N°. 47.
110e Jaargang.
i87a
Donderdag
24 Februari.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco f 3,50.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Gent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte- Trouw- Doodberichten enz.: van 1—7 regels f 1,50}
iedere regel meer f 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburgs 23 Februari.
Sumatra.
PETJUjLETON".
Het geluk en de ondergang
van Roerhof.
Al had het vóór een drietal jaren opgericht
Aardrijkskundig genootschap, door zijn ont
worpen wetenschappelijken onderzoekingstocht
in Midden-Sumatra, niet in het hijzonder de
aandacht op dat gedeelte van dit eiland geves
tigd en al had het Zeeuwsch genootschap der
wetenschappen niet het initiatief genomen om
de ondersteuning dier onderneming in ons mid
den te bevorderen, dan nog zou, in de omstan
digheden welke wij beleven, er aanleiding te
over bestaan om aan het eiland Sumatra, na
Borneo het grootste van onzen Indischen archi
pel, het gewichtigste ongetwijfeld der geheele
eilandengroep met het oog op de toekomst,
eenige beschouwingen te wijden.
Slaan wij een blik op de ligging van het
eiland, dat door de voltooide onderwerping van
Atchin, zoo wij hopen, spoedig in zijne ge
heele lengte, zoo niet aan ons gezag, dan toch
aan onze suzereiniteit onderworpen zal wezen,
dan valt de belangrijkheid van Sumatra, uit
een internationaal gezichtspunt, dadelijk in het
oog. Gelegen op den grootén, weg, die van
het Suez-kanaal naar China, Japan, Siam en
de Fransche kolonie Cochinchina voert, schijnt
aan Sumatra de rol van verbindings-schakel
aangewezenwelke thans onvolledig door
Singapore vervuld wordt en diestad in zoo
weinige jaren eene zoo verbazende uitbreiding
heeft doen verkrijgen. Zijn eenmaal de ooste
lijke kusten van het Atchin-rijk en van de
landstreken DehliAssahan Siak Indragiri,
van kustlichten en vuurtorens voorzien, is de
veiligheid van handel en scheepvaart daar
verzekerd, gelijk het in onder Europeesch
gezag staande landen behoort, dan mag ver
wacht worden dat de talrijke schepen die nu,
in de straat van Malakka, de kust van Suma
tra mijden als die van een barbaarsch land,
daarheen zullen aangetrokken worden. Een
maal met de havens van het eiland, met zijn
voortbrengselen en rijkdommen, met zijn diepe
rivieren kennis gemaakt hebbende, kan het
niet anders of handel en verkeer zullen zich daar
ontwikkelen.
3.
Een tafereeltje uit het AmeriJcaanscJie leven.
Naar het Engelsch van F. R. Stockton.
Vervolg.)
Wij besloten echter alles, wat er zich maar
eenigszins toe leende, spijkervast te maken, en
niet slechts een revolver te koopen, maar ook twee
alarm-signalen aan te brengen. Wij maakten het
cene vast aan het venster dat het meest voor de
hand lag, en het andere aan de hoofddeur, die
naar het dek leidde. Het waren eenvoudige, maar
niet onbeduidende toestellen; als zij in werking
werden gebracht begon er een klokkenspel, zoo
rijk van tonen en zoo lang van adem, dat men
zou gedacht hebben, dat niet alle uren, maar alle
minuten van het etmaal achter elkander afgesla
gen moesten worden.
Aldus toegerust, gevoelden wij ons op een be
zoek van roovers volkomen voorbereid. Wij had
den afgesproken, dat Emmy en Pomona op het
eerste sein der alarmklokken zich plat op den
grond zouden werpen en indien zij daarvoor ge
noeg tegenwoordigheid van geest hadden overge
houden, onder hare bedsteden zouden kruipen.
