MIDDELBURGSCHE
F 307.
Dinsdag
1875.
COURANT.
28 December.
BIJ DEZE COURANT BEHOORT EEN BIJVOEGSEL.
Het formaat dezer courant wordt den
l€n Januari 1876 ongeveer de helft vergroot,
zonder verhooging van den abonnements-
prijs.
Behalve de thans daarin voorkomende
rubrieken zal voortaan in de courant wor
den opgenomen een doorloopend feuilleton,
bestaande uit boeiende romans en andere
verhalen.
Zij die zich voor het volgende kwartaal
op de Middelburgsche courant abonneeren,
ontvangen de nog dit jaar verschijnende
nommers gratis.
Middelburg 27 December.
Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2™ Paasch- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
De prijs per S/m., franco is f 3.SO.
Verbazend!
D'. Kuyper, die tegenwoordig te 's Gravenhage ver
blijf houdt, en de heer GunningpredikaDt te 's Gra-
venhagevoeren eene briefwisseling met elkander over
de oprichting eener „Christelijke universiteit". Niette
genstaande er bij deze zaak zooveel haast schijnt te
zijn dat de heer Kuyper zelfs aan zijn stadgenoot
schrijfter is periculum in mora wordt de gedachten-
wisseling niet slechts schriftelijk gehoudenmaar ge
schiedt zij bij open brieven, in de te Amsterdam
verschijnende Standaard. In een brief van den heer
Kuyper, opgenomen in de Standaard van Vrijdag jl.,
leest men woordelijk het volgende
„Op de griffie der Staten-Generaal liggen pakketten
vol verzoekschriften van onze broederenom wel te
doen wat de Moensen en Kappeyne's in het belang
van hun beginsel raadzaamst achten, en niet te doen,
wat tot dusver door alle Antirevolutionairen, die in de
kamer dit onderwerp aanroerden als eisch van ons
beginsel gesteld was.
„Begrijpt ge het ontmoedigende van zulk een toe
stand
In de Standaard van Woensdag vond men eene
klacht dat de heer Messchert van Vollenhoven niet
„expresselijk zijn anti revolutionair karakter handhaaft"
dat hij zich te kalm „voegt naar de plannen van den
liberaal-conservatieven minister"en wordt de heer
Saaijmans Vader beschuldigd „nog verder links te
zwenken" en „zekere ingenomenheid met de wet van
1857 te laten doorstralen."
Als men dergelijke dingen leest, dan wordt het be
grijpelijk dat dT. Kuyper, in zijn straks aangehaal-
den brief, boven zulk eene krachtsverspilling de
voorkeur geeft aan „een heiliglijk werpen van het lot,
om de door dat lot aangewezene richting te volgen."
En die partijzoo onderling verdeeld dat zij het
aan de dobbelsteenen wil overlaten om tusschen de in
haar boezem woelende partijschappen uitspraak te doen,
die partij belooft in het aanstaande voorjaar de her
ziening der schoolwet ter hand te nemen
In eene plechtige openbare zitting der arrondisse-
ments-rechtbank te Zierikzee van den 24en dezer had
de installatie plaats van den nieuw benoemden griffier
bij die rechtbankden heer m'. J. H. Keiser, laatst
substituut-griffier bij de arrondissements-rechtbank te
Brielle.
Tot apotheker is na afgelegd examen voor de com
missie te Groningen bevorderd de heer L. H. van der
Harst, van Middelburg.
Aanstaanden Donderdag des namiddags te een uur zal
de beëediging en installatie der leden van de nieuwe
gerechtshoven in eene plechtige openbare zitting
van den hoogen raad plaats hebben.
De voordracht voor griffiiï- der staten van Overijsel
bestaat uit de heeren: 1° jhr. mr. A. M. C. Sandberg,
ontvanger der registratie te Kampen2° jhr. m'. G. de
Bosch Kemper, commies ter provinciale griffie te Haar
lem, en 3° G. D. Swanenbuyg de Heije, commies ter
provinciale griffie te Zwolle.
