N°. 269.
119e Jaargang.
1876.
Maandag
13 November.
Zelandia Illustrata d).
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiên i 20 Cent per regel.
Geboorte- Trouw- Doodberichten enz.van 17 regels f 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte!1
Hoofdagenl voor België en Frankrijk: de fir5|a Havas-, Laffite C°. te Brussel en Parijs.
Middelburg, 11 November.
FEUILLETOM.
J. Cl. FKËDERIES.
MIDDELBURGSCHE GOURAIVT.
^-6^ -
Onze Brusselsche correspondent meldt ons dat
de Belgische regeering langs diplomatieken weg
het gevoelen der regeering van Groot-B rittannië
gevraagd heeft omtrent hetgeen men in België
noemt de „quaestie van de vrijheid der Schelde,"
waarmede zooals mén weet de vraag bedoeld wordt
of Nederland op de Nederlandsche rivier al dan
niet tot de uitoefening van het rechterlijk gezag
bevoegd is.
Het antwoord der Britsche regeering zou, naar
onze berichtgever ons verder meldt, geweest zijn:
„dat het tegenwoordig oogenblik weinig geschikt
is om deze internationale quaestie te behandelen."
Indien deze bewoordingen juist zijn dan komt
het ons voor dat de Belgische diplomatie weinig
voldoening van hare stappen heeft. Moeilijk kon
een officieel verzoek van eene nauw bevriende
mogendheid meer uit de hoogte behandeld worden
dan de Britsche regeering bij deze gelegenheid
gedaan heeft. „Het tegenwoordig oogenblik" moge
toch zoo weinig geschikt zijn als men wil voor
het behandelen van „internationale quaestiën," het
behoeft geen betoog dat de Britsche regeering,
sedert meer dan een jaar dat de „Sehelde-quaestie"
aanhangig is, wel iets meer had kunnen doen dan
het uitbrengen van dit lakonieke advies, dat zelf3
in de toekomst niet het minste uitzicht opent of
Engeland ooit genegen zal wezen zich met de
„internationale quaestie" in te laten.
Wij hebben meer dan eens den wensch uitge
sproken dat men in Belgie mocht afzien van het
denkbeeld om geschilpunten tnsschen de beide
zuster-natiën aan het oordeel van de groote mo
gendheden te onderwerpen. Haar tusschenkomst
zou voor geen der heide kleine staten ooit iets
anders kunnen opleveren dan op zijn hoogst voor
den een eene vernedering, voor den ander een
oogenblikkelijken triomf, welke in de'toekomst mis
schien gevaarlijker zou zijn dan eene nederlaag.
Nu echter de Britsche regeering in de stappen
der Belgische diplomaten zelfs geen aanleiding
gevonden heeft om van onze Nederiandsch-Belgische
bisbilles kennis te nemen, hopen wij dat men van
dergelijke internationale tusschenkomst voorgoed
afgeschrikt zal zijn. Zoolang de groote heerenop
het Europeesch-politieke schaakbord hun eigen
belangen niet bij onze geschillen betrokken zien,
verwaardigen zij zich niet er zich mede te bemoeien.
Hebben zij er daarentegen wel belang bij, dan
zullen zij, met of zonder diplomatieke verzoeken
DOOR
Tusschen het verschijnen der eerste en dat dezer
vierde aflevering, zijn tien jaren verïoopen. Wie
het vroeger verschenen gedeelte bij zijne studie
gebruikt heeft, zal gaarne getuigen, erkentelijk
geweest en gebleven te zijn voor het ontvangene,
en ongeduldig verbeidende wat komen zou. En
al had men weer zes jaren moeten wachten, ook
met de wetenschap, dat de bewerker erkende ver
hindering gehad heeft, na kennisneming van het
jongste stuk, moet men verklaren dat zoodanige
arbeid niet kan volbracht worden in zoodanigen
graad van volkomenheid, zonder dat daarvoor
genoegzame tijdruimte wordt toegestaan.
't Is misschien, zelfs in het eerste dagblad van
Zeeland, niet overbodig te zeggen, dat de hierbo
ven geplaatste woorden den naam uitmaken eener
historische kunstverzameling, in het Museum van
'fc Zeeuwsch Genootschap aanwezig. Het ontstaan
en de verdere geschiedenis dezer collectie zal
Verzameling van kaarten, portretten, platen enz.
betreffende de Oudheid en Geschiedenis van Zeeland, toe-
hehoorende aan het Zeeuwsch Genootschap der Weten
schappen, beschreven door mr. M. F. lantsheer. IV.