Dan zouden de commensaal en ik, elk met een
Dat vooruitzicht wordt te waarschijnlijker
wanneer men let op de natuurlijke, doch voor
het meerendeel thans ongebruikt liggende hulp
bronnen, welke het eiland bezit in grooter
overvloed dan eenig ander gewest van onzen
archipel. Met mineralogische rijkdommen is
Sumatra ongetwijfeld ruimer begunstigd dan
Java. Het Ombilien-steenkolenveld bevat vol
gens de berekeningen een voorraad dier kost
bare brandstof, zoo onuitputtelijk in hoeveel
heid en zoo uitstekend in hoedanigheid, dat
de ontdekking daarvanwelke vóór weinige
jaren plaats had, als van het grootste belang
niet slechts voor Nederland, maar voor de
wereld beschouwd mag worden. Tin, waarvan
Banka, Billiton en Cornwallis de voornaamste,
doch niet onuitputtelijke voorraadschuren zijn,
wordt, volgens de onderzoekingen der mijn-in
genieurs, waarschijnlijk in Midden-Sumatra ge
vonden. Nuttige steensoorten, als marmer en
graniet, worden er in overvloed aangetroffen;
het goud maakt, ofschoon ongeregeld en zonder
leiding door de inlandsche bevolking gezocht,
er een voorwerp van handel en uitvoer uit, en
wat aan andere mineralogische rijkdommen nog
verscholen ligt in het hooge gebergte, dat als
den ruggegraat van het eiland vormt, kunnen
wij gissendoch bij onze nog heerschende
groote onbekendheid met land en volk, in de
verte niet ramen.
Diezelfde hooge bergen geven aan de lucht
gesteldheid eene verscheidenheid, welke in
de keerkringsgewesten zelden aangetroffen
wordt. Groeien het suikerriet en het katoen
in de heete strandgewesten, wordt de Dehli-
tabak reeds in Amsterdamsche makelaarsbe-
richten (o. a. een dat voor ons ligt van 25
April 1874) genoemd als „een der middelpun
ten waaromheen de tabakshandel zich soms
beweegt", in de hooger gelegen streken tiert
de koffieboom met weligheid, groeien aardap
pelen en andere Europeesche gewassen en is
de temperatuur zoo koel, dat het denkbeeld
eener kolonisatie van Europeanen in Indië,
elders steeds als een droombeeld verwor
pen, hier mogelijkheid schijnt te worden.
Omtrent den rijkdom van den grond ware het
overbodig iets te zeggen. Het is de rijkdom
der maagdelijke tropische natuur, door eeuwen
lang opeengestapelde^ humuslagen tot eene
hoogte opgevoerd, waarvan men zich in minder
begunstigde streken geen denkbeeld kan maken,
revolver in de hand, met den rug tegen elkander
gaan slaan, om naar alle zijden vuur te kunnen
geven. Op deze wijze hadden wij do beste kans
de inbrekers te treffen, zonder gevaar van elkan
der of de vrouwen te doorschieten.
Hoe voortreffelijk dit plan ook ware, het was
niet zonder zwakke zijden. De kamer van den
commensaal lag aan het andere einde der boot,
zoodat hij het alarmsignaal te nauwernood kon
hooren. De roovers van hun kant zouden zeker
niet bedaard gewacht hebben totdat ik hem was
gaan halen, om op onzen vleugel te komen. Doch
dit verwekte ons slechts tijdelijke zorg. Bij mijne
nauwkeurige kennis van de plaatselijke gesteld
heid, twijfelde ik geen oogenblik dat ik ten spijt
van alle roovers hem te rechter tijd zou kunnen
bereiken en dan in staat zou zijn, in vereeniging
met hem, alles uit te voeren wat wij beraamd
hadden.
De gelegenheid om ons plan aan de vuurproef
te onderwerpen, kwam sneller dan wij gedacht
hadden.
In een donkeren nacht gaf de alarmtoestel, dien
wij aan het keukenvenster hadden vastgemaakt,
zijn krachtigste signaal; in 'teerste oogenblik
dacht ik dat het fluiten van den ochtendtrein aan
den oever mij had wakker gemaakt, doch dadelijk
ontwaakte ik voor goed en zag ik dat Emmy al
onder het bed gekropen was.
In der haast schoot ik de noodzakelijkste klee
deren aan en trachtte in den donker de lade der
commode te vinden. Dit ging niet gemakkelijk,
yi a - --
en hier niéf, gelijk in de kustlanden van
Zuid-Amerika het geval is, door een moe-
rassigen bodem, een verpesten dampkring en
een heirleger van venijnige insekten en repti-
liën voor den mensch ontoegankelijk gemaakt.
