r 259. MIDDELBURGSCHE Zaterdag 1874, COURANT. 31 October. Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2en Paasch- en Pinksterdag en een der Kerstdagen. De prijs per 3/m., franco is f 3£>0. Middelburg 30 October. Het hoofdbestuur der Vereeniging;tot bevordering van het Volks-onderwijs, bestaande uit de heeren J. F. Humalda van Eysinga als voorzitter, A. Moens als ondervoorzitterE. van Lier als penningmeester, C. van Riet, A. Bloembergen Ez, W. W. van Lennep, A. Kerdijk en P. Postma als algemeen secretaris, heeft aan het Nederlandsche volk een manifest gericht waarin het voornemen der bedoelde vereeniging wordt te leen nen gegeven om voortaan ook op practisch politiek terrein, bij de verkiezingen enz. werkzaam op te treden. Het hoofdbestuur doet tot de bereiking van dit doel een beroep op allen die in het volks-onderwijs belang stellen. Dit belangrijkevolkomen met de door ons voorge stane beginselen overeenstemmende stuk, meenen wij in hoofdzaak, overeenkomstig het tot ons gericht ver zoek, te moeten overnemen. „De teekenen des tijdszegt het hoofdbestuur, zijn van ernstigen aard. Immers, wie kan deoogen sluiten voor het feitdat de tegenstelling steeds scherper wordt tusschen hen, voor wie do school in de eerste plaats moot zijn het werktuig tot aankweeking van bepaalde kerkelijke begrippenen hendie onze volksschool liefhebben, juist omdat zij is het neutrale gebiedwaar het verstand der kinderen wordt ontwikkeld, hun hart wordt gevormdterwijl de verkondiging van die dog ma's, die elk hunner van zijn standpunt voor waarheid op godsdienstig gebied meent te moeten bondenbui tengesloten en aan de bijzondere kerkgenootschappen overgelateu is. Wie zou durven loochenen, dat bij dien strijd juist diezelfde volksschool het terrein wordtdat elke der strijdende partijen op de tegenpartij tracht te veroveren of wel tegen hare aanvallen te verdedigen? De voorstanders van de openbare en neutrale school zouden ecne struisvogel-politiek volgen, indien zij zich verbloemdendat het streven der kerkelijke partijen in ons vaderland is die school te ondermijnen en daarvoor in de plaats te stellen inrichtingen staande onder voogdij van bepaalde gezindten en dienstbaar gemaakt aan het geen deze in haar uitsluitend eigenbelang wenschelijk achten. Hooggeplaatste geestelijken van een kerkge nootschap welks leden gewoon zijn het oordeel hunner priesters als de waarheid te eerbiedigen, verklaren openlijk, dat onze neutrale school, getoetst aan de leerstelsels van dat kerkgenootschapbehoort te worden afgekeurd. Leden eener andere gezindte vormen eene staatkundige vereeniging, die als anti-schoolwetverbond in onze regeeringslichamen wil brengen hare geestver wanten, die de neutrale volksschool wil afbreken juist omdat zij is de hoeksteen van het volksonderwijs Allen begrijpen de waarheid, dat de toekomst behoort aan die richting, welke de opvoeding van het opkomend geslacht in handen heeft. Zouden dan de vrijzinnigen alléén haar gewicht miskennen? Wie begrijpt wat de volksschool kan zijn voor ons volk, die wil ook, dat zij zooveel mogelijk beantwoorde aan hare roeping. Met dubbelen nadruk stelt hij dien eisch met het oog op de grootsche ma:, r zware taak, die het thans opkomend geslacht te wachten staat. De deelneming van het geheele volk aan het staatkundig leven in zijn ganschen omvang, moet worden voorbe reid. De arbeidende klasse moet in staat worden ge steld den economischen strijd des levens beter te kun nen strijden, en tevens weerstand te bieden aan de slechte elementen, die èn haar èn de gansche samen leving met klimmend gevaar bedreigen. Maatschappe lijke hervorming zonder schokken moet het wachtwoord worden. Dat alles is onbereikbaar zonder verhooging van het peil der algemecne