N°. 260. - 120® Jaargang.
1877.
Zaterdag
3 November.
Dit blad verschijnt d a g e 1 y k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.'
Prijs per 3|m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën i 20 Cent per regel.
Geboorte- Trouw- Doodberichten enz.i van 1—7 regels 1,60
iedere regel meer 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagent voor België en Frankrijk: de firma Hayas, Lafuti C°. te Brussel en Parijs.
Middelburg, 2 November,
FEUILLETOINT.
DE OLM EN DE KLIMOP,
Benoemingen en besluiten.
0 n d e r w ij s.
MIDDELBIJ
Ofschoon de vijandigheid der nltramontanen te
genover de openbare school bekend genoeg kan
geaeht worden, is het echter nuttig die van tijd
tot tijd met de stukken in de hand te constateeren.
Het is daarover dat wij hier een in de „Maas
bode" en de Tijd opgenomen opstel laten volgen,
bevattende een door den paus bekrachtigd decreet
van de congregatie der Propaganda, in zake de
vraag, of de katholieken in Amerika van het
zoogenaamd neutraal openbaar onderwijs gebruik
mogen maken. De Tijd maakt daarover de op
merking, dat het schoolwezen in Amerika nage
noeg in denzelfden toestand verkeert als bij ons.
Volgens genoemde congregatie is het openbaar
onderwijs op zichzelf reeds vol gevaar en zeer in
strijd met de katholieke belangen, 1° wijl alle
godsdienstig onderwijs nitgesloten is, 2« wijl er
onderwijzers, zonder onderscheid van godsdienstige
belijdenis, in worden aangesteld, en 3° wijl jongens
en meisjes op dezelfde schoolbank zitten. (Dit
laatste wordt een stellig zedelijk gevaar genoemd.)
De drie bezwaren bij elkander bewijzen dat de
jeugd op de openbare scholen op de treurigste
wijze aan het gevaar, zoowel met betrekking tot
het geloof als tot de zeden, is blootgesteld. Waar
nu zulk een gevaar niet van een naast en onmid
dellijk dreigend tot een meer verwijderd kan ge
maakt worden, daar kunnen zulke scholen niet
met een gerust geweten bezocht worden. Men
moet echter zorgen, dat de katholieke scholen niet
bij de openbare achterstaan.
De mogelijkheid bestaat echter, dat er soms om
standigheden zijn, waardoor katholieke ouders
hun kinderen, zonder hun geweten geweld aan te
doen, naar de openbare scholen zenden kunnen.
Daarvoor moet echter een inderdaad toereikende
reden zijn, en of zij werkelijk toereikend is, moet
aan het oordeel der bisschoppen onderworpen wor
den. WaDneer echter in de school het gevaar der
verleiding zoo dreigend is, dat het onmogelijk tot
een meer verwijderd kan gemaakt worden; wan
neer daar bijv. iets geleerd wordt of geschiedt,
wat strijdig is met het katholieke geloof of
de goede zedeD, en wat men zonder gevaar voor
het zielenheil niet aanhooren, laat staan doen mag,
dan is het vanzelf duidelijk, dat het plicht is
zulk gevaar, onder alle omstandigheden, zelfs ten
koste van zijn leven, te vermijden. Bezoekt de
jeugd de openbare scholen, dan moeten pastoors
en missionarissen vlijtig cateehisatien houden en
li.
E1N TERHAAL TAN ANTON GIULI0 BARRILI.
tJit hst Italiaansch.
VIII.
'{Vsrvolg.)
Wij zullen den geleerden tuinman niet in al
zijne uitweidingen volgen, teneinde den lezer niet
te vervelen. Jacob sprak op luiden toon, blijkbaar
met het doel om door den jongen natuurvorscher
verstaan te worden en hem een goed denkbeeld
van zijn botanische kennis te geven.
Mevrouw nam een takje dat hij voor haar van
den struik afsneed, een donkergroen takje met
puntige blaadjes, die een sterken aromatischen
geur hadden en ging toen even langzaam terug
als zij gekomen was.
Guido volgde baar lang met de oogen, telde
de steentjes waarop zij hare voeten zette en zag
haar achter het boschje verdwijnen.
Even na mevrouw Louise was ook het daglicht
heengegaan.
Maar Laurenti ging niet weg, hij merkte niet
eens dat de avond begon te vallen.
