N°. 163.
119e Jaargang.
1876.
Woensdag
12 Juli.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke noromers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiên20 Cent per regel.
Geboorte- Trouw- Doodberichten enz.: van 1—7 regels 1,50
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Hoofdagent voor België en Frankrijk: de firma Havas, Laffite C°. te Brussel en Parijs.
Bij deze courant behooren twee bijvoegsels,
Middelburg, 11 Juli,
FEUILLETON.
18.
De schilder Baardman.
Benoemingen en besluiten.
0 n d e r w ij s.
MIDDEL
Wat in het opstel van dr. A. W. Bronsveld,
dat wij gisteren aan de Standaard ontleenden,
ons vooral belangrijk toeschijnt isbehalve de,
van orthodoxe zijde zeldzaam voorkomende erken
ning van den ernst en den invloed der moderne
richtingwaarmedeals bijzonder op kerkelijk
gebied thuis behoorendewij ons hier echter niet
verder in te laten hebbende verklaring dat
door maatregelen tot vergemakkelijking van het
godsdienstig onderwijs buiten den schooltijd veel
gedaan kan worden omvan het standpunt der
anti-revolutionairen de school quaestie tót hare op
lossing te doen naderen.
Wel voegt de heer Bronsveld er bij„Deschool-
quaestie is hiermede niet opgelost. Wij kunnen er
geen vrede meê hebben dat onze kinderen scholen
bezoeken, waar het onderwijs vreemd is aan alle
godsdienstige vorming en alle onderwijs in den
godsdienst wordt verwezen naar de catechisatie".
Maar de schrijver laat er toch ook op volgen dat er
„veel gewonnen" is, wanneer het werk van de kerk
door de school-autoriteiten als een ernstige arbeid
beschouwd wordt.
Met dezen wensch vereenigen wij ons ten volle
en wij gelooven dat de liberale partijdie in
de schoolquaestie de geloofsbezwaren van anderen
gaarne eerbiedigen wil op voorwaarde dat die eer
biediging slechts gepaard ga met éerbiediging van
haar eigen standpunt, dat is de neutraliteit der
openbare school, aan de vervulling van dien
wensch geen bezwaren in den weg zal leggen.
Geen ernstig man en als zoodanig moeten wij
de school-autoriteiten in 't algemeen beschouwen,
zal den machtigen en heilzamen invloed ontken
nen welke door de kerk op de vorming des volks
kan uitgeoefend worden. Indien wij dien invloed
van de openbare school verwijderd willen honden
is het alleen omdat in ons landmet zijn tallooze
verscheidenheid van godsdienstige meeningen,
geen volksschool, voor allen toegankelijk,
denkbaar is, wanneer daarop godsdienstig onder
wijs gegeven wordt. Wat men buiten de school
voor dat onderwijs doen wilgaat onszoo
ver er sprake is van staatsplicht, niet aan.
Maar het godsdienstig onderwijszich aansluitende
aan de volksschoolde lessen van zedelijkheid
en deugd, welke daar gegeven worden, bekrachti
gende komt ons voor een te gewichtig element
voor de ontwikkeling des volks te wezenom de
Naar het Buitsch van August Becker.
Vervolg.)
„Neem haar meê!" sprak hij, en de jonge man
bood Riekje den arm om haar weg te brengen.
Maar zij aarzelde en liet hare oogen vol bezorgd
heid van mij op haren vader gaan, die de keel
schrapende op en neer liep, plotseling het gebogen
hoofd oprichtte en mij aanzag met een blik van
haat, waartneê echter geen minachting gepaard
ging-
„En wat wilt gij van mij?" vroeg de molenaar
daarop.
Ik wierp een blik op Hans Joehem, die met
zijn stierenkop weêr naderbij gekomen was. De
kinkel scheen het als zijn recht te beschouwen,
ook te hooren wat ik te zeggen had. Ik was
echter niet voornemens hem dat genoegen te gunnen
en zet dus:
„Wat ik te zeggen heb, mijnheer Brandt, is
alleen voor uwe ooren bestemd. Deze kinkel moet
dus weggaan."
„Ga weg Hans Jochem," zei daarop zijn meester,
en toen de knecht geen aanstalten maakte om
waardeering daarvan door de sehoól-autoriteiten
niet te wenschen.
