N°. 102.
119e Jaargang.
1876.
Zaterdag
29 April.
DE RÜITER'S STERFDAG.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën20 Cent per regel.
Geboorte- Trouw- Doodberichten enz.: van 1—7 regels f 1,501
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. r-
Middelburg, 28 April.
FEUILLETOIT.
HET PROCES-JUT.
h
X
Het heden uitgegeven Provinciaal blad van
Zeeland no. 43 bevat het besluit van gedeputeerde
staten dezer provincie, waarbij zijlettende
op hun besluit van 26 dezer, waarbij aan de pro
vinciale veeartsen 3" klasse J. J. F. Dhont en
E. A. L. Quadekker met ingang van 1 Mei a. eer
vol ontslag wordt verleend, en op dat van 29
September 1875 bevattende de aanwijzing der
dienstkringen en standplaatsen der provinciale
veeartsenhebben bepaald1°. aan den prov
veearts 3e kl. E. L. van Mervennêe te Goes op te
dragen den veeartsenijkundigen dienst in den dienst-
kring bij letter, f van het laatstgemelde besluit
omschreven, en alzoode dienstkringen bij letter een
voorloopig weder te vereenigen; 2». aan den prov.
veearts 2e klasse J. C. Kegelaer te Hulst op te
dragen den veeartsenijkundigen dienst in den
dienstkring bij letter lc van het meergenoemd be
sluit aangewezen, waardoor de bij letter i enh.
van dat besluit omschreven dienstkringen voorloo
pig weder zijn vereenigd.
Bij het examen voor surnumerair bij de
Maatschappij tot exploitatie van staatsspoor
wegen, dat gisteren gehouden is, hebben van de
18 aspiranten 9 voldaan. Onder deze laatste is de
heer F. J. Blankert uit Kadzand, wien tot stand
plaats is aangewezen Achel op de LuikLim-
burgsche lijn.
Omtrent de gezondheid van d'. A. Kuyper
meldt de Standaard dat deze merkelijk verbeterd
is. Wel hebben de koortsen niet geheel opgehou
den, maar in hevigheid zijn zij zeer afgenomen.
Daar het zenuwgestel nog zeer verzwakt blijft,
is onthouding van allen intellectueelen arbeid nog
steeds gebiedend noodzakelijk.
Blijkens bekendmaking van den minister van
binnenlandsche zaken in de Staatscourant van heden
is aan de kamers van koophandel te Amster
dam, Botterdam, 's Gravenhage, Dordrecht, Schie
dam, MiddelburgVlissingenLeeuwardenHar-
lingenGroningen en Zwolleverzonden een
exemplaar van het verslag van den handel en de
scheepvaart in het Britsche koninkrijk over Maart
1876.
Drie jaren waren voorbijgegaan sedert het bange
1672. Voor de republiek der Vereenigde Nederlan
den, destijds op den rand des verderfs, was een
tijdperk van verademing aangebroken, dat aan
haar hoogsten glans voorafging. De Kuiter, de
eenige die te midden van den donkeren nacht van
vreemde overheersching en binnenlandsche twee
dracht den zonnestraal der overwinning had doen
schitterenhad de Engelschendoor de nederlagen
die hij hunne vloten en de schade die hij hunnen
handel toebracht, tot den vrede gedwongen. De
vreemde mogendheden, die in 1672 de republiek
aan haar lot overlietenhadden eindelijk de waar
heid ingezien der oude spreuktua res agitur
paries cum proximus ardet (uw eigen huis verkeert
in gevaar, wanneer dat van uwen buurman brandt),
en hadden hare partij gekozen. Frederik Willem,
de groote keurvorst" van Brandenburghet twee
gevecht openende tusschen Frankrijk ten Pruisen,
dat eerst tweehonderd jaren later op de velden
van Sédan volstreden zou worden, was van den
aanvang af de bondgenoot der republiek geweest,
doch trad nu krachtiger in het veld; keizer Leo
pold I, zwak en weifelend als hij was, deed niet
temin de troepen van het Duitsche rijk bij de
onze aansluiten; Spanje eindelijk, de erfvijand van
weleer, had zijne wapenen met de onze gekeerd
tegen de veroveringszucht van Lodewijk XIV, die
Het napleiten over de wet op hêt hooger onder
wijs maakt thans een bijna komieken indruk. In
hetzelfde nommer der N. Bott. Ct. waarin de re
dactie van dat blad aantoont dat de minister
Heemskerk„ter wille van een bijzonder ultramon-
taansch belang," de tweede kamer in een oogen-
blik van zwakheid heeft overgehaald om toe te laten
dat de grondwet verkracht wordt, leest men de
verklaring van den heer Pincoffs, den warmen
liberaalin de eerste kamer dat er van grondwets
verkrachting geen sprake is, daar het door de
grondwet geëischte toezicht op het bijzonder
onderwijs dan toch in de nu aangenomen wet ge
regeld wordt en in elk gevalmocht het onvoldoende
blijken, later verbeterd kan worden.
