geven moest worden in aanmerking behoorden te
komen nadat zij reeds aan D of E of F en misschien
nog aan vele andere letters van het alphabet, verleend
was geweest. Die vraag wordt dan wel eens minder
bevredigend beantwoord."
Aan een brief van den Haagschen correspondent der
Arnhemsche courant aangaande de exploitatie der
gasverlichting in de residentie ontleenen wij het
volgende dat wellicht ook alhier de aandacht verdient
„De particuliere gasfabriekaan wie de raad in 1844
de toen bestaande en latere Hagenaars met gebonden
handen overgeleverd heeft, had sedert geruimen tijd
de door haar geleverde waar tot het allerlaagste peil
van hoedanigheid laten dalen, hoewel hare prijzen tot
het hoogste in Nederland bestaande peil waren opgevoerd.
In de meeste nieuwe hulzen werd geen gasleiding ge
maakt, omdat men beter en goedkooper gebaat was
met de oude carcel- of petroleumlampenen vele nieuwer-
wetsche menschen, of zij die in andere plaatsen het
gemak en het voordeel van goed gaslicht hadden
leeren kennen, schaften zoetjes aan de oude lampen
weer aanen lieten meter en gasornementen ongebruikt.
Nog dezer dagen was ik in de gelegenheid met eene soort
van geïmproviseerden lichtmeter het lichtgevend vermo
gen van het Haagsche gas en van eene petroleumvlam te
vergelijken, en die proef gaf voor het Haagsche gas
een zeer vernederend resultaat.
„Het zoogenaamde, in 1844geslotengascontractliep
af met 31 December 1874 van vernieuwing was geen
sprakeen de concessionaris of die in zijne rechten
getreden was, haalde, gelijk men het noemt, in den
laatsten tijd uit die concessie wat er uit te halen was.
Schoon de prijzen uiterst hoog waren, werd er niets
dan wat het engst genomen onderhoud vorderde aan
de buizenleiding verricht, en wat de hoedanigheid van
het product betreft beroep ik mij op het eenparig ge
tuigenis van alle Hagenaars en vreemdelingen, die in
den avond onze donkere straten hebben doorgeloopen.
Dat de financieele uitkomsten van dezen roofbouw
bovenmatig groot waren blijkt uit het aanbod, nu vier
jaren geleden door den concessionaris aan de gemeente
gedaan, waarbij hij zich verbond de prijzen van het
gas terstond met 20 pet. te verlagen, wanneer de stad
hem vergunde het exploiteeren (in den ruimsten zin
des woords) van de goede Hagenaars nog eenige jaren
voort te zetten. Met een doorzicht, dat velen,
weinig verwend als wij in dit opzicht zijnverbaasde,
wees de gemeenteraad dit aanbod grif van de hand,
en het bleef dus bepaald dat de hofstad op den 1"
Januari 1875 uit de drukkende omhelzing van den
gasconcessionaris zou worden gered. Hoe later de ver
lichting ook mocht zijn, deze verlichting zou de ge
meenteraad ons dan toch bezorgen. Maar hoe Zou
de gemeente de zaak eenvoudig laten afloopen, zonder
meerof de gasfabriek naasten Beide gevallen waren
in de concessie voorzien. Wilde de gemeente naasten,
dan gesehiedde dit tegen een door deskundigen vast te
stellen prijs; naastte zij niet vóór 1 Januari 1875, dan
moest de concessionaris nog gedurende hoogstens een
jaar in de openbare verlichting blijven voorzienenliet
de concessie daarop volgen„In alle gevallen behou
den zij (de concessionarissen) het recht om de verlichting
der gebouwen van particulierenmet welke zij mochten
gecontracteerd hebben, te blijven voorzetten."
„Anderhalf jaar geleden als ik mij niet vergis
werd er nu eene commissie van onderzoek benoemd,
die rapporteerde dat naasting minder in het geldelijk
belang der gemeente was, maar aanried het oprichten
van eene nieuwe fabriek voor rekening der gemeente.
