r 310.
MIDDELBURGSCHE
COURANT.
Z
Donderdag
1874.
31 December.
IVieuwjaarswenschcn.
Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2en Paasch- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
De prijs per 3/m., franco is 3.SO.
Tot gemak van diegenen, welke de meer
en meer in onbruik rakende nieuwjaars
visites en felicitatiën wensclien te doen ver
vallen, wordt de gelegenheid opengesteld
om in de Middelburgsche courant van
1 Januari 1875 den naam van personen,
firma's enz. te doen plaatsen onder éene
algemeene advertentie van dezen inhoud:
ffBij gelegenheid van het niemvjaar
wordt door de ondergeteekenden aannunne
vriendenbekenden of begunstigers hun
gelukwenseh aangeboden."
De prijs voor deze opname is 10 Ceilt
per naam.
Middelburg 30 December.
Door onzen Zierikzeesche medewerker werd in ons
nommer van Vrijdag j.1. een hartig woord gesproken,
tot bevordering van den in het belang van den land
bouw zoo gewenschten afkoop der tienden. Die wen-
schelijkheid zelve wordt waarschijnlijk door geen land
bouwer ontkend 5 wel eebter zal het menigeen aan de
middelen ontbreken om tot den af koop te kunnen ge
raken. Een voorbeeld van hetgeen ook in dit opzicht
door samenwerking (coöperatie) gedaan kan worden,
vinden wij vermeld in een opstel van den heer W. A.
Coolen, geplaatst in het Novembernommer van „de
Economist", waarvan wij een kort overzicht wenschen
te geven, voor meer bijzonderheden naar het zeer le
zenswaardig artikel zelf verwijzende.
In de gemeente Erp, een klein dorp nabij Veghel
(Noordbrabant) bestond, gelijk ook elders, eene soort
van vaste afspraak om de tiend, zoo al niet te ontdui
ken, dan toch zoo weinig mogelijk daaraan op te bren
gen tengevolge waarvan werkelijk niet meer dan ï/20
van het gewas werd geheven. Het domein-bestuur be
sloot hieraan een einde te maken en de tiend niet lan
ger te doen verpachtenhet liet door middel van huur
lingen het tiendrecht streng handhavenen men mocht
veronderstellen dat het bestuur der registratie daarmede
zoo lang zou voortgaan totdat de coalitie gebroken
zou zijn.
Toen besloot mendoor den nood gedwongen en ge
dreven door den afkeer welken men tegenover de
tienden koesterde, de handen ineen te slaan om tot
den afkoop te geraken. Bij notarieele akte verklaarden
de verschillende landbouwers, groote zoowel als
kleine grondeigenaars, voor gezamenlijke rekening
gebruik te willen maken van het recht hun bij de wet
toegekend „om de tiendpliehtigheid op hun gronden
klevende af te koopen en het daarvoor op te nemen
kapitaal te amortiseeren." Zij verbonden zich tot dat
einde tot het inbrengen der tiendvruchten, welke op
hun gronden geteeld werdenteneinde uit de opbrengst
dier tiendvruchten do rente en aflossing te vinden van
de op te nemen gelden tot betaling der afkoopsom.
Voorts werden in die akte besturende vennooten be
noemd en de noodige bepalingen gemaakt omtrent het
te voeren beheer, de af te leggen rekening en verant
woording terwijl in artikel 6 het beginsel der hoofde
lijke aansprakelijkheid van iederen vennoot, voor de
nakoming der aangegane verbintenissen, uitdrukkelijk
werd uitgesproken.
Voor de geheele operatie was een kapitaal benoodigd
van ruim /l18,000waarvan het aan het domein ver
schuldigde gedeelte, ten bedrage van ruim 83,000 in
termijnen kon afgedaan worden, mits voor de uitge
stelde betaling eene rente van 5 pet. werd vergoed.
