gevormd, tot het oprichten een er model-boerderij, speci
aal bestemd voor de veredeling van den Nederlandschen
veestapel en de ontwikkeling van het landbouwbedrijf,
De Geldersche maatschappij van landbouw heeft
zich bij adres tot den koning gericht om op de oprich
ting eener rijks landbouwschool en op de afschaf
fing der rechten op den overgang van vast goed en de
hypotheken aan te dringen, alsmede tot de tweede
kamer teneinde eene enquête over den veldarbeid van
kinderen te doen instellen.
De provinciale staten van Gelderland hebben be
sloten, voorloopig voor den tijd van drie jaren een
subsidie van f 1000 jaars te verleenen aan de Gelder
sche maatschappij van landbouw, voor een reizend
leeraar in de landbouwkunde.
De heeren Landré Glinderman te Amsterdam
hebben liier te lande ingevoerd de Engelsche aardap
pelrooiers, die in den tijd van anderhalf uur het dag
werk van twaalf man verrichten.
In het Sluisch weekblad richt de heer G. A. Vor-
sterman van Oijen een alleszins verdiende philippicca
tot de landbouwers, naar aanleiding van hunne afwezig
heid bij eene voordracht door den heer de Beucker uit
Antwerpen in het gemeentehuis te Aardenburg. Op de
vraag of de landbouwers dan in hun eigen oogen zoo
knap zijndat zij meen en de boerderij al in de perfec
tie te kennen? antwoordt de heer Vorsterman van Oijen:
„'t Heeft er wel iets van; want ofschoon reeds jaren
alhier woonachtigheb ik nog weinig of geen vooruit
gang gezien."
„Men klaagt er over zegt hij dat de pachten
hoog zijn. Ik zeg u, dat de pachten niet te hoog
zijndat ze nog veel h o o g e r kunnendat ze nog veel
hoog er zullen worden, zoodra de eigenaars hun belang
beter begrijpen en in kleinere perceelen verpachten, en
ik zeg u tevens, dat gij nog niet op de hoogte zijt van
't geen den landbouw betreft.
„Van wien zoudt gij 'took geleerd hebben?
„Toen hij twaalf jaren waart, heeft men u uit de
school thuis gehoudenom voor derden vierden of
tienden knecht te spelen; twee winters zijt gij nog
naar de avondschool gekomenwaar gij niets meer hebt
geleerd omdat gij 't beetjedat gij wist's zomers ver
geten had.
„Nu van tienden knecht zijt gij derde, eindelijk eerste
knecht geworden. Gij hebt gezien hoe of uw vader
boerde en zoo kent gij 't ook. Die heeft het van zijn
vader geleerd enz. Boeken over den landbouw hebt
gij niet in uwe handen gehadgij hebt een boomgaard
bij uwe hofstede en gij kent niet eens den naam der
vruchten, die aan uwe boomen groeien; gij hebt vee,
paarden en koeien, gij fungeert zelf voor kunstkalf, de
heer de Beucker heeft het gezegd, en gij weet niet
wat uwe dieren noodig hebben, om gezond te zijn.
„Met andere woorden: „Gij zijt op uwe boerderij eene
machine geworden; gij put uwen grond uit, en ware
hij niet zoo buitengewoon vruchtbaar al lang was bet
land van Cadzand den weg opgegaan van Palestina.
„Gij pleegt den roofbouw: Gij haalt alles uit den
grondwat gij maar eenigszins kunt en geeft hem niets
in de plaats.
„En gelooft gij mij niet, dat gij niet boeren kunt?
„Ga naar den Biezenga naar Maldeghemdaar is
de grond veel onvruchtbaarder dan bij u, daar geeft
de grond geene vruchten zonder veel werk en veel be
mesting en de oogsten staan er beter, veel beter dan
in uwe kleigronden."
En ten slotte zegt de schrijver„Waarlijk 't is hoog
noodig dat gij de voordrachten bijwoont.
„Nog eens: zaagt gij op tegen de moeite?
„Die moeite was u ruimschoots beloond, want nuttige
wenken, practiscbe wenken, heeft de beer de Beucker
u gegeven en o. a. ook deze woorden gezegd, die ik u
ten slotte ter overweging geef:
„Niets is overtollig in de schepping, van niets is er
te veeldan alleen van de soort menschendie men
luiaards noemt."
aardappelen aldaar zóo sterk ontwikkeltdat een groote
hoeveelheid uit kelder en schuur naar den mesthoop
wordt gebracht.