Deze opmerking strekt niet om het in de N. Bott.
Ct. af te keuren dat zij hare overtuiging uitspreekt
en, ook na de aanneming der wet, de redenen
uiteenzet waarop die overtuiging rust. Maar ko
miek is de tegenstelling dat, alweder in hetzelfde
nommer dier courant, een artikel van de „Gelder
lander" vermeld wordt, waarin dat ultramontaansche
blad op allergemeenste manier de katholieke leden
der tweede kamer verwijt dat zij, door vóór de
wet te stemmen, de zaak der katholieken verraden
hebben. Dat blad noemt de staatsambten op,
welke die twaalf leden thans bekleeden of de be
noemingen, welke zij aan het tegenwoordige mi
nisterie te danken hebben. Daarentegen bekleeden de
drie katholieke tegenstemmers toevallig geen en
kele betrekking. De gemeene insinuatie van omkoo-
perij of ambtenaars-vrees, welke hierin opgesloten
ligt, is duidelijk.
Deze tegenstand van twee zoo geheel tegenover
gestelde zijden moet, dunkt ons, diegenen in hun
ne overtuiging versterken die gelooven dat de wet,
ondanks de gebreken die haar aankleven en de
wijze waarop zij tot stand gekomen is, eene
gebeurtenis is waarmede men ons land geluk mag
wenschen.
In de zitting van het gerechtshof te 's Graven
hage van gisteren heeft de voorlezing van het
arrest van terechtstelling en de akte van besehul
diging benevens het verhoor van al de 46 opgeroepen
getuigen en deskundigen plaats gehad. Gelijk reeds
uit dezen spoedigen afloop blijktheeft het getui
gen-verhoor na hetgeen reeds uit de akte van
beschuldiging bekend was, weinig belangrijks
opgeleverd.
Beeds te acht urenzoo leest men in het
Vaderlandwas in den omtrek van het ge
bouw van het hof een talrijke menigte samenge
vloeid teneinde zich een plaats te veroverenof
het uitgestrekte maar machtelooze rijk, op alle
kwetsbare punten te gelijk, in de SpaanscheNe
derlanden, in Napels, in Sicilië bedreigde. De
stille maar vurige eerzucht van Willem III, zijn
ontluikend staatsmansgenie, zijne veelbelovende
veldheerstalenten, meer dan dat alles zijn stand
vastige moed en vaderlandsliefde hadden de vreem
de legerscharen gedwongen den Nederlandschen
bodem te verlaten en drongen thans de republiek
om op hare beurt zich bij hare bondgenooten aan
te sluiten, tot het ten onder brengen van den ge
meenschappelijk en vijand.
De Spaansche monarchie werd op Sicilië bestookt
in de stad Messinawelke de Franschen, na
er een oproer te hebben doen uitbarsten, bezet
hielden en van waar zij het geheele eiland en het
Zuiden van Italië bedreigden. Tot de staten-gene-
raal wendde zich koning Karei II, met het ver
zoek dat zij eene vloot mochten zenden tot het
heroveren der stad. De kosten wilde hij gaarne
helpen dragenzijne armada zou, onder het bevel
zijner dapperste hidalgo 's, onze schepen ondersteu
nen boven alles verzocht hij dat het opperbevel
over de Nederlandsche vloot mocht worden toe
vertrouwd aan den luitenant-admiraal-generaal de
Buiter, „hem houdende, zoo schrijft Brandt,
voor den grootsten zeeoverste der geheele weerelt,
en daar niet dan groote zaaken van te hoopen en te
verwachten stonden."
Het koninklijk verzoek werd ingewilligd. De
staten besloten voor eenige maanden eene vloot
van 18 schepen, bemand met 450 tot 160 man en
alleen om de beschuldigden naar het hof te zien
vervoeren.
Dit had te negen uren plaats, voor zooveel
Jut betreften te 9 i uur ten aanzien van Chris
tina Goedvolk. Geëscorteerd door cavalerie, wer
den beiden, Jut in een coupé, Christina Goed
volk in den gewonen gevangenwagen naar het
hof vervoerd. De man werd in de gewone gevan
genkamer, de vrouw in een ander vertrek ge
bracht, in afwachting dat de terechtzitting zou
worden geopend.
