r
Gladstone en het ultramontanisme.
Benoemingen en besluiten.
0 n d e r w ij s.
Marine en leger,
Kunst nieuws.
Rechtzaken.
naar onzo opvatting dankbaar een bekend spreek
woord omzetten: Avec la loi y a desrêgléments."
Eeu staatsmandie als minister eener groote
mogendheid eene beheerschenöe rol op het wereld-
tooneel gespeeld heefteen geleerde diemet de
studio der klassieke oudheid doorvoedaan be
langrijke werken op historisch en letterkundig
gebied den vrijen tijd heeft besteed dien zijne
staatsmansloopbaan hem liet; een denker, wien
geen gedeelte van het menschel ijk deuken een on
betreden terrein gebleven iszulk eeu manbe
kleed met de achtbaarheid van den bijna zeventig-
jarigen leeftijdzich nederzettende om over de
godsdienstige stroomingen die onzen tijd beroe
ren zijne gedachten samen te vatten en als in
vogelvlucht er een tafereel van te ontwerpen,
ziedaar een schouwspel dat de aandacht van allen,
die met ernst den loop der wereldgebeurtenissen
volgen, in de hoogste mate waardig is.
De staatkundig-godsdienstige studiën van Glad
stone den afgetreden leider der Engelsche libe
rale partijhebben dan ook in den jongsten tijd
in de geheele beschaafde wereld een machtigen
indruk gemaakt en eene Nederlandsche overzetting
van zijn allerlaatste werkde in de Contemporary
Review van Juni jl. opgenomen verhandeling over
„de stroomingen van het godsdienstig denken," mag
op een groot aantal belangstellende lezers rekenen.*)
De Engelsche staatsman verdeelt de godsdien
stige stroomingen van onzen tijd, voor zoover ze
zich in het Christendom doen waarnemen in vijf
hoofd-armenwelke hij achtereenvolgens aan zijne
beoordeeling onderwerpt. Eene zeldzame mate
van onpartijdigheidwelke hem toelaat voor het
grootsche, indrukwekkende, weldadige, dat tot
zekere hoogte iederen vorm van het godsdienstig
leven eigen is, een onbeneveld oog te hebben,
maakt déze studie tot een machtig middel om bij
allendie hunne overdenkingen of bun arbeid aan
godsdienstige vraagstukken wijden, diezelfde
ruimte van inzichten te bevorderen.
Zoo spreekt Gladstone, de groote bestrijder van
het ultramontanisme, over „de betoovering eener
onafgebroken eenheidde geestkracht van een
nauw aaneengesloten organismede majesteit eener
onbegrensde gemeente", welkemet nog andere
voordeelen en deugdendat stelsel kenmerken,
bewoordingendie iederen oprechten aanhanger
van do onbeperkte heerschappij des pausen met
bewondering zullen vervullen. Maar zooveel te
meer verdienen dan cok zijne woorden de aan
dacht van allendie weigeren zich aan dat stelsel
te onderwerpenwanneer hij de machtde strijd
middelen en de werkzaamheid van het ultramon
tanisme uiteenzet".
„Dit zonderling© stelsel (Het n 1 tv jvmorx t rvxvis m e
namelijk, zooals het door het concilie van 1870
geworden is), zegt Gladstone, dat de Heilige
schriften aanneemt en vooral een hooge waarde
hecht aan de getuigenis der overlevering, maakt
deze beide onderworpen aan zulk eene inrichting als
van tijd tot tijd daarop gebouwd kan worden, het
zij door eene vergadering van bisschoppen tegelijk
met sommige andere hooge ambtenaren, die hun
gezag aan den paus ontleenen, of door den paus
zeiven als bij het goed vindt, om die taak zelf te
aanvaarden. Het is waar, hij wordt gezegd advies
in te winnen; maar hij is de eenigo rechter, welk
advies hij ook vraagt, en het hangt geheel van hem
af, of hij het wil volgen. Het is waardat hij,
wat hij ook afkondigt als een artikel des geloofs,
altijd verklaart, dat het in de oorspronkelijke open
baring ligt opgesloten; doch door zijn inzicht alleen
kan de quaestie beslist worden, of het er in ligt
Uitgave van Blom en Olivierse te Culemboi'g.
Vertaling en inleiding van den heer D. C. Nijhoff.
mma M —MB——
burg, verheft zich het graf van Cecilia Metella,
waarbij de jagers zich vereenigen zonden. Maar
wegens den groeten afstand kwam Candida's rijtuig,
in weerwil van hare berekening, te laat. Het
jachtgezelschap was reeds weggereden en werd
eerst tegen den middag teruggewacht. Desniette
min heerschte hier ter plaatse het bontste gewoel.
