ïn.
Onderwij s.
Mari ne en leg er,
Thermometerstand,
Staten-Generaal.
BUITENLAND,
Algemeen Overzicht.
Ingezonden Stukken.
O ver de tijdsbepaling fan het Christelijk
Paaschfeest op den 16 April 1876.
jpnt vrij
tweeja-
ten.
vervol
de w<-'
s
.en
;.aagatuk
ipe over
^eraadsla-
rerdaagd
Kops in
i Yrijdag
over het
Idom van
eling van
ongerech-
heer de
er-accijns.
fan Z*. M".
le redding
75 op het
ierlandsch
riksson te
W. Ost-
laille, in-
35, n°64;
le redding
ps Anders-
berg Ali-
ieder eene
der boven-
iant-hoorn-
lent infan-
medaille,
ocht tegen
asabon de
lopenhagen
okholm en
ekwerk-
tenlandsche
te Parijs
het depar-
|ildaar tij de
legatie te
van Stoet-
Irijs.
ig verleend
,n der Poest
,n 1 April a.,
antoren A.
allen thans
airen dienst
tenant F. A.
trie.
fie van het le-
heurer, thans
tenantmet
875, en met
plaats nemen
A. van den
ds verleend,
nsioenaan
J. 0. Hoo
;aviathans
toe, want er
ileeke stralen
el te werpen
wederom ter
van Klepysty
bet mevrouw
imen een be
dachten. Hij
at de gravin
zou zijn, om
en.
mijnheer Mar-
siekoets laten
dol te rijden,
en mijnheer
de dag was
veg dus goed.
van het kas-
was, gaf de
verzekering,
't vervolgd
De hoogleeraar van der "Wijck doet in de
N. R. Ct. eene opgave volgens welke aan de hoo-
geschool te Groningen gedurende de laatste tien
jaren gemiddeld ieder jaar 27 studenten zijn inge
schreven. Naar deze berekening heeft het geheel-
aantal studeerenden in dien tijd gemiddeld 135
ieder jaar bedragen.
De minister van binnenlandsche zaken brengt
in de Staats-courant van heden ter kennis, dat de
examens voor het verkrijgen van akten van be
kwaamheid tot het geven van lager school- en
huisonderwijs voor de eerste maal in het loopende
jaar zullen gehouden worden op Woensdag 19
April a. en volgende dagendat zijdie een dezer
examens wenschen af te leggen, zich uiterlijk
vóór 29 Maart bevorens behooren aan te melden
bij den schoolopziener van het districtwaarin zij
wonen, of, van buitenslands komende, voorne
mens zijn zich te vestigen, met opgave van de
aktcdie zij verlangenen overlegging van een
of meer getuigschriften van hun goed zedelijk
gedrag en vau hunne geboorte-akteterwijl de
dag en plaats van hei examen hun door den
schoolopziener zullen worden bekend gemaakt.
De officier van gezondheid le klasse W. Panne-
vis, behoorende tot de rol van Z'. Ma. wachtschip
te Willemsoord en belast met de waarneming van
den geneeskundigen dienst bij het koninklijk insti
tuut voor de marinebij het gedeelte van het
korps mariniers en bij 'a rijks werf aldaarwordt
met den 5™ Maart a. op nonactiviteit gesteld en
met den 6™ daaraanvolgende vervangen door den
officier van gezondheid le klasse H. J. Nieuwkerk.
Eene groote promotie bij het leger wordt,
naar men verzekertweldra te gemoet gezien.
Blijkens een van het Nederlandsch consulaat
te Deal bij het departement van marine ontvan
gen telegramis Zr. M'. schroefstoomschip Aruba,
onder bevel van den luitenant ter zee le klasse
jhr. J. A. Rüell, den 28en Februari jl. ter reede
van Duins geankerd. Aan boord is alles wel.
Voor de groote troepenvereeniging, welke
dit jaar zal worden gehouden, zijn aangewezen
het lc en 8e regiment infanterie. Het bevel over
de gezamenlijke troepen is opgedragen aan den
generaal-majoor Le Maitrekommandant der
4' divisie infanterie.