Yoor hem was de muur, het grasveld, de geheele
vooral die waarheden omtrent geloof .en zeden lee-
ren en verklaren, welke dikwerf door ongeloovigen
en dwaalleeraars aangevallen worden.
„Wanneer echter zoo besluit het decreet, en
de Tijd gebruikt hier een meer sprekende letter
ouders deze noodzakelijke christelijke onderwijzing
en opvoeding hunner kinderen nalaten of hen
zulke scholen laten bezoeken, waarin bet gevaar
voor het zielenheil niet vermeden worden kan, of
eindelijk wanneer zij, in weerwil in de plaats hunner
inwoning een geschikte en toereikend ingerichte
katholieke school bestaat, of in weerwil zij de
middelen hebben hun kinderen op een andere plaats
katholiek te laten opvoeden, toch zonder genoeg
zame reden en zonder de noodige voorzichtigheids
maatregelen, waardoor het naaste gevaar der ver
leiding in een verwijderd wordt veranderd, de
kinderen naar de openbare scholen zenden, dan is
het naar de katholieke zedeleer duidelijk, dat
zulke ouders, als zij hardnekkig in hun handel
wijze volharden, niet in het H. sacrament der
biecht geabsolveerd kunnen worden."
Bij ministerieele beschikking is de aan de firma
van der Bent en c° te Middelburg verleende
vergunning voor een stoomsleepdienst in zes
provinciënovergeschreven op de naamlooze ven
nootschap „Schroefstoombootmaatschappij Tubal
Kaïn", mede gevestigd te Middelburg.
Het departement van koloniën is van voornemen
om de geldenten behoeve van noodlijdenden op
de Nederlandsche West-Indische eilanden verza
meld en welke mendoor tusschenkomst van dat
departement en van het bestuur van Curaqao,
hunne bestemming wil zien bereiken, op die wijze
over te makendat telkenswanneer een eenigs-
zins beduidend bedrag zal zijn gestort, de gou
verneur langs telegraphischen weg wordt gemach
tigd om over het ontvangen bedrag te beschikken.
Ten einde van die gelegenheid het best gebruik
te maken, is bet wenschelijk, dat de stortingen
bij het departement plaats hebben vóór den 16en
en 24™ van iedere maandzijnde de uiterste tijd
stippon waarop een naar St. Thomas af te zenden
telegram van daar per mailgelegenheid naar
Curasao kan worden overgebracht. St.-Ct
Benoemd tot lid van den raad te Heille de
heer J. B. Maenhont in de plaats van den heer
J. Sanders, burgemeester, die wegens verandering
van woonplaats als zoodanig is afgetreden. Sl.wbl
De heer J. Wolbers heeft Woensdagavond jl.
in de bijzondere schGol te Goes eene volksvoor-
lucht verlicht door een heldere streep, gelijk elee-
trisch licht, alsof de melkweg van den hemel was
nedergedaald en langs het zandpad uitgestrekt lag.
Was dit geen echt zonnige dag voor zijn hart
geweest? Hoeveel op eens! En wat moest de
lucht, die verlicht was door verschijning dier
schoone vrouw, wemelen van liefelijke beelden,
schoone verwachtingen en stilzwijgende beloften!
Louise! Een mooie naam! Eindelijk had hij
hem gehoord en zat hem met kinderachtige op
lettendheid uit te spreken, niet zooals men
dit te Genua doet, maar in drie lettergrepen
Lou i sa en de s een weinig scherp.
Het was geen vreemden naam, zooals sommige
dwaze menschen aan de kinderen geven, om hun
het gewicht van romanheldinnen te verleenen.
Het was een kleine, lieve naam, aangenaam om
uit te spreken eu te hooren: Louise!
Die naam klonk hem den heelen nacht en den
volgenden dag in de ooren; dien naam las hij op
bet gelaat en in de geheele persoonlijkheid der
dame, toen hij haar weder in den tuin zag, zoodat
het hem voorkwam dat zij onmogelijk anders kon
beeten.
En nu de manier om haar te naderen? Waar
was de tweede bloempot die hem, door op het
goede oogenblik te breken, in de nabijheid der
schoone aangebedene zou brengen?
Het moet ter eere van Laurenti gezegd worden
dat hij daar niet aan dacht.