(pag. 565—779.) Middelburg, J. C. W. Altorffer.
j876. fl.W.
van onzen kant, zich wel uit eigen beweging in
ons dispuut mengen. Maar dan kan men ook
verzekerd zijn dat niet het Belgische of het Neder
landsche, maar wel het huitenlandsehe belang den
doorslag geven zal bij de beslissing. Zoo min
Nederland als Belgie zou hij dien loop van zaken
eenig voordeel kunnen hebben.
Men schrijft ons uit Vlissingenvan gisteren
Sedert vele jaren is Donderdag avond weder voor
het eerst eene bijeenkomst met dames gehouden,
vanwege het departement Ylissingen der Maat
schappij tot nut vau 't algemeen.
De heer H. E. Kleij aliens, voorzitter van het
departement, opende deze bijeenkomst met eene
sierlijke zeer gepaste rede, waarin hij herdacht
wat zoo al door het Nut sedert zijDe oprichting
in deze gemeente is gedaan, welken goeden invloed
het op het volk heeft uitgeoefend en hoe er nog
altijd eenige nuttige inrichtingen bloeien die men
aan het Nut te danken heeft. Spreker beval de
Maatschappij in de belangstelling der hoorders aan
en hoopte op de medewerking van velen om
opnieuw krachtig op te treden in het belang
van 't algemeen. Deze inleidende rede werd leven
dig toegejuicht. De voorzitter deelde nog mede
dat 21 nieuwe leden tot de maatschappij waren
toegetreden, en leidde daarop als spreker in den
heer Kits van Heyningendie tot onderwerp zijner
voordracht gekozen had de reis van Jan Kom-
panie, reeds in de Middelburgsche courant van
gisteren besproken. De lezingmet levendigheid
en geest uitgesprokengenoot aller bijval en werd
mede warm toegejuicht.
Nadat de voorzitter den spreker bedankt had
eindigde deze aangename avond diezooals velen
hopen, door meerdere gevolgd zal worden.
Naar aanleiding van een door de staten van
Noord Brabant aan den koning gericht adres,
houdende verzoek dat moge worden onderhandeld
over een te sluiten tolvereeniging met België,
hebben de ministers van binnenlandsche zaken en
van financiën namens den koning te kennen ge
geven dat de verlangde opheffing der tolgrens
tusschen Nederland en België in de eerste plaats
voor ieder der beide rijken het verlies zou mede
brengen van de rechtenwelke thans worden
betaald voor de goederendie over de gemeen-
schappelijke grens worden in- en uitgevoerd; dat
voorts om die afschaffing tot stand te kunnen brengen,
in beide rijken volkomen gelijkheid van bedrag en
wijze van heffing, zoowel der in- en uitgaande
rechten als der verbruiksbelastingen zou moeten
bestaanop het tot stand komen waarvan, bij de
uiteenloopende belangen der beide rijken en de
voorzeker te zijner plaatse verhaald worden. Den
rijken inhoud kan de bezoeker nietleeren kennen,
tenzij hij daarvan eene langdurige en vlijtige
studie make. Wat eene dorre naamlijst van
voorwerpen waard is, weet ieder die zijn verstand
daarmede tijdelijk verbijsterd heeft. Deze beschrij
ving geeft daarentegen den beoefenaar derZeeuw-
sche geschiedenis het voordeel eene groote mate
van kennis te verwerven, zonder dat de geheim
zinnige en niet heel aesthetische kast voor hem
ontsloten is en ook op een uitgebreider gebied
blijkt het, dat de omvang dezer studie verder gaat
dan de gewestelijke grenzen.
Dit vierde stuk bevat de beschrijving van den
inhoud der negende en tiende portefeuille: het
vervallen, maar eens merkwaardige Yeere en de
gemeenten van het schoone eiland Walcheren. Als
een helder historisch beeld verrijst voor onzen geest
het tafereel van lang vervlogen dagen, en het is
niet dan de vervulling van den plicht der dank
baarheid, die mij de eervolle taak doet aanvaar
den om een gedeelte aan te kondigen dezer wel
verdiende en even verdienstelijke hulde, toegebracht
aan mijn geboortegrond. Mogen deze regelen velen
opwekken om met de hulp dezer handleiding nadere
en zekere voorlichting te erlangen, betreffende de
historisch hoogst merkwaardige provincie Zeeland.