Van het gemeentebestuur bekwam men een kapitaal
groot f 42,500, dat de gemeente Erp bezat ten laste
eener kerkelijke instelling, welke, in weerwil der lage
rente, bereid was het kapitaal terug te betalen. De
gemeenteraad was te zeer doordrongen van het belang,
dat de uitsluitend landbouwende gemeente bij de ver
nietiging der tienden had, om niet gaarne bereid te
zijn het kapitaaltot dezelfde lage rente welke er vroe
ger van getrokken werd, aan de maatschappij af te
staan. Met deze som werden de particuliere tienden,
de onkosten en een deel der domaniale tienden vol
daan; waarna de tiend, in haar geheel aan de maat
schap overgegaan zijndein 1866 voor het eerst publick
verpacht werd.
De uitslag bij de verpachting overtrof, bij een mid
delmatig gewas, ver de verwachting en bedroeg nage
noeg f 7000. „Dit verschijnsel, zegt de schrijver,
was niet vreemd. Men had nu bij de verpachting meer
vraag, sterker mededinging en minder inzamelingskos-
ten. Men kon ook berekenen dat bij geheele aflossing
aan het domein van het tegen 5 pet. rente uitgestelde
gedeelte der afkoopsomindien het daartoe benoodigde
fonds tegen 3 a 4 pc.t. was te bekomen, men jaar
lijks /3000 zou overhouden om te amortiseeren, en
de tiend dus in betrekkelijk korten tijd zou kunnen
zijn vernietigd.
„Men opende nu gelegenheid om gelden bij de tiend
commissie te beleggen tegen 3£ pet. rente. Uit alle
schuilhoeken kwamen de spaarpenningen te voorschijn;
de commissie nam elk bedrag, groot en klein, aan,
zoodat men spoedig in de gelegenheid was om aan den
rentelast van 5 pet, door geheele afbetaling van de
afkoopsom bij het domein, te ontkomen. In een tijds
verloop van 9 jaren is reeds 22,000 van het genego-
cieerde kapitaal afgelostterwijl door vermindering van
rentelast in het volgende jaar /4000 kan worden af
geschreven."
Deze goed gelukte afkoop der tienden heeft te Erp
aanleiding gegeven tot de oprichting eener hypotheek
bank en van andere nuttige instellingen. Het vertrouwen
dergenen die hun geld geleend en er zulke goede ge
volgen van gezien hadden, was zoo groot dat zij van
geen teruggave wilden hooren. Men is daarom voor
nemens om, ook nadat de afkoop geheel zal zijn
afgeloopen het bestaan der maatschap te verzekeren
en heeft de plannen daartoe reeds besproken. Men is
voornemens de bank alsdan ook te doen strekken tot
het geven van tijdelijke voorschotten aan leden om vee
of mest enz. aan te koopenvoor de terugbetaling
waarvan echter allen onderling borg moeten zijn, ten
einde de inbrengers van kleine kapitalen, niet door
hypotheek gedekteen stevigen waarborg te schenken.
„Bij het geven van losse voorschotten op een briefje,
merkte een der vennooten op eene vergadering op,
dient men goed te weten wat vleeseh men in de kuip
heeft: 'tding kan niet te sekuur zijn."
Ook is de vorming eener onderlinge brandverzekering,
die eener vee-verzekering en de aankoop van eene
dorschmachine besproken welke laatste met winst aan
de deelhebbers verhuurd zou worden.
Hier weder heeft dus het vruchtbare beginsel der
coöperatie zich proefhoudend getoond. Van belang is
hierbij de opmerking van den heer Coolen dat de
landbouwersdie het plan tot deze ouderneming vormden,
het woord coöperatie waarschijnlijk bij name zelfs niet
kenden. Alleen door den natuurlijken aard der dingen,
door de noodzakelijkheid werden zij tot hun heilzaam
samenwerken gebracht. Van den minister van financiën,
den heer Betzwien voor zijn hulpvaardigheid in deze
zaak door den schrijver warme hulde wordt ge
bracht, ondervonden zij eene even verlichte als welwil
lende medewerking. Overigens was alles de vrucht
van eigen werk, eigen overleg. De berekening, die
aan de latere hypotheekbank ten grondslag ligt, werd
gemaakt door iemand die met de werking van dergelijke
banken overigens niet bekend was. „Zoo, zegt de
schrijver ten slotteblijkt opnieuw hoe onder eene
ruwe schors vaak kiemen verscholen liggen waaruit
ontwikkeling en bloei kunnen ontstaan, en tevens hoe
juiste economische denkbeelden overal wortel kunnen
schieten, waar betweterij en bemoeizucht het goede
zaad niet beletten op te komen."