Den 29™ dezer werd de 70e geboortedag van
den heer P. L. Reepmaker, burgemeester van
Aardenburg, bijzonder feestelijk gevierd. Van een
groot aantal huizen was de vlag uitgestokende
„Aardenburgsehe fanfaren" en het Mannenkoor
brachten hem serenades en op de markt werd des
avonds, op kosten van eenige ingezetenen, een
vuurwerk afgestoken. De jubilaris onthaalde van
zijn kant de kinderen, zoo in de bewaar- als in
de openbare scholen, in welke laatste tevens een
tombola gehouden werd. De leden der rederijkers
kamer, welke naar den heer Reepmaker genoemd
is, werden door hem op een feestmaal genoodigd,
terwijl het lokaal dier kamer smaakvol versierd
en d giorno verlicht was.
Maandag avond is in den Stadsschouwburg te
Amsterdam, bij de opvoering van het stuk „Van
Toulon naar St. Helena," niet weinig opschudding
veroorzaakt doordat een paard, 't welk zijn be
rijder in den slag bij Cairo verloren had, in het
orkest stortte, zich daar oprichtte en vervolgens
in de stalles sprong. Het werd daar gegrepen en
zonder verdere ongevallen weggeleid. Niemand
heeft bij dit ongewone voorval eenig letsel beko
men; alleen is het dier een weinig gewond en zijn
eenige stoelen en muziek-iastrumenten verbrijzeld.
De voorstelling werd dan ook geregeld voortgezet,
maar gelukkig heeft het bestuur van den schouw
burg maatregelen genomen, om eene herhaling van
het geval te voorkomen.
Zondag had een soldaat de baldadigheid, om
uit een der ramen van de kazerne Oranje Nassau
te Amsterdam een stuk hard kommiesbrood op het
hoofd van een voorbijganger te werpen, waardoor
deze eene hoofdwonde bekwam. Zeer spoedig
kwamen meerdere burgers toegeloopen, en uit
weerwraak werden met steenen eenige ruiten van
de kazerne ingeworpen. De soldaat, die de aan
leiding gaf tot het feit, is bekend en zal zijne
straf niet ontgaan.
Naar de „Amst. Ct." verneemt, heeft de heer
mT. baron Baud op Java ingeschreven voor een
som van tweeduizend gulden ten behoeve der
wetenschappelijke Snmstra-expeditie.
De Mijncompagnie „Nederland" is, bij vonnis
der arrondissements-rechtbank te 's Hage, gisteren
gewezen, verklaard te zijn in staat van faillissement.
Tot rechter-commissaris is benoemd m'. F. A. T.
Weve en tot curators nu». J. G. Rochussen en
C. Asser.
Bij een besluit der Duitsehe regeering, dat
thans in den Staatsauzeiger is afgekondigd, is de
aanvoer van hoornvee uit Nederland, België en
Luxemburg, wegens de aid?ar heerscbende long
ziekte, in Duitschland verboden.
De vasten hebben in Parijs weinig levendig
heid verwekt. De gemaskerde bals, die den eer
sten dag werden gegeven, waren wel talrijk
bezochtmaar vrij vervelenddaar nergens ware
vroolijkheid en geestigheid heerschte. Hoe talrijk
het bezoek aan het bal in het groote opera-ge
bouw was, blijkt voldoende daaruit dat het bijna
99,000 franken opbracht. Het scheen echter alsof
menvooral de dames uit de fatsoenlijke kringen,
zich niet meer gemakkelijk wist te bewegen. Op
straat zelf merkte men bijna niets van carnevals-
aardigheden. Voor een meubelmagazijn in de Rue
Maubeuge was een niet onaardig biljet aangeplakt,
hetwelk luidde: Un vieux Buffet vendre; s'«-
dresser VIntérieur.
De Amerikaansche gezant te Parijsde heer
Washburne, moet een depêche van generaal Grant
hebben ontvangenmet verzoek om den keer
Gambelta bij de eerste gelegenheid namens den
president der republiek van de Vereenigde staten
van Noord-Amerikageluk te wenschen met de
zegepraal van de republiek in Frankrijk.
