A
BIJ DEZE COURANT BEHOORT EEN BIJVOEGSEL,
Bevattende: 1° Overzicht van het requisitoir en de
pleidooien in het rechtsgeding betreffende de valsche
bankbiljetten 2° vervolg der gemengde berichten.
Middelburg 8 December.
HOOGER ONDERWIJS. Benoemd tot hoogleeraar aan
de polytechnische school te Delft dr. H. Behrens.
Onderwp.
Tot leeraar in de scheikunde, de warenkennis en
de natuurlijke historietevens directeuraan de hoogere
burgerschool te Sneelr, is benoemd de heer van der
Leijthans te Harlingen.
sommendaaraan ten koste gelegd niet de gewenschte
vruchten dragen. Hij stelde voorop dat alle onder
wijs in dc eerste plaats moet strekken om het jongere
geslacht later in staat te stellen te arbeiden in cle
maatschappij. En die praktische richting mist hij bij
bet onderwijs in het algemeenmaar vooral bij het lager
en middelbaar onderwijs. De hoeveelheid van hetgeen
geleerd wordt staat niet in verhouding tot degelijkheid
in dien zin dat te veel oppervlakkig wordt geleerd,
terwijl hij beperking van omvang liever wilde dan ge
brekkige kennis. Er wordt niet genoeg gestreefd naar
praktische ontwikkeling. "Vooral bij het middelbaar
onderwijs moest het aantal vakken en moésten de exa
mens verminderd worden. Er moest meer gelet worden
op de toekomstige, bestemming van den leerling of den
student, opdat wij flinkegoed met kennis doorkneede,
zelfstandige mannen opleiden en niet allerlei utopieën
en theorieën voedeneen strijd voor allerlei denkbeel
dige rechten uitlokkendie breed worden uitgeme
ten. terwijl van plichten geen sprake is en men alles
door den staatdoor anderen niets door zich zeiven
wil. Godsdienstige en staatkundige twisten worden
gevoerd, er is gemis aan veerkracht, er is geen flinke
strijd tegen volkszonden. De hoofdoorzaak van dat alles
ligt in vermeerderde ongodsdienstigheid, vermeerderd
ongeloof, ontkenning van Gods almacht. Maar aan de ver
keerde richting van het onderwijs moet ook veel wor
den geweten, liet behoorde meer dienstbaar te worden
gemaakt aan de vorming van hart en verstand en het
behoorde meer vrijheid te hebben. De staatszorg be
hoeft niet ingekrompenkan veeleer uitgebreid worden,
maar bet vrije onderwijs moet de leemten van het staats
onderwijs aanvullen. Ook hier moet concurrentie een
weldadige prikkel worden, en hier kwam hij met kracht
op tegen het onlangs door den heer Kappéyne ontwik
kelde stelsel van het staatsalvermogen. In dat „be
loofde land" zouden de beer Kappeyne en zijne volge
lingen den hardnekkigen strijd ontmoeten met de fiere
afstammelingen van het krachtig voorgelacht, dat 80
jaren lang voor de vrijheid tegen de tyrannic heeft
gestreden. Wilt gij, zeide hij, uwe tenten wederom
opslaan, controleert dan al wat gij wilt, vooral wien
gij wilt, maar gouverneeren nooit. Tot dit pro
test tegen de stellingen van het „Haaflemsche pro
gramma" wilde hij zich bepalen. Een antwoord van
den minister verlangde hij eerst in geformuleerde wets-
voordracliten.
De algemeene beschouwingen over het onderwijs
werden hiermede gesloten.
Naar aanleiding eener opmerking van den heer Schim-
melpennick van der Oije betreffende het middelbaar
onderwijsgaf de minister te kennen dat de regeering
met de bekende zinsnede in de troonrede meer bepaald
bet oog had gehad op het liooger, liet militair en het
lager onderwijs, doch dat voor wijziging der wet op
het middelbaar onderwijs van 1863 liet tijdstip nog
niet is gekomen. Meer bepaald eebter zou het land-
bouw-onderwijs moeten worden behartigd.
Op een klacht van den heer Godefroi gaf de minister
te kennen, dat de wet van 1863 vrijheid geeft om de
examina voor vreemdelingen af te 'nemen in de-taal,
welke dozen spreken.
Uit eene geel achten wisseling tusschen den'heer Idzerda
en den minister bleek, dat de overwegingen nog aan
hangig zijn omtrent dc vraag of, wanneer men leeraren
in den landbouw zal hebben verkregen, de rijksland
bouwschool te Warffum of elders zal worden gesticht.
Bij de afd'eeling lager onderwijs liield de heer Kuy-
per eene uitvoerige rede. Hij begon met de verklaring,
dat hem het openbaar onderwijs even goed ter harte
ging als het bijzonder onderwijs. In onze dagen be
hoeft de schoolquaestie geen partijquaestie meer te zijn.