Er werd echter tot naasting besloten en twee deskun
digen werden benoemd. De man van den concessio
naris schatte de fabriek en alles wat er bij behoorde
op 524,400de man der gemeente schatte op 343,500,
en een derde op f 364,000zij gaven daarbij te kennen
dat zij niet tot overeenstemming hadden hunnen ko
men. Wat deed nu het gemeentebestuur? of liever,
laat ik u maar niets vragen, want ge zoudt zeker
raden dat het gemeentebestuur zou gehandeld hebben
als ieder verstandig man, en dit deed het niet. Een
verstandig man zou hebben gezegdeene schatting van
deskundigen die het niet eens kunnen worden is een
ondinger is dus geene schatting en er moeten nieuwe
deskundigen benoemd worden. Weigerde de conces
sionaris daartoe over te gaan, dan ware hij gestraft
met niet-naasting. Het gemeentebestuur kwam echter
op de gedachte het cijfer van 364,000 aan te merken
als de geschatte waarde en die som aan den concessio
naris aan te bieden, die daarop natuurlijk antwoordde:
neemt gij de taxatie van éen deskundigen als de taxa
tie van de drie deskundigen aan dan heb ik het volste
recht als zoodanig die van een ander van de drie te
nemennu vind ik de taxatie van 524,400 wel
„uiterst laag" maar ik ben wel bereid mijn boeltje^
als het niet anders kan, daarvoor over te geven.
„En de raad, eenmaal op den slechten weg, doet
zonder bezwaar een tweeden stap en geeft grifweg dien
buitensporigen eisch toe. Wie verwonderd zal geweest
zijn, is stellig de concessionaris zelf!"
Benoemingen en besluiten.
belastingen. Benoemd tot commies ter inspectie bij
de administratie der directe belastingen, in- en uit
gaande rechten en accijnsen te GroningenW. J.
Versfeit, thans surnumerair bij die administratie in de
inspectie Groningen.
Onderwijs.
Tot leeraar in de scheikunde en natuurlijke historie
aan de hoogere burgerschool te Helmond is benoemd
de heer D. Hornvan Sittard.
Aan de Nieuwe Botterdamsche courant wordt het
volgende uit Oud-Beierland geschreven:
Het gaat den tegenstanders van ons volksonderwijs
hier in den laatsten tijd recht naar den vleesche. Met
1 Januari 1874 gingen van hier vier hulponderwijzers
heendie zoowel bij hunne hoofdonderwijzers als bij de
burgerij zeer goed stonden aangeschreven. Daarop werd
gesukkeld tot Mei, om nieuw personeel te krijgen. Ver
volgens had men met ziekte van de hulponderwijzers
te doen en thans weder vertrekken twee hulponderwij
zers, zoodat de hoofdonderwijzer der eerste openbare
school daar met 250 leerlingen alleen staat. Wie nu
meent, dat het gemeentebestuur alles doet of gedaan
heeft om weer spoedig hulppersoneel te hebben, is de
plank mis; een enkele advertentie werd geplaatst om
hulponderwijzers op ƒ500 traktement, maar daar blijft
het bij. Nog gisteren hield de gemeenteraad zitting,
maar de zaak werd zelfs niet aangeroerd.
Kerknleawg.
Bedankt voor het beroep tot predikant te Niéuw-
vliét door den heer J. H. Kruseman Aretz, predikant
te Drimmelen.
Kunstnleaws.
De pogingen tot oprichting eener Duitsche opera te
Amsterdam zullen waarschijnlijk met gunstigen uitslag
bekroond worden. Het vereischte waarborgfonds is
reeds volteekend, alleen moeten nog een zeker aantal
abonnementen voor den eersten rang, a f 245 voor een
speelseizoen per plaatsgenomen worden. Zaterdag a.
zal beslist worden of de zaak voortgang kan hebben.
Het vroeger medegedeelde bericht omtrent wijzi
gingen welke vóór de opvoering in Multatuli's Vdr-
stensehool aangebracht zouden worden, vindt bij het
Nieuws van den Dag tegenspraak. Ook zou de schrij
ver nog geen officieele uitnoodiging tot het bijwonen
der voorstelling ontvangen hebben en zijne komst in
dat geval geenszins zeker wezen.