volksontwikkeling. Wie dit verlangt wenscht tevens-, dat voldoende be zoldigingen worden beschikbaar gesteld, opdat bij het groote arbeidsveld bet niet aan de noodige arbeiders ontbreke; dat de staat, die de opleiding voor een aan tal speciale vakken beschouwT als eene zaak van open baar nut, ook de opleiding tot deu onderwijzersstand ter harte neme met den ernst, dien het belang van het onderwerp verdient. Die wenscht eindelijk dat nadrukkelijk de vraag worde overwogenof de staat niet geroepen is om het „dwingt ze om in te gaan" toe te passen op die vele oudersdie hunne kinderen de gelegenheid onthouden om door het genieten van vol doend onderwijs zich te bekwamen tot den strijd des levens. De vereeniging Volksonderwijs wenscht zooveel mo gelijk op- alle plaatsen het vereenigingspunt te zijn van henwier leuze isvoor de openbare school en de openbare school vooruit. In het bijzonder daar, waar die school wordt aangevallen, wenscht zij de banier, waarin die leuze geschreven .staatomhoog te heffen en de krachten der voorstanders van het volksonder wijs te vereenigen tot verdediging van hetgeen hun dierbaar is. Bij dit streven rekent zij op de sympathie van het Nederlandsche volk. „Is het werkelijk waar, wat steeds is beweerd, dat de neutrale volksschool aan de groote meerderheid van dat volk lief en dierbaar is, welnu dan blijke het thans, dat voor dat zelfde volk het: eendracht maakt macht, geen ijdele leuze is. Te recht werd gezegd datwanneer ooit die volks school werd bedreigd door een ernstigen aanval, men allen, die zich vrijzinnig noemen, zou vinden op de bres. Wij weten nietof zoodanige aanval binnen kort zal worden beproefd. Dit echter staat vast, dat wij een tijd beleven, waarin zonderlinge verrassingen niet geacht kunnen worden tot de onmogelijke dingen te behooren. Dat dan zijdie in de ure des gevaars be- ,reid zouden zijn hunne plaats K.p-de bres in te nemen, zich herinneren, dat een krachtige aanval alleen dan kan worden afgeslagenwanneer de verdediging vooraf behoorlijk is georganiseerd." De uitslag der verkiezing te Hoorn is, als men de conservatieve bladen gelooven mag, te danken aan „opzweeping der kiezers" door „moderne predikanten." Den vorigen dag deed men uit het kiesdistrict reeds aan het Baagsche Dagblad de melankolieke mededeeling. „Allerwaarschijnlijkst zullen wij de nederlaag lijden, want," en dan volgde het bericht van de opzwee ping. Ook dr. Nuyens koesterde reeds te voren niet de minste illusie. Nu deze sombere voorspellingen uitgekomen zijn en de heer Fransen van de Putte met groote meerderheid gekozen is, wordt er gevraagd of de „liberalisten" in 't algemeen het afkeuren dat de liberale candidaat de meerderheid verkregen heeft door „inwerking der gees telijkheid?" Of dat de gemelde liberalisten ook bij deze gelegenheid weer verkiezen te „meten met twee maten Voor kerkelijke polemiek koesteren wij een oprechten schrik. Daarom valt het ons wat moeilijk om deze vragen te beantwoorden. Maar een paar wedervragen mogen ons toch geoorloofd zijn: kan iemand zich van lachen onthouden als hij deze twee uitdrukkingen „een modern predikant" en „opzweepen van kiezers" in éen adem hoort gebruiken Gevoelt, men niet dat een modern predikant al de drijfmiddelen mistvrees voor de hel, bijbelteksten op het speciale geval dei- verkiezingen toegepast, en dergelijke meer, waar mede zijne orthodoxe ambtsbroeders alsmede de gees telijken der katholieke kerk bij machte zijn des- verkiezende de geloovigen „op te zweepen?" Wat kan een modem predikant anders doen danals gewoon burger, als kiezer, tot het verstand en de overtuiging zijner medekiezers spreken, en trachten hen tot zijne politieke denkwijze over te halen? Of noemt men dat wellicht „inwerking