Op de beide afgeloopen Kerstdagen is te Amstérdam
de vierde algemeene vergadering gehouden van het
Nederlandsch werklieden verbond.
Uit de gedane mededeelingen bleek dat het verbond
vooruitgaat en thans 6000 leden telt. Met het opge
richte bureau van informatie voor werklieden en met
het pensioenfonds gaat het echter niet naar wensch.
Door het centraal bestuur is een adres aan den
minister van oorlog gerichtwaarin aangedrongen wordt
op het nemen der noodige voorzorgsmaatregelen door
de menschlievendheid gebodenopdat de militaire oefe
ningen gedurende het warmste jaargetijdeniet ieder
jaar het leven kosten aan onze tegen buitengewone ver
moeienissen niet bestande miliciens.
Een belangrijke gedachten wisseling had plaats naar
aanleiding eener voorgestelde wijziging in de statuten.
De Schildersvereeniging te Amsterdam had namelijk
voorgesteld art. 4 te doen luiden als volgt: „Het ver
bond stelt zich ten doel mede te werken tot bevorde
ring en uitbreiding van het neutraal staats-
openbaar lager onde w.ij s."
Dit voorstel werd namens de Schildersvereeniging in
dien geest toegelicht, dat men verlangde het onderwijs
te willen maken tot een onderwerp uitsluitend van
staatszorg. Het onderwijs behoort strikt neutraal te
zijnde nadeelige gevolgen van den invloed die thans
zoowel in katholieke als in orthodoxe protests ntsche
gemeenten op het onderwijs wordt uitgeoefendwerden
door voorbeelden aangetoond. De Schildersvereeniging
zou het betreuren indien sommigenwanneer haar
voorstel aangenomen werdhet werkliedenverbond
verlieten, maar zij meende dat men aan alle weifeling
een einde moet maken. Het onderwijs moetwat het
ook kosteu mogevan alle secte-begrip vrijgemaakt
worden en het verbond behoort zich in dien geest uit
te spreken.
Het voorstel werd van verschillende zijden bestreden,
o. a. door de heeren liommertsHeldt en de Rot. Men
herinnerde dat de bijzondere scholen krachtens de wet
van 1857 recht van bestaan hebbendat zij niet alle
sectescholen zijn en dat de rechtstreeksche bevordering
van het neutraal onderwijs meer op den weg lag van
de vereeniging voor Volksonderwijs.
Het voorstel der Schildersvereeniging werd echter
met 24 tegen 20 stemmen aangenomen.
Daarna werd gesproken over de middelen om den
arbeid voor kinderen beneden 12 jaren geheel af te
schaffen.
Aan het verbod van arbeid, meende men, moest de
leerplicht zich paren, anders worden de kinderen tot
leegloopen gedwongen en toch niet door de ouders naar
school gezonden. Omgekeerd is echter het verbod
van arbeid noodzakelijk, ook bij het bestaan van leer
plicht, want met voorbeelden werd aangetoond welk
misbruik er gemaakt wordt van kinderen, zelfs die
onderwijs genieten. In den grooten stadsschouwburg
te Amsterdam werken bij voorbeeld op de balletten
kinderen mede van iederen leeftijd, tot dien van vijftien
jaren toe, terwijl sommige repetitiën tot 's nachts half-
twee duren. Knapen en meisjes maken daarbij gebruik van
eene gemeenschappelijke kleedkamer. Welk een slechten
invloed dit op de zedelijkheid uitoefent, behoeft niet
aangetoond te worden. Men verlangde daarom bij de
aanstaande concessie van den schouwburgde aandacht
van het Amsterdamsch gemeente oestuur daarop te
vestigen.