Bij den rijkdom van zaken, die bijzonder het
platteland van Walcheren hier aanbiedt, was
't hier eene moeilijkheid, de beteekenis en vorming
der eigenamen te behandelen. De vroegere schrij
vers hebben op etymologisch gebied geen geweten
groote afwijkingen tusschen hunne bestaande be-
lastingstelsels, vooralsnog weinig uitzicht bestaat;
dat eindelijk de verdeeling der opbrengst van de
geqïöensehappelijke geheven rechten en accijnsen
tusschen de heide staten niet gemakkelijk op bil
lijke wijze zou zijn te regelen en wellicht eene
bron van voortdurende moeielijkheden zou opleve
ren, en dat op deze gronden geen termen zijn
gevonden om gevolg te geven aan het denkbeeld,
waarop het verzoek betrekking heeft.
(N. B. Ct.)
Het hoofdbestuur van het Pensioenverbond
heeft de afdeelingen uitgenoodigd, haar meening
te doen kennen omtrent de volgende voorstellen:
1°. Men wenseht te verkrijgen, hetzij door het
uitschrijven van prijsvragen of wel door een op
dracht aan bepaaldelijk algemeen deskundig geachte
personeneen beknopt overzicht van de pensioen-
wetgeving in Nederland, gevolgd door een critiek
van den thans bestaanden toestand hier te lande,
in vergelijking met dien van andere rijken.
2°. Een op wiskundige gronden en op sterfte-
tafels steunende berekening van het bedrag, dat
jaarlijks aan de weduwen en weezen totl8jarigen
ouderdom over het geheele rijk zou moeten wor
den uitgekeerd, bijaldien aan hen 1/2 of 2/3 van
het pensioen werd toegekend, waarop de ambte
naren hadden kunnen aanspraak maken.
In de door den gemeenteraad van Botterdam
aangenomen verordening tot herziening der plaat
selijke directe belasting zijn in hoofdzaak de
volgende wijzigingen gebracht:
1". Het aannemen van de waarde van het
mobilair als afzonderlijken grondslag, en dus niet,
gelijk in het eerste ontwerp, in maar naast den
grondslag der huurwaarde van de gebruikte
perceelen
2°. Schatting van de waarde van het mobilair
door van gemeentewege aangestelde schatters toe te
latenvoor zoover de belastingschuldige geen ge
noegen neemt met de waarde volgens het in art.
11 opgenomen tarief, maar schatting verlangt: en
3°. Vrijstelling voor perceelendienende tot
winkellogement enz.in dier voege dat de
grondslag mobilair niet in aanmerking komt voor
het gedeelte dat dient tot winkel enz.maar
uitsluitend en alleen voor het bewoonde gedeelte.
De belasting heeft alsnu tot grondslagen:
1°. de huurwaarden van perceelen bij de be
lastingschuldigen zoo in als buiten de gemeente in
gebruik volgens de belasting op het personeel:
2°. mobilair in die perceelen, 3°. dienstboden, zoo
in als buiten de gemeente 4°. paarden van gemak
en weelde en 5°. talrijkheid van gezin. De vrij
stelling voor winkels is op 50 pet. gesteld.
hoegenaamd. Een Keltisch of Saksisch woord verkla
ren zij meteen'Franschengelijkluidendennaam,en
met een metalen voorhoofd zweren zij een man
of een geslacht op, om het gevaderschap over
ieder duister woord aan te nemen. Met volkomen
erkenning der verdiensten van vroegere Zeeuwsche
geleerden, zij het eerbiedig opgemerkt dat hunne
kennis bij hun onderwerp te kort schooten dat
zij niettemin spraken als machthebbendenen
geenszins als deskundigen. Met witte dassen en
lange pijpen, strenge gelaatstrekken en orakelach
tige uitspraken fantazeerden zij er op los. Want
fantazeeren was hun lust. Wat zij al gezegd heb
ben van de Domburgsche oudheden, van de oude
topografie, van de plaatsnamen, van de „aeloud-
heyt" der regeerende familiën en wat al niet meer,
moge onze lieve Vrouwe van Domburg en Hercu
les Magusanus hun vergeven. De „Zelandia illu
strata" gaat bedaarder te werk. Noordhout bij
Serooskerke voorheen tot een overoude heidensche
offerplaats geproclameerdheet hier naar eene
zestiende-eeuwsche familiewier geankerd kruis
aan de kerkdeur hunner heerlijkheid Gapinge lang
is uitgevent voor een „overblijfsel der Romeinsche
tijden". Hazenbergdat niets minder was dan
de berg der Asen krijgt hier heel natuurlijk zijn
naam van 't bekende geslacht de Haseen een
daar omstreeks gelegen vliedberg. Op de wijze,
als hier de naam Serooskerke in zijue verschillende
gedaanteverwisselingen opgegeven iswordt het
woord nog duidelijker dan door het arcadische
geleuter van een washoofd als Gargon, die zeer
De staten van Drenthe hebben in de najaars
vergadering o. a, besloten een subsidie van
1000 te verleenen aan het hoofdbestuur van
het genootschap ter bevordering van den land
bouw in Drenthe, ten behoeve van de tentoon
stelling in het volgende jaar te Assen te houden,
bij gelegenheid van het 31e Nederlandsch land-
huishoudkundig congres. Op een adres van boter-
handelaren te Meppel, om den ijk der boter- eu
honigvaten weder verplichtend te maken in de
provincie is afwijzend beschikt.