Daar slechts weinige dames te paard met de jagers
waren meêgegaan, waren de vreemdelingen en de
meeste dames der Romeinsche aristocratie hier
achtergebleven. In lange reeksen stonden de
rijtuigen langs den Appiaanschen weg, van de
élégante koetsen met wapens op de portieren en
met gegalonneerde bedienden op den hok, tot het
huurrijtuig met de wonderlijk toegetakelde En
gelsche reizigster er in en het magere paard er
voor.
Tegenover het grafgesticht, op de vrije plaats
van waar men de Via Appia in hare geheele uit
gestrektheid tot aan het Albanisch gebergte kon
overzien, had Spillmann de restaurateur zijne tent
opgeslagen, om voor de terugkeerende heeren een
ontbijt gereed te maken, dat hen de doorstane
vermoeienissen zou doen vergeten, en terwijl in
die tent de tafel voor de aanvallers werd aange
richt, maakten de koetsiers en de lakeien van hun
vrijen tijd gebruik om op de antieke graven te
ontbijten, hunne kastanjes te braden in den
oven waar in den Romeinschen tijd de lijken ver
brand werden, en hun Falerner-wijn oneerbiedig
ten aanzien van de oude Romeinsche, in relief
gebeeldhouwde koppen nit te pakken, Tegelijk ston-
of niet. Voor do groote menigte schijnt het, alsof
vele artikels van hH Christelijk geloof aanvanke
lijk met ouziehtbaron inkt geschreven werden en
alsof de palis alleen do taak op zich nam om het
papier in het vuur to leggen, en die nieuwe oud
heden aan de verbazing der wereld tentoon te stellen.
Wat echter zaken van tucht en bestuur aangaat,
is hij 7,0lts niet door de belijdenis der oudheid
gebonden. Do Christelijke gemeente onder hem
is georganiseerd evenals een leger, waarvan elke
compagnie strikt onderworpen is aan iedere com
pagnie, die boven haar staat. Een duizendtal
bisschoppen zijn de generaals; nagenoeg tweehon
derd duizend geestelijken zijn de ondergeschikte
officieren; de leeken zijn de proletariërs. De hulp
troepen van deze groote militaire inrichting zijn
de monnik-orden, die daarin van de hulptroepen
van andere legers zijn onderscheiden, dat zij een
nog strenger tucht hebben en nog meer afhanke
lijk zijn van het hoofd, dan het gewone krijgsvolk.
Van deze vier rangen in de hiërarchie kunnen
twee dingen onvoorwaardelijk worden beweerd:
dat de leeken volstrekt geen recht hebben en dat
alle rechten den paus toekomen. Alle rechten bui
ten de zijne zijn slechts voorloopig en worden
alleen bij aceomodatie rechten genoemd, want zij
kunnen elk oogenblik terug worden genomen. De
rechten van leeken tegenover priesters, van pries
ters tegenover bisschoppen, van bisschoppen tegen
over den paus, hangen geheel af van zijn oordeel
of van zijn willekeur, hoe hij dit ook wil noemen.
Aan alle bevelen, onder dit stelsel van hem uit
gegaan, is men eene volstrekte gehoorzaamheid
verschuldigd."
Wij bevelen deze woorden van den gewezen
Engelschen minister-president aan in de ernstige
overdenking van allen, die aan geestesvrijheid en
vooruitgang hechten en op da hoogte zijn van
hetgeen in onze onmiddellijke nabijheid, in België,
geschiedt, waar de ultramontaansche geestelijkheid
heerscheres geworden is en iedere uiting van per
soonlijke of maatschappelijke vrijheid in boeien
tracht te slaan.
onderscheidingen. Verlof verleend aan jhr. mr.
E. W. F. Wttewaall van Stoetwegen, raad van
legatie bij Zr. Ms. gezantschap te Parijs, tot het
aannemen van het ridderkruis 2e klasse der orde
van St. Anna, hem door Z. M. den keizer aller
Russen geschonken.
Toegekend eene zilveren medaille en loffelijk
getuigschrift aan J. A. B. Masthoff, officier van
gezondheid 2- klasse, en aan F. C. H. E. K.
Sfoltz, adjudant-onderofficier dienstdoend officier,
beiden van het Nederlandsch-Indische leger, als
blijk van Zr. M3. goedkeuring en tevredenheid
wegona <lo redding eener vrouw uit de snoliL.i-1'oo-
mende Segeri-rivier, op 1 April jl., en eene bronzen
medaille met loffelijk getuigschrift aan G. van der
Winden, te Delft, voor de redding van twee
drenkelingen aldaar op 29 Juni jl.
middelbaar onderwijs. Benoemd tot leeraar aan
de rijks-hoogere burgerschool te Zalt-Bommel T. H.