H. M. de koningin van Engeland zal den
25™ Maart rechtstreeks naar Baden-Baden ver
trekken; bij hare terugkomst zal zij te gelijk met
den prins van Wales te Windsor aankomen, tot
wiens feestelijke ontvangst thans reeds maatrege
len worden genomen.
Te Bologne is een bond gesticht, genaamd:
„Daniël O' Connell-bond voor de vrijheid van het
katholieke onderwijs in Italië." Het doel is uit
den naam reeds voldoende op te maken, nl. bevor
dering van het katholieke onderwijs. Tot dat
einde wil men volkomen vrijheid van onderwijs
trachten te verkrijgen.
De „staten" van het eiland Yersey hebben
besloten dat nieuwe pence-stukken zullen worden
geslagen in waarde gelijk aan de Engelschen: 12
shilling. Zij zullen echter den stempel der staten
behouden, nl. op de eene zijde het wapen van het
eilaud, op-de andere bet beeld der koningin.
29 Feb. 's av. 11 u. 47 gr.
1 Maart 's morg. 7 u. 48 gr. 's midd. 1 u. 53 gr.
's av. 6 u. 47 gr.
Wets-voorstel Moens.
Het wetsvoorstel van den heer Moens tot herzie
ning van enkele bepalingen der wet op het lager
onderwijs is verschenen.
De heer Moens heeft gemeend het niet achter
wege te mogen laten, ook na hetgeen sinds Decem
ber jl. is gebeurd en na de blijken, die de regee
ring heeft gegeven, dat zij de herziening voorbe
reidt, ten einde daardoor de kans te hebben, die,
naar hij meent, bij den gewonen loop van zaken
niet zou bestaan, om deze regeling, punten om
vattende omtrent welker dringende voorziening
allen het eens zijn, nog in dit zittingsjaar in staat
van wijzen te brengen.
De volgende beginselen zijn in het wetsvoorstel
opgenomen. Er moet een voldoend aantal goed
ontwikkelde onderwijzers worden gevormdin
iedere school moet een voldoend getal onderwijzers
zijn; de behoorlijke bezoldiging der onderwijzers
moet bij hen, die zich aan dat ambt hebben gewijd,
den lust en de geschikheid bewaren en deu lust
om zich daaraan te wijden steeds bij meer en bij
geschikter jongelieden verhoogenvoor elke school,
ook de kleinste, moet dezelfde akte van bekwaan-
heid worden geëiseht van hen, die aan het hoofd
daarvan worden gesteld; de kosten van het onder
wijs moeten, naar vaste regelen, voor een gedeelte
door den staat worden gedragen.
Wat het eerste punt betreft, bepaalt het wets
ontwerp dat het onderwijs wordt gegeven door
hoofd- en hulponderwijzers.
Voor scholen van 30 tot 60 leerlingen zal er
éen hulponderwijzer zijn; voor 60 tot 120 twee;
voor 120 tot 160 vier hulponderwijzers. Boven
dit getal wordt de hulponderwijzer voor elk
40tal leerlingen of een onderdeel daarvan bijge
staan door een hulponderwijzer meer. Bedraagt
het getal der leerlingen meer dan 120, dan moet
minstens éen der hulponderwijzers in het bezit
zijn-eener akte als hoofdonderwijzer.
Tot het in werking brongen dezer voorschriften
wordt een termijn toegestaan van tien jaren, te
rekenen van het tijdstip waarop de wet in wer
king treedt (1 Januari 1877). Gedurende dien
termijn kunnen jongelieden van 16 tot 19 jaren,
die in het bezit zijn van een schriftelijk bewijs
van aanvankelijke geschiktheid voor het onderwijs,
afgegeven door den districts-schoolopziener in
overleg met den hoofdonderwijzer der school, in
welke de kweekeling werkzaam zal zijn, of met
den hoofdonderwijzer, bij wien hij tot dien tijd
zijn opleiding heeft genoten, tot eigen vorming,
onder opzicht der onderwijzers, met het geven van
onderwijs in de school worden belast. De bedoelde
kweekelingen worden, op voordracht van den dis
tricts-schoolopziener en den hoofdonderwijzer in
wiens school zij werkzaam zullen zijn, door den
gemeenteraad telkens voor een jaar benoemd en
genieten een jaarwedde van minstens f 300.