De enkele gebeurtenissen, de enkele indrukken,
die ik getracht heb weer. te geven, vormden voor
lezing gehouden, die door niet vele hoorders werd
bijgewoond. Hg sprak over drie bekende, doch
thans reeds een weinig op den achtergrond ge
raakte socialisten: Saint-Simon, Fourrier en Owen.
Zijne slotsom was dat de oplossing der sociale
quaestie alleen•iaofs" godsdienstigen weg te krij
gen is.
Het comité voor bet Spinoza standbeeld heeft
opnieuw haar prijsvraag voor een model bekend
gemaakt.
De modellen van beeld en voetstuk moeten
vóór 1 Juli 1878 franco worden opgezonden aan
den heer van Ophoven, Fluweelen Burgwal, 's Hage.
Den vervaardiger van het best gekeurde model
zal het maken van een grootere copie in pleister
worden opgedragen en indien ook dit wordt goed
gekeurd zal hg eene belooning van f2000 ont
vangen. Wordt het groote model niet goedgekeurd,
dan zal hij een billijke schadeloosstelling ontvangen.
Den vervaardiger van het model, dat als het
tweede in verdienste kan worden beschouwd, wordt
eene premie van f250 geschonken.
Het beeld moet in brons gegoten, het voetstuk
in steen gehouwen worden.
De secretaris van het comité, de heer H. J. Betz,
te 's Hage, belast zich met het geven van nadere
inlichtingen.
polderbesturen. Benoemd tot plaatsvervanger
van den dijkgraaf van den Thomaespolder, P. J. G.
Cortvriendttot raad in het bestuur van het
waterschap Walcheren, J. J. I. Sprenger; tot lid
in het bestuur der waterkeering van den calami-
tenzen Annapolder, P. Verburg sr.; tot lid in het
bestuur der waterkeering van den calamiteuzen
Vlietepolder, J. Koemantot lid in het bestuur
der waterkeering van het calamiteuze waterschap
Scherpenisse, M. Noord ij ketot lid in het bestuur
der waterkeering van het calamiteuze waterschap
Walzoorden, P. A. Adriaansentot voorzitter van
het bestuur der waterkeering van het calamiteuze
waterschap Ellewoutsdijk en den calamiteuzen
polder Borssele, L. Rottier, en tot lid in dat
bestuur H. A. Hagentot voorzitter van het
bestuur der waterkeering van den calamiteuzen
polder Burgh en Westland, J. M. de Gloppertot
voorzitter van het bestuur der waterkeering van
het calamiteuze waterschap Nieuw-Bommenede, K.
Hocke Hoogenboomtot voorzitter van het bestuur
der waterkeering van het calamiteuze waterschap
Bruinisse, 0. Hage; tot voorzitter van het bestuur
der waterkeering van het calamiteuze waterschap
Staveuisse, C. Dorst Lz.tot voorzitter van het
hem een voorraad waar hg wel een maand lang
op kon teren. Later zou zeker de wensch bij
hem opkomen naar iets nieuws; want een ieder
weet dat de liefde een soort van ladder Jacobs
is, waarvan het uiteinde tegen de deur van bet
paradgs rust en wie den ondersten sport betreden
heeft, wil tot den tweeden opklimmen en zoo
voort, tot dat men den hoogsten top bereikt heeft.
Maar Laurenti had een weinig adem geschept om
de hoogte te meten, die hij bereikt had en vond
dat hij reeds een heel eind gevorderd was.
Het oogenblik om den tocht te hervatten kwam
intusschen zonder dat hij liet merkte, zonder dat
hij er iets aan deed of er op voorbereid was.
Op zekeren avond, tegen negen uren, zat hij in
zijn bibliotheek (maar ik kan er niet voor instaan
dat hij werkte) en hoorde hard aan de voordeur
schellen. Hij trad aan het venster, terwijl de
knecht die uit het onderhuis kwam ging opendoen.
Wie kan dat zgn, op dit uur en met zulk
een haast?
Gauw, gauw! riep een gejaagde stem.
Waar is mijnheer Laurenti Hij moet terstond
komen
Laurenti had de stem van Jacob herkend en
voordat deze uitgesproken had, Jwas hg beneden.
Hier ben ik, Jacob, hier ben ik, wat is er
gaande
Mevrouw is stervende. Men voelt haar pols
niet meer. Kom toch gauw, wat ik u bidden
mag
Laurenti bedacht zich geen oogenblikhg greep
bestuur der waterkeering van het calamiteuze
waterschap Waarde, M. Pieper; tot voorzitter van
het bestuur der waterkeering van het calamiteuze
waterschap Oud en Jong Breskens, A. Luteyn
tot voorzitter van het bestuur der waterkeering
van den calamiteuzen polder Hoofdplaat, C. F.