Beerman, met ingang van 1 September a.
hypotheken. Benoemd tot bewaarder van de
hypotheken, het kadaster en de scheepsbewijzen
te Dordrecht, C. D. Röell, thans in die betrekking
te Roermond.
marine. Tijdelijk opgedragen de waarneming
der betrekking van leeraar in de scheikunde aan
het koninklijk instituut voor de marine te Wil
lemsoord aan den 2fn luitenant der infanterie
J. Haver Droeze, instructeur aan den hoofdcursus
te Maastricht, doctor in de wis- en natuurkunde.
leger. Benoemd tot officier van gezondheid
3" klasse bij het personeel van den geneeskundigen
dienst der landmacht, de student voor dien dienst
(arts) L. van Lier.
de paarden te eten en de koppels jachthonden, die
men achtergelaten had omdat er te veel waren om
de arme vossen te jagen, van welke men een sterk
vermoeden had, dat zij hier niet in't wild huisden,
maar opzettelijk voor dezen dag gevangen en hier
weêr losgelaten waren.
De lorgnetten der dames waren onafgewend
gericht naar de windstreek waar niets te zien was,
want de jacht scheen zich ver verwijderd te heb
ben en voor minstens drie uren bestond er niet
het minste uitzicht dat zij zou terugkomen.
Candida gevoelde zich weldra vermoeid door
het menschengewemel en wilde op eene stillere
plaats den terugkeer afwachten. Zij liet haar
rijtuig dus teruggaan tot aan de grot der nimf
Egeria, die zij in 't voorbijrijden had gezien en
die haar sterk had aangetrokken.
Zij gebood stil te houden en trad het heiligdom
binnen. Eenmaal ontving de nimf hier koning
Numa Pompilins, den goeden en zaehtmoedigen
vorst, die haar lessen van wijsheid kwam vragen.
Misschien wie weet het? was hare schoon
heid hare wijsheid. Of dronk zij bezieling en
voorwetenschap nit de heilige bron, die hier vliet?
Lang, zeer lang zat Candida aan den rand dei-
murmelende bron; zij had een oogenblik van die
diepe rust, die ons overkomt, als wij ons in de
gedachte aan de oudheid verdiepen.
Het eerste geluid van buiten bracht haar echter
weêr ten volle tot het tegenwoordige terug. Zij
trad de grot uit en ging langzaam, de rijtuigen
volgende, in de richting naar het graf van Cecilia
De gemeenteraad van Oostkapelle heeft den
hoofdonderwijzer eene gratificatie van f 100 ver
leend ter belooning van diens buitengewone dien
sten tijdens de hulponder wijzers-vacature.
Ook de gemeenteraad van Koudekerke heeft
den hoofdonderwijzer eene gratificatie van f 50
geschonken om dezelfde redenen.
Volgens een bij het departement van marine
ontvangen bericht is Z'. Ma. schroefstoomschip
Aruba, onder bevel van den luitenant tor zee
le klasse jh'. J. A. Röell, den 12en Juli jl. te
Paramaribo aangekomen.
De minister van oorlog heeft op voorstel van
den inspecteur van den geneeskundigen dienst
der landmacht de kommandanten der brigades, die
aangewezen zijn eerstdaags veldmanoeuvres te
maken, gemachtigd bij buitengewoon felle hitte,
waardoor mensohenlevens op het spel zouden kun
nen staan, de randsels op wagens of karren te
doen vervoeren.
De kolonel Stoop, kommandant. van het 3e
regiment infanterie, is Zondag te Vlissingen gearri
veerd om eene inspectie te houden over het ge
deelte van het regiment aldaar in garnizoen. Heden
morgen is hij met hetzelfde doel naar Neuzen ver
trokken.
Een belangrijk muziekfeest, waaraan zoover
wij hebben kunnen nagaan weinig publiciteit zelfs
in de onmiddellijke nabuurschap is gegeven heeft
gisteren eergisteren en heden te Antwerpen plaats
gehad. Belangrijk was dit feest vooral omdat het
een uitsluitend Vlaamsch muziekfeest was en
als zoodanig onder de bezielde leiding van Pieter
Benoit stond. De staat, de provincie en de stad
hebben subsidie verleend. De koren telden onge
veer 750 personen, het orkest was 150 instru
menten sterkals solisten traden op de dames
BiemansSleekx, de Give le Dilier en Schnitzler-
Selben de heeren BlauwaertCollinvan Cau-
teren en Callaerts. De uitvoeringen werden ge
geven in de groote zaal der koninklijke Harmonie,
Rue d'Aremberg.