In de vergadering der provinciale staten van
Gelderland is besloten aan het bestuur der Gel-
dersche maatschappij van landbouw voor de in
1877 op het Loo te houden tentoonstelling van
paarden enz. een subsidie van f 500 te verleenen.
Voorts werden de heeren J. C. F. van Hoytema,
m'. C. P. Henny, M. J. Versfeegh, E. l. baron
van Voorst tot Voorst, mr. W. J. Triehels, m*.
W. C. baron van Pallandt en jiff. mr. J. F. H.
van der Feltz benoemd tot het ontwerpen eener
herziening van het rivierpolder-reglement.
In de vergadering der staten van Noord-
Brabant is naar aanleiding van de door do
kamer van koophandel en fabrieken te 's Hertogen
bosch aan die vergadering gedane mededeeling van
een door haar aan den minister van binnenlandsche
zaken gericht adresstrekkende tot het doen
openen van een nieuwen Maasmond, besloten, zich
insgelijks met een adres tot genoemden minister
te wenden, ten einde eene scheiding van Maas en
Waal door heropening der Oude Maas te ver
krijgen, waarvan de uitvoering in het belang der
Nederlandsche rivieren dringend gevorderd wordt.
Een adres van de gemeentebesturen van Tilburg
c. s., ten einde te besluiten, dat een te graven
kanaal van Eindhoven naar Tilburg provinciaal
worde verklaard, of wel, dat in de kosfen van
den aanleg en onderhoud van dat kanaal een
provinciaal subsidie van 1/3 worde verleend tot
een bedrag van 250,000, werd na eene lang
durige discussie aangehouden tot de aanstaande
zomervergadering van 1877.
In het Handelsblad van Woensdag wordt me
degedeeld dat men te Parijs iets zeer nuttigs
bedacht heeft voor allendie met den burger
lijken stand in aanraking komen. Bij gelegen
heid van het huwelijk ontvangen de jonggehuwden
kosteloos van den maire een stamboekje voor het
huisgezin. Wij maken de redactie van dit blad
opmerkzaam dat sedert jaren een dergelijk hoekje,
misschien eenigszins eenvoudiger dan dat te Parijs,
maar toch even praetisch ingericht te Goes, door den
beleefdelijk mededeeltdat Zwanenburg zoo ge
noemd wordt naar de vele zwanendie in den
vijver zwemmen. Als men eens zoo gewetenloos
tegenover zijne lezers doetkomt Metellus Mid
delburg bouwen en wordt Ulysses de stichter van
Vlissingen. De oorspronkelijke uitvinder van
Oud-Westkappel en de schrandere uitdenker van
Oud-Domburg kan zich verheugen in de geestver
wantschap met den mandie een paar woorden
Engelsch moet gekend hebben en Goes aangezien
hebben voor een gansin plaats van zichzelf met
dit geniale diertje te vereenzelvigen. Schoon in
het hier besproken hoek menige goede wenk
voorkomtblijft er op dit gebied van naamsaflei
ding nog veel te doen. Zoolang echter Hadrianus
Junius nog zoo gunstig aangeschreven staat op
een Middelburgschen kerkwandis 't voorzeker
beter nog wat eerbied te bewijzen aan dit „sie
raad zijner eeuw". Op hlz. 651 las ik met ont
roering „De naam hayntan is nog altijd een
raadsel," Dat het eene samenvoeging zou zijn
van het Fransche woord hayeis even dwaas, als
de oplossing te zoeken in „zekeren heer Hayman"
gelijk hier ook billijkerwijze verworpen wordt.
De naam is noch Franschnoch Zeeuwschmaar
behoort tot de oudere taalvormen in 't Germaansch
recht. Hye menne zijn vrije mannen, die too als
overbekend is geene lasten dragen; hyemens,
hayemens-, hayemans land is daardoor verstaanbaar
genoegen komt in de land-en hofrechten overvloedig
voor, ten minste onder de Saksische,bevolking van
ons land, waar het oude recht en vooral zijne termi:
