MIDDELRURGSCIIE
r 263.
Vrijdag
1875.
COURANT.
5 November.
Middelburg 4 November.
Sit blad yerschijnt dagelijks met uitzondering yan den Zondag, den 2en Paasch- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
De prijs per 3/m.., franco is f 350.
Door de regeering is aan de staten-generaal inge
diend een wetsontwerp tot intrekking van het keizerlijk
decreet van 30 December 1809betreffende de zooge
naamde kerkfabriekenvoor zoover het nog in sommige
streken van ons land van toepassing is. Die streken
zijn de provincie Limburg, Staats-Vlaanderen, benevens
de gemeente Viissingen.
Naar aanleiding van dit wetsontwerp heeft de heer
J. B. van üugenpoth, van 'sHertogenbosch, in een
opstel in het Vaderland de vragen gesteldwelke
Paul Louis Courier in 1823 aan Frankrijk voorlegde
Serons-nom capucins? Ne le serous-nous pas Foila
aujourcThui la question.
Na een blik geworpen te hebben op het ultramon-
tanisme, dat sedert 1810 in Nederland steeds is voort
gerold „als een karretje op een kolfbaan", na herin
nerd te hebben dat de kerkelijke gemeenten in 1854 door
de bisschoppen gebracht zijn onder den druk van het
„Algemeen reglement voor de parochiale kerkbesturen",
schrijft de heer van Hugenpoth over het aangeboden
wetsontwerp het volgende:
„De kamer zal te beslissen hebben, principieel:
moet het privilege der geestelijkheid en het opofferen van
de kerkelijke gemeenten aan het kerkelijk gezag worden
voortgezet? Is het rechtvaardig de kerkelijke ge
meente en de rechten harer leeken te onteigenen ten
behoeve der bisschoppen? Is het volgens art. 4 der
grondwet geoorloofd de bepaling tot oefening van bur
gerlijke rechten aan het kerkelijk gezag op to dragen
en feitelijk: Is het in 's lands belang bij den oor' og,
dien de ultramontanen tegen de historische ontwikke
ling onzer samenleving voeren, en bij de werking in
die richting op staatkundig gebiedwelke de roomseh-
katholieke geestelijkheid in Limburg, zelfs de hoogst-
geplaatste, openlijk onderneemt, den invloed der
bisschoppen en hun middelen tot werking in Limburg
en Staats-Vlaanderen uit te breiden Is het leeken-
element aldaar onwaardig geworden de rechten uit tc
oefenen, die het 60 jaren lang krachtens het decreet
van 30 December 1809 bezeten heeft
„Vraagt men aan de memorie van toelichting, waarom
het decreet van 1809 moet worden afgeschaftdan
krijgt men ten antwoord dit: „Het decreet van 1809,
zooals het daar ligtkan niet blijven bestaanterwijl
wel niemand zal willen ondernemen om het te wijzigen
Alquiintrekken. Is deze logica wel juistis zij wel
staatkundig In Duitschland althans zou zij geen op
gang maken. Tot voor kort geleden was het decreet
van 1809 in de Rijnprovinciën in werking, maar vol
deed niet meer aan de behoefte. Werd het bloot inge
trokken en de zaak ongeregeld gelaten door de Prui
sische regeering? Wel neen, het werd vervangen dooi
de wet über die Verm'ógensverwaltmg in den Katholischen
Kirchengemeinde*1'waarbij de Duitsche bisschoppen zich
gereedelijk hebben nedergelegd. Bij de beraadslagingen
over die wet zeide de Ministerialdirektor dr. Förster
zeer terecht: „Wie diese Organe von der Kirchengemeinde)
verwalten sollenbleibt ihnen überlassen. Aber der Staat hat
ein Rechtdie Organe der Korporationendie in den biir-
gerliehen RecAlsverlcehr treten zu bestimmen, and diese dürfen
nicht lallkurlïck abgeündert werden! Dit recht van den
staat is bij ons als een plicht in art. 4 der grond
wet nedergelegd.
„De kerkfabrieken bestaan alléén in Limburg en
Staats-Vlaanderenelders in Nederland zijn de kerke
lijke gemeenten onderworpen aan reglementen van het
kerkelijk gezag. Alqui, zegt de regeering: intrekken.