Het stoomschip Calanddat Zondag jl. met een
diepgang van 47 decimeter van Vlissingen naar Rotter
dam vertrok, heeft in den mond der Maas slechts 44
decimeter water gevonden en is dientengevolge heden
weder te Vlissingen teruggekeerd. Het schip heeft
steenkolen noodig en wacht, op de reede liggende,
nadere orders af.
In de heden namiddag gehouden zitting van den
gemeenteraad van Vlissingen is andermaal aan
de orde gesteld het voorstel van den heer Kleijnhens
betreffende het adres der Maatschappij tot exploitatie
van gronden te Vlissingen. Dat voorstel waar
over, zooals men weet, in de zitting van 9 dezer
de stemmen gestaakt hebben strekt om aan adres
santen te antwoorden„dat de gemeente hij den
geregelden en aaneengesloten bouw van straten, begin
nende op een in overleg met burgemeester en wethou
ders te bepalen punt, op zich neemt, naar gelang dei-
behoefte de zorg voor de bestrating, riolecring en ver
lichting der voor de circulatie om niet afgestane
gronden."
Van den heer F. Wibaut en elf andere handelaren
en grondeigenaars te Vlissingenis een adres ingeko
men waarin op aanneming van genoemd voorstel wordt
aangedrongen.
Nadat de voorzitter had gewaarschuwd tegen de aan
neming van het voorstel, werd dit in stemming gebracht
en met 8 tegen 4 stemmen verworpen. Voor stem
den de heeren Kleijnhens, Callenfels, Pot en Verkuyl
Quakkelaar.
Vervolgens kwam in beraadslaging het volgende
voorstel van burgemeester en wethouders„dat wat
betreft het tweede punt, (namelijk dat hij den afstand
der geprojecteerde wegen door dc maatschappijde
gemeente zich verbindt om binnen een jaar n a
de overgave die te bestratente rioleeren en te
verlichten) deze voorwaarde door de gemeente niet
kan aangenomen wordenmaar de gemeenteraad be
reid is dit onderwerp ter gelegener tijd in nadere over
weging te nemen." Dit voorstel is met 8 tegen 4
stemmen aangenomen. De bovengenoemde vier
leden stemden tegen.
De Staats-courant van heden bevat het verslag dei-
commissie, belast met het afnemen van het examen
voor Oost-Indisch ambtenaar, vermeld in art. 4 van
het koninklijk besluit van 10 September 1864 (Staats
blad n°. 93)zoo als het is gewijzigd hij art. 1 van
het koninklijk besluit van 30 October 1872 (Staatsblad
n°. 106).
Ten behoeve van de weduwen en weezen der slacht
offers van het ongeluk op de Maas heeft Z. M. den
koning aan den burgemeester te Rotterdam de som
van f 150 doen toekomen. Door Z. K. H. prins Frede-
rik is tot hetzelfde liefdadig doeleinde eene som van
/"100 geschonken.
Naar Het Vaderland verneemt zal in Januari a. te
Amsterdam aan generaal van Swieten een gouden beker
worden uitgereikt.
■Benoemingen en besluiten.
ridderorden. Benoemd tot ridder der orde van den
Nederlandschen leeuw mr. B. J. Mulderluitenant-kolo
nel kommandant. der dienstdoende schutterij te Haarlem.
MiNisTERiEELE DEPARTEMENTEN. Benoemd tot adjunct-
commies hij het departement van marine D. J. R. K.
Roobol.
loodswezen. Benoemd tot adjunct-bouwkundige bij
den dienst van het loodswezen, de kust- en oeverver
dediging A. C. van Loo, eerste teekenaar hij rijks
werf te Amsterdam.
