MIDDELBURGSCHE
r 214.
Woensdag
1874
COURANT.
9 September.
Ott klad rerwkijnt daf-llijka met aitiondering Tan den Zondig, den 2™ Paasei- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
1 )e prijs per 3/m.franco is f 3.50.
Middelburg 8 September.
HET MAATSCHAPPELIJK BELANG.
Het is een droombeeldzoo oud misschien als de
wereld zelve, door eene gelijke verdeeling van alle
bezittingen eene kunstmatige gelijkheid onder de
mensehen in het leven te willen roepen. Kunstma
tig zou die toestand zijn, want van hunne natuur,
bij de geboorte, zijn de mensehen niet gelijk, of
het moest zijn in hulpbehoevendheid. Verschil in
verstand, in handigheid, in lichaamskracht, in ge
zondheid, dat alles brengt van den aanvang diepe
kloven en afscheidingen tusschen hen teweeg, die,
was het eens mogelijk het stoffelijk fortuin van al
len op eenmaal gelijkelijk te verdoelenbinnen zeer
korten tijd weder de oude ongelijkheid op de wereld
zouden doen terugkomen. Wie daarom zich niet
door ijdele droomerijen laat wegslepen maar zich op
het standpunt der werkelijkheid plaatst, zegt: hetgeen
ieder bezit, hetgeen hij door eigen inspanning of
die zijner vaderen verworven heeftis onaantastbaar.
Geen diefstal in de eigendomgelijk een apostel van
het socialisme is een onvoorzichtig oogenblik beeft
uitgeroepen, maar de eigendom is heilig. Heilig
omdat hij eene billijke belooning schenkt aan den
arbeid en de inspanning der mensehen. Heilig, om
dat zoodra de mensch niet meer verzekerd is van
het ongestoord genot der vruchten van zijn werk, zoo
dra hij niet meer overtuigd is door de inspanning zijner
lichamelijke en verstandige vermogens een toekomst te
kunnen scheppen niet alleen voor zich, maar ook voor
zijne nakomelingen, zijne eerzucht en daarmede zijne
geestkracht geknot worden. Wat hij voortbrengt blijft
zijn eigendom. Hij mag er mede doen wat hij wil,
hij mag het nalaten aan zijne kinderen, die op
hunne beurt van het ongestoord genot zijner nala
tenschap verzekerd moeten zijn. Ziedaar het on
wrikbaar fondament waarop onze maatschappij rust
en zonder welk het gebouw, door de ondermijning
der millioenen afzonderlijke krachten welke het
staande houden, onvermijdelijk zou instorten.
Het is noodig deze grondstellingen vooraf te laten
gaan wanneer men met eenige gerustheid tegenover
vreesachtige lieden, dat zijn in zekeren zin al
degenen die iets bezitten, want ten aanzien van
zijn eigendom is ieder angstvallig, de middelen
wil bespreken om aan een groot gedeelte der niet-
bezitters langzamerhand, door inspanning hunner
eigen krachteneen ruimer aandeel in de goederen
dezer wereld te bezorgen. Zulk een middel is de
co-operatie, een woord dat in den laatsten tijd ge
noeg besproken is om eene uitvoerige toelichting
er van onnoodig te maken. Co-operatie is eenvou
dig samenwerking, aaneensluiting. Alléén kan de
mensch zeer weinig; alles, wat hij voortbrengt ge
schiedt door aaneensluiting met anderen. Zoo arm
kan niemand zijn of in de uitgaven welke hij voor
de aanschaffing zijner eerste levensbehoeften doen
moet, ligt eene zekere winst verborgen, die aan
anderen ten deel valt. Van deze waarheid uit
gaande, hebben de oprichters der eerste coöpera
tieve vereenigingen in Engeland tot elkander ge
zegd: Laat ons beginnen met van onze kleine in
komsten zoolang gezamenlijk een kleinigheid af
te zonderen totdat wij genoeg bijeen liebben om
zelf in het groot de eerste levensbehoeftenhet
meel voor ons brood de stoffen voor onze kleeding,
het vleesch enz. aan te koopen. Wanneer wij dezen
dan weder tot den gewonen prijs verkoopenzullen
wij eenige winst behalendie ons eigendom zal zijn
in plaats van in de zakken te vloeien van hen die
toch reeds meer door de fortuin begunstigd zijn
dan wij. Diezelfde redeneering lag aan de coöpe
ratieve voorschot-vereenigingen tot grondslag. De
kleine werkbazen, de kleine winkeliers, die zoo
dikwijls op een oogenblik geld noodig hebben doch
het niet of alleen tegen hooge renten kunnen he
komen besloten weder langzamerhand gezamenlijk
zóóveel geld op te sparen dat zij elkander als het
noodig was konden leenen. Voor het geleende
werd rente betaald en die rente kwam ten voordeele
van de leden der vereeniging, zoodat zij, behalve
het voorrecht van ten allen tijde krediet te kunnen
vindenbovendien hunne spaarpenningen zagen
aangroeien.