Zou het niet juist zijn te zeggen: alqui, regeling van
het onderwerp bij een wet op de kerkelijke gemeenten,
die gansch Nederland omvat? Een geregelde zaak in
het ongeregelde werpen kan onmogelijk goed zijn.
„Omtrent het doel, dat de regeering met de intrek
king van het decreet wil bereiken, laat zij zich navol
genderwij ze uit: „Die banden (die van het Fransch
regeeringsselsel) belemmeren in de praktijk dikwerf
krachtsontwikkeling bij de parochieën, beperken de vrije
werking en den vereischten invloed van het bij het
Roomsch-katholiek kerkgenootschap erkend kerkelijk
„Bij het afschaffen v 't decreet van 1809 moeten
de kerkfabrieken vervangen worden door in den boezem
van het kerkgenootschap samengestelde besturen, die
zich te gedragen zullen hebben naar zoodanige kerke
lijke reglementen, als ingevolge de bestaande vrijheid
door het bevoegd kerkelijk gezag goedgekeurd en ter
bloote kennisneming aan de regeering medegedeeld zul
len worden".
„De tendenz der regeering is duidelijk; de laatste
vonk van kerkelijk gemeenteleven wil zij bij de leeken
uitdooven en hun het laatste plechtanker van vrijheid
van geweten en belijdenis ontnemen ten behoeve van
het bisschoppelijk gezag. Recht duidelijk echter is
het niet, hoe dit alles moet geschieden ingevolge de
bestaande vrijheid, tenzij hiermede bedoeld wordt
de vrijheid, d. i. het privilege der hooge geestelijkheid
ten koste van het volk.
„Zal de steen, dien wij zooëven de regeering bij de
wetgeving hebben zien nederleggen, het gebouw der
ultramontaansche heerschappij bevestigen?
„Zal die steen een steen des aanstoots worden, groeien,
wentelen, rollen tot in de handen des volks en dan
het politiek gebouw helpen omstooten, door den Room
sehen clerus in den boezem van Nederland opgetrokken?
„Dat is de quaestie!"
In de Courrier de la Meuse vindt men een betoog dat
eene tegenovergestelde strekking heeft als dat van den
heer van Hugenpoth en de aanspraken der kerke'ijke
opperhoofden tegenover <f staat de provincie en de
kerkelijke gemeente nog grooter wil maken. Het blad
verlangt:
1° dat de gemeenten niet slechts bevoegd(zooals
het wetsontwerp wil) maar verplicht zullen zijn om de
pastorieën aan de kerken over te dragen;
2" dat de staat op zich neme om duurzaam en voor
va-T de thans door de gemeenten en de provincie be
taald wordende subsidiën te voldoen;
3° dat de staat zich verbinde om de traktementen
uit te betalen aan de titularissen van alle nieuwe vica
riaten of kerspelenwelke de hoofden der diocesen (de
bisschoppen) goed zullen vinden op te richten. Het
recht der bisschoppen tot die oprichting, waar de be
hoefte er aan zich doet gevoelenis onbeperkt
4° dat de gemeenten het recht behouden omdes-
verkiezende, bij tc dragen in groote uitgaven tot her
stel van kerkgebouwen en voor behoeften van den
eeredienst, wanneer de middelen der kerkfabrieken
daartoe ontoereikend zijn.
Bij de verkiezing van een lid der tweede kamer voor
het hoofdkiesdistrict Haarlemmermeer is de candi-
daat der antirevolutionairen, mr. F. J. J. baron van
Heemstra, met 648 stemmen verkozen. Op den heer
Rutgers van Rozenburg werden 415 stemmen uitge
bracht.
De verhouding der partijen is dus sedert de verkie
zing in Juniuit een liberaal oogpunt gezienaldaar
niet vooruitgegaan. Toen bekwam de heer Rutgers
449, zijn antirevolutionaire tegenstander 557 stemmen.
Yan de leden der eerste kamer zijn tot rapporteurs
over de spoorweg-wet benoemd de heeren van Rijcke-
vorsel, Pincoffs, Cremers en Smit.
De kamer zal aanstaanden Zaterdag over de aanhan
gige wetsontwerpen, behalve dat betreffende de spoor
wegen, beraadslagen.
Morgen (Vrijdag) zal, bij gelegenheid eener inspectie
over de dienstdoende schutterij alhier, de installatie
plaats hebben der onlangs bevorderde of nieuw benoemde
officieren. Aan den tamboer N. van Maaien zal tevens
het eereteeken voor löjarigen trouwen dienst worden
uitgereikt.
