brievengaarder, voorzanger, koster enz. enz. te Kerk-
werve in Zeeland."
In het nommer van heden van genoemd blad wordt
de opmerking gemaakt, dat daar de heer van de
Zande voor de bedoelde betrekking zeer geschikt zou
wezen en hij voornemens was om zijn onderwijzers
ambt te Kerkwerve neer te leggen ten einde zich
weder te Veenendaal te vestigen, zijne benoeming tot
burgemeester aldaar zeer wenschelijk zou zijn.
Benoemingen en besluiten.
leger. Benoemd bij het personeel en den vcteri-
nairen dienst bij het leger: tot paardenarts le klasse
(naar ouderdom van rang), bij het 4C regiment huzaren,
de paardenarts 2® klasse H. M. Stieklcel Schoemaker,
van het le regiment huzaren; tot paardenarts 2* klasse
(naar ouderdom van rang), bij het 2® regiment huza
ren, de paardenarts 3e klasse A. Overbosch, van lie
2e regiment huzaren.
Onderwijs.
Den 4cn December a. zal het 400jarig bestaan van
het stedelijk gymnasium te Utrecht op plechtige
wijze worden gevierd. Te 1 uur zal een feestrede in
de Nederlandscho taal worden uitgesproken door den
Rector van het gymnasium, in de Pieterskerkgevolgd
door een feestzangonder directie van den heer R. Hol.
Daarna uitreiking der herinnerings-medaille en reünie
der oud-leerlingen, 's Middags diner in de zaal boven de
sociëteit de Vriendschap, en 's avonds reünie in de
zaal van den heer Smit, in de Maliebaan.
Het aantal studenten aan het Atheneum illustre
te Amsterdam bedraagt voor alle vakken 377.
Kerknieuws.
De heer W. F. If. Hugenholtz predikant te Zie-
rikzee heeft in de avondgodsdienst-oefening van giste
ren aan zijne gemeente bekend gemaakt, dat hij de
toezegging van beroep naar de gemeente Sandpóort
aanneemt.
Door den kerlceraad van de Nedcrduitsche her
vormde gemeente te Zeist is besloten om de drie maan
den eene collelcte te houden ten behoeve van jongelin
gen die de geschiktheid bezitten voor predikant opge
leid te worden en wien de middelen daartoe ontbreken.
Zondag jl. gaf de eerste gehoudene collekte een goede
uitkomst.
De heer F. Sehesta predikant te Nicoleitz in Mo-
ravië heeft voor het beroep naar Nieuw en St. Joosland
bedankt.
Marine en leger.
De boring voor het onderzoek van den grondwaarop
de forten in de gemeente Schalkwijk en te Oud
wulven gebouwd zullen wordenheeft tot dusver nog
geen gewenschte resultaten opgeleverd.
Honstuienws.
MINA KRUSEMAN OP HET TOONEEL
Rotterdam14 November.
De optreding van mejuffrouw Kruseman als tooneel-
speelster is, naar het ons voorkomt, eene zaak van
genoegzaam algemeen belang om er nog eens afzon
derlijk en anders dan op de wijze van een gewoon
stads- of tooneelnieuws op terug te komen. Afgeschei
den toch van de geheele geruchtmakende en gerucht-
lievende persoonlijkheid van mej. Kruseman, komt bij
haar début ter sprake de voor onze maatschappij
niet onbelangrijke vraag, in hoeverre het in een jonge
dame van fatsoenlijken huize en met een onafhankelijke
positiete rechtvaardigenen te verklaren is dat* zij
zich aan het tooneel wijdt. Te lang bestond in ons
land het ongegrond en onverdiend vooroordeel dat
„op de planken" te verschijnen en een slechte reputa
tie te bezitten uitdrukkingen waren van ongeveer
dezelfde beteekenis. Dat vooroordeel moet, ter wille
der rechtvaardigheid niet alleen, maar ook vooral ter
wille der oplossing dier hoogstbelangrijke sociale quaes-
tie: de arbeid der vrouwen, uitgeroeid worden. Al
ware het alleen dewijl zij daartoe naar hare krachten
zoekt bij te dragen, zou de poging van mej. Kruse
man reeds onze onverdeelde belangstelling verdienen.
