaligen minister van koloniën
een advies gaf betrekkelijk deAtjehzaak, in strijd
met hetgeen door den heer Fransen van de Putte,
als lid der tweede kamer, was aangeprezen.
De minister heeft van die ongevraagde adviezen
niet veel notitie genomen en de zaken haar gang
laten gaan.
De Indische regeering, de onmogelijkheid besef
fende om den weg te blijven volgen, door generaal
van Swieten in 1874 aangewezen, namelijk: af
wachten totdat de onderwerping van Atjeh van
zelve kwam, heeft toen een denkbeeldige lijn over
de kaart van Atjeh getrokken en bepaald, dat de
kuststreek benoorden die lijn tot Koerong Rya
in bezit genomen en op laatstgenoemde plaats
een post opgericht zou worden, waardoor zoo
hoopte zij althans de gemeenschap van Groot-
Atjeh met de zee werd afgesloten. Daarop liet
generaal Diemont een tocht van Gighen naar
Koerong Rya maken, constateerde dat een post
op dat punt geen nut zou hebben, stationneerde
een paar schepen vóór Koerong Rya en keerde
naar het hoofdkwartier terug.
Toen daarna de gelegenheid zich aanbood om de
macht van Simpang Olim te fnuiken, werd ook
dit vazalstaatje door de kracht onzer wapens ten
onder gebracht. Analaboe op de Westkust volgde.
Op die wijze deed men nu en dan, maar uiterst
langzaam, éen stap vooruit, terwijl de tegenpartij
er éen terugging. Elke stap kostte menschenlevens,
nieuwe posten, meer bezettingstroepen en gedurig
een grooter aantal millioenen uit de schatkist,
doch de onderwerping van Groot-Atjeh volgde
niet.
Het optreden van een anderen minister van
koloniën trof nagenoeg te zamen met een bericht uit
Indië van schitterende wapenfeiten, die de onder
werping van Samalangan en Merdoe tengevolge
hadden. Evenals bij elke vorige gelegenheid (bij
Pedir, Simpang Olim, enz.) heet bet ook thans
weer, dat de onderwerping van Groot-Atjeh onver
mijdelijk zal volgen. Immers Samalangan leverde
de beste strijders, en geld en rijst in groote hoe
veelheden aan de XXII moekim! Nu die levensader
was afgesneden, zou Panglima Polim spoedig het
hoofd in den schoot leggen!
PEUILLETON.
22.
ESN YEKHAAL TAN ANTON GIÜLI0 BARRILI.
Uit hst Jtaliaansch.
TWEEDE DEEL.
I.
(Vervolg.)
Ik weet niet (en wie kan zoo iets ook weten?)
vaar mijne beenderen nog eens terecht zullen
:omen. Maar waar en hoe ik ook sterf, ik zou
liet op het kerkhof van Staglieno begraven willen
morden. Daar drukt de pracht, daar volgen de
■ewone veinzerij des levens, de gewone leugen u
n den dood en er is geen grashalmpje tot ver
goeding, waarvan een vriend, die u komt bezoeken,
:an zeggendat ontkiemt op zijn graf. Ik voor
aij hoop altijd op een bescheiden graf huis en een
escheiden steen, boven op een heuvel, met het
itzicht naar de zee, 'aan den voet van een pijn-
oom, mijn lievelingsboom, dien ik als knaap heb
ief gehad om de appels, die ik gretig aan den
üiselijken haard ging zitten afpellenals jonge-
ing, om den harsachtigen geur, die mi) het verblijf
de boschjes zoo veraangenaamde; als jong
lenscb omdat sty er van hield en later omdat
Intussehen Iaat Panglima Polim zich wachten.
Men is verplicht de schatkist te blijven aanspre
ken en er nog dieper grepen in te doen, maar
men erkent liever niet, dat het stelsel „van vesti
ging aan de kusten a Vinstar der Maleische vorsten
in de middeleeuwen," evenals dat „van de denk
beeldige lijn" en van het oorspronkelijke „niets
doen dan een afwachtende houding aannemen,"
geen voldoend resultaat geeft.
Zal de nieuwe minister van koloniën bet lakser-
aller van zijn voorganger overnemen? Zal men
voortgaan met op een afstand van Groot-Atjeh
heen te manoeuvreeren, telken jare een grooter
aantal millioenen uit te geven zonder veel dichter
tot het doel te komen, of zal men er eindelijk
toe besluiten recht op het hoofddoel af te gaan?