Dr. Zaalberg te 's Gravenhage is plotseling onge
steld geworden tengevolge van een zenuwbroertezoo
dat Zondag morgen zijn collega Brijce voor het talrijke
gehoor dat dp. Zaalberg was komen hooren den kansel
beklom. Eenige dames waren onbeleefd genoeg om
terstond de kerk te verlatendaar de heer Brijce een
geheel andere richting dan dr. Zaalberg is toegedaan.
Eergisteren liep over de daken der huizen in een
der buurten van wijk B te Utrecht een vluchtende echt
genoot, die door zijne wederhelft vervolgd werd. De
vrouw werd ten slotte door de buren vastgehouden
en de man daarop van het dak gehaald.
Te Harlingen hebben 224 gasverbruikers aange
drongen op vermindering van den gasprijs. De Engel
sche ondernemers hebben daarop geantwoord, dat zij
voornemens zijn met 1 Januari a. den prijs van 17
tot 15 cent per kubieken meter te verlagen.
Tengevolge van den lagen waterstand in den
IJscl begint in de aan die rivier gelegen plaaten ge
brek aan drinkwater te komen. Te Zutfen heeft de
burgemeester bij publicatie bekend laten maken, dat
de stadspompen van 's morgens 9 tot 's avonds 8 uren
gesloten zullen zijn. Ook op de Rijn en Maas is de
waterstand zeer laag.
Onlangs werd medegedeeld dat Z. M. de koning
aan den beer Henri Wicniawski de boulons du I<oo bad
geschonken. Volgens een correspondent van de Deven
ter courant is dit een eerbewijs uit vroeger eeuwen,
waaraan de bevoegdheid verbonden was een jachtcos-
tuum van bruin met geel, en voorzien van gouden
knoopen met een jachthoorn er op te dragen. Aan
den begiftigde werd bet geheele kostuum vereerd,
zooals zelfs nog onder de regeering van Willem II
is voorgekomen. Aan dit costuum was o. a. het vrije
jachtrecht verhonden op de vorstelijke domeinen van
het Loo. Geen drager er van mocht door een bosch
wachter, koddebeier of boe die jachtopzieners ook hee-
ten mochten, geweerd worden. Thans bestaat het ca
deau echter uitsluitend in het stel gouden knoopen
met den jachthoorn er opzonder dat er eenig ander
recht aan verbonden isdan dit aan rok en vest te
dragen.
Te Oosterbeek bij Arnhem is opgericht een comité
der Maatschappij tot opvoeding van weezen in het
huisgezin.
In de St. Nicolaaskerk te Kampen is eene muur
schildering ontdekt, die vermoedelijk uit de eerste helft
der zeventiende eeuw dateert.
Naar men verzekert moet heden op den spoorweg
tusschen Luik en Leuven nabij laatstgenoemde stad een
ongeluk hebben plaats gehadwaarbij verscheidene
personen het leven hebben verlorenmen spreekt van
in de 20 dooden.
Den 13en October reed een sneltrein op den spoor
weg van Cincinnati, toen de machinist plotseling ont
dekte, dat de weg op eenigen afstand voor hem
ingestort was. In plaats van, op lijfsbehoud bedacht,
van de locomotief te springenijlde hij naar den ten
der en slaagde er in den trein los te haken. De loco
motief stortte met machinist en stoker in de diepte;
beiden verloren het levenmaar de trein zelf stond
stil voor den afgrond en de passagiers waren behouden.
Uit eene statistiek van de staatsschulden der'ver
schillende landen blijkt dat het bedrag daarvan, over
ieder inwoner verdeeld, bedraagt: in Frankrijk per
hoofd 250in Nederland ƒ230, in Engeland 200,
in Portugal ƒ190, in Italië en Spanje 150 en in
Griekenland ƒ140. De staatsschuld van het Duitsche
rijk bedraagt 42 per hoofden terwijl Nederland
bijna bovenaan staat, is Zwitserland, waar ieder inwo
ner maar voor een schuldenlast van 5 in aanmerking
komtbet laatst op de lijst.