Onmiddellijk aan dit maatschappelijk standpunt van
beoordeeling knoopt echter de vraag zich vast: met
welken uitslag is haar zeer gevaarlijke proef bekroond
omzonder te voren ooit het tooneel te hebben be
treden voor het publiek te verschijnen in de zeer ver
moeiende hoofdrol van haar eigen drama „de Echt
scheiding"
Ofschoon vrij algemeen bekendzij de loop der
intrige van het drama hier nogmaals in korte trekken
in herinnering gebracht. Louise van Amerongen, de
zestienjarige dochter van rijk geworden burgerlieden te
Samarang, huwt, half door het zedelijk overwicht
liarer ouders gedwongenden reeds vrij bejaarden resi
dent Stevens van Langendijk. Alvorens deze aanzoek
om hare hand deedheeft hij zijn inlandsche huishoud
ster, Mina, met welke hij naar Indisch gebruik jaren
lang geleefd, en die hem twee kinderen geschonken
heeftverstooten en naar het gebergte teruggezonden.
De verstootene heeft echter gezworen zich te wreken.
In eene kast verscholen, wacht zij de nieuwe gebied
ster in het huis, waar zij zoo langen tijd de eerste
geweest isop en staat gereed Louise, dievan de reis
vermoeid, een oogenblik op een stoel is nedergevallcn,
met eene kris het hart te doorboren, net gezicht van
het jonge, schoone meisje brengt echter op het laatste
00genbiik de beleedigdê inlandsche vrouw tot inkeer;
zij werpt de kris weg, barst in een stroom van tranen
losmaakt zich bij Louise bekendvertelt haar hare
geschiedenis enaan elkanders hart geklemdbelooven
de beide bedrogene vrouwen elkander eeuwige vriend
schap. Dat Mina die belofte wil nakomen bewijst zij
door later, bij een ziekte van Louise, des nachts zelve
aan haar bed te komen waken. Daar verrast haar de
resident, die, woedend over het binnendringen der
verstootene, en hare wraak vreezen deliaar bij de
haren en met trappen en stooten de kamer uitwerpt
en door zijne politic-dienaren naar de gevangenis laat
brengen. Daar sterft Minatengevolge der doorgestane
mishandelingen. Hare kinderen, door Louise liefderijk
tot zich genomenworden in het huis van den resident
opgevoed, totdat hun vader besluit hen naar Europa
te zenden, ondanks de bede zijner vrouw, die voor het
lot der twee jongen knaapjes, aan vreemde handen in
een onbekend land overgeleverdongeruster is dan hun
eigen vader.
Tot hiertoe heeft het hart van Louise gesluimerd.
Haar alledaagscheu en on verdragelij ken echtgenoot bemint
zij niet; andere liefde heeft zij nooit gekend. Deze ontmoet
zij het eerst in den persoon van een jeugdig suikerfa
brikant, Werner, in wien zij niet rlleen sympathie voor
haar treurig lotmaar ook de beantwoording der bange
vragen over de bestemming van den mensch op deze
wereld vindt, wier oplossing haar tot dusverre zoo dik
wijls gepijnigd heeft. Na langen tij d weerstand geboden
te hebben ontsnapt eindelijk de bekentenis zijner liefde
aan de lippen van Wernerdoch Louise legt hem,
strijdende met zichzelve, het zwijgen op. Den man,
dien zij gehuwd heeft, kan zij niet beminnendoch be
driegen wil zij hem niet. De resident heeft echter reeds
lang, door zijne bedienden, bemerkt wat er gaande is.
Aan die gespannen verhouding wordt weldra op nood
lottige wijze een einde gemaakt. Op eene jachtpartij,
waaraan Werner en de resident deelnemengaat het
geweer van den laatsten door ongeluk of opzet, dit
wordt in het drama niet geheel uitgemaakt onver
wachts af. Het schot treft Werner doodelijk. In eeu
koepel nabij het residentshuis gebracht, geeft hij, be
wusteloos en in tegenwoordigheid van Louise, den laat
sten snik.
De maat van Louise's lijden is alzoo volgemeten. De
man, dien zij nooit heoft lief gehad, heeft haar eerst
bedrogen, daarna door de mishandeling van de moeder
zijner kinderen, door zijne hardheid en zelfzucht zich
bij haar gehaat en veracht gemaakteindelijk het voor
werp harer nimmer bekende, doch hartstochtelijk ge
koesterde liefde vermoord. Dat de dood van Werner
met opzet geschied is, daarvan is Louise overtuigd;
ofschoon liet feit op het tooneel niet ontwijfelbaar
in het licht gesteld wordt. Toch laat de wet haar niet
toe den gevlochten band tusschen haar en den man,
dien zij verafschuwt, te ontknoopen. Tevergeefs smeekt
z'j Stevens haar van de een of andere misdaad de
schandelijkste wil zij zich laten welgevallen te be
schuldigen, teneinde eene1 echtscheiding mogelijk te
maken. De woestaard lacht haar uit. Dan blijft der
ongelukkige niets anders over dan een einde aan haar
leven te maken. Reeds zijn haar geestvermogens ge
krenkt door do zielsfolteringen welke zij heeft doorstaan.