Dat deze plannen mogelijk en uitvoerbaar waren,
bewijzen de duizende winkel- en voorschots-vereeni-
gingen, die als een net geheel Duitschland en
Engeland dverdekken en ook elders, in Italië, in
België en in het Noorden in leven en tot ontwik
keling gekomen zijn. Schatten zijn daardoor be
spaard en productief gemaaktom van de vele
andere voordeelen het bekomen van zuiverder,
onvervalsehte levensmiddelen, het bevorderen van
spaarzaamheid en overleg niet te gewagen.
Dat het mogelijk maken en bevorderen van zulke
vereenigingen door het algemeen belang der maat
schappij geëischt wordtis meenen wijontegen
sprekelijk. Reeds dikwijls'is de opmerking gemaakt
dat zij die het minst door de fortuin begunstigd
zijn eigenlijk weinig of geen belang hebben bij de
instandhouding onzer maatschappij. Vele der be
langrijkste voorrechten, die deze aau hare leden
verzekert worden door de armen niet genoten.
Wat beteekent bescherming van eigendommen voor
hem die zelf niets bezit? Wat beduiden politieke
rechten voor wien niet in de gelegenheid wordt
gesteld ze uit te oefenen? Hoe zinkt zelfs de be-
teekenis van het woord vaderland in het niet voor
den man die geheel vervuld wordt van de zorg
om door aanhoudenden handenarbeid aan zicb en de
zijnen brood tc verschaffen Zoodra men iets bezit
krijgt men daarentegen belang in het bestaan dier
groote vereeniging tot onderling behoud en verwe
ring, welke men de maatschappij noemt. Een enkel
individu, dat arm geboren is, komt er zoo gemak
kelijk niet toe om iets van beteekenis te bezitten.
Zoodra echter honderden en duizenden armen hun
luttele spaarpenningen bijeenbrengen, vertegenwoor
digen zij met hun allen eene vrij aanzienlijke bezit
ting en allen die aan de vereeniging deelnemen ver
krijgen van dat oogenblik een onmiddellijk belang
bij de instandhouding der maatschappelijke orde.
