N°. 66.
119e Jaargan
1876.
Vrijdag
17 Maart.
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent,
Advertentiën20 Cent per regel.
Geboorte- Trouw- Doodberichten enz.van 1—7 regels 1,50 j
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
BERICHT.
Zij die zich voor 1 April 1876 op
deze courant abonneerenontvangen de
nog in dit kwartaal verschijnende nom
mers van het blad gratis.
Middelburg, 16 Maart,
Watersnood-
wat de geweldige stormen en de hooge
waterstand reeds sedert geruimen tijd deden
vreezen is gebeurd. Van verschillende oorden
komen berichten van dijkbreuken en overstroo
mingen tot ons. Huizen storten inde bewo
ners, gelukkig nog hun leven te reddenzien
hun inboedelvaak hun eenige bezitting, door
de golven weggespoeldhunne velden over
stroomd, zbodat in langen tijd niet aan veld
arbeid gedacht kan worden, en zichzelven, met
hunne gezinnen, gedwongen het eerste het heste
toevluchtsoordwaar hun althans geen levens
gevaar meer dreigt, op te zoeken. De ellende
en het gebrekwelke onder zulke omstandig
heden reeds op het oogenblik geleden worden,
behoeven door ons niet beschreven te worden
ze zijn, helaas, aan eiken Nederlander hekend.
Maar ook hekend is het dat hij zulke ram
pen ieder Nederlander voelt, dat hij verplicht
is zijne in kommer verkeerende landgenooten
de hand toe te reiken. Onze medeburgers
daartoe op te wekken, weten wij dat'onnoo-
dig is: zij zullen zich, waar hulp gevraagd
wordtniet onbetuigd laten. Maar wel kan
het zijn nut hebben op spoedige hulp aan te
dringen. Juist in de eerste oogenblikken is
aan alles gebrek. Daarom wekken wij op tot
het samenstellen van plaatselijke commissiën,
welke -zich met het inzamelen en overmaken
van liefdegiften kunnen belasten. Aan het
bureau dezer courant wordt inmiddels de gele
genheid opengesteld om de bijdragen voorloo-
pig af te gevenwaarna die door ons, hetzij
aan eene der te vormen sub-commissiën over
gedragen, hetzij aan de reeds gevormde com
missiën op de plaatsen des onheüs overgemaakt
zullen worden.
Reeds vestigden wij met een enkel woord in ons
nommer van Dinsdag de aandacht op de rede door
den heer van Eek uitgesproken in de zitting der
tweede kamer van den 9en dezer, tot aanbeveling
der gymnastiek als verplicht leervak aan degym-
nasiën. Wij deelen nu zooveel te liever zijne
woorden in hun geheel mede, daar de Middelburg-
sche afgevaardigde bij die gelegenheid ook een
ander punt behandelde, dat tegenwoordig dikwijls
besproken wordt: de toenemende leerstof op alle
inrichtingen van onderwijs. Uit hetgeen de heer
van Eek zeide, zal opnieuw blijken dat, ofschoon
de hooge eischen, welke aan de hersenen der leer
lingen gesteld worden, misschien hun bedenkelijke
zijde hebben, echter, indien het onderwijs op de
hoogte van onzen tijd zal wezen, daarvan niets
kan afgenomen worden.
„Het is de vraag, zeide de heer van Eek,
of hetgeen op het gymnasium zal geleerd worden
ten behoeve van de studie, waarop men zich op
de hoogesehool zal toeleggen, als voorbereiding
noodzakelijk is om zich juiste begrippen te vormen
van de wetenschap die men later beoefenen zal.
„Daarom moeten die onderwerpen aan de eischen
der studie op de hoogesehool getoetst worden; en
het is dus niet de vraag of er veel of weinig zal
geleerd worden, maar of hetgeen geleerd zal wor
den, noodig is. Nu vind ik hier een aantal vakken
die in mijne jeugd niet werden geleerd, maar
waarvan ik het gemis zoo gevoel dat, wilde ik J
wijzen op hetgeen mij dientengevolge ontbreekt^
ik uit schaamte van het woord zou afzien.
„Ik wijs slechts op de natuurkunde. Bij de
uitoefening van het rechtsgeleerde vak stuit ik
herhaaldelijk op moeilijkheden tengevolge van mijn
gebrek aan kennis der eerste beginselen dier
wetenschap.