In haar waanzin meent zij met Werner in het huwelijk
vr-v nden te worden. Zoekende naar haar bruidegom
ontmoet zij zijn graf. net grafgesteente tooit zij met
haar bruidskrans en haren sluier. Daarna, als het
eenigc middel om met den geliefde vereenigd te wor
den, grijpt zij naar eene kris dezelfde die Mina
gekocht had om de jonge vrouw van den resident te
dooden en doorboort zich het hart. Naast het graf-
teekeu zijgt zij neder. De „echtscheiding" der beide,
elkander hatende zielen is ook de vereeniging der twee,
welke op deze wereld vruchteloos daarnaar gesmacht
hebben.
Ziedaar in korte, noodzakelijk onvolledige trekken
den inhoud van dit treurspel datofschoon weinig nieuw
van vinding, echter, daar het den toeschouwer in het
midden onzer betrekkelijk weinig bekende Indische
maatschappij voert, en eene der diepste wonden dier
maatschappij met den vinger blootlegtbuiten twijfel op
ons tooneel als eene nieuwigheid beschouwd en begroet
mag worden. Het is ons doel niet eene eigenlijke critiek
van het werk te leveren, dat bovendien, als roman,
reeds aan de handen der recensenten prijs gegeven is
geweest en niet onbeschadigd daaruit te voorschijn is ge
komen. Wat wij ons voorstellen is, op eerlijke en on
partijdige wijze den indruk weder te geven dien èn
het stuk èn het spel der schrijfster en actrice op het
pubiek hebben teweeggebracht. Mejuffroiiw Kruseman
hecht weinig dat weten wij aan dagbladen-
critiek. Daarentegen beroept zij zich gaarne op de stem
dcB volks, op de uitspraak van het publiek. Wij heb
ben ons de moeite gegeven om in talrijke, zeer ver
schillende groepen de individueele meenïngen der toe
hoorders te vragen en af te luisteren. Ofschoon de
hooghartige minachting der door velen veroordeelde,
door anderen miskende, door sommigen bewonderde
schrijfster ons niet belet eene zeer bepaalde meening
omtrent haar talenten te koesterenwillen wij ditmaal
vooral wedergeven wat het talrijke publiek, dat Vrij
dagavond den Rotterdamschcn schouwburg vulde, ons
te hooren gaf.' Mejuffrouw Kruseman zal, vertrouwen
wij, even gaarne onze onpartijdigheid bij deze voor
stelling willen aannemen, als onze eigen betuiging dat
wij niet de minste neiging gevoelen om alleen op grond
harer betuigingen vol zelfgenoegzaamheiduit vrees
voor den schimp waarmede zij gewoon is dagbladen-
critiek te Overladen, of eindelijk uit galanterie (een
eigenschap waarmede „geëmancipeerde" dames trouwens,
op grond harer beginselen, weinig mogen ophebben)
aan te nemen dat wij een groot talent, een genie, vóór
ons hebben zoolang dat genie of dat talent niet door
onwedersprekelijke proeven hun bestaan iu het licht
hebben doen treden.
Wordt vervolgd.)
Gemengde berichten*
De slachters te Amsterdam hebben deze week bijna
allen den prijs van het vleesch met 10 cents per kilo
gram verminderd; men beschouwt dit als een goed
gevolg van de aldaar opgerichte vereeniging.
De wethouderwaarnemend burgemeester van
's Hertogenbosch, heeft de voor Zondag jl. in den
schouwburg van het Casino aldaar aangekondigde opvoe
ring van Het Parijsche leven, wegens de onzedelijke
strekkingverboden.
Op de Vrijdag gehouden najaars-paardenmarkt te
Tiel waren veel paarden aanwezig en werden hoogo
prijzen besteed. Een Duitsche hengst werd zelfs voor
900 niet toegewezen.
Het vervoer van turf uit de Drentsche en aan
grenzende veenderijen wordt thans zeer moeilijk door
totaal gebrek aan water in de zoogenaamde „Wijken,"
zoodat alles per as moet worden getransporteerd naar
de schepen in de hoofdkanalen gelegen. De schipperij,
die weldra haar laatste herfstvrachten naar Holland,
Gelderland en Utrecht doet, lijdt hierdoor groote schade.
In Noord-Amerika wordt het schoonmaken van ge
bruikte postzegels om ze een tweede maal te kunnen
aanwenden in het groot in praktijk gebracht. De derde
Assistant-Postmaster-Gencralde heer Barberberekent
dat aan de Vereenigde staten daardoor jaarlijks voor
een bedrag van een millioen dollars ontstolen wordt.