Ruim 4j jaar staat het Atjehsche volk vijandig
tegenover het Nederlandsche. In den aanvang,
toen het Indische leger een afdeeling van 6 a 8000
man tegelijk in het veld zond, kon de tegenpartij
dien schok niet weerstaan en voorzag zij haar
ondergang. Spoedig herleefde echter de hoop,
toen er geen tweede schok volgde, en sedert is de
Atjeh-oorlog een quaestie van tijd en van geld
geworden, een chronische kwaal, waaraan ons
koloniaal gezag en vooral onze schatkist lijdt, een
kwaal, die ook - bij genezing diepe litteekens en
langdurige zwakte zal nalaten.
De nieuwbenoemde minister kon op geen gun
stiger tijdstip de teugels van het koloniaal bestuur
in handen krijgen, wat den Atjeh-oorlog betreft.
Aan het hoofd der steeds grootere legerafdeeling
op Sumatra's Noordkust, noodig om de uitgestrekte
kusten te bezetten, bevindt zich tijdelijk de kolonel
van der Heijden, een officier, die zich vroeger
reeds dermate onderscheidde, dat hij als kapitèin
de Willemsorde 3e klasse en de eeresahel droeg.
Nauwelijks met het opperbevel belast zij het
dan ook tijdelijk besluit hij den vazalstaat
aan te tasten, van welke den meeste wederstand
werd verwacht.
Niettegenstaande de generaals De Neve en Diemont,
verscheiden hoofdofficieren en de kommandant der
maritieme middelen tegen den aanval op Samalan
gan adviseerden, is de espeditie toch volkomen
gelukt, omdat zij door een energieken bevelhebber
werd uitgevoerd. Zij leert ons, dat als een offensieve
handeling goed geleid wordt, de overwinning steeds
aan onze zijde is; en dat de vijand, een gevoelige
les ontvangen hebbende, met Mohammedaansche
berusting voor de overmacht bukt en het zwaard
opsteekt. Een zwakke poging van verzet moge .een
enkele maal nog eens beproetd worden, na de tuchti
ging ontbreekt de macht om die ernstig te doen zijn.
Valt het niet te ontkennen, dat de onderwerping
der vazalstaatjes iets bijbrengt tot de verzwakking
van Groot-Atjeh, en men, zoo voortgaande, eindelijk
hij mij in verre landen mijn dierbaar, mijn heilig
Lignrie voor den geest bracht.
Zoo zou ik den eeuwigen slaap willen slapen,
ver van de deftige bezoeken der levenden en van
het Slechte gezelschap der dooden. Maar als ik
in mijn bed sterf, zal mijn wensch mij weinig
helpen, zelfs al vertrouwde ik hem aan het ge
zegelde papier van een testament toe. De lijk
bezorgers zullen mij met de gemeentewet in de
hand komen halen en mij zelfs de vrijheid der
begrafenis ontnemen. Vrijheid! vrijheid! Dit
motto schreven onze vaderen, met het wapen der
republiek, op de deur der gevangenissen!
Mevrouw Argellani en Guido Laurenti traden
onder de galerijen van bet kerkhof. Louise was
er in vele jaren niet geweest en alles kwam haar
nieuw voor.. Sedert eenigen .tijd gewoon om in
haar hart bet denkbeeld aan den dood te koes
teren, deed dit gezicht haar volstrekt niet aan en
aan den arm van Guido hangende, begon zij vlug
te loopen als een nieuwsgierig jong meisje, dat
voor het eerst in een mooien tuin komt, die bij
het huis hoort, waar ze in zal gaan wonen.
Dit ontging de gespannen aandacht van den
jongen man niet en zijn hart werd met bitterheid
vervuld. Zij is gelukkig, dacht hij, gelukkig
omdat zij den dood nabij voelt en zij merkt het
niet eens, niets zegt haar dat hier, naast haar,
iemand is die haar lief heeft, en die sterven zal,
als zij sterft! W&t praat men van magnetischen
invloed, die met onzichtbare stralen in al onze
poriën doordringt, en een geliefd wezen in een
het groote doel zal bereiken* oneindig beter ware
bet nochtans, er recht op af te gaan. In stede van
den boom aan den stam om te kappen, hakt men
eï. c(.n voor een de takken af. Op die wijze zal
voorzeker de boom eenmaal dootlkwijnendoch
hoeveel tijd en hoeveel millioenen zal dat uitte-
ringsproees kosten Berekent men niet, dat het
onderhoud der troepenmacht op Sumatra's Noordkust
tegenwoordig Vj% millioen gulden per maand kost
Door de verovering van Samalangan heeft kolonel
van der Heijden het moreel der soldaten opgewekt
en tevens den vijand opnieuw ontzag ingeboezemd.