„Zoo konde ik ieder onderwerp nagaan, doch
het veld is te ruim. De heer van der Kaay heeft,
mijns inziens, vooral in éen opzicht zeer gezondigd,
namelijk op de talen. De talen wil de heer van
der Kaay er uit hebben, en indien men zijnen weg
wilde volgen, stel ik mij voor," dat men vermoede
lijk eene Latijnsche school zou hebben, zooals die
in de vorige eeuw bestond; maar een gymnasium,
overeenkomende met de tegenwoordige eischen der
maatschappij, zie ik er niet in.
„De wetenschap, mijne heeren, wordt meer en
meer internationaal. Terwijl vroeger de geleerde
onderwerpen in het Latijn werden behandeld, ge
schiedt dit nu niet meer. Een ieder schrijft in
den regel in zijne eigen taal.
„Degene dus, die de wetenschap wil beoefenen,
moet van de moderne talen kennis hebben, of hij
zal van de wetenschap weinig vrucht hebben.
„Ik wijs hier tevens op een ander verschijnsel,
namelijk dat de wetenschap tegenwoordig door de
volken gemeenschappelijk beoefend wordt.
„Men komt in congressen bijeen, en daar wordt
de wetenschap in de moderne talen gezamenlijk
behandeld en worden daarvoor te zamen regels
gesteld.
„Indien ,men dus niet den weg volgt, van bui
tengewoon veel aandacht te geven aan de moderne
talen, indien men zich tevens in die talen niet
behoorlijk kan uitdrukken, dan zal het gebeuren
dat men in de congressen op de Nederlanders de
leer zal toepassenOn traitera de vous, chez vous
et sans vous.
Betreffende de gymnastiek zeide de heer van Eek
het volgende:
„De commissie van rapporteurs maakt de-gym
nastiek tot een verplicht vak.
„Ik zou gaarne aan de regeering in overweging
geven om dat ook te doen. Ik heb hier beschou
wingen gehoord over gymnastiek van de zijde van
diegenen die dit niet willen maken tot een ver
plicht vak, waaruit ik zou opmaken dat zij niet
veel aan gymnastiek gedaan hebben, Die sprekers
gaven mij den indruk alsof zij meenden dat de
gymnastiek alleen strekt om het lichaam eenige
beweging te geven en dus door eene wandeling
zou kunnen worden vervangen.
„Neen, de gymnastiek moet beoogen eene alge-
meene ontwikkeling van het spierstelsel, moet het
lichaam gezond en krachtig maken, opdat het ook
bestand zij tegen het zich eigen makeD van de
studie die men zich hier voorstelt. Laten wij toch
begrijpen dat de studie niet iets abstracts is, maar
een uitvloeisel moet zijn van een lichaam, in staat
die indrukken te ontvangen die men verlangt.
Mens sana in corpore sano, laat ons die leer der
ouden betrachten en begrijpen dat de gymnastiek
het voermiddel moet zijn, waaruit wij de middelen
putten om ons op eene gezonde wijze de begrippen
van het hooger onderwijs deelachtig te maken.
„Ik zou zelfs een stap verder willen gaan, maar
vrees dat ik niet geheel begrepen zou worden
door een volk, welks gymnastische ontwikkeling
door andere volken vor wordt overtroffendie
daarvan de waarde beter gevoelen dan wij.
„Ik zou willen vragenwat verstaat men onder
gymnastiek? Ik voor mij zou, waar dit mogelijk
was, daaronder niet alleen willen verstaan de
gewone oefeningen op den drogen grond, maar
bepaaldelijk ook het zwemmen. Doch ik zeide
reeds, dat ik zeker naar het oordeel van vele leden
te ver zou gaanwanneer ik nog verder bij dit
punt bleef stilstaan. Het is echter mijne overtui
ging dat alle deelen van het lichaam krachtig
moeten geoefend worden. Eerst dan zal voldaan
worden aan den verstandigen wensch der Romei-
nen„een krachtig lichaam en daardoor een gezond
oordeel."
Het komt ons voor dat in deze woorden een
juist beginsel is uitgedrukt. De leerstof kan niet
verminderd worden, willen wij met onze nationale
ontwikkeling niet zinken beneden het peil, dat
door de andere volken wordt aangegeven. Alleen
dooi' doelmatige inrichting en mededeeling van
hetgeen geleerd moet worden, door alles achterwege
te laten wat de hersenen nutteloos vermoeit en
door eene krachtige oefening van het lichaam
naast de inspanning, die van den geest gevergd
kan het nadeel van te veel te moeten
leeren voorkomen wórden.