Toch had de schoolwet van 1857 een diepe scheuring
gebracht in hot nationaal leven. Er is een ander school
stelsel mogelijk, dat partijstrijd uitsluit. Eene verge
lijking met Engeland omtrent de uitkomsten van de
schoolwet daar en hier, viel zeer to onzen na dee le uit.
Welk schoolstelsel behoeven wij dan V Dat waarvan
noch de staat, noch dc kerk zich lean accapareeren.
De volksschool behoort eene zelfstandige organisatie te
bezitten. Daartoe is noodig een schoolraadeen School-
hoardplaatselijk, provinciaal en voor het rijk. De
staat moet de waarborgen geven dat de natie in haar
eenheidin hare continuïteit der geslachten op een be
hoorlijk peil van intellectualiteit blijve. Het individueel
beginsel van de Ffansche revolutie Ven bij meende dat
de heer Kappeyne (lit had voorgestaan) moest worden
gehuldigddat van 1789niet het beginsel van het
staatsabsolutismedat van 1793, want dat zou de natie
niet dulden. Aan de particuliere krachten alzoo, die de
staatszorg moeten aanvullen, moet een publiek-rechte-
lijk karakter worden gegeven en dan zou de staat
moeten hebben de rechten van legislatic, van controle,
van bepaling van het onderwijs-peil, van dc uitgifte
De billijkheid maakt het ons tot plicht mede te dee-
len dat do Nieuwe Rottere!amsche courant heden een
overzicht bevat van het adres, door m<\ C. P. K. Winc
kel ingediend om weder in Indië toegelaten te worden,
dat niet letterlijk overeenkomt met den vroeger door
ons aan liet Algemeen Dagblad voor N.-I. ontleenden
tekst. Wij maakten trouwens bij de opmerking, welke
wij in ons nommer van 27 November aan bedoeld adres
vastknooptenreeds dadelijkten opzichte der woor
delijke getrouwheid van den onderstelden tekst, onze
reserves.
Intusschen heeft de heer Winckelook volgens dc
NieuweRotterdamschecourant, verklaard, „dat de wijze,
waarop hij de redactie der Samarangsche courant heeft
waargenomenlaakbaar was"dat de artikelenwelke
hem zijne uitzetting uit Indië berokkend hebben, „hem
leed doen"dat hij voornemens is in het vervolg „tot
de journalistiek in Indië in geenerlei betrekking meer
te staan"; terwijl in het slot van het adres, als ter
verschooningwordt aangevoerd dat de tijdsomstandig
heden (dc mislukking der eerste expeditie tegen Atcliiu
namelijk) „door haar ingrijpenden en plotselingcn aard,
op den adressant, (toen redacteur der Samarangsche
courant)een verrassenden invloed hadden uitgeoefend."
Leggen wij deze uitdrukkingen naast die, door het
Algemeen Dagblad medegedeeld, dan vinden wij geen
aanleiding om op ons vroeger uitgesproken oordeel
terug te komen. Iïet Algemeen Dagblad accentueerde,
op de sarcastische manieraan zijn hoofdredacteur, den
beer Busken Huet, eigen, den waren tekst van het
verzoekschrift. Het noemde het „voornemen" van den
heer Winckel om nooit meer in de journalistiek op te
tredeneene „heilige belofte om zich daaraan niet meer
te-bezondigen." Ziedaar het gehéele verschil. Ons komt
het voor dat men op grond daarvan niet het recht
heeft de door ons en andere bladen overgenomen mede-
deeling van het Dagblad „zeer onjuist" te noemen.
Naar men verneemt zijn de heeren m™. de Stoppe
laar, Haakman en van Bemmelen thans door den
Khedive van Egypte tot leden der gemengde interna
tionale rechtbanken benoemd en zullen zij zich spoedig
naar de plaats hunner bestemming begeven.
Te Amsterdam zal in den aanstaanden zomer een
museum voor Nederlandsche oudheidkunde geopend
wordendat door het koninklijk oudheidkundig ge
nootschap aldaar is opgericht. Dc stoot daartoe is uit
gegaan van dc heeren d\ Six en van der Keilen. Na
vruchtelooze moeite om van den staat eenige onder
steuning te krijgen, zal het gebouw voor het museum
door particuliere krachten in gereedheid worden gebracht.
Blijkens de Staats-courant van heden zijn van 1 tot
28 November jl., volgens bij de regeering ingekomen
ambtsberichten, door longziekte aangetast: in Noord-
Brabant 2in Zuid-Holland 25, in Noord-Holland 1, in
Utrecht 6 en in Friesland 38, dus samen in het rijk
72 runderen. In het vorige tijdperk van vier weken
waren 116 runderen door die ziekte aangetast.