Het bataljon zal te éen uur op de Heerenbeurs aan
treden en bij goed weder naar de Markt marcheeren.
In eene heden alhier gehoudene vergadering der
maatschappij tot bevordering van landbouw en vee
teelt in de provincie Zeeland is de heer mr. C. J. Pické
met algemeene stemmen herkozen als voorzitter.
De volksvoordrachten te Viissingen zijn Dinsdag
jl. weder aangevangen. Na eene inleidende toespraak
van den heer Engelsman Kleinhens, sprak de heer
Snellen eerst over het onlangs in Engeland gevierde
herinneringsfeest aan de opening, nu vijftig jaren ge
leden, der eerste spoorweglijn van Darlington naar
Stockton en vervolgens over de luchtvaart. Deze
laatste voordracht, waarbij de geheele geschiedenis der
luchtballons besproken werd, tot op de in den laatsten tijd
genomen proeven om het stoomwerktuig daarop toe te
passen, werd door proeven opgeluisterd.
Na de pauze sprak de heer Sitsen over „het huwelijk"
Ook het muziekgezelschap „Eensgezindheid" gaf door
het voordragen van eenige stukken eene aangename
afleiding.
De gouverneur van Curacao besloot den len October
jl. in overleg met den raad van bestuur dier kolonie,
het bestaande verbod tot uitvoer van buskruit, ammu
nitie, vuur of blanke wapenen en andere oorlogsbehoef
ten op te heffen. Dat besluit werd bij publicatieblad
n0. 15 bekend gemaakt.
Nauwelijks was dit besluit echter genomen of de
gouverneur kreeg van de Nederlandsche regeering per
tegraaf (over Sint Thomas, daar tusschen Curagao en
het moederland nog geen telegraphische gemeenschap
bestaat) last om het verbod weder van kracht te maken.
Tengevolge hiervan verscheen den 5en October het
publicatieblad n° 16, waarbij het schorsingsbesluit weder
ingetrokken werd.
Zulke verschijnselen moeten, dunkt ons, niet geschikt
zijn om den eerbied voor den landvoogd, hetzij in de
kolonie, hetzij in de aangrenzende landen te verhoogen.
Omtrent de reis van Z. K. H. prins Alexander
naar Algerië meldt het Vaderland het volgende:
De prins vertrekt a. s. Zaterdag naar Brussel. Naar
men verneemt, bestaat het voornemen een bezoek te
brengen aan het hof van België en later aan den
president der Fransche republiek. Het gevolg van
den prins zal bestaan uit Hd. adjudant, baron Sirtema
van Grovestins en den hofraad Camp. Z. K. H. zal
ruim 5 maanden afwezig blijven.
Onder de voorstellen door de proviciale staten van
Zuid-Holland te behandelen, behoort ook een tot toe
kenning eener subsidie van 72000 voor eene industrie
school voor meisjes te 's Gravenhagetot welke inrich
ting het rijk en de gemeente ieder 73000, de maat
schappij van nijverheid 400 en die tot Nut van 't
Algemeen f 1500 zullen bijdragen.
De provinciale staten van Groningen hebben met
32 tegen 9 stemmen besloten een adres tot de eerate
kamer te richtenmet verzoek de wet waarbij de pro
vinciale hoven worden opgeheven en het hof van
Groningen naar Leeuwarden verplaatst wordt, niet aan
te nemen.
Behalve dit stuk zijn nog verschillende andere adres
sen van gelijke strekkingwaaronder een door 466 in
woners van Groningen onderteekend, uit onderscheidene
plaatsen in de Noordelijke provinciën aan de eerste
kamer gezonden.
De Rotterdamsche afdeeling van het Schoolver
bond hield Dinsdag avond eene vergadering, waarin
ter sprake kwamen de voorstellen van het hoofdbestuur
betrekkelijk de fusie met de vereeniging voor Volks
onderwijs. Die fusie vond algemeen bijval. Er werd
besloten, dat de afdeeling een amendement zal voordra
gen, ten doel hebbende in het reglement der gefusio
neerde vereeniging de volgende punten wél te doen
uitkomen: 1°. versterking van de volksovertuiging,
dat goed lager onderwijs voor ieder noodigis; 2°. be-