Nu er te Atjeh iemand aan het hoofd staat, die
zichzelf vertrouwt en het vertrouwen zijner onder
geschikten bezit, meent de heer van Rees nog eens
te moeten herinneren aan de stem van „Een Patriot",
die in October 1874 reeds den raad gaf om zonder
talmen in de XXII Moekim te rukken en den zetel
van het bestuur van Groot-Atjeh, de woonplaats
van Panglima Polim, aan te tasten, om 't even
of die Toenong of Glijoen heet. Wordt kolonel
van der Heiden gemachtigd de bijl in den stam te
slaan, hij zal in korten tijd den oorlog ten einde
brengen.
Mochten de onderhandelingen met de XXII Moe
kim, die na de laatste gebeurtenis aangeknoopt zijn,
al tot een bevredigende oplossing leiden hetgeen
de schrijver voorhoogst onwaarschijnlijk houdt
Groot-Atjeh zal nimmer tenondergebracht kunnen
heeten, voordat de macht van Panglima Polim door
de kracht onzer wapenen gebroken is. Elke onder
handeling toch, waaraan geen gevoelige nederlaag
is voorafgegaan moet, gewantrouwd worden en leidt
vroeg of laat tot nieuwen opstand. De Mohamme
daan is fatalisthij doet geen afstand van zijne vrij
heid, zoolang hij niet overtuigd is van zijn zwakte,
zoolang hij niet gevoeld heeft,dat zijn tegenpartij
sterker is.
Dezer dagen wordt aan de ingezetenen van
Middelburg eene circulaire gezonden, welke hunne
aandacht vestigt op de zaak der weezenverple-
ging voor het platteland van Zuid- en Noord-
Beveland.
Reeds in 1870 kwam te Kloetinge eene commissie
lot stand tot stichting van een weeshuis. Aan
vankelijk vond, bij veel tegenstand, die commissie
nog al bijval, zoodat er werd besloten het huis
van den ambachtsheer te Kloetinge voor dat doel
aan te koopen. De middelen ontbraken echter,
maar daar de gelegenheid, en de ligging vooral,
zoo gunstig voor het voorgestelde doel schenen te
zijn, besloten twee leden zich voor den aankoop
aansprakelijk te stellen, terwijl van den eigenaar
verkregen werd de koopsom in termijnen af te
doen, met betaling van rente van het onafgedane
gedeelte der koopsomsedert is hierop f 2000
cirkel van onzichtbare stroomen slnit, die haar
aan mijn wil onderwerpen? Als dat zoo ware dan
zou mijn wil dien stroom uitgestort hebben en dan
zou die vrouw nu niet van blijdschap het hart
voelen opspringen bij den voorsmaak van den dood.
Maar al voelde mevrouw Argellani niets van
den magnetischen invloed van den arm, waarop
zij leunde, toch werd zij weldra doordrongen van
den somberen invloed der graven.
Het is hier zeer fraai, zei zij, toen zij de
eerste galerijen door waren, maar zeer somber.
Er is te veel wit marmer.
Ja, mevrouw! antwoordde Guido en
schudde het hoofd. - Men wil ook wel eenige
weelde na den dood hebben. Zou dan de leugen
die ons kleedt en leidt zoolang we tot de levenden
behooren, hij de poort van het kerkhof moeten
terugkeeren
Op datzelfde oogenblik verrees er voor hunne
oogen een groot mausoleum (een mansolenm in
den volsten zin des woords, daar het het graf
was van een vorst, wel niet van een regeerenden,
maar van een geldvorst en opgericht door een
nieuwe Artemusia.
Wie ligt daaronder, ik zie geen opschrift?
vroeg mevrouw Argellani.