Zondag werden uitgevoerdde ouverture der
opera Hamlet; daarna „de Levenstijden", gedicht
door E. Hiel, muziek van W. de Mol; gelegen
heids-ouverture voor dubbel orkest van Th. Ra-
doux; tot slot de 9e symphonie van Beethoven,
met het slotkoor „Aan de Vreugde" van Schiller,
in het Nederlandsch overgebracht. Deze uitvoe
ringen lieten niets te wenschen over. Ondanks
de warmte was de groote zaal propvol hoorders,
die met diepe aandacht en bewondering tot des
middags te zes uren, toen het concert afgeloopen
was, de voordrachten bijwoonden. De volkomen
geschiktheid der Nederlandsche taal ook voor
muzikale doeleinden is bij deze gelegenheid weder
schitterend bewezen.
Des avonds gaf de stafmuziek der Rotterdam-
'sche schutterij een concert in de Harmonie. Gis
teren heeft de uitvoering van het oratorium „de
Oorlog", van Benoitplaats gehadvoor welke
gelegenheid zelfs de beurs gesloten was, hetgeen
in het handeldrijvende Antwerpen zeker nogal
iets beteekent.
Door het hof van appèl te Brussel is beslist
dat een vreemdeling, die door de politie over de
Belgische grenzen gezet is, na het overtreden dier
grenzengeen aanspraak kan maken op het
voorrecht van verjaring, dat ten aanzien van ge-
Metella. Het tafereel had een ander karakter
aangenomen: het jachtgezelschap zou terugkeeren
en allen stonden in gespannen verwachting. Konink
lijke rijtuigen wachtten bij dat grafgesticht, want
een prins van het vorstelijk huis en hooge gasten
hadden aan den tocht deelgenomen.
De ingang der tent, waar de heeren zouden
ontbijten, was thans wijd opengezet, en de kelners
met witte dassen en het servet op den arm stonden
er voor. De koetsiers en lakeien hadden zich van
den grond opgericht en waren op hunne posten.
De damesvan 't lange wachten vermoeid, schikten
zich in hare rijtuigen opnieuw en namen hare
lorgnetten andermaal ter hand.
Nu en dan begon er, verder af of naderbij, tus-
schen de grafgestichten een der jagers in zijne
roode kleeding zichtbaar te worden, en geen vreemd-
soortiger contrast zou men zich kunnen voorstellen.
Nog grijzer en ernstiger zien die gedenkstukken
van den ouden tijd er uit, nu die elegante ruiters
en paarden er zich tuschendoor bewegen. Einde
lijk springen de eerste vossenjagers uit den zadel.
Zij hebben allen de Engelsche mode gevolgd en
zich voor deze jacht gekleed in scharlakenroode
rokken met vergulde knoopen, witlederen broek,
laarzen met kappen en den hoogen zwarten hoed,
en zij hebben de lange rijzweep in de hand.
In de Via Appia werd nu in eene lange reeks
de geheele stoet der terugkeerende jagers zicht
baar. Candida, die in een gesloten rijtuig zat,
kon alles waarnemen zonder zelve opgemerkt te wor
den. Met koortsigen blik volgde zij alle bewe.
wone wanbedrijven na verloop van drie jaren van
toepassing is.
Éene Hollandsche dienstbode was in 1868 over
de grenzen gezet, was echter dadelijk teruggekeerd
en al dien tijd met rust gelaten. De Brusselsche
rechtbank had op grond daarvan voor eeu vroeger
door haar begaan wanbedrijf verjaring aangenomen.
Het hof van appèl heeft, in strijd met het requi
sitoir van den procureur-generaal, de uitspraak in
eersten aanleg vernietigd en de beklaagde tot 15
dagen gevangenisstraf veroordeeld. Na het onder
gaan dier straf zal zij opnieuw over de grenzen
gebracht worden
in fan
Te Tholen verloor in de vorige week een
13jarig jongêling bij het zwemmen in de Eendracht
zijn leven. Het lijk werd den volgenden dag ge
vonden.
Te Weesp is door den kantonrechter een
persoon veroordeeld wegens het plaats nemen in de
rijtuigen van een trein op den Ooster-spoorweg
zonder behoorlijk plaatsbewijs.
