r 204.
MIDDELBURGSCHE
Vrijdag
1874.
COURANT.
28 Augustus.
Ibt blad verschijnt da fel ijk 8 inet uitzondering van den Zondag, den 2» Paascfc- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
De prije per 3/na.franco is f 3.SO.
Middelburg 27 Angtistns.
ï>E MEEKRAP EN HAAR
CONCURRENT.
II.
Eene beschrijving der scheikundige bewerkingen, door
welke men tot de vervaardiging der aniline-verven ge
komen is, zou bier niet op hare plaats zijn. Genoeg
zij het te vermelden dat deze kleurstof reeds sedert
1826 bij de scheikundigen onder verschillende benamin
gen bekend was, gelijk zij ook langs verschillende
wegen verkregen werd. Een Dnitsch geleerde, Unver-
dorbenhad haar in 1826 ontdekt. Runge vond haar
op eene andere wijze in 1834 en noemde haar kyanol
(blauwe olie)Fritscke beschreef haar onder den tegeu-
woordigen naam, die van het woord anil, den Portu-
geeschen naam voor indigokomt en bijna tegelijk
vond een ander scheikundigeZininehaar in de nitro-
benzine, eene zelfstandigheid die uit de benzine bereid
wordt, wier ontdekking wij in ons vorig opstel ver
meldden. Een later beroemd geworden scheikundige,
W. A. Hoffmanntoonde vervolgens dat deze verschil
lende ontdekkingen alle eene zelfde stof tot onderwerp
hadden.
De zuivere aniline is eene klenrlooze vloeistof, die
aan de lucht blootgesteld zijnde spoedig een bruine
tint aanneemt; zij bezit een wijnachtigen reuk, een
schei*penbranderigen smaak en is vergiftig. Een
Engelsch scheikundige, Perkins slaagde er in 1856 het
eerst in om uit aniline eene violette kleurstof te berei
den, die geschikt was om voor het verven van lijnwa
den gebruikt te worden. .Sedert dien tijd hebben de
toepassingen zich zoodanig vermenigvuldigd dat men
bijna ieder denkbare kleur door middel der aniline te
voorschijn weet te roepen. Voor het kleuren van zijden'
en wollen stoffen is deze vqrf bijzonder geschikt, daar
zij zieh op deze vasthecht zonder dat de bijvoeging
van bijtende zelfstandigheden noodzakelijk is. Het
lijnwaad of de strengen garen en zijde worden eenvou
dig te voren natgemaakt en in de lucht gedroogdmen
beeft ze daarna alleen in de kleurstof te dompelen om
de kleur blijvend te maken. Ook met andere verven
vereenigd of voor het drukken op andere kleuren,
knnnen de aniline-kleurstoffen zonder bezwaar gebruikt
worden. Voor het kleuren van katoenen stoffen zijn
daarentegen bijtende zelfstandigheden of eene andere
manier van bewerking noodzakelijk.
Wat de degelijkheid der kleuren aangaat, hebbende
aniline-verfstoften langen tijd te wenschen overgelaten
en is de volmaaktheid nog niet bereikt. Bij de lijn
waden voor welke zij bestemd zijn, komt dit gebrek
er echter minder op aan. Onze tegenwoordige dames
toiletten zijn niet bestemd, zooals die onzer grootmoe
ders, jarenlang, eeuwen soms te duren, en eene jonge
damedie op het punt staat in het huwelijk te tre
den, zou met verontwaardiging den neus optrekken
indien mama met haar eigen trouwjapon kwam aan
dragen om daarmede de lieve bmid bij haar gang naar
kerk en stadhuis op te sieren. Tocli was dit vroeger
geen zeldzaamheid. Wij verlangen meer naar afwisse
ling, naar nieuwheid, dan naar degelijkheid. Wil men
dit een gebrek van onzen tijd noemen, wij zullen er
niet om strijden; maar zeker is het dat de aniline-
verfstoften, een korten tijd schitterend met buitenge
wonen glans, doch voor de zonnestralen of het water
weldra verbleekend, in het bijzonder voor de behoefte
van onzen tijd geschapen zijn. Haasten wij ons echter
er bij te voegen dat men in de fabricatie steeds er op
bedacht is deze gebreken weg te nemen. De kleuren,
die door de ondervinding slecht blijken te zijn, worden
weldra door de betere verdrongenen de bewerking
ondergaat zulke aanhoudende verbeteringen dat, naar
men reeds nu verzekert, de aniline-verven weldra ook
wat degelijkheid betreft aan hare voorgangsters niets
meer te benijden zullen hebben.