De heer van Eek heeft zijn wensch ten opzichte
der gymnastiek niet vervuld gezien. De oefening
van het lichaam is bij de wet niet verplichtend
gesteld, maar facultatief gelaten. Aan de gemeen
tebesturen bij de inrichting hunner gymnasia en
aan de ouders bij de opvoeding hunner zonen
blijft dus nu de taak om zijne woorden in toepas
sing te brengen.
Aan de gisteren gehouden herstemming voor de
verkiezing van een lid voor den gemeenteraad te
Goes hebben 204 van de 396 kiezers (zijnde 25
meer dan bij de verkiezing op 1 dezer) hunne
stem uitgebracht. Vier biljetten zijn bij de opening
op heden van onwaarde verklaard. Gekozen is
de heer W. de Liefde met 105 stemmen terwijl
op den heer G. J. Besseling 95 stemmen waren
uitgebracht.
Den 14en dezer had te Kerkwerve de be
grafenis plaats van het stoffelijk overschot van
wijlen den heer G. van der Cingel, die gedurende
20 jaren als burgemeester aan het hoofd dier
gemeente had gestaan. Op de begraafplaats had
zich eene menigte belangstellenden en vrienden
verzameld. Aldaar was ook de gemeenteraad
vertegenwoordigd. Bij monde van den heer H. F.
Reynvaanpredikanten den heer J. G. Bethe,
secretaris der gemeente, werd aan de nagedachte
nis van den overledene hulde gebracht, die zeker
bij allen die hem gekend hebben in eere zal blijven.
Zooals reeds kortelijk door ons werd medege
deeld heeft de heer Schimmelpenninck van der
Oye in de kamer-zitting van gisteren de regeering
geïnterpelleerd over den toestand van het water
in onze rivieren, daar het z. i. bij de loopende
geruchten wenschelijk was hieromtrent officieele
mededeeling te ontvangen. Hij stelde daartoe deze
vragen
„1° Is het waar, dat de toestand der dijken bij
Emmerik zoo gevaarlijk is?
„2° Hoe is op het oogenblik, na den doorbraak
op Duitsch grondgeblied, de toestand meer bepaald
van de Lijmers?
„3° Heeft de minister ook berichten omtrent
den toestand van Nederhemert?
„Welken indruk heeft de regeering van de ont
vangen berichten, opdat niet noodelooze ongerust
heid voortdure
De minister van binnenlandsehe zaken maakte
in zijn antwoord het voorbehoud dat de toestand
elk oogenblik kan veranderen, door elke keering
van den wind.
De waterstand te Keulen was gisteren morgen
8.53 M.: in de laatste 24 uren was er een val van
23 centim. en de daling was te Maastricht 15 centim.
in de 24 uren. Dat punt is eenigermate gerust
stellend.
Van doorbraken in Pruisen wist de minister
alleen maar van die van den dijk bij Essen.
Hoogstwaarschijnlijk zal dientengevolge het water
de graafschap inloopen. De^ burgemeester van
Emmerik heeft geseind aan den burgemeester van
Doetinchem.
Men is ook bevreesd voor een doorbraak op
nog een punt buiten onze grens, ook op Pruisisch
grondgebied. Door onze autoriteiten is aan de
Pruisische waakzaamheid aanbevolen.
Van de Lijmers had de minister geen berichten.
Wat er is van de bedreigde punten aan den Gel-
derschen IJsel is bekend.
Wat de waterschappen betreft, met den meest
loffelijken ijver en met waakzaamheid doet men
overal zijn best.
De berichten van den noorder Lekdijk waren
gisteren morgen iets beter dan vroeger.
Bij Vreeswijk heeft men gisteren nacht de dijken
gekist. Een honderdtal mineurs is daartoe uit
Utrecht afgezonden, er zal nog meer militaire macht
gerequireerd worden.
Anderhalf uur geleden (ongeveer half éen uur)
ontving de minister bericht dat de toestand in den
Bommelerwaard zorgelijk is zonder onmiddellijk
gevaar', dat Nederhemert voorloopig buiten ge
vaar is.
In Noord-Brabant is werkelijk de toestand zeer
treurig. De doorbraak van eenige dagen geleden
is bekend. De bewoners van verscheidene dorpen
zijn van daar vertrokken.