Gemengde berichten.
Heden morgen is een jongeling, L. F. geheetentus
schen de 16 en 18 jaren oud, aan het marinedok bij
de tonnebrug te Vlissingen in het water gevallen en
weldra levenloos er uitgehaald door de jongens van het
nabij liggende wachtschip.
Een persoon op de stoomboot Frieslandte Har
lingen woonachtig, is in de Noordzee door een golf
overboord geslagen en verdronken.
Op de veemarkt te Zwolle waren Vrijdag jl. on
geveer 1600 stuks vee aangevoerd, terwijl ongeveer
500 stuks op de stallen werden verhandeld. Wel een
bewijs hoe aanzienlijk de veehandel aldaar isin alle
richtingen vertrokken dan ook treinen met vee.
Als middel om paarden uit een brandenden stal
te geleiden wordt aanbevolen ze te zadelen of gedeel
telijk op te tuigen. Als men dit gedaan heeft kan men de
dieren gemakkelijk aan den toom wegvoeren.
Uit Bath wordt gemeld, dat de ziekte onder de
Thermometerstand.
9 Nov. 's av. 11 u. 45 gr.
10 'smorg. 7 u. 48 gr.'s midd. 1 u. 51 gr.'s av. 6 u. 48 gr.
Staten-generaal.
TWEEDE ELAHER.
Zitting van Dinsdag 10 November.
{Per telegraaf1)
Over het amendement van de heeren Lenting c. s.
strekkende om de begrooting te verhoogen met 600,000
tot afschaffing van de zoogenaamde Pantjensdienstcn
hebben do minister van koloniën en talrijke sprekers het
woord gevoerd.
De heeren Godefroi, Rutgers en Stieltjes hebben het
amendement krachtig bestreden en noemden het onvoor
bereid, ontijdig, niet urgent en gevaarlijk in den tegen-
woordigen politicken toestand van Indië.
De minister van koloniën deelde mededat hij een
aanschrijving tot het Indische gouvernement had gericht,
om een grondig onderzoek in te stellen voor een nieuwe
regeling, gegrond op de gewestelijke toestanden en met
inachtneming van behoorlijke aequivalenten. Aan het
slot van zijn rede stelde hij nogmaals de quaestie van
vertrouwen, waartegen de heeren van Houten en Cre-
mers protesteerden.
Met den heer Jonckbloet adviseerde evenwel de heer
Cremers in de gegeven omstandighedentot intrekking
der motie.
Ten slotte werd het amendement verworpen met
54 tegen 19 stemmen.
Spoorweg- Java.
Wij ontvingen de stukken betrekkelijk het wetsont
werp tot verhooging der Indische begrooting voor 1875
ten behoeve van den aanleg van spoorwegen op Java.
Die voordracht steunt op het beginsel van staatsaan-
leg en tevens van staats-exploitatie. Door de aanneming
van die beginselen meent de regeering een hinderpaal
weg te nemen, die tot dusver de verwezenlijking van
het plan van spoorwegaanleg op Java in den weg heeft
gestaan. Ook door het dadelijk voorstellen van uitge
breide plannen wil de minister geen andere moeilijk
heden scheppen. Tegen de voordracht van een plan
van spoorwegbouw, dat geheel Java omvat, bestaat
niet alleen het bezwaar der onzekerheid waarin men
verkeert ten aanzien van de kosten en de juiste rich
tingen die te volgen zijnmaar ook het overwegend
bezwaar van het gemis van het noodig groot aantal
bekwame en ervaren technici.
Alzoo met een algemeen plan voor oogen, omtrent
welks uitvoerbaarheid in de onderdeelen nader onder
zoek moet worden gedaan beginne men met het aan
leggen eener lijnwaarvan de kosten met voldoende
juistheid zijn te ramen, die stellig niet meer mate-
rieele en persoonlijke krachten vordert dan ter beschik
king staan van het gouvernementdie op zichzelf
noodig en nuttig is en met voordeel geëxploiteerd kan
worden en die daarenboven in elk geval in het alge
meen plan past.