Ook in de prijzen bestaat groote vooruitgang. Het
aniline-rood kostte in het begin f 600 het kilo. Thans
wordt de fuehsine voor f 25 verkoeht. Voor de aniline
zelve werd eerst 75 het kilo gevraagd terwijl ze
tegenwoordig zelfs voor f 1 of f 1.50 wordt afgeleverd.
Men heeft berekend dat door de verschillende atiiline-
fabrieken in Europa 12,000 kilogrammen van deze stof
per dag wordt afgeleverd. Voor de kunst-alizarine in
het bijzonder, de mededingster van onze meekrap, be
staan thans een twaalftal fabrieken in Duitschland,
eene in Engeland en eene in Frankrijk, welke in het
vorige jaar voor eene waarde van bijna zes millioen
gulden hebben vervaardigd. Ook bier heeft de mede
dinging eene verlaging der prijzen in het leven
geroepen, welke, gelijk nog onlangs op h:t land-
huishoudkundig congres te Zierikzee werd aangetoond,
tot overdrijving geleid heeft. {Sommige fabrieken
kunnen tot de thans betaald wordende prijzen niet
langer met voordeel werken; andere leveren hunne
verfstof niet meer beneden een bepaald bedrag af.
Zeker is het echter dat, terwijl de ondervinding
bewezen heeft dat de kunst-alizarine, wat hare dege
lijkheid en bruikbaarheid betreft, ten volle de verge
lijking met de meekrap-alizarine kan doorstaanook
de prijs dezer laatste op bet oogenblik steeds hooger
moet wezen dan die harer jongere mededingster, welke
haar dus van de markt dreigt te verdrijven.
De vraag is echter of er niets gedaan kan worden
om dit gevaar te bezweren, en zoowel in ons land als
overal waar de meekrap-cultuur tot dusverre haar
schatten afwierphoudt" men zieh met de beantwoor
ding daarvan ernstig bezig. De maatschappij van
nijverheid te Mulhouse, in den Elzas, heeft als haar
gevoelen te kennen gegeven dat het eene onmogelijk
heid is de kunst-alizarine, wier go.ede hoedanigheden
eenmaal bewezen zijn, weder uit den handel weg te
dringen; dat er dus niets anders overblijft dan de prijzen
der meekrap-verfstoffen zoodanig te verlagen dat zij de me
dedinging kunnen volhouden. Aan de bereiking van dit
doel wordt nog niet gewanhoopt. Men heeft op ver
schillende gebreken in de teelt en de bearbeiding ge
wezen op welke tot nogtoejnist door bet gemis van
concurrentieniet gelet werd. De landbouwer, die zijne
meekrapwortels bij het gewicht verkoopt,, tracht door
alle middelen dit laatste te vergrooten, dikwijls ten
koste van het kleurstofgehalte. Van de gronden wordt
meer gevergd dan zij leveren knnnenvan de bemesting
wordt niet genoeg werk gemaakt; men tracht niet door
kruising en uitzoeking van de beste planten het meekrap
gewas te veredelen, maar heeft daarentegen de plant
laten achteruitgaan. Terwijl men thans meekrapwortels
aflevert die niet meer dan éen ten honderd aan verfstof
opleveren, is het de vraag of men niet door eenige der
opgenoemde middelen het verfstof-gehalte tot 3 of 4
ten honderd zou kunnen verhoogen. Dan zou de meekrap-
alizarine tot een derde van haar tegenwoordigen prijs
verkocht kunnen worden en eenige kans bezitten om,
door hare goede eigenschappen en haar eeuwenoude
bekendheid ondersteund, met voordeel den strijd tegen
haar mededingster te kunnen volhouden.
Het is dus ook hier weder de strijd om het bestaan
eene ontdekking van onzen tijd die. in al zijn ver
woedheid op het gebied der alizarine.-bereiding gevoerd
wordt. Op hetzelfde oogenblik dat de scheikundigen
in hunne werkplaatsen bezig waren naar middelen te
zoeken om uit liet schijnbaar waardelooze koolteer
schatten te voorschijn te roepenwaren zij onbewust
aan het werk om aan de duizenden die van de mee
krap-cultuur voordeel trokken onberekenbare schade te
berokkenen. Dit is niet het eerste voorbeeld van dien
aard dat in de geschiedenis der nijverheid voorkomt.