(■enengiie berichten.
In den nacht van Zaterdag op Zondag jl. werd in
een slachthuis alhier eenig schapenvleesch benevens
een schapenhuid gestolen, en Maandag morgen ontdekte
men aan boord van het in de loskade liggende schip
Copernicus, dat eenig touwwerk was ontvreemd. De
politie slaagde er in het touwwerk te vinden bij een
opkooper, waardoor men op het spoor kwam van den
dief bij wien daarop ook de ontvreemde schapenhuid
werd gevonden. De man is gearresteerd en in het
huis van burgerlijke en militaire verzekering alhier
overgebracht.
Een marinierdie te Utrecht met verlof was, heeft
uit tegenzin in den dienst getracht door vergiftiging
een einde aan zijn leven te maken. Hij is, in bewus-
teloozen toestand, in het hospitaal aldaar opgenomen
en verkeert niet buiten gevaar.
Een landbouwer te Beekbergen is krankzinnig
geworden wegens het verlies van een proces dat over
eene waarde van ongeveer honderd gulden liep, terwijl
hij na den afloop het vijfdubbel bedrag daarvan aan
proceskosten te betalen had.
Naar aan het Utrechtsch Dagblad wordt medege
deeld bestaat er plan om het rijks hospitaal te Utrecht
op geheel anderen voet in te richten en zou spoedig aan
de uitvoering dier plannen de hand geslagen worden.
Bij het naderen van het eeuwfeest der Leidsche hooge-
school hebben zich reeds de stemmen van verschillende
ongeluksprofeten doen hooren. Men beweert dat in de
academiestad oneenigheid heerschtdat voor het genoegen
der bezoekers uit den vreemde niets gedaan zal worden,
dat de gastvrijheid te kort zal schietenenz. De
Nieuwe Tielsche courant brengt bij deze gelegenheid
in herinnering dat bij het vorige eeuwfeest, in 1775,
dezelfde klachten reeds gehoord werden. In het be
roemde Vita Ruhnkenii van Wijttenbach komt o. a. eene
beschrijving voor, welke, indien de lessen der onder
vinding althans iets vermogenals waarschuwing voor
het aanstaande feest wel de aandacht verdient. De uit
het Latijn vertaalde tekst luidt als volgt:
„Nu volgde het 2e eeuwfeest der Leidsche hoogeschool-
Er werden twee feestdagen gevierd, op den 5™ en 6e"
Februari, 't Mag eenige bevreemding wekkendat
Buhnkenius schoon hoogleeraar in de welsprekendheid,
daaraan, noch als redenaar, noch met de pen deelnam;
alleen had hij mede toezicht over het vuurwerk.
Doch hij zelf erkende, dat bij 'tbepalen van tijdens
personen en handelingen veel verkeerds had plaats
gehad, waartegen de nakomelingschap op hare hoede
moest zijn. Wat de redevoeringen betreft, men stond
in twijfel, waarover men zich meer verwonderen moest,
over 't geduld der sprekers of over dat der hoorders.
„De professordie 't eerst het spreekgestoelte beklom,
redeneerde drie uren achtereen, zonder dat een leven
dige ziel naar hem luisterde; en evenzoo de anderen
na hem. Een overgroot aantal vreemdelingen, en ge
leerden en ongeleerden, was van overal uit de Neder
landen te zamen gevloeid maar voor de gasten werd
niet de allerminste zorg gedragen. Aan de professoren
van andere academiën was niet eenmaal een zitplaats
aangewezen. Als zij wat hooren wilden, moesten zij
zich tusschen de staande menigte indringenmet zeer
twijfelachtigen uitslag. Met het oog op deze en andere
verkeerdheden was Ituhnkenius gewoon te zeggen„Men
behoort de nakomelingschap (dat zijn onze feestvierenden)
opmerkzaam te maken, dat zulke dingen niet weder
gebeurenwant feesten kunnen de hun eigenaardige
opgewektheid niet hebbentenzij men in alles met
mate en op een geschikte wijze te werk ga, en ver
scheidenheid met sierlijkheid en bovenal met gastvrij
heid pare."