der geestelijkheid?" Mag een pre dikant geen politieke overtuiging bezitten en die aan anderen mededeelen De orthodoxe predikant en de katholieke geestelijke maken van den invloed die door hen op godsdienstig terrein op de gemoederen uitgeoefend wordtgebruik om op staatkundig gebied invloed uit te oefenenen. Dc moderne predikant oefent, voor zoo ver hij van den kansel geen politieke toespraken houdt, alleen ziju recht als staatsburger uit. Onder de godsdienst oefening zullen de Hoornsehe predikanten het wel ge laten hebben om kiezers „op te zweepen." Voor zoover zij overigens tot de verkiezing van den heer Fransen van de Putte mogen hebben medegewerkt(aangenomen dus dat de mededeeling van het Haagsche Dagblad waarheid bevat) is de liberale partij voor die mede werking hunzoowel als aan al hare overige geestver wanten die tot het goede doel iets hebben toegebracht, dank verschuldigd. Van anti-revolutionaire zijde wordt te Dokkum candidaat voor het lidmaatschap der 2e kamer gesteld mr. L. W. C. Keuchenius, advocaat te Batavia. De baron von Fabric e, sedert tien jaren gezant van het koninkrijk Saksen bij de hoven van Nederland en België, is overgeplaatst naar München en is gisteren, na de gebruikelijke afseheids-audientiën bij den koning en de verdere leden der vorstelijke familie te hebben afgelegduit 's Gravenhage vertrokken. Volgens eene mededeeling van deu burgemeester van Haarlem aan den raad dier gemeente heeft de minister van koloniën besloten om voorloopig niet verder te zoeken naar looaliteiten voor de op te richten Indische brigade, dewijl omtrent de toekomst van dat korps nog geen genoegzame zekerheid bestaat. Op 1 December a. zal te Breda door het bestuur der registratie en domeinen worden aanbesteed het slechten der vestingwerken gelegen tusschen den straat weg van Breda naar Antwerpen en den weg buiten de gewezen Waterpoort. Met deze slechting nadert de geheele ontmanteling van Breda hare voltooiing. Op de geslechte terreinen tegenover het station is men reeds druk bezig met het bouwen van huizen en villa's, in drie nieuw aangelegde straten. De heer A. Kerdijk, secretaris der commissie tot bevordering der coöperatie in Nederland,heeft, teneinde de vruchtbare overweging van het plan tot het oprich ten van een centraal-magazijn van inkoop voor winkel- vereenigingen te bevorderen, tot de besturen van alle winkelvereenigingen het verzoek gericht ora hun zoo spoedig mogelijk opgaaf te zenden1° van den tijd, gedurende welken de vereeniging reeds werkt; 2° van het aantal harer leden, en 3° van haar omzet in de voornaamste artikelen. Volgens de Standaard wordt het gisteren medege deeld verontrustend telegram uit Singapore omtrent de houding der Atehineezen bevestigd door ontvangene particuliere berichten van Sumatra's westkust. De proviuciale staten van Hoord-Brabant zullen in hunne najaars-zitting beraadslagen over een ontwerp-be- sluit tot regeling van demprovincialen waterstaat. Daarbij zullen geplaatst worden een hoofdingenieur op eene aanvedde van f 4000, een provinciaal ingenieur op f 2800en eenige opzichters. Provinciale opzichters, die in het bezit van een diploma van civiel-ingenieur zijnzullen bij voorkeur op het bureau geplaatst wor den en den titel van provinciaal adjunct-ingenieur voeren. De onthulling van het monument te Leeuwen ter herinnering aan 's konings liefdadigheid bij den waters nood in 1861heeft den 28cn dezer plaats gehad. Geen autoriteiten waren bij de plechtigheid tegenwoordig. Het gedenkteekeu bestaat uit een zuil, gedekt door een vergulde kroon, op een vierkant voetstuk. Op de vier zijden van het voetstuk zijn toepasselijke opschrif ten in gouden letters gegrift.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1874 | | pagina 1