Tot in het laatst der vorige eeuw was Spanje voor
bijffa de geheele wereld eene voorraadschuur van soda,
die uit de zee-planten aan de kusten bereid werd. Tegen
woordig wordt al de benoodigde soda, tot eene hoe
veelheid van 600,000 tonnen jaarlijks, door fabricatie
uit keuken- en glauberzout bereidterwijl de kustbewo
ners in Spanje hun broodwinning hebben verloren en
de Spaansche zeepfabrieken zelfs hunne soda uit Enge
land ontvangen. Diezelfde kunstmatige soda-fabricatie
deed eene grooteve behoefte aan zwavelzuur ontstaan,
waartoe men het zwavelkies (pyriet) aanwendde, een
steensoort die vroeger als zonder eenige waarde be
schouwd werd. Uit dit zwavelkies, dat voor de vervaar
diging van de soda gediend had, leerde men later weder
de zwavel te halen waarvoor tot dien tijd de zwavel--
mijnen op Sicilië bijna de eenige bron waren. In
tweeërlei opzicht heeft dus de kunstmatige soda-fabri
catie voor de Sicilianen eene concurrentie geboren doen
worden, die niet zonder gevaar voor hunne eigen nij
verheid is. Met den strijd die tusschen de suiker uit
beetwortelen en die uit suikerriet gevoerd wordt is
het niet anders gesteld.
Intusschenhoe weinig troost het misschien aan onze
landbouwers geeft dat zij in de ramp die hen getrof
fen heeft niet alleen staan, een andere troostgrond kan
hun niet ontnomen worden. Het is dezedat de bron,
aan welke ook de voordeelen van de meekrap oorspron
kelijk ontleend werdendat is de aarde zelvehun on
mogelijk ontrukt of van zijne waarde beroofd kanwor-
den. Levert de meekrapteelt geen voordcelen meer
op, zij kan door die van andere voortbrengselen ver
vangen worden. Een andere gunstige kansop welke
ook de schrijver in de Revue wijst is dat naarmate er
meer verfstof, op verschillende manieren, vervaardigd
wordt, ook het gebruik er van zich wellicht zal uit
breiden. Hetzelfde is het geval geweest met de indigo
en met andere uit het plantenrijk afkomstige kleurstof
fen dieofschoon door de aniline-kleuren een oogenblik
bedreigd en in waarde verminderd, zich echter spoedig
hersteld hebben.
Wat het einde hiervan zijn zal moet de toekomst lee-
ren. Voor het oogenblik bevindt men zich in een tijd
perk van overgang, waarvan men, gelijk onze Schou-
wensche correspondent schreef, niet anders wenschen
kan dan dat het spoedig moge „overgaan."
De rammonitor Hyena is heden morgen te 7 uren van
hier. naar Hellevoetsluis vertrokken. Anderhalt' uur
later kwam de rammonitor Panther uit Tholen aan de
loskaai alhier aan, die korten tijd daarna naar Bres-
kens vertrok en heden avond te ruim 6 uren hier is
teruggekeerd.
In de gisteren alhier gehouden algemeene vergadering
der vereeniging Uit het volkvoor het volk Averd
door den secretaris verslag uitgebracht over het ten
vorigen jare 1873/74 door die vereeniging verrichte.
Uit dit verslag dat zal worden gedrukt en aan
de leden uitgereikt bleek voorts dat het kwaad slot
der vorige rekening was ingewonnen en die over het
afgeloopen jaar met een goed saldo sloot. In het leden
tal had nagenoeg geen verandering plaats gehad. Ver
der Averden door den voorzitter eenige inlichtingen
gegeven omtrent de A'olkszangvereeniging, waarvoor
met October een nieuwe cursus zal geopend worden.
Dit gaf aanleiding tot eene belangrijke beraadslaging
over de door het bestuur aan te Avenden pogingen om
zich ook het onderwijs in het zingen aan de kinderen,
die de lagere scholen verlaten hebben aan te trekken,
waardoor misschien eene verbetering van het volks
gezang kan bevorderd worden.
In den volgenden winter zullen Aveder volksvoor
drachten gehouden worden op de wijze als ten vorigen
jare, nu en dan af te AA'isselen door eene muziek- of
zanguitA'oeringen eene tooneelvoorstelling gelijk in
Februari jl. Vele der aanwezige leden betreurden liet
om verschillende redenen, dat de vereeniging zich dezen
zomer niet heeft blij\/eu belasten met de regeling der
zomevconcerten en dit aan anderen overgelaten had.
Men hoopte dat men daarop een volgend seizoen zou
terugkomen.
Uit het verslag" bleek verder, dat het bestuur voorne
mens is pogingen aan te wenden omin navolging met
hetgeen te Amsterdam, te Leiden en elders geschied is, ook
hier onder de mindere klasse de lust van het aankAveeken
van planten en bloemen op te Avekken, door het hon
den eener tentoonstelling van eigen gekweekte gewas
sen en door het toekennen van belooningen daarvoor.
Verder is in overweging de bevordering van. de gym-