Vóór de opening der zitting was het afgesloten
deel der zaal reeds eivol. De gereserveerde tri
bune was bezet door een gedistingeerd publiek;
tal van autoriteitenleden der kamersvan den
gemeenteraad, van de rechterlijke machtzeer
vele leden der balie hadden zich in de zaal ver
eenigd. Tegen 10 uren stormde eene opgewonden
en voor de publieke tribune veel te talrijke me
nigte naar binnen. Een oorverdoovend geraas en
geschreeuw, een rumoerig gedrang gaven aan de
militairen en de deurwaarders de handen vol
werk. In éen'oogwenk was de zaal gevuld; tot
zelfs in de vensters hoopte zich de massa
opeen.
Op 'toogenblik dat het hof echter in de zaal
verscheen, voorafgegaan door den president mr.
Fran<jois en gevolgd door den advocaat-generaal
mr. van Maanenverkeerde de woelige drukte
plotseling in een plechtige stilte.
Eerst werd door den deurwaarder der rolden
heer Pontier, de 2® beschuldigde, vrouw Jut,
binnengeleid. Zij was als een dame gekleed, met
hoed en mantel en een lange donkerbruine voile
over 't aangezichtdie zij echter terstond weg
streek nadat zij plaats had genomen.
Nadat zij gezeten was achter de daarvoor be
stemde afschutting, zoodat zij door een beschot
van het andere deel der beschuldigden-bank was
gescheiden en ook voor het groote publiek onzicht
baar was werd ook Jut door den deurwaarder
binnengevoerdvoorafgegaan en gevolgd door
acht rijksveldwachters, die gedurende de zitting
om hem geschaard bleven. Hij droeg een dwang
buis onder den schoudermantelzijn handen waren
geboeidoverigens zag hij er als een heer uit
zijn groote staande halsboord sprong zeer in het
oog; zijn uiterlijk was door de uitdrukking van
zijne donkere oogen en zijn lang zwart haar op
vallend woest. De wijzewaarop hij binnen
kwam deed denken aan een acteurhij wierp
het hof min of meer een uittartenden blik toe en
zijn oogopslag deed een uitbarsting van toorn
vermoeden. Zoover kwam het echter niet; waar
schijnlijk deed het gezicht van de talrijke politie
macht hem inziendat het in zijn eigen belang
wenschelijk was zich rustig te houden. Opper-
gewapend met 76 tot 34 stukken, 6 snauwen,
ieder met 36 man en 8 stukken, 4 branders en
twee behoefteschepen, naar de Midüeliandsche zee
te zenden, onder de Buiter, wien als onderbevel
hebber toegevoegd werd de vice-admiraal Johan
de Haan.
De opdracht was voor een man als de Buiter,
die twee jaren te voren de machtigste vloten der
wereld onder zijn bevel gehad en de grootste zee
mogendheden overwonnen hadniet schitterend.
Hij verborg dan ook zijn gevoelen over het onvol
doende der uitrusting niet, te meer daar hij beter
dan de kantoor-mannen der republiek de bekwaam
heid en dapperheid der Fransche zeelieden op prijs
stelden. Men kent de onbeschaamde vraag, den
grijzen held door een der „Edele Heeren" gedaan,
„of hij nu voor zijne oude dagen bevreesd begon
te worden en den moed liet vallen met het
kloekewaardige antwoord„Ik begin den moed
niet te laten vallen en heb mijn leven veil voor
den staatmaar ik ben verwonderd en 't is mij
leed dat de heeren de vlag van den staat zoo
veil hebben en wagen. Al werd mij bevolen
's lands vlag op éen enkel schip te voeren, ik zou
daarmede naar zee gaan en waar de heeren staten
hunne vlag vertrouwenzal ik mijn leven
wagen." Dat echter de vraag hem in de
ziel gekrenkt had bewees zijn later bescheid, toen
een vriend hem aanried, uithoofde van ongesteld
heid het bevel te weigeren„Ik zal dien tocht
doen, al zou men mij naar 't schip dragen." Hij
voorzag toen reeds het einde. Bij zijn afscheid
.vlakkig zou men het vrij oveïbodig kunnen be*
schouwen om een man van zoo tengere gestalte,
die door dwangbuis en boeien als het ware on
machtig is gemaakttoch nog streng te bewaren,
maar de ondervinding heeft de justhfe geleerd,
dat zich onder die tengere gestalte een woestaard
verbergt, die in oogenblikken van razernij een
zoo groote kracht ontwikkeltdat ondanks het
dwangbuis en de boeien een aanzienlijke politie
macht noodig is om de omstanders te beveiligen.