Bij eene slechts oppervlakkige bewerking van
den grond, gepaard met eenige zorg voor be
hoorlijke vruchtwisseling, zijn hier zoowel van
Europeesche gewassen als van rijst en tabak
gemakkelijk twee oogsten'sjaars te verkrijgen.
Wat Sumatra echter boven alle andere ei
landen van den Soenda- of den Molukken-ar-
chipel onderscheidt, zijn zijne rivieren. Java,
dat zooveel smaller isbezit bijna geen voor
groote vaartuigen bevaarbare wateren. Zijne
bergstroomen in den regentijd door hun woest
geweld alles met zich medesleurende, dienen
in den Oost-moesson den reiziger vaak tot
voet- of rijpad, Celebes bezit geen noemens
waardige rivieren. Borneo heeft bevaarbare
stroomendie dagreizen ver het land indrin
gen, doch aan eene kolonisatie van dit onme
telijke eiland, het grootste na Nieuw-Hol-
land van den aardbol, kan een staat als
Nederland niet zonder schrik denken. Suma
tra echter heeft in zijne Palembang-, Djambi-,
Indragiri-, Siak-rivierenmet hare ontelbare
takken en nevenstroomenals zoovele slagade
ren, geschikt om de in de bovenlanden geteelde
voortbrengselen van den rijken bodem der
wereld toe te voeren. Omtrent de bevaarbaar
heid dier rivieren zij het voldoende mede te
deelen dat de resident van Palembangde
heer Ophuijzen, in 1869 met een stoomschip der
gouvernements-marine de Djambi-rivier opvoer
gedurende vier dagen en toen, op 260 Engelsclie
mijlen van de zee, den tocht staakte, niet
wegens bezwaren in de vaart ondervonden,
maar wegens gebrek aan steenkolen. Op die
plaats vond men nog 6 vademen water, eene
breedte van ongeveer 70 elen den bodem
zandig en zonder steenen. Een der kleinere
rivierenop de kaarten nauwelijks bij name
bekend, stoomde dezelfde ambtenaar 40 mijlen
op, met eene aanhoudende diepte van 8 vade
men, die op dat punt nog geen enkel teeken
vertoonde van spoedig te zullen afnemen. De
Siak- en Indragiri rivieren bezitten dezelfde
voordeelen en ofschoon die van Palembang
sedert jaren aan de monding in diepte afne
mend is, zoodat zij niet meer zou toelaten,
als vroegerdat linieschepen voor de ver land-
daar ik in de duisternis de richting geheel kwijt
was, maar ten slotte kwam ik toch terecht en
greep mijn revolver. Daarop ijlde ik de slaapka
mer uit, de trap op naar den hoofdingangwiens
alarmtoestel zich nu ook voor het eerstvolgend
kwartier in beweging begon te zetten, vloog het
dek over en sprong den trap af, die naar de kamer
van onzen commensaal leidde. Hij lag in een
diepen slaap, maar ik greep hem bij de schouders
en schudde hem uit alle macht.
Dit behoefde ik echter maar een oogenblik te
doen, want hij was dadelijk wakker. Hij sprong
op en greep mij bij de keel, en onmiddellijk voelde
ik de koude ijzeren monding van de pistool, die
hij altijd onder zijn kussen had, tegen mijn voor
hoofd. 'tWas een antiek ruiterpistool met eene
monding zoo wijd als een flesch.
Ik herinner mij in mijn heele leven geen tijd,
die mij zoo lang is voorgekomen als de minuut,
gedurende welke hij mij op die wijs vasthield.
„Schurk!" riep hij, „als ik nog eene ademhaling
van u hoor, blaas ik u het licht uit."
Ik geloof dat ik geen enkele maal meer adem
haalde, maar ik bedacht dat ik in eene levensver
zekeringmaatschappij slechts tegen ongelukken
geassureerd was, en zou zij dit geval daaronder
begrijpen? Of zou Emmy weêr naar hare ouders
moeten gaan?
Op dit oogenblik drukte de commensaal mij
tegen den muur, die een weinig door het maan
licht beschenen werd.