Een familievader, mevrouw. Zijn troo3te-
looze weduwe en kinderen hebben er vijftig duizend
lire aan besteed. Het is waarlijk een prachtig
monumentde heelden van Geloof, Hoop en Liefde
zijn uit het zuiverste marmer, dat men in Carrara
vindt, gehouwen. Dat portret is sprekend. Het
afgedaanterwijl af te doen blijft f 5500. Later -
werd, in overleg met de vereeniging tot weezen-
verpleging in Amsterdam, besloten, nevens de ver
pleging in een gesticht, ook naar gelegenheid tot
geschikte verpleging in het huisgezin om te zieni
De zaak is nu toevertrouwd aan het bestuur
der vereeniging tot weezenverpleging van Zuid
en Noord-Beveland. Dit bestuur is gekozen uit
de notabelste bewoners van dat gewest, zoowel
dames als h&erenhet heeft zich ten doel gesteld aan
de verbetering van liet lot der weezen krachtig
de hand te slaan. Nog altijd moet worden voldaan
aan de verplichting om 5500 af te doen, en zoo
lang zulks niet is geschied, kunnen de inkomsten
der vereeniging niet geheel voor het bestemde doel
worden aangewend, daar een intrestpost van ƒ275
eerst moet worden afgezonderd.
Ieder die eenigszins van nabij bekend is met de
wijze, waarop men zich niet zelden door uitbeste
ding aan den minstbiedenden van de ouderloozen
afmaakte, zal zeker gaarne iets willen bijdragen
om de uitnemende bedoelingen der vereeniging
voor het platteland van Zuid- en Noord-Beveland
te doen 3lagen.
Onder verdere verwijzing naar den inhoud der
circulaire aan de ingezetenen van Walcheren ge
richt, twijfelen wij niet of een zaak van zoo uit
nemende strekking, die een ware weldaad kan
worden voor arme weezen in onze eigen provincie,
zal in hooge mate de belangstelling en liefdadigheid
opwekken van alle Zeeuwen.
Tot lid van den gemeenteraad van St. Kruis
is, in de plaats van wijlen den heer I. van Male,
gekozen de heer S. de Ridder, gepensioneerd
hoofdonderwijzer, met 11 van de 18 uitgebrachte
stemmen. De heer E. Bonte verkreeg 5, de heer
I. van Houte 2 stemmen. Het getal kiesgerech
tigden bedraagt 30.
De liberale kiezersvereeniging te Borculo heeft
met algemeene stemmen tot candidaat gesteld
voor de tweede kamer den heer mr. C. J. Sickesz,
te Laren.
In de vrijzinnige kiezersvereeniging te Wor-
mermeer is de heer W. de Meyier met algemeene
stemmen candidaat gesteld voor de tweede kamer;
in de Zaandamsche kiezersvereeniging met 31 van
de 47 stemmen.
De elf candidaten, geslaagd bij het eergisteren
te Utrecht gehouden examen voor surnumerair bij
de staatsspoorwegen, en die alzoo benoemd zijn,
zijn de heeren E. Gerritsen, te Arnhem; I. G. A.
von Schmidt auf Altenstadt, te Helvoirt; J. Hoo
semans, te Terheijden; J. Vink, te Maastricht;
was de bankier Carradenghi, een zacht, liberaal
man, die veel voor zijn naasten deed. Hij liet
twintig millioen kapitaal na. Die arme kinderen,
.die op zoo jeugdigen leeftijd hun vader moeten
missenZijn vrouw, kent gij haar, dat kleine
blonde bevallige vrouwtje, dat nu vier en veertig
jaar zal zijn en het vruchtgebruik van het
kapitaal heeft, zoo lang zij leeft? Het basreliëf
is van den beroemden Glusolsi, die haar altijd in
de komedie en op de wandeling vergezelt. Het
grafschrift moet opgedragen zijn aan dien geleerden
professor Federici, maar nu weet men niet hoe
men het zal plaatsen, ter wille van een zeker
adjectief ontroostbaar, dat hier eigenlijk niet te
pas komt.
Louise boog het hoofd bij deze reeks van
treurige waarheden en zei:
Gij eijt hardvochtig.
Maar billijk en waar. Ik ben ook geen
grafschrift en ik word er niet voor betaald om
hier zóo te spreken, en ginds heel anders te laten
denken en handelen. Overigens heeft men niemand
iets te verwijten; zooals de doode was, zoo zijn
de overblij venden.
Laurenti had zijn bijzondere redenen om de
waarheid zoo naakt en ruw voor te stellen. Zijn
doel was liefderijk, zooals later zal blijken.
Hij bracht mevrouw Argellani voor een naam,
beroemd in de wetenschap, haalde een roos voor
den dag, die hij tot nu toe onder zijn jas verborgen
had en legde haar nederig op de urn.
Wat doet gij? vroeg Louise, terwijl zij