Voor de opleiding van onderwijzers zullen er
minstens 10, voor die van onderwijzeressen mins
tens 3 rijks-kweekscholen zijn. Voorts normaal
lessen van rijkswege. Aan onderwijzers van open
bare of daarmede gelijkstaande scholen, die met
de opleiding van éen of meer kweekelingen worden
belast, kan op voorstel van den inspecteur uit de
kas van het rijk eene jaarlijksche toelage worden
verstrekt. Indien eene gemeente eene inrichting
tot opleiding van onderwijzers of onderwijzeressen,
of van beide gezamenlijk, vestigt of een gevestigde
in stand houdt, wordt de helft der jaarlijksche
kosten gedragen door het rijk.
De hier bedoelde inrichtingen staan alle onder
het toezicht van den inspecteur van het lager
onderwijs.
Het bedrag der jaarwedden wordt gesteld op
een minimum van f 1000 voor den hoofdonderwij
zer, met genot van of vergoeding voor vrije woning
van f 800 voor een hulponderwijzer met hoofd
onderwijzersakte van 500 voor een hulponder
wijzer met hulponderwijzersakte.
Hulponderwijzers zullen niet meor aan het hoofd
van buurtscholen mogen staan.
De kosten van het onderwijs zullen door de
voorgestelde wijziging der wet in aanzienlijke mate
stijgen. Voor vele gemeenten zullen zij te zwaar
wezen. Nu reeds gaan die onder den last gedrukt.
Art. 36 der wet werd nooit in milden zin toegepast.
Het beginsel is juist, dat openbaar lager onderwijs
niet alleen is gemeentebelang; het is in niet
mindere mate algemeen belang. Het onderwijs
moet „gemeentezaak" blijven. Aan de gemeente
blijve het bestuur, het beheer en een deel der
kostenhet andere deel worde gedragen door den
staat. Dit geschiedt wanneer het minimum der
kosten,jaarlijks door den inspecteur in overleg
met de district-schoolopzieners geraamd en door
den minister goedgekeurdop de vastgestelde
gemeentebegrooting is uitgetrokken. De kosten
worden verminderd met het bedrag, dat ten laste
van anderen komt of op andere wijze wordt
gevonden.
De bedoelde rijkstoelage is van schoolgeldheffing
onafhankelijk. Het gemeentebestuur blijft daarin
vrij.
Ook kan voor de gemeentendie de kosten ook
met de rijkstoelage nog niet kunnen bestrijden,
die toelage worden verhoogd.
Bij de regeling der kosten is alleen de volks
school, het gewoon lager onderwijs gelijkelijk
voor allen bestemdbedoelddoch die scholen,
waar gedurende enkele uren in enkele vakken van
meer uitgebreid lager onderwijs wordt gegeven,
zijn niet buitengesloten.
De jaarwedden van alle bij het in werking
treden dezer wet dienstdoende hoofd- en hulpon
derwijzers wordenzoo lang zij hunne betrek
king bekleeden, in geen geval tot een minder
bedrag geregeld, dan in dat oogenblik door hen
wordt genoten.
Zijdie bij het in werking treden der wet aan
't hoofd staan van buurtscholen en niet in het
bezit zijn eener akte van hoofdonderwijzerwor
den zes maanden daaroa uit hunne betrekking
ontslagentenzij zij vóór dien tijd een akte van
hoofdonderwijzer zullen hebben verkregen.