Ook het nadeelige van den veldarbeid werd nogmaals
uitvoerig aangetoond. Over den leeftijd tot welken
het verbod van arbeid uitgerekt moest worden, liepen
de gevoelens uiteen van 12 tot 16 jaren. Ten slotte
werd eene verklaring uitgesproken, waarbij het hoofd
bestuur gemachtigd werd tot het nemen van alle
maatregelendie het verbod van arbeid voor kinderen
beneden 12 jaren en den leerplicht tot minstens 14
jarigen leeftijd konden bevorderen.
Vervolgens werden de vele gebreken der arbeiders
woningen en de middelen om daarin verbetering te
brengenbesproken. Gezinnen met acht kinderen wo
nen dikwijls op éen kamer. Particuliere krachten zijn
onvoldoende om in dat kwaad te voorzien. Daarom
werd besloten zich tot de regeering te wenden, om aan
deze de voorziening in de behoefte aan goede en ge
zonde woningen voor arbeiders aan te bevelen.
De vergadering besprak voorts de al of niet wensche-
Iijkheid van het vormen eener „weerstandskas"be
stemd om onvermijdelijke werkstakingen te steunen.
Men bracht het echter niet verder dan tot de opdracht
aan het hoofdbestuur om de zaak te onderzoeken en
er verslag en voorstel omtrent te doen. Aangenomen
werd eene motie, waarbij de oprichting van ambachts
scholen aan de gemeentebesturen werd aanbevolen.
Ten slotte werd besloten eene oproeping tot alle werk
lieden te richten om de denkbeelden van het verbond
overal te helpen verspreiden. Die oproeping zal in
geheel Nederland door aanplakking bekend worden
gemaakt.
Onderwijs.
Het onderwijzersgezelschap Sneek heeft een adres
vsfn dankbetuiging gezonden aan den heer Moens,
wegens zijne goed geslaagde pogingen tot verbetering
der middelen voor de opleiding van aspirant-onder
wijzers.
Kerknieuws.
De heer E. Janzeix, predikant te Vroomshoop, heeft
voor het beroep naar Oostkapelle bedankt.
De heer J. v. d. Bergen, eandidaat, heeft bedankt
voor het beroep bij de Ned. herv. gemeente te Bath.
Koloniën.
Den 20en November jl. is op het kerkhof te Batavia
het grafgesteente ter eere van wijlen den generaal
Kohier onthuld. De gouverneur generaal van Ned. Indië
en andere voorname personen en belangstellenden
woonden de plechtigheid bij.
Volgens de berichten uit Atchin wordt door de
Atchineezen nog dagelijks op onze versterkingen ge
schoten, hetgeen bij voortduring nieuwe offers aan onze
bezetting oplegt. Van den generaal Pel verwacht men
weldra doortastende maatregelen.
Den 26™ October was van Padang het fraaie
stoomschip Salak, dat tusschen die plaats en Atchin
als ziekentransportschip dienst doet, met 150 convales
centen aan boord vertrokken en raakte door hevige
winden op een der Nako-eilanden, ten westen van Nias,
op het droge. Te vergeefs bood de Fabius hulp; de
Salak was reddeloos verloren. De Fabius bracht de
convalescenten naar Atchin, terwijl de bemanning door
de Koning Willem III herwaarts is vervoerd. Dit is
het tweede groote schip, dat binnen weinige dagen voor
de N. I. stoomvaartmaatschappij verloren gaat.
Rechtzaken.
Het provinciaal gerechtshof in Friesland heeft Don
derdag 11. den gewezen burgemeester van Hennaar-
deradeel, Y. R., schuldig verklaard aan ruim 200 valsch-
heden in authentieke en andere geschriften, en hem
te dier zake veroordeeld tot 7 jaren tuchthuisstraf en
380 geldboeten van f 50 en 22 geldboeten van f 25,
met bepaling van gevangenisstraf bij wanbetaling, mits
voor de gezamenlijke geldboeten den tijd van een jaar
niet te boven gaande.
Gemengde berichten.
Namens eenige ingezetenen van Oost- en West-
Souburg wordt ons medegedeeld dat tot groot genoegen
>t
3.
ij