De doorbraak yan den Bosch is bekend.
De schade is bijzonder groot aan den spoorweg
UtrechtBoxtel. De kisting van rijshout, die daar
was aangebracht, is weder losgeraakt en gezonken.
Voor dat gedeelte van Noord-Brabant is op dit
oogenblik geen lichtpunt te zien.
Omtrent het Geldersche was men nog bezorgd
voor het waterschap Kuilenburg, gelukkig zonder
grond.
De heer Schimmelpenninck van der Oye consta
teerde daarop dat dus de toestand ernstig is,
maar de geruchten toch overdreven waren.
Door hoog water en storm is de spoorweg
tusschen Groningen en Hoogezand tijdelijk on
bruikbaar. Tusschen Hoogezand en Nieuwe Schans
wordt, b'ehalve voor goederentreinen, de dienst
geregeld onderhouden.
De omnibusdienst tusschen Hedel en Vught is
gestaakt en de telegraphische gemeenschap van
Hedel met 's Bosch verbroken. In den spoorweg
tusschen Orthen en 's Bosch is eene verzakking
ontstaan.
Tengevolge van eene dijkbreuk nabij Wesfël
hebben op 13 dezer de treinen der KeulenMin-
dener spoorwegmaatschappij nos- 116117112
en 118alsmede de goederentreinen niet geloopen
en de treinen n09. 113 en 115 tot en van de plaats
van de doorbraak.
Woensdag is de dienst van en naar de plaats
van de doorbraak weder regelmatig begonnen.
Aan de herstelling wordt krachtig gewerkt.
StaatsGt.)
Van het meteorologisch observatorium to Utrecht
meldt menDen geheelen nacht woedde er een
storm uit het zuidwesten. De sterkste windstoot
had een drukking van 90 kilogram. Deze kwam
te 11 uren's avondsde gemiddelde winddrukkin g
was 55 kilogrammen op den vierkanten meter.
Gisteren avond werd aan de N. R. Ct. geseind:
Van Grave:
Van Blauwe Sluis tot Kessel is de toestand
ellendigde dijk tusschen Maren en Kessel is zeer
gevaarlijkveel menschen zijn met het noodweer
niet te redden. Van 't Wild en Maren vlucht alles
naar Alem. LithLithoyen en Oyen staan diep
onder water. Het vee moet zich al zwemmende
redden. Overal langs de dijken is huisraad aan
gespoeld. Honderden huizen zijn in genoemde
plaatsen ingestort. Er is groote nood. Toevoer
van voedsel en dekking is onmisbaar. De Maas
teekende te 6 uren 10.76; stormweder.
Van Woudrickem:
De dijk van Ponderoyen is heden namiddag be
zweken. De polders Brakel en Pouderoyen loopen
vol. Daardoor is het water hier in de laatste 8
uren 30 centimeter afgeloopen. Bijzondere onge
lukken in zoover bekend ishebben niet plaats
gehad.
Van Zalt Bommel:
Heden nacht en voormiddag woedde hier een
hevige stormgepaard met onweder. Nederhe
mert en Driel hadden groot gevaar voor door
braak. Door krachtige inspanning is het gevaar
gekeerd. Te Brakel is de Nieuwendijk op vijf
plaatsen doorgeslagenondanks de onvermoeide
pogingen. Het kasteel is opengesteld voor een
toevluchtsoord. De Bommelerwaard raakt aaü bet
beneden district onder water. Het boven-district,
waarin Bommel gelegen is is beschut door den
Meidijk. Heden avond te zeven uren rijst de baro
meter. De wind is niet hevig.
Van Deventer:
De peilschaal teekent 6.98 M. boven A. P. Het
water is 5 centimeter gewassen. Hevige wind.
Uit Schoonhoven:
De was van 't water was sedert gisteren 0.10
M.heden avond te 6 uren 4.46 M. Er zijn veel
voorzorgsmaatregelen genomen. Sterke ZW. wind.
Uit Roermond:
Voormiddag 9 uren teekende de peilschaal 19.47
A. P.'s avonds te 6 uren 19.40. Wind en stort
regens. De Merumsche dijk is doorgebroken. De
rijksweg te Horn heeft veel geleden. Verscheiden
dorpen zijn overstroomd. Door den storm van
Zondag is veel verwoest.