In> denzelf^len geest als de heer Bronsveld heeft
ook de heer' Kerdijk reeds voor geruimen tijd op
het vaststellen van bepaalde uren voor het gods
dienstig onderwijs aangedrongen. „Het. behoeft
geen betoog, zegt de heer Bronsveld, dat
het onderwijs en de goede orde op eene School
moeten lijden indien nu eens deze, dan gene
leerling zich verwijdert of te laat komt, teneinde
te kunnen cateehiseeren. Van de predikanten kan
niet worden gevergd dat zij zich naar den school
tijd zullen schikken, zij hebben immers nog andere
werkzaamheden behalve het hun opgedragen gods
dienstonderwijs. De beste uren worden bovendien
door de school ingenomen en de catechisatie moet
zich dus tevreden stellen met den tijd, waarin de
leerlingen vermoeid zijn, hunkeren naar eenige
ontspanning, of beginnen willen aan het huiswerk."
Er is dus om in deze tot eene schikking te
geraken, overleg noodig. Overleg vordert weder
zij dsche welwillendheid. Aan deze is niet te
denken wanneer beide partijen, elkanders wenschen
en belangen nauwelijks kennende, ieder op haar
standpunt, als op eene rots, blijven staan en aan
de eene zijde niets dan „godloochenaars", aan den
anderen kant niets dan „dompers," verkiezen te
zien. Op die manier gaat het „hard tegen hard"
zooals de heer Bronsveld zegt en komt men niets
verder. Maar wanneer men de moeite wil nemen
elkanders verlangens te hooren, zich er op toeleg
gen wil om in het belang van het doel dat men
wederkeerjg beoogtde volksontwikkeling, de pun
ten van overeenstemming op te zoeken en langs
deze tot eene schikking te geraken; wanneer die
pogingen dan, aan weerszijden, zooveel waardee
ring vinden als de Amaterdamsche regeling hij
den heer Bronsveld gevonden heeft, dan gelooven
ook wij dat er „veel gewonnen zal wezen."
nog altijd leven, aan den. voorspoedigen gang
van het wetsontwerp geen spaak in het wiel moge
steken. z'}
Het wetsontwerp betreffende de militaire pen
sioenen door den minister van oorlog ingediend,
(Zie onze rubriekStaten-generaal) voorziet in een
eisch der billijkheid en der noodzakelijkheid. Nood
zakelijk is de verhooging der gewone pensioenen,
dewijl de verzekering eener goede toekomst aan
onze officieren, onderofficieren en soldaten als een
der doelmatigste middelen beschouwd mag worden
om de thans zoo gedunde gelederen weder aan te
vullen. Billijk is vooral de toekenning van een
verhoogd pensioen voor de jarenin Oost-Indi-
schen militairen dienst doorgebrachtnadat het
zelfde beginsel in het vorige jaar ten opzichte van
de pensioenen bij de zeemacht is gehuldigd.
W ij hopen daarom dat de voorgestelde regeling
bij de staten-generaal een gunstig onthaal moge
vinden en dat de ministerieele crisis, waarin wij
daaraan te voldoen, gelastte Brandt hem op stren
gen toon naar den molen te gaan en zijn werk
weêr op te vatten.
Thans eerst ging de lomperd heen, maar dreigde
mij nog achter den rug met de gebalde vuist, en
ook Riekje gaf gevolg aan de aansporingen van
Frits Lind en liet zich door hem naar den molen
terug leiden. Toen ik nn alleen was met den
molenaar, die nog altijd snoof en kuchte, richtte
ik dadelijk het woord tot hem, moeite doende om
op vasten, maar toch verzoenenden toon en met
achting te spreken.
„Het is mij van harte leed, mijnheer Brandt,"
begon ik, „dat ik tegenover u sta, zooals ik liefst
niet tegenover den vader van Riekje staan zou."
„Zoo!" zei hij kortaf en snuivend. „En wat
wilt ge van den vader van Riekje?"
„De hand zijner dochter."
De molenaar hield zijn adem in. Hij had ver
bazende dingen verwacht, maar deze mededeeling
verraste hem toch.
„Ei, ei? Niets minder? Men zou zeggen!"
riep hij uit.
„Het is niet anders," ging ik voort. „Ik verzoek
nogmaals om de band van Riekje, ofschoon ge
mij die reeds geschonken hebt."
„Ik? Wat? Heb ik dat gedaan?"