Serrarens.
onderscheidingen. Toegekend het eereteeken tot
belooning van eervollen langdurigen dienst bg de
schuttergen aan Th. P, Niesthoven, muzikant bg
de dd. schutterg te Middelburg; en aan J. Chr.
John, tamboer bg de dd. schutterg te Goes.
burgemeesters. Eervol ontslag verleend op zijn
verzoek aan J. M. H. Quaedvlieg als burgemeester
der gemeente Gronsveld.
Benoemd tot burgemeester der gemeente Grons
veld M. J. J. H. Gadettot burgemeester der
gemeente Delfzgl, R. E. van der Loeff; tot bur
gemeester der gemeente Wedde, J. J. Cannegieter.
middelbaar onderwijs. Op zgn verzoek eervol
ontslag verleend als leeraar aan de rgks hoogere
burgerschool te Winterswgk aan dr. F. G. Slot
houwer.
landmacht. Benoemd bij het wapen der infant
terie tot 1™ luitenant bg hun tegenwoordig korps,
de 2« luitenants: D. de Ronde Bresser, van het
instructie-bataljon, P. T. Lambert, van het 2e re
giment, H. A. Muller, van het 5* regiment, en
P. X. Oiivier, van het 6e regiment.
Prof. J. B. Kan aanvaardde gisteren het hoog
leraarsambt in de aardrijkskunde aan de univer
siteit te Amsterdam. De hoogleeraar maakte zgn
openingsrede dienstbaar aan de ontwikkeling der
stelling, dat de aardrgkskunde als zoodanig bet
recht heeft te zgn eene afzonderigke wetenschap,
die aan een hoogeschool niet is misplaatst, en te
kennen te geven op welke wgze hg het onder
richt in die wetenschap (verdeeld in physische en
politische aardrijkskunde) denkt te geven. Hg
gaf in zijne inleiding te verstaan waarom de
meerdere belangstelling in de aardrgkskunde der
laatste tgden hem onvoldaan moest laten, en deed
o. a. uitkomen hoezeer de regeering in hare rege
lingen en besluiten betreffende het hooger onder-
wgs, de aardrijkskunde had verlaagd tot een hulp
wetenschap der geschiedenis. Hg zag daarin het
bewijs dat de élite der natie alsnog niet is door
drongen in het besef van het groote gewicht der
aardrijkskunde.
De jaarwedde van den hoofdonderwijzer fa
Baarland is door den gemeenteraad aldaar, met
4 tegen 3 stemmen, met f 100 verhoogd en op
f 750 gebracht.
De vrijmetselaarsloge „de EdelmoedigheidV
zijn hoed en vloog het steegje door, Jacob voorbg,
die toch ook niet langzaam liep. Bij het poortje
der villa Argellano gekomen stoof hg naar binnen;
de tuinman sloot het weer dicht en beiden snelden
over het grasveld, naar het gele paleis.
IX.
Door den tuinman geleid, betrad Laurenti het
sancta sanctorum zijner dagelijksche vereering,
dat tot nogtoe altijd voor hem gesloten was
geweest.
De eerste die hij ontmoette was een vrouwelijke
gedaante, met een rimpelig gelaat, een harige kin
en half gesloten dikke oogen, waarin hij, zonder
dat hij haar ooit gesproken had, mevrouw Toontje,
de huishoudster, herkende. Ik zal mij niet de
moeite geven haar nader te beschrijven, want daar
was zg te onbeduidend voorzg was zoo iemand
die oogenschgnlijk zeer zacht is en altijd mooie
woorden gereed heeft, maar die niet van haar stoel
zou opstaan om iemand overeind te helpen, die
gevallen was; bereid om een rozenkrans voor u
te bidden, omdat zij niets anders te doen heeft,
en daarbij door en door zelfzuchtig.
Daar is de dokter! riep Jacob, zoodra
hg haar zag, daar is de dokter.
Laurenti lette in zijn gver om de stervende te
hulp te snellen niet op dat geroep van den tuin
man. Hg was toegeschoten omdat Jacob het hem
verzocht had en omdat 'mevrouw Louise hulp