Tusschen de arbeiders en de fabrikanten te Almelo
is nog geen schikking getroffen. De commissaris des
konings in Overijsel is ter plaatse geweest, doch daar
zijne tegenwoordigheid niet langer vereischt werd, weder
vertrokken. Behalve een enkelen steen, die hier of
daar naar het hoofd van een fabrikant geworpen wordt,
vallen geen ongeregeldheden voor. Een detachement
huzaren is te Almelo geposteerd. De firma L. ten Cate
en zoon te Enschedé, die tot dusverre haar werkvolk
ten halve in Pruisisch geld uitbetaalde, heeft die uit
betaling den 25en dezer voor het eerst geheel in Neder-
landsch geld doen geschieden.
De spoorwegdijk tusschen Amsterdam en Zaandam,
dia voor rekening van den staat werd aangelegd, is
bij de jongste stormen grootendeel vernield. De dijk,
die aan de kruin eene breedte had van 8 meter, is op
sommige plaatsen thans niet meer dan éen meter breed.
De machinist bij de staatsspoorwegen C. de Wijs
heeft, als bewijs van waardeering voor zijne tegen
woordigheid van geest en zijn beleidvol gedrag bij het
jongste spoorweg-ongeval te Dedemsvaart, van eenige
belangstellenden een zilveren horloge met gouden ran
den en ketting ten geschenke ontvangen.
Aan 's rijks munt zal binnen kort een aanvang
gemaakt worden met het slaan der medaille voor de
Atchin-expeditiënuit het metaal der in Atchin ver
overde kanonnen.
Een elftal Leidsche studenten hebben, voor het
geval dat te Leiden bij de aanstaande feesten geen
voldoend logies voor de vreemde gasten te vinden mocht
zijn, hun eigen kamers voor het doel beschikbaar ge
steld en aangeboden hun logés op alle mogelijke wijze
het verblijf aangenaam te maken.
Garibaldi heeft in het Italiaansche parlement plaats
genomen bij de uiterste linkerzijde.
Door de Belgische regeering is een wetsontwerp
aangeboden om den aanvoer van aardappelen uit Ame
rika te verbieden, teneinde zooveel mogelijk te waken
dat de aardappelkever, die aldaar zooveel verwoestingen
heeft aangerieht, naar België zou worden overgebracht.
De gezagvoerder van de brik Gustav, de heer
Zepplinheeft zich weder van Pasages naar Zarauz be
geven in de macht der Carlisten, hetzij omdat hij zijn
stuurman, die als gijzelaar werd gehouden, niet aan
diens lot wilde overlaten of wel om den loop van de
onderhandelingen over de schadevergoeding af te wachten.
Een zeldzaam voorval is te New-Castle under
Lyne voorgekomen. De aartsdiaken Mathias is nl. door
zijn kerkelijken superieur, den predikant der gemeente,
uit zijne woning verdreven. De predikant had den
diaken een huis verhuurddoch verscheen eenige dagen
geleden met 6 man om hem daaruit te verdrijven.
De diaken wilde het niet verlaten en werd eindelijk
in de laatste kamer gedreven waarin hij werd gebarri-
kadeerd, doch waarin hij roorloopig het terrein behield.
Zijn voedsel haalde hij met een touw aan een mandje
van buiten op. De mayor belegde een raadsvergade
ring doch men kwam tot geen besluit. De diaken
heeft zijn superieur aangeklaagd en de justitie heeft
thans de zaak in handenintusschen heeft het publiek
zoozeer partij getrokken tegen den predikant, dat deze
door de politie moet worden beschermd.
Volgens de Berlijnsche Post zal het proces-Arnim
in April voor de rechtbank van hooger beroep te Berlijn
in behandeling komen.
Te Petersburg heeft zich eene vereeniging gevormd
tot stichting eener universiteit voor vrouwen.