Naar men verneemt, had die persoon gebruik
gemaakt van een retourbiljet van Weesp naar
Amsterdam, genomen den vorigen dag door zijn
broeder, die daarmede de heenreis naar Amsterdam
had gemaakt. Volgens dat vonnis is dus ieder,
die op den Oosterspoorweg gebruik maakt van de
terugreis op een retourbiljet, waarvan de heenreis
door een ander gedaan is, strafschuldig. Op ver
moeden van herhaald misbruik was het retourbiljet
van een bijzonder merk voorzien geworden.
Eerstdaags zal, naar men verneemt, een begin
worden gemaakt met de uitbakening van den
spoorweg StavorenLeeuwarden.
Het waarborgfonds van 500,000 mark, ver-
eiseht voor de aanvaarding der concessie in Pruisen
van den Nederlandsch-Westfaalschen spoorweg,
zal, naar men verneemt, nog in den loop van deze
maand gestort worden. Terzelfder tijd. zal met
den aanleg van den weg een aanvang gemaakt
worden.
Men leest in de Standaard.
Naar wij| vernemen is de „mal" van het
ramtorenschip koning der Nederlanden, na j.l.
Zaterdagochtend te 7 uren van de Oosterdokssluis
vertrokken te zijn met de raderboot Zuiderzee van
de Kanaalmaatschappij, te 5 uren des namiddags
aan de Noordzeesluizen aangekomen. De geheele
proeftocht, met inbegrip van het schutten door de
Noordzeesluizen, was afgeloopen te 8 uren 's avonds.
Zondag ochtend te 4 uren is de mal weder van de
Noordzeesluizen naar Amsterdam vertrokken. De
kommandeerende marine-officier bij dezen tocht,I
de heer van Woelderen, verklaarde dat het ram
torenschip thans zeer wel de reis zou kunnen doen,
na wegruiming van een enkele „rug" of ondiepte
en na plaatsing van de noodige bakens bij de
houthaven te Amsterdam, zoodat men thans op
goeden grond kan verwachten, dat de tocht van
de Koning der Nederlanden than3 binnen eenige
dagen zal plaats hebben.
Door de politie te Utrecht wordt een nauw
lettend toezicht gehouden op de honden die als
trekdieren gebruikt worden; vele dier honden krij
gen, wanneer zij voor of onder karren gespannen
zijn, bij de thans heerschende warmte, niet genoeg
te drinken en zijn dus, vooral wanneer zij een
kwaadaardig karakter hebben, zeer gevaarlijk.
De heer Mathieu, bankier te Brussel en
eigenaar van het prachtig middeleeuwsch slot van
Winendale, bij Thouront, heeft met de meeste
bereidwilligheid tien groote bazuinen der XVI"
eeuw ter beschikking der commissie voor de fees
ten der Pacificatie te Gent gesteld. De heer J. J.
van Brederode, van Haarlem, eeu afstammeling van
den beroemden geus der XVIe eeuw, heeft aan
gingen; hare hand beefde zoo sterk, dat zij haar
lorgnet te nauwernood kon vasthoudeneen floers
kwam voor hare oogen en eene wijlö zag zij niets.
Toen keek zij weêr naar buiten; de jagers kwa
men nader, hier en daar kon men er reeds een
herkennen. Voorop reed de prins en naast hem
Gerechte hemel! met duizend oogen zou hij
niet duidelijker te onderscheiden zijn geweest
naast hem reed Alfonso, die in weêrwil van zijn
rood eostuum en de ongewone omgeving boven
allen twijfel herkend werd. Candida zeeg achter
over in haar rijtuig en sloot machteloos de oogen.
Zij wilde er uitspringen, maar ondanks hare hef
tige ontroering zag zij dadelijk in, dat een zoo
buitengewoon tooneel in het publiek alles voor
haar op losse schroeven zou kunnen stellen. De
snelle handeling der anderen maakte een spoedig
einde aan haar tweestrijd. De prins en de heeren
van zijn gevolg stegen af, bedienden stonden ge
reed om hun roode costumen met zwarte rokken
te verwisselen, en daarop stapten deze allen, terwijl
de overige heeren de tent binnen gingen om te
ontbijten, in de rijtuigen, die voor hen gekomen
waren, en reden snel naar Rome terug.
Candida's rijtuig, dat achter de koetsiers der
overige dames terug was gebleveu, was het eenige
dat zij voorbij moesten rijden, en op dit oogenblik,
als door eene onzichtbare macht gedreven, zagen
zij elkander aan, herkenden elkander en wa
ren uit elkanders gezicht verdwenen.
(Wordt vervolgd.)