De vrouw daarentegen maakte met haar blauwe,
zachte oogen juist een tegenovergestelden indruk,
zoodat niemand, met haar vorig leven onbekend,
in haar eene zoo groote misdadigster zou zien.
Haar blik is zóo vrouwelijk, zóo teeder zou men
bijna zeggen dat men eerder zou denken dat zij
het op de zenuwen zou krijgen bij de geringste
mishandeling.
Het eerst richtte de presidentna het afroepen
van de rol, de gebruikelijke vragen tot de be
schuldigden.
Merkwaardig was de blik van Jut, toen zijn
vrouwdie hij in het geheel niet te zien krijgt,
met zwakke stem haar naam stamelde. Of hij
niet wist dat zij daar achter het beschot zat, dan
wel of het hooren dier stem een vreeselijken indruk
op hem maakteweten wij nietmaar zeker is
hetdat hij op dat oogenblik zijn oogen nog woes
ter dan gewoonlijk heen en weer liet rollen en
een krampachtige beweging maakte, alsof hij
niets liever wilde dan die schutting verbreken.
Weder volgden er enkele oogenblikken van
doodelijke stilte. Die echter het voorrecht had
Jut in de oogen te zien, kon wel bemerken dat
het in zijn binnenste nog allesbehalve rustig ge
worden was. En werkelijk trachtte hij een poosje
later om zich heen ziende, en woedende blikken
werpende op de veldwachters om zich heen, zich
van zijn schoudermantel te ontdoen. Dit veroor
zaakte opnieuw eenige opschudding.
De president vermaande daarom den len be
schuldigde ernstig en óp plechtigen toon, zich
toch vooral rustig te houden. De wet veroorlooft,
sprak hijeen beschuldigde, die door woorden of
gebaren de rust ter terechtzitting verstoort, te
verwijderen en de behandeling der zaak buiten
zijne tegenwoordigheid voort te zetten en af te
doen. Hij houde zich dus gewaarschuwd, opdat
het hof niet in de noodzakelijkheid kome over de
toepassing van dezen maatregel te beraadslagen.
Na deze aanmaning kwam de beschuldigde tot
kalmte.
De verklaring der getuige Mietje Slap (zie ons
telegrafisch bericht van gisteren) wordt in Het
Vaderland medegedeeld als volgt:
De 25® getuige is de bekende en veel besproken
Mietje Slap, de koopvrouw, die steeds zooveel met
van vrouw en kinderen was hij meer aangedaan
dan ooit te voren en tot een zijner vrienden zeide
hij„Mijn vriend, ik zeg u adieu, en niet alleen
adieumaar adieu voor eeuwig, want ik denk
niet weer te komen. Ik zal op dezen tocht blij
ven. Ik voel 't."
De Buiter was op dat tijdstip in zijn 69" jaar
Hij was geboren te Vlissingen, den 24en Maart
1607, hetzelfde roemrijke jaar, gelijk Brandt doet
opmerken, waarin Heemskerk bij Gibraltar de
Spaansche vloot vernielde en waarin de aartsher
togen Albertus en Isabellabij de onderhande
ling over het twaalfjarig bestandvoor het eerst
de Nederlanden erkenden als „vrije landen en
statenwaarop zij niets hadden te zeggen." Zijn
vader heette Adriaan Michielszoonzijn groot
vader kortweg Michiel; den naam de Kuiter ont
leende de admiraal aan zijne moeder, Alida Jans
van Middelburgdie den bijnaam de Buiter droeg
omdat haar vader bij het paardenvolk gestaan
had. Bijzonder duidelijk is deze genealogie niet,
doch Brandtde besteof liever de eenige gezag
hebbende schrijver over de Buiter, stelt er zich
mede tevreden en schijnt er dan ook niets bijzon
ders in te vinden, dat „burgerluijden" in het tweede
of derde geslacht reeds niet meer wisten hoe zij
aan hun geslachtsnaam kwamen.
Den 20en Juni 1641na van zijne jeugd af ter
koopvaart gevaren te hebben, tot kapitein van
's lands schip „de Haze" en te gelijk tot vice-
kommandeur of schout bij nacht bij eene vloot
benoemd, welke onder bevel van den admiraal