Hij viel uit de eene verbazing in de andere.
„Ja, gij, mijnheer Brandt!" antwoordde ik. „Met
handslag hebt ge mij beloofd dat al wat lezend
was mijn eigendom zou zijn, wat ik hier op uwen
grond en in de rol, die ge zoo goed waart mij op
De commissie voor het afnemen alhier van de
examens van leerling-apotheker, heeft hare
zittingen gisteren aangevangen en aan drie candidaten
eene akte van bevoegdheid uitgereikt, zijndede
heeren A. F. N. van den Kroon, van Berchem
H. F. D. Claasen, van 's Gravenhage, en H. I.
Boeage, van Rotterdam.
Een candidaat werd afgewezen. Het examen
wordt voortgezet.
Wegens het toenemend goederenvervoer, hoofd
zakelijk ontstaande door de kunstmatige oe3ter-
cnlfuur te Yerseke en Yersekendam, is het station
Kruiningen van de staatsspoorwegen tot eene
hoogere klasse verheven. De aldaar aanwezige
stationschef, de heer C. Roug, is als zoodanig tot
deze hoogere klasse benoemd. (N. G. Gt
Voor eenige weken is in den gemeenteraad van
Zierikzee de rekening ingekomen van de gasfa
briek over 1875. Deze rekening is voor de raads
leden ter visie gelegd wordt commissoriaal onder
zocht en zal waarschijnlijk weldra aan den raad
ter goedkeuring worden aangeboden.
Van zeer bevoegde zijde vernemen wij dat
over 1875 eene winst is behaald van f 5090.65$.
Deze gunstige uitkomstdie nu ten bate van de
volgende rekening komtdoet ons hopendat de
raad eindelijk zal kunnen besluiten tot eene ver
laging van den gasprijswaarin reeds bijna alle
andere gemeenten zijn voorgegaan. ZN.)
De officier van gezondheid 2e klasse bij de ma
rine G. H. de Kruijff, tijdelijk en vrijwillig
gedetacheerd te Oleh-leh, is aldaar overledende
overledene was een zeer verdienstelijk geneesheer
en wijdde zich nu aan de zieken en gekwetsten
te Atchin; hij was ridder van de Pruisische kroon
orde 4e klasse.
De heer B. P. Kortewegover -wiens niet-
benoeming tot blijvend leeraar aan de militaire
academie te Breda wij in ons nommer van Maan
dag een paar opmerkingen maaktenschrijft in
het Utr. Dbl. dat de openbaarmaking van den
brief van den gouverneur der academie zonder
zijne vóorkennis of toestemming heeft plaats gehad.
Hij beklaagt zich overigens niet over den generaal
van Willesdie zich als een eerlijk en rechtscha
pen man tegenover hem gedragen heeftdoch zal
misschien den minister van oorlog voor de recht
bank der publieke opinie aanklagen.
te dragen, kon machtig worden. Ik verwacht, dat
gij als fatsoenlijk man uw woord niet zult willen
breken."
De molenaar stond als van den donder getrof
fen. Daarop trachtte hij er om te lachen, maar
dat ging hem niet goed af.
„Och kom, dat was maar een grap!" zei hij
eindelijk.
„Yoor mij is het ernst, en ik heb er uw woord
en handslag op," hernam ik.
„Ge zult toch niet denken, dat ik een paard
aan u zon overgelaten hebben, als het
„Viervoeters waren uitdrukkelijk uitgezonderd,"
viel ik hem in de rede, „maar daarentegen was
al het andere levende even uitdrukkelijk in de
overeenkomst begrepen. En gij hebt mij bij hand
slag beloofd uw woord niet in te trekken, noch er
eene andere uitlegging aan te geven."
Verslagen zag hij voor zich.
„Dat is toch te gek om van te spreken," zei
hij, terwijl hij zijne beide armen ophief en weêr
liet neervallen. „Mijn Riekje is sinds lang ver
loofd en zal eerlang bruiloft houden."
„Dat niet, tenzij met mij, mijnheer Brandt,"
antwoordde ik kalm, maar vast.
„BahMijn neef Frits die zoo even hier was, is
haar verloofde; dat is eene uitgemaakte zaak."
Hoe uitgemaakt het ware, ze! de molenaar dit toch
niet zonder eene in 'toog loopende verlegenheid.