Verkoopfngen en aanbestedingen.
Op de griffie van het provinciaal bestuur alhier zijn
ter lezing nedergelegd de voorwaarden waarop door
het departement van marine, op 23 November a. zal
worden aanbesteed, de levering van houtwaren, ten
behoeve van de directie der marine te Amsterdam.
Zaterdag is te Sevooskerke te koop aangeboden1
hectare 12 aren 80 eentiaren bouwlandgelegen in de
gemeente Oostkapelle. Verkocht voor 1610.
41 aren 20 centiaren bouwland, gelegen in de ge
meente Vrouwepolder. Verkocht voor ƒ500.25.
Thermometerstand.
14 Nov. '8 av. 11 u. 42 gr.
15 'smorg. 7 u. 40 gr. 'smidd. lu.46gr. 'sav. 11 u. 47 gr.
16 'smorg. 7u.46gr.'smidd. lu.48gr.'sav.6u.48gr.
§ta ten-generaal.
tweede kameb.
Zitting van Zaterdag 14 November.
{Nader verslag.)
De inlichtingen van den minister van binnenlandsche
zaken in zake de kerkhof-quaestie van Strijp werden,
ter fine van onderzoek en rapport, gesteld in handen
van de lieeren Tak, Smidt, Kappeijne, van Kuyk en
van der Does de Willebois.
De beraadslaging over het wetsontwerp omtrent het
beheer der gelden voor den vestingbouw zal worden
gehouden na afloop van die over de reeds aan de orde
gestelde ontwerpen.
Achtereenvolgens werden de aan de orde gestelde
wetsontwerpen aangenomen, waaronder dat tot onteige
ning voor de uitbreiding van het station Neuzen van
den spoorweg van Neuzen naar de Belgische grenzen.
Over het wetsontwerp tot bekrachtiging van een pro
vinciale belasting in Friesland had tusschen de heeren
van den Berch van Heemstede, Bichon van IJsselmonde,
Smidt, Schimmelpenninck v. d. Oije, Gratama en Mes-
schert van Vollenhove eene discussie plaats over de
vraag of een provinciale belasting mocht worden gehe
ven tot dekking voor verhooging der onderwijzers-
traktementen in de provincie Friesland. Genoemde
sprekers achtten die heffing in strijd met de schoolwet
en in strijd met de provinciale wet. De gemeenten,
werd betoogd, behooren de kosten van het lager
onderwijs te dragen, behalve in 't geval van art. 36
en met vrijheid van de provincie om provinciale scho
len op te richten. De heeren Lenting en van Zin-
nicq Bergmann waren van een tegenovergesteld gevoe
len. Zij meenden, dat de verordening niet in strijd
was met de schoolwet, ook en vooral omdat het hier
gold onder wij zers-trak temen ten, ten wier behoeve de
provincie, bij wijze van weldaad, een bijdrage schonk,
krachtens een door den koning goedgekeurde verorde
ning, welke met geen enkele wetsbepaling in strijd
is. De minister echter zeide, dat zij die reeds acht
jaren lang, sedert de verordening indertijd, door hem
minister goedgekeurd, bestaat, hare onwettigheid betoo-
gen, hadden van het recht van initiatief gebruik kunnen
maken om de bedoelde verordening van intrekking, bij
de wet, te provoceeren. Thans eene belastingwet af te
stemmenzou niet alleen groote ongeregeldheden in de
provinciale huishouding teweeg brengen, maar boven
dien een zijdelingscho en onwettige terzijdestelling eener
wettig bestaande verordening zijn. Dit laatste werd
erkend door een harer tegenstandersden heer Mes-
schert van Vollenhoven, die, ondanks zijne bedenkin
gen, op grond van het zwaarder bij hem wegende
constitutioneel bezwaar, verklaarde vóór het ontwerp
te zullen stemmen, dat ten slotte werd aangenomen
met 34 tegen 22 stemmen.
Ten slotte had een uitvoerige beraadslaging plaats
over do conclusie van het rapport der commissie om
trent de regeerings-inlichtingen op het adres van cenige
handelaren te Amsterdam over te. late aankomst van
Noord-Duitscbe en Engelsche posten.
Die conclusie luidde aldus: 1° den ministers van finan
ciën en van binnenlandsche zaken dank te zeggen voor
de gegeven inlichtingen; 2° dit verslag in afschrift
aan hen mede te declcnmet verzoek omingevolge
de daarin voorgestane beginselentot verbetering van den
Nederlandschen postdienst, zoowel binnenslands als voor
zooveel de aansluitingen met het buitenland betreft,
te willen werkzaam zijn.
Aan die discussie namen deel de heeren MeesSmidt,