„O!" riep hij uit: „zijt gij het?*' En de greep
waarts gelegene hoofdplaats het anker laten
vallenkunnen toch nog altijd onze oorlog
schepen var middelmatige grootte zonder eenig
bezwaar het zoo ver brengen.
Bij al deze rijkdommenbezit Sumatra
een groot overwegend nadeelgemis 'van be
volking. Dertienmaal zoo groot, naar eene
ruwe berekening, als Nederlandtelt het
ruim genomen, nog zoo veel inwoners niet
als het moederland. Hierin moet dusmet
tertijd, wil het eiland aan zijne groote bestem
ming beantwoorden, door landverhuizing voor
zien worden. Onoverkomelijke bezwaren schij
nen hiertegen echter niet te bestaan. Be
halve de landverhuizing welke misschien uit
andere deelen van Indië daarheen geleid zou
kunnen worden, is het overbevolkte China be
trekkelijk dicht bij de hand en de reislustige
en arbeidzame zonen van het Hemelsche Rijk
zouden waarschijnlijk zeer licht te bewegen
zijn om, denzelfden weg volgende dien zij door
den voortdurenden koelie-aanvoer naar Singa
pore en Banka zoo goed kennen, zich op
Sumatra neder te zetten.
Het voorbeeld is trouwens reeds gegeven.
Dehli, dat een twaalftal jaren geleden nauwe
lijks op de kaart bekend was en toen het eerste
scheepje van Batavia zijne kust zag naderen
om te beproeven of er handel te drijven viel,
bevat thans reeds een aantal bloeiende plan
tages, waar eenige duizende, meest van Singa
pore ingevoerde koelies, onder de bevelen van
een veertigtal Europeanen arbeiden. De macht
van den sultan heeft er, vooral sedert het land
den I5eu Mei 1874 tot eene afdeeling der resi
dentie „Sumatra's Oostkust" gemaakt is, niet
veel meer te beteekenen. en is grootendeels
overgegaan op het Europeesch gezag, vertegen
woordigd door enkele ambtenaren. Ofschoon
politie en justitie er, gelijk te begrijpen is,
nog niet volmaakt zijn en de planters zich wel
gaarne over hunne plantage-bewoners eene
macht zagen toegekend, welke onze regeering
om goede redenen, huiverig is te verleenen,
mag gezegd worden dat het vraagstuk der land
verhuizing in dat gedeelte van Sumatra, zon
der eenigen buitengewonen maatregel, zonder
bemoeiing der regeering en enkel door de vrije
werking van vraag en aanbod op de Singa-
poersche arbeidsmarkt, tamelijk bevredigend
is opgelost.
Duidelijk valt in het oog dat indien op deze
zijner vuist, die als een knip mijn hals omspande,
liet los. „Wat hebt ge? Is iemand onwel gewor
den, en wil ik u een mijner mosterdpleisters ge
ven?" En de daad bij het woord voegende, stopte
hij mij onverwijld een pakje mosterdpleisters in
de hand.
„Ge behoeft niets te doen, dan de met mosterd
bestreken zijde een weinig in warm water te doopen."
„Neenriep ik, naar lucht snakkende. „Roovers!"
„O zooherhaalde hij„rooversEn hij was
al in de kleeren.
„Voorwaarts!" riep hij daarop, en in 'tvolgend
oogenblik waren wij het dek over. Toen wij de
andere trap bereikten, was alles donker, en ook
stil met uitzondering van de nog altijd luidende
alarmklokken. Een oogenblik hielden wij halt.
Ik wilde het eerst naar beneden, maar de com
mensaal hield mij tegen.
„Laat mij vooruitgaanfluisterde hij.
„Neen!" fluisterde ik terug: „mijne vrouw is
beneden."
„Juist daarom moet gij mij vóór laten gaan,'
hernam hij; „zij is zeker veilig en de inbrekers
zullen ook slechts op een man vuren. Het zou
niet wenschelijk zijn, dat gij getroffen wierdt.
Geen woord meer; ik ga vooruit."
Zacht en voorzichtig daalde hjj af. Toon ik zag,
dat hij beneden aangekomen was, veranderde ik
van besluit. Ik kon niet boven blijven, terwijl
Emmy met de roovers daar beneden was. Derhalve
volgde ik mijn commensaal.
Hij stond midden in de eetkamer, waar de trap