Nog op andere wijze bevorderen de coöperatieve
vereenigingen hetzelfde doel. Het adres der Mid-
burgsche Wcrkmansvereenigingwaarover wij in
ons nommer van Maandag spraken, levert reeds
het bewijs hoezeer de werkman, zoodra hij een
stap wil doen op den weg der aaneensluitingnoo
dig heeft zich tot de verschillende machthebbenden
in den staat te wenden. Hij begrijpt nuuit eigen
ondervinding, van hoeveel belang het ook voor hem
persoonlijk is welke mannen in den Haag het be
stuur in handen hebben en hoe al die „ministerieele
crisissen", die schijnbaar buiten hem omgaan, toch
iets meer zijn dan een staatkundig kegelspel en hem
in zijne dierbaarste belangen treffen kunnen. De
politieke rechten wij zeiden straks dat hij er
op het oogenblik niet aan hecht zullen voor
liem op die manier een begeerlijk goed worden eu
daar tot dusverre alleen weder het bezit hem aan
de uitoefening dier rechten kan helpenzal ook dat
vooruitzicht hem sterken in zijne pogingen om op
de ladder des maatschappelijken levens eenige
sporten hooger te klimmen. De toeroep: Enrichis-
sez-vou,8(tracht rijk te worden!) door een Fransch
staatsmanGuizoteenmaal tot zijne kiezers gericht,
verdient inderdaad het wachtwoord te worden,
waarmede wij de armsten onzer medeburgers uit
buune onverschilligheid tegenover den toestand van
staat en maatschappij behooren op te wekken. Die toe
roep is sedert het ontstaan der Duitsche en Engelsche
coöperatieve vereenigingen geen ijdele klank, geen be
spotting meer. Daar heeft men het bewijs geleverd
dat ook de armstendoor zich te vereenigentot den
eigendom kunnen geraken, om langs dien weg eerst
den gezamenlijken, later den individueelen rijkdom te
verwerven.
Wij hebben in dit korte opstel lang niet alles
gezegd wat over dit gewichtig onderwerp gezegd
kan worden. De zaak is door anderen, ijverige
apostelen voor het belang van den werkmansstand,
reeds meermalen en uitvoerig, op voor ieder ver-
staanbaren toon behandeld. Ons doel was alleen
opnieuw te doen uitkomen dat eene wet tot regeling
van den rechtstoestand der coöperatieve vereenigin
gen voor het bestaan dier lichamen onontbeerlijk
en daarom in bet belang der maatschappij dringend
gewenscht moet worden. Moge de nieuwe minister
van justitie daartoe spoedig de handen aan het werk
slaan. Ons dunkt, dat zou voor een behoud end
ministerie een goed begin zijn, waarmede ieder li
beraal van harte zou kunnen instemmen.
Aan de heden alhier gehouden verkiezing hij her
stemming van een lid voor den gemeenteraad is door
346 ran de 807 kiezers deelgenomen. Aan de verkie
zing op 25 Augustus jl. namen 263 kiezers deel.
De heer W. J. Sprenger is, onder de gewone bepa
lingen van onderhoorigheid, erkend en toegelaten als
consulair agent van Griekenland te Middelb urg, voor
Zeeland.
Het programma voor de a. Vrijdag avond te 7 uren
op het Molenwater alhier te geven uitvoering door het
muziekkorps der schutterij bevat de volgende
stukken: n° 1 Marsch; n° 2 Wals; n° 3 finale uit de
opera Jeanne d'Arc (Bordèse)n* 4 Marsch uit de
Ruinen von Athen (Beethoven)n° 5 Ouverture (Verdi)
n° 6 fantai8ie uit Lucrezia Borgia (Donizetti)n° 7 Abend-
bed (Abt)n° 8 Marsch.
De ram-monitor Panter is heden morgen omstreeks
half acht uur van hier naar Vlissingen vertrokken en
te half vier uur weder aan de loskade alhier terugge
komen.
Het Nederlandsche stoomschip Trompgezagvoerder
Harms, is heden namiddag van Vlissingen naar Java
vertrokken, geladen met stukgoederen.
Het Haagscbe Dagblad bericht dat te Sheerness een
onderzoek is ingesteld naar de middelen tot opening van
een nieuwen verbindingsweg met het vasteland over
Vlissingen en Sheerness. De London-Chatham-Dover
spoorwegmaatschappij zou het plan daartoe koesteren.
In de Staats-courant van heden is opgenomen de door
den minister van binnenlandsche zaken aan den koning
toegezonden algemeene numerieke staat aanduidende de
sterkte van den eersten ban der schutterijen op 1
Januari van dit jaar.
De sterkte van den eersten ban der dienstdoende
schutterijen, met inbegrip van de reserve, was op ge
noemd tijdstip 41,488 man. Van dit getal hebben