Na hun ontslag en tot herplaatsing in een
andere betrekking genieten zij een wachtgeld,
door het rijk te betalen ten bedrage van hunne
jaarweddenvermeerderd met eene vergoeding
voor het gebruik hunner vrije woning,
't Is inderdaad twijfelachtig wat voor een land
gevaarlijker iseen vijandelijk leger of de intriges
van een heerschzuchtigc vorstin. Spanje loopt ge
vaar van het een in het ander te vervallen; ter
nauwernood is de Carlistische opstand onderdrukt
of koningin Isabella wendt weder pogingen aan
in Spanje terug te keeren, wat een nieuwe ramp
voor het land zou kunnen worden. Het spreekt
van zelf dat de positie van den jeugdigen Alfonsus
in dit opzicht zeer moeilijk is, daar zijn plichten
als koning in strijd zullen zijn met zijn kinderlijk
gevoel. Hij heeft wijselijk de beslissing in deze
zaak overgelaten aan den ministerraad, die nog
geene beslissing heeft genomen.
Don Carlos heeft door den prefect te Pau bericht
ontvangen, dat hem voor het oogenblik wel
gastvrijheid "in Frankrijk kan worden verleend,
doch niet in een van de zuidelijke departementen
in de nabijheid der Pyreneeën, zoodat hij is uit ge
noodigd zich naar een van de steden van het noor
den van Frankrijk te begeven. Het is natuurlijk
dat men hem niet iu de nabijheid van Spanje ver
trouwt, daar hij wellicht gelegenheid zou zoeken
in een ander deel van het land, dat thans minder
door troepen bezet is, weder binnen te komen.
Hij moet voornemens zijn naar Engeland te gaan.
In zijne eergisteren te Lyon gehouden redevoe
ring heeft Gambetta het karakter van de plaats
gehad hebbende verkiezingen in Frankrijk ontleed
en aangetoond, dat zij voornamelijk gericht waren
tegen de veroveringen van het cleriealisme dat
zoowel Frankrijk als andere landen met ernstige
gevaren bedreigde. Dat de slag door die ver
kiezingen aan het clerieale element in het algemeen
en aan het ulframontanisme in het bijzonder toe
gebracht gevoelig is geweest blijkt voldoende uit
de taal der organen van het Vaticaan, die hun
onrust over de gevolgen niet kunnen verzwijgen.
Daarbij komt nu nog de onderwerping van don
Carlos en de optreding van eene regeering in
Spanje, die zich gedrongen gevoelt rekenschap te
houden met de moderne beginselen van staats
recht tegenover de kerk. De kerkelijke strijd in
Duitschland, en vooral de onverschilligheid der
bevolking aldaar jegens het lot van de geestelijk
heid, de invoering van het burgerlijk huwelijk
in de meeste Europeesehe staten, de verkiezingen
in Frankrijk en de val van het Carlisme zijn
zoovele verschijnselen dat het cleriealisme terrein
verliest en "geen wonder daarom dat de curie in
zak en asch zit. Daarenboven is| het vooruit
zicht in België ook niet schitterend.
Gambetta ontwikkelde ook hét programma der
republikeinen, die in het buitenland den vrede
en in het binnenland vooruitgang willen. Hij be
val eene politiek van verzoening aan en verklaarde»
dat de republiek moet openstaan voor allen die
er zich eerlijk en oprecht bij willen aansluiten.
De discussie over de Synodalordnung in de Prui
sische kamer heeft gisteren tot het resultaat geleid
dat het wetsontwerp naar eene commissie van 21
leden is gerenvoieerd. Men hoopt, dat deze tot een
compromis met de regeering zullen geraken, het
welk de aanneming door de kamer ten gevolge
zou kunnen hebben.