SScnccmingcii en Sïesïniien.
burgemeesters. Herbenoemd de burgemeesters van
de gemeenten ColijnsplaatKats en Kortgcnc, Fort
Bath cn Rilland, Domburg, Goes, GroedeHoofdplaat,
KrabbendijkeOostburg, Oostkapelle, Overslag, St.
Annaland, Stoppeldijkc, Tholen, VlissingcnWcst-
dorpe, Wolfaartsdijk en Biervliet.
De candiclaat H. van Bruten heeft bedankt voor
het beroep naar Oosterland.
<Sememgdle berleiatcn.
Tc SUuis werden bij gelegenheid van het Sint Nico-
laasfcesT- de kinderen der armen en mingegoeden ont
haald op eenige lekkernijen. De kosten hiervoor werden
bestreden uit de opbrengst eener door dc rederijkers- en
rauziekvereeniging aldaar in dc maand Mei jl. gegevené
voorstelling, vermeerderd met eene inzameling langs de
huizen der ingezetenen. De blijde gezichten der "hon
derd zestig kinderen van' vier tot tien jarendie Zon
dag middag de voor hen bestemde versnaperingen aan
de school kwamen afhalen, gaven het beste bewijs boe
goed de zorg om ook voor hen de Sint Nicolaas tot
een feestdag te makenaan hen besteed was.
Heden avond wordt in bet. Slot Ostcnde te Goes
eene bijeenkomst gehouden van belangstellenden in de
quaestie der broodprijzen.
Zaterdag avond jl. is tengevolge der hecrschende
duisternis te Nisse eene ongehuwde vrouw in den put
der gemeentemidden in het dorp gelegengeraakt en
verdronken.
Op de rijkskweekschool voor onderwijzers te
's Hertogenbosch heersclit eene epidemische oogziekte
welke ook reeds in het vorige jaar aldaar gewoed heeft.
Veertien leerlingen lijden er aandoch de ziekte is niet
van ernstigen aard, zoodat slechts een viertal lijders
niet in staat zijn de lessen te volgen. Reeds verleden
jaar werd door bevoegde deskundigen na een ingesteld
onderzoek verklaard dat de oorzaak der kwaal niet in
de localiteit der school gezocht kan worden.
De algemeene railroute-maatschappij te 's Graven-
hage is ontbondenzoodat tusschen de residentie en
Delft thans geen gemeenschap per tramway meer be
staat.
Woensdag avond jl. werd een deftig heer te 's Gra-
venhage, die zich naar de avondkerk begaf, door een
dronken kerel aangegrepen en op den grond geworpen.
Op het rumoer kwamen twee ijverige politic-agenten
aansnellen, doch deze vergisten zich in den dader en
het slachtoffer en sleepten den kerkganger tot op de
Groenmarkt mede. Eerst daar gelukte het den armen
man, die tot overmaat van ramp zeer doof is, de die
naren der openbare macht te overtuigen dat zij geen
rustverstoorder in handen hadden.
Te Nicuw-Appelscha (Friesland) werd bij eene vrouw,
die in hoog zwangeren toestand verkeerde, des nachts
op. het venster barer woning geklopt, met de woorden
„Klaasje sta op, je man wordt aanstonds op een krui
wagen dood thuis gebracht." De vrouw schrikte van
dit bericht, dat later bleek slechts ccn valsch gerucht
te zijn geweest, zoo geweldig dat zij na korten tijd
overleed. De justitie zoekt thans naar den dader.
Een van de dertig kinderen van den regent van
Ternaugoeng (Java)een vijftienjarige knaapRadhen
Pangkat genaamdis met het stoomschip Koning der
Nederlanden van Samarang naar Europa vertrokken,
om onder toezicht van den resident van Bloemen Waan-
ders in Nederland onderwijs te ontvangen.
(Vervolg in hel Irijooey el.)
'S'JiermoïBieScrsêa wh
7 Dec. 's av. 11 u. 42 gr.
8 's mqrg. 7 u. 39 gr. 's midd1 u. 42 gr. 's av.44 gr.
fcita&cn-seMeriajï?.
tweede ka.me1ï.
Zitting van Maandag 7 ïDecember.
(Nader - vers.lay.)
Na goedkeuring van art. 140 der begrooting van
binnenlandscke zaken, worden dc beraadslagingen ge
opend over de afdeeling onderwijs in het algemeen.
De heer Messchert van Vollentiovcn zeide dat telkens
bij hem de .overtuiging ontstaatdat de verwachtingen
omtreut liét onderwijs niet zijn vervuld omdat de geld