Als algemeen plan van spoorwegaanleg op Java
verdient, zegt de minister, dat hetwelk omschreven
werd in het wetsontwerp van 1872 alleszins aanbeve
ling. Het werd in dat wetsontwerp voorgedragen als
de vrucht van een onderzoekwaarbij van alle beschik
bare gegevens met oordeel gebruik was gemaakt en iu
zijn hoofdstrekking door alle geraadpleegde autoriteiten
iu Indië goedgekeurd. Het doel moet dus zijn om een
verbinding tot stand te brengen tusschen de residentie
Batavia en de vlakte van Bandong tusschen West- en
Midden-Java (langs een weg, die nog van meet af aan
moet worden opgespoord) tusschen Tjilatjap en de Vor
stenlanden en tusschen deze en het oosterstrand van
Java. In die richtingen zullen de noodige opnemingen
verricht moeten worden, teneinde geleidelijk tot de
vaststelling van gedetailleerde plannen te kunnen ge
raken en door die opnemingen zal ook kunnen worden
uitgemaakt welke zijtakken reeds dadelijk tegelijk met
de hoofdlijnen dienen te worden aangelegd, om deze
met hoofdpunten van verkeer en productie in verbin
ding te brengen.
De lijn, die, omdat zij aan alle zoo even gestelde
vereischten voldoetdadelijk kan worden aangelegd,
is die van Soerabaija naar Pasoeroean enMalang. Blij
kens de aan de kamer overgelegde uitvoerige aanteke
ningen van den ingenieur bij de openbare werken iu
Indië, M. J. van Bosse, zal zulk een lijn, wanneer zij
het door genoemden ingenieur aanbevolen tracé geheel
volgt (hetgeen a priori niet stellig is uit te maken om
dat de beslissing omtrent de détails der te volgen rich
ting aan de Indische regeering moet verblijven) een
lengte hebben van 115 kilometer en zullen de kosten
van aanleg waarschijnlijk 10 millioen niet te boven
gaan. Indien met alle kracht wordt gewerkt, zal de
aanleg in vier jaren voltooid kunnen zijn.
Onderwijl kunnen elders op Java, in de eerste plaats
voor een lijn ter verbinding van de residentie Batavia
met de vlakte van Bandong, opnemingen worden ver
richt en de noodige gegevens verzameld worden om
aan de wetgevende macht een voorstel te doen. Alzoo
voortwerkende naar gelang van de financieele en per-
soneele middelen waarover te beschikken valt, zalmen
binnen een niet te lang tijdbestek kunnen voldoen aan
de eischen van het staatsbelang ten opzichte van den
spoorwegbouw op Java.
Bij het wetsontwerp worden alzoo voor genoemde lijn
en tot bedoelde opnemingen gelden aangevraagd. Hoe
veel in het eerste jaar zal noodig zijnis nog niet met
zekerheid te zeggenmaar in elk geval zijn de noodige
middelen ruim te vinden in de batige sloten van vorige
Indische diensten, die nog tot een bedrag van bijna
21£ millioen in 'slands kas aanwezig zullen zijn, na
dat aan alle voorstellen, bij de staatsbegrooting en bij
de Indische begrooting voor 1875 gedaan, zal zijn ge
volg gigeven. Wordt voor uitzending van personeel
en materieel op 350,000 en voor de werkzaamheden
in Indië op 650,000 gerekenddan zal zeker in de
behoefte voor 1875 ruim kunnen worden voorzien.
Het wetsontwerp tot regeling van de voorwaarden
tot verkrijging der afzonderlijke bevoegdheid tot uit
oefening der tandheelkunst en van de uitoefening dier
kunst, strekt om, onverminderd de bevoegdheid van
artsen tot uitoefening der tandheelkunst, de bevoegd
heid tot uitoefening dier kunst afzonderlijk toe te kennen
tengevolge van een examen in de theorie en praktijk
der tandheelkunst en in zoodanige andore vakken, als
in een programma bij algemeenen maatregel van inwen
dig bestuur zullen worden vastgesteld.
Het beginsel van eenheid van bevoegdheid is, zegt
de regeering, in 1865 te ver uitgestrekt, ten opzichte
der tandheelkundigen. Voor zooveel bekend is, zijn er
thans dan ook maar 2 artsen, die de tandheelkunde
uitoefenen, en van de vroegere tandmeesters waren er
op 31 December 1873 nog 60. Maar belangrijke vermin