„Haar verloofde, dat is mogelijk, maar haar ge
liefde, naar het schijnt, n i e t," voerde ik aan.
„Zou het den vader hebben kunnen ontgaan, dat
Bij het schitterend getuigenis door den gou
verneur der academie ten opzichte der bekwaam
heden van den heer Korteweg afgelegdvoegt de
majoor W. C. Hojel, directeur der studiën aan
de academie te Breda, in een getuigschrift van
den 23en Juni jl. nog de volgende verklaring:
1° dat de heer Bastiaan Pieter Kortewegge
durende drie achtereenvolgende jaren (1873—1876)
aan de cadetten van het le studiejaar onderwijs
heeft gegeven inbolvormige driehoeksmeting,
beschrijvende meetkunst, hoogere stelkunde en
analytische meetkunde
2° dat hgbij het geven van dat onderwijs,
getoond heeft de daartoe vereischte kennis te be
zitten niet alleenmaar ook dat zijn methode
van onderwijs goed is
3° dat hij bovendien getoond heeft zijn gezag
te kunnen handhavenook bij klassen van 40
leerlingen
4° dat hij zich heeft leeren kennen als een ijve
rig docent, die zijne verplichtingen met lusttakt
en groote nauwgezetheid volbrengt.
Weshalve de directeur gaarne het getuigenis
aflegtdat de heer Korteweg alleszins geschikt
isom als docent in de bovenvermelde vakken op
te treden.
notarissen. Op verzoek eervol ontslag verleend
aan N. J. M. F. van Everdinge als notaris te
Buren, en benoemd tot notaris binnen het arron
dissement Tiel, ter standplaats de gemeente Buren
H. G. van Everdingen, candidaat-notaris aldaar
ter standplaats de gemeente Driel C. T. Kolfschoten,
candidaat-notaris, thans burgemeester der gemeente
Huissen; tot notaris binnen het arrondissement
Dordrecht, ter standplaats de gemeente Dordrecht,
D. W. Stoop, candidaat-notaris en procureur bij
de arrondissements-rechtbank aldaar, uit welke
laatstgemelde betrekking hem tevens eervol ont
slag is verleend; en tot notaris binnen het arron
dissement 'sGravenhage, ter standplaats de ge
meente 's Gravenhage, F. Meijer, candidaat-notaris
aldaar.
Aan den heer T. Greidanus te Groningen is
op zijn verzoek eervol ontslag verleend als leeraar
aan de middelbare school voor meisjes aldaar.
Tegen den hoofdonderwijzer der bijzondere
school te 's Gravenpolder werd voor eenige
weken proces verbaal opgemaakt, omdat noch door
hem, noch door de in die school aanwezige kinde
ren voldaan was aan de vaccine-wet.
Ook zij, die de kinderen ter school hebben
Frits en Riekje elkander liefhebben als broeder
en zuster, maar niet als bruid en bruidegom Aan
mij, een vreemde, fs het toch dadelijk in 'toog
gevallen."
De molenaar zag mij radeloos aan, want inder
daad scheen dit de eenige verklaring van de ver
houding tusschen de beide verloofden, die ik
trouwens ook pas door de gebeurtenissen van het
laatste uur ontdekt had. Op en neer loopende en
door allerlei gemompel zijne inwendige onrust
verradende, vroeg de molenaar mij plotseling
„Maar hoe komt ge tot die dolzinnigheid? Wie
zijt gij eigenlijk met uw zwaren haard?"
Ik gaf hem bedaard mijn naam, mijn beroep en
mijne afkomst op.
„Maar, mijnheer," hernam hij, „zou men dan te
Berlijn denken dat een man als ik zijn eenig kind
zou weggeven aan een zwerveling aan een
schilder
„Men houdt er zich integendeel van overtuigd,"
zei ik met eenigen spot. „Een schilder verdient
even goed geld als een molenaar."
„Ieder in zijn soort," antwoordde de molenaar,
zich oprichtende en weêr met het geld in zijn zak
rammelende, „'k Wil aannemen dat men met schil
deren den kost kan verdienen; maar hoeveel is
zoo'n schilderij nu wel waard?"
„Dat hangt er van af," zei ik op een toon alsof
ik nu koeltjes over zaken sprak. „Ik kan tegen
woordig wel twaalfhonderd daalders voor zulk
een stuk vragen."
„Ja, vragen; maar krijgen, d a t is de kunst."