De kans op het herstel van den vrede in Tur
kije geeft aan de ultramontanen eenige hoop, dat
zij daar een weinig invloed zullen winnen, maar
zoo zij hun heil moeten zoeken in het rijk der
halve maan is het treurig met hunne zaak gesteld,
want hoe weinig vooruitzicht er bestaatdat Tur
kije ooit tot beter toestand zal geraken indien
geen scheiding tusschen de verschillende stammen
wordt gemaakt, blijkt uit de thans weder ontvan
gen berichten die alles behalve gunstig zijn. In
het binnenland van Turkije zijn, volgens be
richten uit Konstantinopel weder opnieuw bui
tensporigheden en moorden door de Turksche
agenten bedreven en de waarheid hiervan is door
den Engelschen consul te Mostar bevestigd. De
inwoners van Zvorvik hebben een adres tot den
sultan gericht om zijne bescherming in te roepen
tegen dergelijke wreedhedenwaardoor het werk
der pacificatie door de mogendheden ondernomen
zeer wordt bemoeielijkt. Dit is zoo waar, dat bij
de stemming waarin de opstandelingen verkeeren
zelfs de schijn van eenige partijdigheid of onbillijk
heid laat staan van vervolgingmet de grootste
zorg moest worden vermeden zoodat de vrees
niet ongegrond is, dat het opnieuw opgewekte
wantrouwen tegen de Turken alle pogingen tot
verzoening geheel zal doen mislukkenindien al de
Muzelmannen zeiven er zich medfökonden vereenigen.
Het wetsontwerp tot invoering eener belasting
op den verkoop van beurswaarden is door de Oos-
tenrijksche kamer in derde lezing aangenomen.
Reeds niet zeer lang na de tijden der Apostelen,
ontstond er tusschen de Oostersche en Westersche
kerken een langdurige en hevige twist over den tijd,
waarop het Paaschfeest moest gevierd worden.
De Oostersche kerken wilden dat zulks, naar
het gebruik der Jodengeschieden moest op den
dag der volle maanwelke voorviel op den dag
der lente-nachtevening, of op den dag van de
eerste v. maan na die nachtevening, onaangezien
of die v. maan al dan niet op een Zondag kwame.
De Westersche kerken daarentegen wilden het
Paaschfeest gevierd hebben op den Zondag, vol
gende op het Pascha der Joden.
Om die verdeeldheid te doen ophoudenberiep
keizer Constantijn de Groote ten jare 325 eene
kerkvergadering te Nicéa, de hoofdstad van Bi-
thynië in Klein Azië, waartoe 318 bisschoppen uit
al de gewesten des Roomsehen rijks op den 30™ Mei
van dat jaar bijeen kwamen. Door deze vergade
ring werd bepaalddat Paschen altijd gevierd
zoude worden op den 1™ Zondag na den 14™ dag
der n. maan van Maart, mits deze 14e dag niet
kwame vóór 21 Maart, of den dag der lente
nachtevening zoodatwanneer hij te zamen met
den Zondag op den 21™ Maart invielPaschen
alsdan des Zondags daarna moest gevierd worden.
Het is klaarblijkelijk, dat deze bepaling, door
het aannemen van een standvastig tijdstip voor
de lente-nachteveningwelkesterrekundig bere
kend, van 19 tot 23 Maart kan invallen; zoo
mede, door het niet sterrekundig, maar slechts
door middel der Epacta, berekenen van hot tijd
stip der n. maan, aan het groote gebrek onder
hevig was, van het Paaschfeest dikwijls eene
maand vroeger of later te doen invallen dan het
volgens de bedoeling der kerkvaders van Nicéa
behoorde gevierd te worden.
Hoezeer men zich hierbij toch altijd aan den
21™ Maart gehouden heeftwerd echter door de
rijksstanden te Regensburg in 1699ten behoeve
van de Duitsehe protestanten, besloten, dat men
voortaan het tijdstip der n. maan, waarvan do
viering van het Paaschfeest afhangtsterrekundig,
en niet door middel der Epacta, zou bepalen.
Maar zulks bracht teweeg, dat bv. in 1724 en
1744 de viering van dat feest onder die protes
tanten 8 dagen verschilde met de Roomsch-
gezinden die zich aan de Epacta-rekening hielden.
Uit dien hoofde werd naderhand door de protes
tanten op aandrang van Frederik den Groote,
het besluit genomenomte rekenen van 1777,
de tijdsbepaling van het Paaschfeest, evenals in
de Roomsche landenop de Epacta-berekening te
grondenteneinde (jit feest door de gansche
Christenheid alom op denzelfden tijd te doen
